Falochron w Nowym Porcie przyniósł pecha niemieckim okrętom

Marcin Stąporek

8 lipca 2013 (artykuł sprzed 10 lat)

Opinie (14)

Najnowszy artykuł na ten temat Kaci w mundurach i ich ofiary. Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni tuż po wojnie

W nocy z 25 na 26 sierpnia 1914 r. „Magdeburg” wszedł na podwodne skały u wybrzeży Estonii, gdzie zatonął.

ze zbiorów autora
Lekki krążownik "Cöln" podczas swojego pobytu w porcie w Gdańsku.

ze zbiorów autora
Lekki krążownik „Cöln" został zatopiony podczas bitwie morskiej koło wyspy Helgoland 28 sierpnia 1914 r.

ze zbiorów autora
Krążownik pancerny „Blücher” zatonął w bitwie na Dogger Bank 24 stycznia 1915 r.

ze zbiorów autora

Jednym z najczęstszych tematów gdańskich pocztówek z początku XX wieku były stacjonujące w porcie potężne okręty wojenne floty cesarskiej. Trzy z nich udało się zidentyfikować i okazało się, że łączy je dramatyczna wspólnota losów - wszystkie zatonęły w pierwszych miesiącach I wojny światowej.

Na jednej z aukcji internetowych zauważyłem niedawno pocztówkę z fotografią przedstawiającą wejście do gdańskiego portu w początkach XX wieku. Przy kamiennym falochronie wychodzącym z cypla półwyspu Westerplatte zobacz na mapie Gdańska

, cumuje okręt wojenny o charakterystycznej sylwetce z czterema kominami. Po krótkich poszukiwaniach i konsultacji na forach dyskusyjnych okazało się, że jest to najprawdopodobniej niemiecki lekki krążownik "Magdeburg".

Jednostka ta weszła do historii z powodu nieudanej akcji w Zatoce Fińskiej, krótko po wybuchu I wojny światowej. W nocy z 25 na 26 sierpnia 1914 r. "Magdeburg" wszedł na podwodne skały u wybrzeży Estonii, będącej wówczas prowincją Imperium Rosyjskiego. Dowódca okrętu nie znalazł sposobu, by sprowadzić go na wodę, i rozkazał załodze przejść na jeden z towarzyszących mu torpedowców, a następnie wysadzić "Magdeburg", by nie dostał się w ręce wroga. Wcześniej popełnił jednak błąd, otwierając ogień do pobliskiej latarni morskiej. Odgłosy artylerii zaalarmowały Rosjan i wkrótce na miejscu pojawiły się okręty carskie. W tej sytuacji niemiecki torpedowiec odpłynął, zanim cała załoga "Magdeburga" zdążyła opuścić pokład. Kilkunastu marynarzy zginęło w wyniku eksplozji, zaś pięćdziesięciu innych, wraz z dowódcą i pięcioma oficerami, dostali się do niewoli.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że poległych niemieckich marynarzy sprowadzono do Gdańska i z honorami pochowano na cmentarzu garnizonowym przy Bramie Oliwskiej.

Kwatera grobowa "Magdeburga" odegrała jeszcze jedną historyczną rolę: w sierpniu 1939 r., w Wolnym Mieście Gdańsku zacumował okręt "Schleswig-Holstein" - oficjalnie właśnie po to, by oddać hołd poległym marynarzom z "Magdeburga" w rocznicę ich śmierci. Oczywiście, jak wszyscy wiedzą, kilka dni później wyszedł na jaw prawdziwy cel tej wizyty - atak na polską placówkę na Westerplatte.

Szukając innych zdjęć przedstawiających krążownik "Magdeburg" w Nowym Porcie, zwróciłem uwagę na inną pocztówkę, na której widoczny był podobny, jak mi się początkowo zdawało, okręt. Ten jednak, dzięki widocznemu na dziobie herbowi, został zidentyfikowany jako lekki krążownik "Cöln"; potem okazało się, że ta sama jednostka widoczna jest jeszcze na innych pocztówkach z Nowego Portu, a w momencie fotografowania zacumowana była dokładnie w tym samym miejscu, co "Magdeburg" na poprzednio wspomnianej pocztówce. Co ciekawe, zaledwie dwa dni po zatonięciu "Magdeburga", krążownik "Cöln", który operował z portu Wilhelmshaven na Morzu Północnym, wziął udział w bitwie morskiej koło wyspy Helgoland 28 sierpnia 1914 r. Celny ostrzał przez brytyjski krążownik liniowy HMS "Lion" już na wstępie unieruchomił niemiecki okręt, zabijając również jego dowódcę, kontradmirała Leberechta Maassa. Niedługo później kolejne trafienia zatopiły krążownik wraz z całą pięćsetosobową załogą (tylko jednemu marynarzowi udało się ocalić życie).

"Magdeburg" i "Cöln" to nie jedyne okręty sfotografowane w gdańskim porcie, które zatopiono w czasie I wojny światowej. Kolejny to rozpoznany na innej z pocztówek krążownik pancerny "Blücher". Brał on udział w bitwie na Dogger Bank 24 stycznia 1915 r. przeciwko tym samym okrętom brytyjskim, które kilka miesięcy wcześniej zatopiły "Cöln" koło Helgolandu. Mimo swoich stosunkowo dobrych parametrów, zwłaszcza szybkości i grubego opancerzenia, okazał się słabszy od nowoczesnych krążowników liniowych Royal Navy, uzbrojonych w potężniejsze działa. Trafiony licznymi pociskami i co najmniej dwoma torpedami, poszedł na dno wraz z 792 członkami załogi. 260 ocalonych, wraz z dowódcą dostało się do brytyjskiej niewoli.

Czyżby więc jakieś fatum ciążyło nad okrętami floty cesarza Wilhelma II, które sfotografowano przy gdańskim falochronie? Byłby to chyba zbyt daleko idący wniosek. Tym bardziej, że wnioskując z zachowanych pocztówek i zdjęć, najczęściej cumującymi w tym miejscu niemieckimi okrętami były pancerniki obrony wybrzeża klasy "Siegfried". Osiem okrętów tej klasy, o nazwach nawiązujących do bóstw i herosów mitologii nordyckiej, w momencie wybuchu I wojny światowej były już dość przestarzałe, jednak "klątwa falochronu w Nowym Porcie" najwyraźniej nie miała wpływu na ich losy. Wszystkie wykonywały podczas wojny zadania bojowe na Bałtyku i dopiero w 1919 r. zostały zezłomowane.

A może czytelnicy portalu Trójmiasto zidentyfikowali na starych zdjęciach inne okręty wojenne (nie tylko niemieckie) o ciekawych losach, lub posiadają ciekawe informacje o okrętach wojennych z początku XX lub nawet końca XIX wieku, które stacjonowały kiedyś w gdańskim porcie?

Fotografie z archiwum autora.

Zdjęcia: Falochron w Nowym Porcie przyniósł pecha niemieckim okrętom

O autorze

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Miejsca

Cmentarz Garnizonowy Gdańsk, gen. Henryka Dąbrowskiego 2

Opinie (14) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-08 15:13

Prosze o tabliczke (1)

Proszę nie robić zdjęć przy falochronie przynosi to pecha.

spadaj
10 lat
- 24 3
Twoja opinia

Zmień treść

Proszę nie robić zdjęć przy falochronie przynosi to pecha.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2013-07-09 06:44
  
  Tam bedzie gawron stacjonoawał : )
  
  na 100% zatonie przy ataku piratów z wejcherowa !
  
  miszcz
  10 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  na 100% zatonie przy ataku piratów z wejcherowa !
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-08 17:03

"Magdeburg" i "Schleswig-Holstein" (1)

Co ciekawe oba wraki , czyli "Magdeburga" i "Schleswig-Holsteina" spoczywają obok siebie. "Schleswig-Holstein" po II wojnie światowej służył Armi Czerwonej za cel strzelecki, blisko miejsca gdzie zatonął "Magdeburg".
:) Taki chichot historii :) :)

ewa
10 lat
- 15 0
Twoja opinia

Zmień treść

Co ciekawe oba wraki , czyli "Magdeburga" i "Schleswig-Holsteina" spoczywają obok siebie. "Schleswig-Holstein" po II wojnie światowej służył Armi Czerwonej za cel strzelecki, blisko miejsca gdzie zatonął "Magdeburg". :) Taki chichot historii :) :)
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2013-07-08 21:18
  
  chichot losu
  
  10 lat
  - 1 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-08 17:15

Szkoda, że Szwedzi o tym fatum nie wiedzieli, zanim do gdańskiego nabrzeża przycumowali swoją super tajną, przez radary niewykrywalną korwetę, no ale cóż.

10 lat
- 20 0
Twoja opinia

Zmień treść

Szkoda, że Szwedzi o tym fatum nie wiedzieli, zanim do gdańskiego nabrzeża przycumowali swoją super tajną, przez radary niewykrywalną korwetę, no ale cóż.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-08 20:36

Panie Marcinie czy Michał Lipka jest na urlopie?

Bo takie historyczne artykuly to jego specjalnosc.

Arkowiec
10 lat
- 6 2
Twoja opinia

Zmień treść

Bo takie historyczne artykuly to jego specjalnosc.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-08 22:44

1914+ 21= 1935

1914+ 21= 1935 a nie 1939- proszę poprawić

10 lat
- 5 1
Twoja opinia

Zmień treść

1914+ 21= 1935 a nie 1939- proszę poprawić
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-08 23:08

Co ważniejsze...

Rosjanie znaleźli we wraku "Magdeburga", bądź łodzi dryfującej obok, książkę z kodami Kaisersliechte Marine... której nie udało się zniszczyć. Wyżej wymienioną "literature piękną" przekazali Royal Navy- stąd np. przechwycenie Hochseeflotte przez Grand Fleet w dniu 31.05.1916r. Bardziej znane jako Bitwa Jutlandzka. Inna sprawa że nie była to decydująca bitwa o jakiej marzyli Brytyjczycy

Piotr Gdynianin
10 lat
- 6 0
Twoja opinia

Zmień treść

Rosjanie znaleźli we wraku "Magdeburga", bądź łodzi dryfującej obok, książkę z kodami Kaisersliechte Marine... której nie udało się zniszczyć. Wyżej wymienioną "literature piękną" przekazali Royal Navy- stąd np. przechwycenie Hochseeflotte przez Grand Fleet w dniu 31.05.1916r. Bardziej znane jako Bitwa Jutlandzka. Inna sprawa że nie była to decydująca bitwa o jakiej marzyli Brytyjczycy
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-09 07:53

Nie "Royal Fleet",

a Royal Navy.

eryk
10 lat

Odpowiedź redakcji:

Dziękujemy za sugestię. Treść została poprawiona.
- 4 1
Twoja opinia

Zmień treść

a Royal Navy.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-09 08:58

Zawsze niemcy ...

Zgodnie z powiedzeniem :

"jak swiat swiatem ,
nigdy niemiec polakomi
- nie był bratem " .

i znów mamy ryżego szwaba....

Polak - PATRIOTA
10 lat
- 10 13
Twoja opinia

Zmień treść

Zgodnie z powiedzeniem : "jak swiat swiatem , nigdy niemiec polakomi - nie był bratem " . i znów mamy ryżego szwaba....
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-09 09:24

świetne i ciekawe! (2)

Proponuję żeby zastąpił Pan słynnego "badacza" dziejów flot i marynarek.

Rado
10 lat
- 7 0
Twoja opinia

Zmień treść

Proponuję żeby zastąpił Pan słynnego "badacza" dziejów flot i marynarek.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2013-07-10 14:53
  
  Popieram. Widać, że pan Stąporek ma pojęcie o czym pisze!!!
  
  10 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Popieram. Widać, że pan Stąporek ma pojęcie o czym pisze!!!
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2013-09-02 11:59
  
  byle nie o dniu dzisiejszym
  
  Panie Stąporek nie nadaje się Pan na dziennikarza. Pańskie teksty o tym co dziś dzieje się w Gdańsku są żenujące.
  
  fd
  10 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Panie Stąporek nie nadaje się Pan na dziennikarza. Pańskie teksty o tym co dziś dzieje się w Gdańsku są żenujące.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-07-18 15:57

Trochę to na wyrost

Dla frajdy doleję oliwy do ognia i powiem, że czegoś takiego jak pech w zasadzie nie ma. Jest co najwyżej niedopatrzenie lub błąd dowódcy bądź załogi. Taki piąty "Rotterdam", zwodowany w piątek i trzynastego (kwietnia 1958 roku) - istnieje w najlepsze do dziś dnia. Drugi "Batory" PLO - eksholenderski turbinowiec, który według obiegowej teorii powinien był źle skończyć (jak "Lakonia", "Angelina Lauro", czy "Achille Lauro") - pływał bez pudła dziewiętnaście lat! Różne stare wraki też miewały szczęście - ot, choćby "Wasa" (wydobyty w prawie 333 lata po swoim zatonięciu i praktycznie odrestaurowany w Sztokholmie), czy "Warrior" w Portsmouth, który jest historycznie pierwszym (i JEDYNYM zachowanym) pancernikiem RN.

Davy Jones Majonez
10 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dla frajdy doleję oliwy do ognia i powiem, że czegoś takiego jak pech w zasadzie nie ma. Jest co najwyżej niedopatrzenie lub błąd dowódcy bądź załogi. Taki piąty "Rotterdam", zwodowany w piątek i trzynastego (kwietnia 1958 roku) - istnieje w najlepsze do dziś dnia. Drugi "Batory" PLO - eksholenderski turbinowiec, który według obiegowej teorii powinien był źle skończyć (jak "Lakonia", "Angelina Lauro", czy "Achille Lauro") - pływał bez pudła dziewiętnaście lat! Różne stare wraki też miewały szczęście - ot, choćby "Wasa" (wydobyty w prawie 333 lata po swoim zatonięciu i praktycznie odrestaurowany w Sztokholmie), czy "Warrior" w Portsmouth, który jest historycznie pierwszym (i JEDYNYM zachowanym) pancernikiem RN.
Regulamin dodawania opinii