• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

99 lat temu powstał Klub Sportowy Gedania. IPN upamiętni przedwojennych działaczy

Rafał Borowski
15 września 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 
Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu. Zdjęcie z działalności Gedanii w okresie międzywojennym. W tle widoczne bloki przy ul. Kościuszki we Wrzeszczu.

W środę, 15 września, przypada 99. rocznica powstania Klubu Sportowego Gedania. Był on jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Lokalny oddział IPN-u w godzinach przedpołudniowych organizuje uroczystości, które upamiętnią jego przedwojennych działaczy.



Czy znasz historię klubu Gedania?

Klub Sportowy Gedania został oficjalnie założony przez gdańskich Polaków 15 września 1922 r. W pierwszych miesiącach działalności, jego zarząd zbierał się w nieistniejącym obecnie hotelu Continential u zbiegu ulic Podwale Grodzkie i Elżbietańskiej. W 1923 r. wybudowano na Biskupiej Górce prowizoryczne boisko.

Siedziba z prawdziwego zdarzenia była gotowa dopiero w 1929 r. W tym roku oddano do użytku pierwsze obiekty sportowe u zbiegu ulic Kościuszki i Legionów we Wrzeszczu, które wzniesiono na terenie dawnego placu ćwiczeń armii Cesarstwa Niemieckiego.

Czytaj również: Jak Gedania strach wśród Niemców budziła

Ostatecznie, wybudowano tam dwa boiska piłkarskie z sześciotorową bieżnią, dwa korty tenisowe oraz strzelnicę. Z początku Gedania była klubem jednosekcyjnym, grano tu wyłącznie w piłkę nożną. W kolejnych latach utworzono kolejne sekcje: lekkoatletyczną, strzelecką, tenisa ziemnego, bokserską, motocyklową, piłki ręcznej mężczyzn, hokeja na lodzie, piłki ręcznej kobiet, tenisa stołowego i kolarską.

Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r. Drużyna bokserska Gedanii na zdjęciu z 1933 r.

Jedno z najważniejszych miejsc Polonii



Na kartach przedwojennej historii Gedanii nie brakowało sukcesów. W sezonie 1931/1932 jej piłkarze zdobyli mistrzostwo okręgu Wolnego Miasta Gdańska. W 1930 r. motocyklista Władysław Pianowski zdobył tytuł mistrza Polski. Kilku pięściarzy wywalczyło wicemistrzostwo naszego kraju, np. Jan Bianga w 1930 r.

Czytaj więcej: Historia przedwojennego pięściarza

Jednak to nie sukcesy w poszczególnych dyscyplinach świadczyły o wyjątkowości Gedanii. Funkcjonujący we Wrzeszczu klub był bowiem jednym z filarów polskości w zdominowanym przez Niemców Wolnym Mieście Gdańsku. Jak opisywali dawni członkowie, klub zrzeszał całe rodziny gdańskich Polaków, które były mu oddane na dobre i na złe. Był jednym z niewielu miejsc, gdzie mogli bez skrępowania manifestować swój patriotyzm i za pomocą sportu krzewić go w kolejnych pokoleniach.

Czytaj więcej: Wspomnienia przedwojennych Polaków z Gdańska

Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942). Mecz piłkarski Warszawianka vs Gedania, który został rozegrany 3 kwietnia 1939 r. Spotkanie zakończyło się wynikiem 1:3. Piłka w siatce gdańskiego bramkarza Klemensa Borusa (1913-1942).

75 gedanistów zginęło w czasie wojny



Wraz z wybuchem II wojny światowej klub został zmuszony przez Niemców zakończyć działalność. Niestety, aż 75 członków Gedanii nie przeżyło wojny. Wśród nich znaleźli się m.in. prezes i dwaj wiceprezesi, którzy zostali rozstrzelani wkrótce po włączeniu Gdańska w granice hitlerowskich Rzeszy.

Czytaj więcej: Polowanie na Polaków we wrześniu 1939 r.

Wielu zawodników zostało zesłanych do obozów koncentracyjnych, z których nigdy nie wrócili. Warto również wspomnieć, że pierwszym poległym na Westerplatte polskim żołnierzem był st. sierż. Wojciech Najsarek, który także był wcześniej zawodnikiem polskiego klubu.

17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu. 17 września 1972 r. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej członków klubu sportowego Gedania, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Tablicę odsłonięto w roku 50-lecia klubu.

Najpierw msza św., potem złożenie kwiatów



W środowe przedpołudnie, gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej organizuje uroczystości upamiętniające rocznicę powstania Gedanii. O godz. 10 rozpocznie się msza św. w kościele św. Stanisława przy al. Legionów 13, zaś po jej zakończeniu, o godz. 11, nastąpi złożenie kwiatów pod pomnikiem Pamięci Członków Gedanii przy ul. Kościuszki 49.

- Zapraszamy wszystkich chętnych na uroczystości 99. rocznicy powstania KS Gedania. Przed II wojną światową członkowie klubu krzewili postawy zamiłowania do sportu, przede wszystkim do piłki nożnej, a także patriotyczne - zachowania polskości w obcym, w często wrogim otoczeniu. Kilkudziesięciu z nich zginęło z rąk niemieckich w czasie wojny - czytamy w zaproszeniu Instytutu Pamięci Narodowej.
Wybór wspomnianego kościoła nie był przypadkowy. Znajdująca się tuż obok historycznej siedziby klubu świątynia była jednym z dwóch polskich kościołów katolickich w Wolnym Mieście Gdańsku - obok otwartego w 1932 r. kościoła Chrystusa Króla przy ul. Rogaczewskiego 55 - do którego uczęszczało zresztą wielu członków Gedanii.

Post scriptum



Gedania została reaktywowana 16 maja 1945 r. Teren obiektów sportowych przy al. Legionów odzyskała 8 września 1957 r. W 2009 r. został on sprzedany przez zarząd klubu deweloperowi Robyg pod budownictwo mieszkaniowe.

Jednak w 2020 r. władze miasta wstrzymały pozwolenie na budowę. Ostatni artykuł na temat kontrowersji wokół tej inwestycji opublikowaliśmy w listopadzie ubiegłego roku.

Czytaj więcej: Teren po Gedanii. Deweloper stracił pozwolenie na budowę

Głodnym wiedzy o historii klubu polecamy przeczytać książkę "KS Gedania - klub gdańskich Polaków (1922-1953)", autorstwa prof. Janusza Trupindy, która trafiła do księgarni w 2015 r.

Wydarzenia

99. rocznica powstania K. S. Gedania

uroczystość oficjalna

Opinie (131) 8 zablokowanych

  • Dobra, nie bij piany. Budujcie już ten blok.

    • 1 1

  • Trójmiasto pamięta?

    • 2 1

  • Miasto z pro niemieckim magistratem sukcesywnie niszczy ten historyczny klub !!!!

    • 6 0

  • Dobry klub (10)

    Mój syn gra w tej szkółce. Fajni trenerzy, dobra atmosfera. Szkoda ze nie ma sponsora który mógłby się zainwestować i podnieść klub.

    • 70 5

    • Dobrze że Płażyński stanął w obronie Gedanii narażając się deweloperom (4)

      Dla urzędników PO liczy się tylko władza i ilość mieszkań. Czas na zmiany myślę że Płażyński byłby dobrym prezydentem może by rozbił ten Gdański układ.

      • 24 22

      • (1)

        Płażyński nikomu się naraził, bo cynicznie kryje swoich kolegów z partii, którzy stoją za sprzedażą gruntów przy Kościuszki. Wystarczy sięgnąć do interpelacji radnych PiSu, do wywiadów prasowych sprzed lat. Otwarcie mówili o tym, że na tym terenie nie ma miejsca na sport. Taka prawda. Poza tym były prezes Gedanii nie krył zażyłości z niektórymi politykami z logo PiS.

        • 6 5

        • Stankiewicz?

          Nie ta bajka

          • 0 0

      • niedoczekanie wasze

        obsadziłby stołki takimi samymi miernotami, jak jego koledzy w stolicy wszystkie inne możliwe do obsadzenia?

        • 9 3

      • Płażyński nie będzie prezydentem Gdańska, na szczęście

        jego ojciec jako wojewoda gdański tak nadzorował w imieniu Skarbu Państwa Stocznię Gdańską, że zbankrutowała.

        • 17 6

    • Klub może dobry, ale wałki idą tam straszne...

      Nie wszyscy trenerzy są fajni, ale zawsze trafi się czarna owca. (prawda, trenerze Arturze?)
      Za to przekręty z ziemią, z firmą deweloperską w tle... dramat.
      I można godzinami większe lub mniejsze wałki i wałeczki wyliczać.
      Kto jest/był blisko Gedanii ten wie o co chodzi.

      Dzieciakom samych sukcesów i satysfakcji z gry życzę.

      • 2 1

    • Przecież klub ma kasę za nieruchomość (1)

      Pogonić prezesów żeby oddali co nie ich.

      • 5 0

      • Klubu nie ma. Kasę mają byli prezesi i ludzie z nimi powiązani. Sekcja piłkarska Gedania 1922 Gdańsk to osobny podmiot. Wiele lat temu, po konflikcie z byłym zarządem została wydzielona z KS Gedania. Na szczęście udało się choć tyle, czyli ocalić piłkę

        • 4 0

    • Na stulecie klubu, Gednia planuje awans do III ligi,

      Gdyby nie było na horyzoncie wizji wejścia nowych sponsorów, to myślę, że klub nie myślałby o wejściu na ten szczebel rozgrywek.

      • 10 3

    • Trenuje tam pełno dzieciaków, fajnie że nadal pracują u podstaw.

      • 20 1

  • Dziwne.Zasłużony chyba jedyny przedwojenny klub Polski (2)

    Zasłużony chyba jedyny przedwojenny klub Polski w Gdańsku a został sprowadzony do zniknięcia z historii przynajmniej Wybrzeża.Dziwne że w czasach PRL ten klub miał bardzo silnych bokserów byli piłkarze nożni siatkarki i wiele innych sekcji.A w tej patriotycznej Polsce po kolejarskim klubie nawet nie zostały wspomnienia chyba że domy developerskie.Obecnie jak łatwo oczywiście samego siebie nazywać patriotą.W PRL też grano dla Polski i z orzełkiem tyle że bez korony .Ale medalistom ME MŚ czy IO grano Mazurka Dąbrowskiego a nie hymn radziecki.Tak że tej głupiej propagandy trudno słuchać.

    • 10 0

    • Sam prezes zlikwidował sekcje, a potem sprzedał ziemię i kasa zniknęła.

      • 2 0

    • no właśnie.... w tej patriotycznej polsce to się dba tylko o pamiątki po Gunterze Grassie
      A co z tymi co za tę Polskę byli gotowi życie poświęcić?

      • 4 2

  • Standardowo, niemiecko-rosyjska wladza donalda tuska nie akceptuje niczego co ma polskie tradycje.

    Wymazac, zaorac napisac historieod nowa PO mysli lewactwa.

    • 9 3

  • To był mój Klub. Tam grałem. Kacperek Płażyński załatwił Gedanię na amen. Gdańszczanie nigdy mu tego nie wybaczą. (2)

    • 20 48

    • Kacperek

      Kacperek wręcz odwrotnie.

      • 2 2

    • Weź coś na rozum.

      • 19 9

  • W sercach Gdańszczan tylko Gedania !!!!!!!

    • 15 0

  • Przyszedl Stankiewicz ze Stan Budu i rozwalil klub i tyle z tego
    A 18 baniek Dominis przytulil

    • 6 1

  • (1)

    Tą wojna wszystko zniszczyła

    • 12 3

    • Gedania.. kilka słów o tym polskim klubie..

      "W 1924 przystępuje do Baltischer Rasen- und Wintersport-Verband (od 10 kwietnia 1927 zwana Baltischer Sport-Verband). W latach 1934-1939 jest zrzeszona w Deutscher Fußball-Bund i Gauliga Ostpreußen gdzie gra w dywizji Gauliga Danzig. Dzień przed rozpoczęciem II wojny klub został zmuszony przez władze do zawieszenia działalności."
      Ps. czy to oby na pewno był Polski Klub?? czy dopiero stał się nim po przegranej wojnie przez Niemcy?

      • 2 5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej

pokaz, spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

Sprawdź się

Sprawdź się

gdzie znajdował się dom handlowy Braci Freymannów?

 

Najczęściej czytane