37 lat temu wybuchł strajk sierpniowy

Rafał Borowski

14 sierpnia 2017 (artykuł sprzed 6 lat)

Opinie (152)

Strajkujący w sierpniu 1980 r. stoczniowcy nie mogli wiedzieć, że ich protest w niespełna dekadę doprowadzi do zmian ustrojowych w Polsce.

14 sierpnia 1980 roku wybuchł strajk w Stoczni Gdańskiej, którego bezpośrednią przyczyną było zwolnienie Anny Walentynowicz z pracy na pięć miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Jego zwieńczeniem było podpisanie 31 sierpnia porozumienia pomiędzy strajkującymi a delegacją rządu PRL. To właśnie te wydarzenia zapoczątkowały narodziny NSZZ Solidarność, a w konsekwencji obalenie komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej.

W drugiej połowie lat 70. gospodarka PRL uległa załamaniu. Jedną z przyczyn było obciążenie budżetu spłatą kredytów zaciągniętych w państwach zachodnich na początku dekady. Po kilku latach znaczącej poprawy poziomu życia - sfinansowanej w znacznej mierze na koszt wspomnianych kredytów - obywatele musieli zmierzyć się z brakami w zaopatrzeniu w artykuły pierwszej potrzeby czy czasowymi przerwami w dostawach energii elektrycznej.

Rządzący próbowali ratować sytuację makroekonomiczną poprzez radykalne podwyżki cen różnego rodzaju towarów. 1 lipca 1980 roku wprowadzono podwyżkę na produkty mięsne sprzedawane w stołówkach i kioskach zakładów pracy. To wydarzenie, w połączeniu z represjonowaniem opozycjonistów po wydarzeniach Czerwca '76 oraz wyborem kardynała Karola Wojtyły na urząd papieski w październiku 1978 roku, spowodowało wybuch strajków w zakładach pracy w całym kraju. Szacuje się, że w lipcu 1980 roku strajkowało ok. 80 tys. osób w 177 zakładach.

Warto podkreślić, że strajkujący żądali nie tylko podwyżek płacy, ale również zmian w funkcjonowaniu związków zakładowych i gwarancji bezpieczeństwa. Ze względu na skalę strajków, które sparaliżowały wiele województw, władze PRL postanowiły pójść na ustępstwa. Delegacje rządowe podpisywały z poszczególnymi komitetami porozumienia, które w znacznej mierze spełniały żądania strajkujących. Wydawałoby się, że fala niepokojów wkrótce wygaśnie. I być może tak by się stało, gdyby nie zwolnienie suwnicowej, działaczki Wolnych Związków Zawodowych - Anny Walentynowicz - 5 miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Z tego powodu 14 sierpnia 1980 roku załoga Stoczni Gdańskiej im. Lenina przerwała pracę. Na czele komitetu strajkowego stanął inny działacz WZZ - Lech Wałęsa. Kierowany przez niego komitet sformułował następujące postulaty: przywrócenie zwolnionych pracowników stoczni do pracy, podwyżkę płac i zasiłków, zgodę na budowę pomnika upamiętniającego masakrę stoczniowców w Grudniu '70, wreszcie zagwarantowanie bezpieczeństwa strajkującym.

Już dwa dni później, tj. 16 sierpnia, komitet strajkowy Stoczni Gdańskiej podpisał porozumienie z dyrekcją, która zobowiązała się do spełnienia żądań. Lech Wałęsa obwieścił koniec strajku, ale wówczas obecni w Gdańsku przedstawiciele innych strajkujących zakładów zażądali jego kontynuowania. Powodem był fakt, iż władze PRL nie podjęły żadnych negocjacji w rodzimych zakładach przedstawicieli. I tylko zdecydowana postawa trzech kobiet: Aliny Pieńkowskiej, Anny Walentynowicz i Ewy Ossowskiej zdołała powstrzymać wychodzących ze stoczni robotników.

W związku z tym Lech Wałęsa zmienił decyzję i ogłosił okupacyjny strajk solidarnościowy. 17 sierpnia powołano Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który - wraz z analogicznym organem w Szczecinie - skupiał kilkaset zakładów pracy na terenie całej PRL. Tego samego dnia gdański MKS ogłosił słynną listę 21 postulatów. Otwierało ją żądanie utworzenia wolnych związków zawodowych. Kolejne postanowienia dotyczyły m.in. przestrzegania konstytucyjnych praw i wolności, zniesienia przywilejów partyjnych oraz poprawy warunków bytowych społeczeństwa.

Po ponad tygodniu strajku, 24 sierpnia, w Gdańsku i Gdyni strajkowało ok. 130 tys. pracowników ze 140 zakładów, zaś w Szczecinie ok. 60 tys. Ciągłe rozszerzanie się strajków, straty gospodarcze, niemożność siłowego rozprawienia się ze strajkującymi oraz - co niezwykle ważne - solidarność pomiędzy nimi sprawiła, że Biuro Polityczne PZPR ugięło się, a jego delegacja zasiadła do stołu rokowań.

31 sierpnia w sali BHP Stoczni Gdańskiej przedstawiciel strajkujących, Lech Wałęsa, oraz przedstawiciel rządu - wicepremier Mieczysław Jagielski podpisali jedno z czterech porozumień, które przeszły do historii jako porozumienia sierpniowe (podobne układy zawarto również w Szczecinie, Jastrzębiu Zdroju oraz Dąbrowie Górniczej). Władze PRL zgodziły się na wszystkie 21 sformułowanych w Gdańsku postulatów.

To właśnie te wydarzenia umożliwiły narodziny Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność", który walnie przyczynił się do upadku komunizm nie tylko w Polsce, ale w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Słynne obalenie muru berlińskiego w listopadzie 1989 roku - które dla wielu obcokrajowców jest symbolem upadku komunizmu - było skutkiem tego, co 37 lat temu zaczęło się w Gdańsku. To tutaj rozpoczął się demontaż systemu, który po zakończeniu II wojny światowej podzielił nie tylko Berlin i Niemcy, ale i całą Europę na dwa wrogie obozy.

Rafał Borowskir.borowski@trojmiasto.pl

Opinie (152) 10 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-08-14 16:35

Tak łatwo z nami nie pójdzie. (1)

Naród
6 lat
- 7 2
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-08-14 19:34
  
  Naród?
  
  Jest was garstka, pseudo inteligencji. Naród już wybral i nie odda wolnej Polski
  
  6 lat
  - 1 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jest was garstka, pseudo inteligencji. Naród już wybral i nie odda wolnej Polski
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-08-14 18:43

Oto stary jest kombatant
Co zasługi ma wspaniałe
Kiedyś z ludem był pod stocznią
Noce spędzał w styropianie

Teraz się urządził nieźle
I ma w d*pie robotników
Co dzień kradnie ile wlezie
I nie znosi głośnych krzyków

Inny lider co niedawno
Światem pracy się przejmował
Teraz jedzie ładną Lancią
W bagażniku kurkę schował

Po pijaku wali prawdę
I przyznaje się otwarcie
"Ja ich nigdy nie lubiłem
Za to kocham dobre żarcie"

Wszystko gnije, wszystko gnije, wszystko gnije
Smród unosi się, unosi się i bije
Wszystko gnije, wszystko gnije, wszystko gnije
Smród unosi się, unosi się i bije

Trzeba było coś obiecać
Ludziom, żeby głosowali
Wolna Polska, raj na ziemi
Demokracja i pluralizm

Wszystko było takie proste
Większość w bajki uwierzyła
Chcieli mieć bogatą Polskę
Bóg gdzieś jest, lecz forsy ni ma

Już przestańcie protestować
Lepiej idźcie się pomodlić
Stulcie ryja i do pracy
Dajcie nam trochę porządzić

To elita polityczna
Kiedyś w sierpniu było fajnie
Teraz mówią na nich "oni"
Wszyscy siedzą równo w bagnie

Wszystko gnije, wszystko gnije, wszystko gnije
Smród unosi się, unosi się i bije
Wszystko gnije, wszystko gnije, wszystko gnije
Smród unosi się, unosi się i bije

6 lat
- 3 2
Twoja opinia

Zmień treść

Oto stary jest kombatant Co zasługi ma wspaniałe Kiedyś z ludem był pod stocznią Noce spędzał w styropianie Teraz się urządził nieźle I ma w d*pie robotników Co dzień kradnie ile wlezie I nie znosi głośnych krzyków Inny lider co niedawno Światem pracy się przejmował Teraz jedzie ładną Lancią W bagażniku kurkę schował Po pijaku wali prawdę I przyznaje się otwarcie "Ja ich nigdy nie lubiłem Za to kocham dobre żarcie" Wszystko gnije, wszystko gnije, wszystko gnije Smród unosi się, unosi się i bije Wszystko gnije, wszystko gnije, wszystko gnije Smród unosi się, unosi się i bije Trzeba było coś obiecać Ludziom, żeby głosowali Wolna Polska, raj na ziemi Demokracja i pluralizm Wszystko było takie proste Większość w bajki uwierzyła Chcieli mieć bogatą Polskę Bóg gdzieś jest, lecz forsy ni ma Już przestańcie protestować Lepiej idźcie się pomodlić Stulcie ryja i do pracy Dajcie nam trochę porządzić To elita polityczna Kiedyś w sierpniu było fajnie Teraz mówią na nich "oni" Wszyscy siedzą równo w bagnie Wszystko gnije, wszystko gnije, wszystko gnije Smród unosi się, unosi się i bije Wszystko gnije, wszystko gnije, wszystko gnije Smród unosi się, unosi się i bije
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-08-14 18:13

na darmo sztandar z czerwoną kokardą ...

Wszystko na marne ...

roman
6 lat
- 5 3
Twoja opinia

Zmień treść

Wszystko na marne ...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-08-14 17:36

piękny mit (2)

niski
6 lat
- 5 2
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-08-14 17:45
  
  Fakt (1)
  
  Jak mit ? To są fakty , widzialam na wlasne oczy !!!!!
  
  Emerytka
  6 lat
  - 1 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jak mit ? To są fakty , widzialam na wlasne oczy !!!!!
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2017-08-14 18:04
    
    no właśnie i to jest przykre związki zawodowe pobierają tylko składki przemysł sprzedany w obce ręce z połowa wyjechała z tego raju podcierać niemcom d*py bolo nie znalazł swojej teczki a do władzy dobrał miłośnik korei północnej i po co nam to było.....
    
    niski
    6 lat
    
    3 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    no właśnie i to jest przykre związki zawodowe pobierają tylko składki przemysł sprzedany w obce ręce z połowa wyjechała z tego raju podcierać niemcom d*py bolo nie znalazł swojej teczki a do władzy dobrał miłośnik korei północnej i po co nam to było.....
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-08-14 16:42

Gdańsk!:)

dh
6 lat
- 2 2
Twoja opinia

Zmień treść

Gdańsk!:)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-08-14 15:05

Matko Bosko Marksistowsko-Leninowsko :(

Czy to Biedroń od ks. Jankowskiego opłatek bierze ?

terencjusz
6 lat
- 5 16
Twoja opinia

Zmień treść

Czy to Biedroń od ks. Jankowskiego opłatek bierze ?
Regulamin dodawania opinii