Czy schrony uchronią się przed terminalem?

Marek Gotard

19 października 2011 (artykuł sprzed 12 lat)

Opinie (30)

Po rozpoczęciu budowy terminalu przeładunkowo-składowego wieża 25 Baterii Artylerii Stałej nie powinna zniknąć z krajobrazu Stogów.

Tereny nadmorskie na Stogach zobacz na mapie Gdańska , na których powstać ma wielki terminal przeładunkowo-składowy, usiane są budowlami militarnymi. Fortyfikacje na Stogach budowali głównie Prusacy oraz Ludowe Wojsko Polskie w czasach PRL. Czy wraz z rozpoczęciem inwestycji znikną one z powierzchni ziemi?

Pruska mapa z 1891 roku pokazująca stanowiska baterii broniących dostępu do portu w Gdańsku.

Elektrownia dawnej 25 BAS. Obiekt do zachowania.

Ten schron też przetrwa inwestycję w gdańskim Porcie Północnym.

Zobacz także
1. Port Północny: europejską centralą Sea Invest
2. Rowerem przez Szlak Nadmorskich Fortyfikacji Gdanska
3. Artyleria morska trójmiejskiego wybrzeża

Prusacy budowę nadmorskich fortyfikacji mających chronić głównie Nowy Port od strony morza rozpoczęli już w roku 1850. Ówczesny Neufahrwasser zaczął wtedy przejmować rolę głównego portu miasta i władze chciały zapewnić mu odpowiednią ochronę m.in. ze strony artylerii nadbrzeżnej. Pierwsze forty powstały w Brzeźnie. Umocnienia i stanowiska artylerii systematycznie rozbudowywano, przebudowano, uzupełniano i doskonalono, tak, że do czasów powstania Wolnego Miasta Gdańska Prusacy pozostawili po sobie pas umocnień ciągnący się od Brzeźna przez Stogi, aż do ujścia Wisły.

Plany rozbudowy fortyfikacji mieli również Niemcy w czasie II wojny światowej. Nic z nich nie wyszło, natomiast istniejące już budowle spełniły niewielką rolę w czasie niemieckiej obrony w rejonie Stogów i Sobieszewa w marcu 1945 roku. Ślady walk przy jednym ze schronów można do dziś znaleźć na tzw. "Górze Źródlanej" przy drodze do Sobieszewa.

Swój wkład w dalsze fortyfikowanie Stogów wniosło też wojsko w czasach PRL-u. Na Stogach powstała 25. Bateria Artylerii Stałej. Jej budowę Sztab Generalny LWP zatwierdził 7 stycznia 1952 roku. Przydzielono jej zadania bezpośredniej obrony portu w Gdańsku oraz obrony wschodnich akwenów Zatoki Gdańskiej. Od 6 lipca 1955 roku 25. BAS wchodził w skład 32. Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej. Początkowo służbę pełniło tam 150 żołnierzy.

Stopniowo zmieniały się przydziały jednostki, malała też liczba żołnierzy służących w 25. BAS-ie. W 1977 roku wojsko ostatecznie wycofało się ze Stogów, jednostkę rozformowano.

Bezpańskie fortyfikacje powoli stały się ofiarami rozwoju gdańskiego Portu Północnego. Trzy stanowiska ogniowe i schron obsługi zniszczono podczas budowy terminalu zbożowo-paszowego. Kolejne obiekty "stanęły" na drodze prowadzącej do nowego terminalu kontenerowego. Kolejna inwestycja ma teraz objąć obszar 90 hektarów, na których znajdują się fortyfikacje. Czy zostaną zburzone?

- Obiekty militarne na Stogach wciąż można zwiedzać w ramach Nadmorskiego Szlaku Fortyfikacji, utworzonego w 2008 roku, głównie dzięki staraniom miłośników zabytków zrzeszonych w PTTK - opowiada Piotr Matuszewski z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku. - To wciąż ponad 30 obiektów. Niektóre z nich, głównie te należące do dawnej 25. BAS znajdują się na terenie projektowanej inwestycji.

Na terenie działki pod planowaną inwestycję trzy obiekty znajdują się w Gminnej Ewidencji Zabytków, którą prowadzi biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku. Te obiekty. m.in. wieża i elektrownia BAS, przeznaczone są do zachowania i nie będą zburzone.

Ostatnie spotkanie wszystkich stron zainteresowanych losem bunkrów odbyło się w marcu tego roku. W notatce ze spotkania zapisano, że "losy architektury militarnej mieszczącej się w granicach dzierżawionego obszaru (inwestorem jest belgijska firma Sea Invest) będą w dużej mierze zależały od potrzeb komercyjnych firmy". Plan miejscowy chroni fortyfikacje tylko do czasu rozpoczęcia inwestycji. Ta ma ruszyć w przyszłym roku.

- Nie zapadły jeszcze żadne decyzje co do losu tych obiektów, oprócz tych trzech już chronionych - mówi Piotr Matuszewski. - Być może te najmniejsze uda się przenieść w inne miejsce, niewykluczone, że te, które nie przeszkodzą w pracy terminalu też zostaną. Prawie na pewno jednak wiemy, że nie będzie można ich już zwiedzać ze względu na przepisy UE, które zabraniają wstępu na tereny portowe ze względu na przeładunki specjalne, np. paliw.

Miłośnicy fortyfikacji mają więc niecały rok by zapoznać się z dawnymi bateriami, do których niebawem dostęp zamknie największa inwestycja portowa w kraju.

Marek Gotardm.gotard@trojmiasto.pl

Opinie (30) 2 zablokowane

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-10-19 14:33

CIEKAWE CO NA TO KONSERWATOR ?

Pozdrawiam Wszytkich zainteresowanych tematem.

isotta
12 lat
- 4 1
Twoja opinia

Zmień treść

Pozdrawiam Wszytkich zainteresowanych tematem.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-10-19 14:17

BEZEDURA

Jescze kilkanaście lat temu na wieży z fotografii - na jej szczycie była pancerna , obracana kopuła . Z płyty grubości ok. 5 cm . Jakaś menda przyjechała i odcięli wszystko palnikami . A musiało diabenie duzo ważyć . Ta wieża to był dalmierz artyleryjski . Szkoda , po prostu szkoda .

rommel
12 lat
- 21 0
Twoja opinia

Zmień treść

Jescze kilkanaście lat temu na wieży z fotografii - na jej szczycie była pancerna , obracana kopuła . Z płyty grubości ok. 5 cm . Jakaś menda przyjechała i odcięli wszystko palnikami . A musiało diabenie duzo ważyć . Ta wieża to był dalmierz artyleryjski . Szkoda , po prostu szkoda .
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-10-19 12:20

Wolałem obok.

Byłem ale strach tam wejść tak z****ne.

Gdańszczanin.
12 lat
- 12 0
Twoja opinia

Zmień treść

Byłem ale strach tam wejść tak z****ne.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-10-19 11:43

Stowarzyszenie Gertruda rozpoczęło walkę o te fortyfikacje

Zorganizowała 2 spotkania z władzami miasta, PTTK, przedstawicielami portu. Zaproponowała utworzenia trasy turystycznej, ściśle określając co i jak może być zrobione, popierając to przykładami zrealizowanymi w innych częściach kraju.Poczytać można o tym na stronie Stowarzyszenia: Projekty --> Trasa turystyczna Gdańsk-Stogi

Gertruda
12 lat
- 16 1
Twoja opinia

Zmień treść

Zorganizowała 2 spotkania z władzami miasta, PTTK, przedstawicielami portu. Zaproponowała utworzenia trasy turystycznej, ściśle określając co i jak może być zrobione, popierając to przykładami zrealizowanymi w innych częściach kraju.Poczytać można o tym na stronie Stowarzyszenia: Projekty --> Trasa turystyczna Gdańsk-Stogi
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-10-19 11:33

Może ktoś z władz Gdańska ruszyłby d... i zobaczył jak te miejsca są dewastowane i zamieniane w wysypiska śmieci i kibel!!! Pchać się do wyborów to potarfią!!!

radykalny
12 lat
- 21 2
Twoja opinia

Zmień treść

Może ktoś z władz Gdańska ruszyłby d... i zobaczył jak te miejsca są dewastowane i zamieniane w wysypiska śmieci i kibel!!! Pchać się do wyborów to potarfią!!!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-10-19 10:12

Rozebrano fortyfikacje brzeźnieńskie na terenie portu,więc i z tych na Stogach nic nie zostanie.

Na całym świecie są to perełki turystyczne tylko u nas cenniejszy jest teren na którym stoją.A spalić się nie dadzą.

Kat
12 lat
- 52 3
Twoja opinia

Zmień treść

Na całym świecie są to perełki turystyczne tylko u nas cenniejszy jest teren na którym stoją.A spalić się nie dadzą.
Regulamin dodawania opinii