Rzadko w ręce miłośników historii Gdańska (a międzywojennego w szczególności) trafiają książki tak kompletne, jak wydany niedawno "Gdańsk przed burzą". To opracowany zbiór tekstów autorstwa Adama Czartkowskiego, polskiego korespondenta "Kuriera Warszawskiego" z Wolnego Miasta Gdańska.
Książka ukazała się w połowie grudnia zeszłego roku. W przedświątecznej gorączce i mnogości nowych tytułów, jakie pojawiły się wówczas na rynku wydawniczym, można było ją łatwo przeoczyć. Dla każdego miłośnika historii Gdańska międzywojennego (a tych, jak doskonale wiemy, nie brakuje) byłaby to jednak duża strata. Oto bowiem w nasze ręce trafiła... książka niemal idealna. Ale po kolei.
Korespondencja z Wolnego Miasta Gdańska
Na 256 stronach zamieszczono łącznie 140 tekstów autorstwa Adama Czartkowskiego, które zostały opublikowane na łamach "Kuriera Warszawskiego" od połowy 1931 r. do końca 1934 r. Wszystkie one zostały zamieszczone w porządku chronologicznym, w układzie trzech kolumn na jednej stronie (świetny zabieg, podkreślający, że mamy do czynienia z tekstami prasowymi). Każda kolejna korespondencja opatrzona została dużym tytułem, co pozwala na łatwiejszą nawigację po stronach książki.
Co istotne - wybrane postacie czy wydarzenia, które przewijają się w artykułach napisanych przeszło 80 lat temu przez Czartkowskiego, są objaśnione. Zadanie to wykonała Lucyna Żukowska, autorka wydanej trzy lata temu książki pt. "Między śmiercią a diabłem. Kościół ewangelicki w Gdańsku w okresie rządów NSDAP (1933-1945)". Współczesne wydanie tekstów Czartkowskiego zawdzięczamy jednak przede wszystkim - podążając za lakonicznymi informacjami zawartymi na stronie redakcyjnej (niestety, nie zostało to nigdzie w tekście szerzej objaśnione - a szkoda!) - dwóm osobom: Krzysztofowi Andrzejowi Jeżewskiemu i Peterowi Oliverowi Loewowi. Miłośnicy historii bez problemu rozpoznają pewnie nazwisko tego ostatniego (w omawianej pracy jest on zresztą autorem wstępu).
Kronikarz "brunatniejącego" Gdańska. Historia Wolnego Miasta Gdańska
Kim był autor prezentowanych w książce tekstów? Adam Czartkowski (1881-1958) był botanikiem, historykiem kultury, pedagogiem, edytorem i działaczem społecznym. Człowiekiem, jakich dziś już rzadko się spotyka. Do Gdańska trafił w 1928 r. Został tu oddelegowany jako nauczyciel nauk przyrodniczych, z zadaniem objęcia funkcji pedagoga w Gimnazjum Polskim (został także wicedyrektorem tej szkoły).
W 1931 r. zaczął pisać dla "Kuriera Warszawskiego". Świetnie znał język niemiecki, do tego czasu poznał także specyficzne stosunki panujące w Wolnym Mieście. Pełnił funkcję korespondenta przez osiem lat, do wybuchu II wojny światowej. Był bacznym obserwatorem, bystrym analitykiem i profesjonalnym korespondentem (co nie oznacza, że w swych osądach nie był nieomylny). Korzystał szeroko z lokalnej prasy, miał także (dzięki zaangażowaniu społecznemu) świetny ogląd na stosunki w środowisku Polonii Gdańskiej. Dzięki temu jego korespondencja układa się w fascynującą kronikę "brunatniejącego" Gdańska - miasta, w którym coraz silniejsze poparcie zyskują narodowi socjaliści. Prezentowane teksty Czartkowskiego dotyczą w przeważającym stopniu życia politycznego, choć oczywiście znajdziemy także trochę informacji np. o życiu społecznym czy religijnym w Gdańsku na początku lat 30.
Bogata ikonografia
Cieszy oko twarda oprawa, dobrej jakości papier, mnogość ilustracji. Te ostatnie to zresztą kolejny atut omawianej publikacji. Obok bowiem fotografii znanych, zamieszczono w książce także szereg ilustracji pochodzących z ówczesnej prasy, które zazwyczaj ściśle wiążą się z omawianym w danym momencie tematem. Sięgnięcie po zasoby ilustracji prasowej było o tyleż oczywistym, co wciąż rzadko spotykanym we współczesnej literaturze poświęconej Gdańskowi, rozwiązaniem. Uważni czytelnicy nie powinni być zaskoczeni - publikacja sygnowana jest logiem Fundacji "Terytorium Książki", które kontynuuje działalność uznanego, słynącego właśnie z pięknie wydawanych pozycji, gdańskiego wydawnictwa słowo/obraz terytoria. Brawa należą się zarówno Ewie Lichnerowicz, która odpowiadała za wybór ilustracji, jak i projektantom graficznym i składaczom (Stanisławowi Salijowi, Joannie Kwiatkowskiej).
Książka idealna?
Nie przywykłem do pisania recenzji czy omówień publikacji, którym trudno byłoby zarzucić jakikolwiek błąd, który wpływałby istotnie na ocenę całości. Tymczasem tak właśnie jest w przypadku pierwszej części "Gdańska przed burzą...". Oczywiście, że można wytknąć kilka drobnych mankamentów - ot, na przykład zabrakło mi pełnego wykazu użytego materiału ikonograficznego (pochodzi on zapewne głównie ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej, przy której współpracy wydano zresztą książkę). Przydałby się także choćby jeden akapit uchylający rąbka tajemnicy, od kiedy i jak długo opracowywano teksty Czarkowskiego, kto był pomysłodawcą ich wydania, itp. Drobne potknięcia znalazłem w podpisach dosłownie dwóch ilustracji (a to naprawdę świetny wynik!). Ale powiedzmy sobie szczerze - to nie są żadne istotne błędy.
Ale lipa.Gdzie bunkier Szekspirowski,ECS i galerianki. (1)
7 lat
3313
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 15:26
gimbus
7 lat
12
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 13:15
jakos tak myślę sobie że są politycy którzy chcieli by żeby wrócił taki piękny gdańsk wolny od patologi, mocherow, januszów. Oj chcieli by i kto wie czy im sie nie uda. Sa duze pieniadze zeby takich politykow popierac.
Tt
7 lat
60
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 09:45
(2)
Uwielbiam taką dziennikarską polszczyznę: "nie oznacza, że w swych osądach nie był nieomylny"
7 lat
1610
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 10:40
(1)
Twoja propozycja?
7 lat
22
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 11:37
abarot
Mógł się mylić.
jaskova
7 lat
40
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 10:46
Dziekuję za ten artykuł książkę na pewno przeczytam i polecam też innym (1)
Pozycja ta mi też umknęła recenzja jej jest bardzo zachecająca .Tak na marginesie trochę szkoda że zlikwidowano CKUMiE szkoły w której w przedwojennym budynku byla oaza Polskości w WMG
absolwent CKUMiE
7 lat
280
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 11:25
szkoda
Tak. CKUiME nie przetrwało .. Teraz straszy pustkami a kiedyś szkoła o poziomie politechnicznym. Zawsze mówiłam,że Gimnazjum Polskie przetrwało okupację, komunę a Budynia nie.
Anna
7 lat
54
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 10:39
niestety wolne m gdd (1)
Było wolne tylko dla miemców!
Polak był kopalny w d*sko!
wytykajomb paluchami gdzie modroeali*
7 lat
337
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-02-24 10:42
aż łza się kręci
Jak wyszliśmy z tę przyjaźnią z Niencami i Ruskani!
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy