Wrzeszcz: ma być basen, a kiedyś była tu pętla tramwajowa

Rafał Borowski

22 sierpnia 2016 (artykuł sprzed 7 lat)

Opinie (224)

Budowa pętli tramwajowej przy skrzyżowaniu al. Legionów i ul. Kościuszki we Wrzeszczu. Rok 1956.

W latach 1956-1983, przy skrzyżowaniu al. Legionów i ul. Kościuszki zobacz na mapie Gdańska w Gdańsku istniała pętla tramwajowa. Zlokalizowany na niej przystanek nosił oficjalną nazwę "Wrzeszcz Lotnisko". Choć po pętli nie ma dziś najmniejszego śladu, zachowały się pawilony handlowe, których lokalizacja została wymuszona przebiegiem ułożonych tu niegdyś szyn.

W ubiegły piątek opublikowaliśmy artykuł, dotyczący planów budowy publicznego basenu, który ma zostać wzniesiony u zbiegu al. Legionów i ul. Kościuszki zobacz na mapie Gdańska

we Wrzeszczu. Zapewne niewielu czytelników wie, że do początku lat 80. niezagospodarowany obecnie plac obok szkoły podstawowej nr 49 miał niegdyś zupełnie inne przeznaczenie.

Czytaj także: Gdańsk szuka prywatnego partnera do budowy basenu

W latach 1956-1983 znajdowała się tutaj bowiem pętla tramwajowa. Pojedynczy tor, o kształcie zbliżonym do litery "U", był trzecią tego typu konstrukcją, zbudowaną od podstaw, po wojnie, na terenie Gdańska. Wcześniej powstały tylko pętle przy skrzyżowaniu al. Grunwaldzkiej i ul. Jacka Rybińskiego w Oliwie oraz przy skrzyżowaniu ul. Siennickiej i ul. Lenartowicza na Przeróbce. Pierwszą z nich oddano do użytku w 1948 roku, drugą w 1955 roku.

Taki budynek mógłby powstać przy skrzyżowaniu al. Legionów i ul. Kościuszki we Wrzeszczu.

Zastępowanie ślepych torów pętlami

Wbrew pozorom, budowa pętli przy skrzyżowaniu al. Legionów i ul. Kościuszki nie była konsekwencją otwarcia nowej linii tramwajowej. Tory, które po dziś dzień biegną aleją Hallera, ulicą Mickiewicza i al. Legionów, położono już w 1930 roku. Jak w takim razie wyglądał proces zawracania tutaj tramwajów do czasu zbudowania pętli?

Linia na al. Legionów była po prostu zakończona ślepymi torami, połączonymi tzw. przejazdami międzytorowymi, czyli parami szyn łączącymi oba tory. To dzięki nim, a właściwie wykonywanym na nich manewrach, tramwaje mogły kontynuować trasę w przeciwnym kierunku.

Widok na pętlę tramwajową z budynku przy al. Legionów.

Do 1945 roku w podobny sposób były zakończone niemal wszystkie linie tramwajowe na terenie Gdańska. Powojenna likwidacja tego typu zakończeń i zastępowanie ich pętlami została wymuszona sukcesywnym wycofywaniem taboru dwukierunkowego i wymienianiem go na tabor jednokierunkowy.

Aleja Dzierżyńskiego

Przystanek zlokalizowany na pętli przy skrzyżowaniu al. Legionów i ul. Kościuszki nosił oficjalną nazwę "Wrzeszcz Lotnisko". W tym miejscu należy wspomnieć, że aleja pomiędzy pl. ks. Komorowskiego a portem lotniczym nosiła wówczas nazwę al. Dzierżyńskiego. Jej patron, z pochodzenia Polak, był prominentnym działaczem komunistycznym w Związku Radzieckim. Feliks Dzierżyński przeszedł do historii jako twórca i zwierzchnik pierwszych radzieckich organów bezpieczeństwa, w tym okrytej ponurą sławą policji politycznej - Czeka.

Co ciekawe, w okresie PRL, patronem obecnej ul. Legionów w Gdyni również był "Krwawy Feliks". Obu arteriom, zarówno tej we Wrzeszczu, jak i tej w Redłowie, zmieniono nazwy na fali przemian ustrojowych w 1989 roku.

Przystanek niedaleko bram lotniska

Zgodnie z nazwą, dojeżdżające na pętle tramwaje były najlepszym środkiem publicznego transportu, którym można było dostać się na pobliski port lotniczy. Jego bramy znajdowały się mniej więcej na wysokości obecnej ul. Hynka, a więc w odległości zaledwie kilkuset metrów od pętli.

Wbrew pozorom, zlokalizowany na pograniczu Wrzeszcza i Zaspy przystanek Szybkiej Kolei Miejskiej "Gdańsk Lotnisko" (przemianowany po likwidacji lądowiska w 1974 roku na "Gdańsk Zaspa") nigdy nie służył pasażerom, udającym się w podniebną podróż. W ogrodzeniu wrzeszczańskiego aeroportu nigdy nie istniała brama, która prowadziłaby na wspomniany przystanek.

Chociaż może się to wydawać zaskakujące, nowo nadana nazwa "Gdańsk Zaspa" wcale nie była nowością na komunikacyjnej mapie Gdańska. Wcześniej nazwany był tak przystanek SKM, który znajdował się pod Czerwonym Wiaduktem w Letnicy i został wyłączony z użytkowania w 2005 roku. Z czego wynikał ten nazewniczy galimatias, wyjaśniliśmy szczegółowo w artykule o historii dawnego Jeziora Zaspa.

Czytaj więcej: Jezioro w popiołach. Historia zlikwidowanego jeziora Zaspa

Nowa pętla tramwajowa na Zaspie, wkrótce po zakończeniu jej budowy. Lata 70. XX wieku.

Budowa nowej pętli na Zaspie

Pętla tramwajowa powstała na niewielkim placu, który oprócz al. Legionów i ul. Kościuszki wyznaczał teren szkoły podstawowej nr 49 oraz Kolejowego Klubu Sportowego "Gedania". W związku z tym, nie było możliwości zbudowania tutaj dodatkowej infrastruktury, np. toalet dla motorniczych czy dodatkowych torów odstawczych. Mimo tego, w bezpośrednim sąsiedztwie pętli udało się zmieścić kiosk, zbudowaną z drewna i pomalowaną na szaro wiatę przystankową oraz ciąg parterowych pawilonów handlowych.

W drugiej połowie lat 70. pętla przy skrzyżowaniu al. Legionów i ul. Kościuszki została zmodyfikowana. Zmiany zostały podyktowane budową nowej linii tramwajowej, która poprzez tereny zlikwidowanego lotniska oraz Przymorza i Żabianki połączyła torowiska na al. Legionów i ul. Pomorskiej. W jej ciągu zbudowano również nową pętlę, którą zlokalizowano na wysokości skrzyżowania ul. Hynka i nowo powstałej al. Rokossowskiego, obecnie al. Rzeczypospolitej.

W związku z tym pętla przy skrzyżowaniu al. Legionów i ul. Kościuszki, o wiele mniejsza, niż jej następczyni na Zaspie, przestała pełnić funkcję zakończenia regularnych linii tramwajowych i była użytkowana jedynie w sytuacjach awaryjnych. Kilka lat później władze Gdańska uznały, że wysłużona konstrukcja we Wrzeszczu stała się całkowicie bezużyteczna. W 1983 roku została rozebrana.

Niepozorny ślad

Teren, na którym znajdowała się zlikwidowana pętla, został w większości przykryty płytami chodnikowymi, a jej ślady w jezdni zniknęły w kolejnych latach pod nową warstwą asfaltu. Próżno szukać dziś jakiegokolwiek elementu, który ostałby się po dawnym torowisku.

Jedynym śladem, który przypomina o dawnej pętli przy skrzyżowaniu al. Legionów i ul. Kościuszki, są wspomniane wcześniej parterowe pawilony handlowe. Ich elewacje, zwrócone w stronę al. Legionów, są nienaturalnie odchylone od osi jezdni. Jak nietrudno się domyślić, nietypowe umiejscowienie budynków wynikało z bezpośredniego sąsiedztwa zaokrąglonych szyn tramwajowych.

Rafał Borowskir.borowski@trojmiasto.pl

Opinie (224) 3 zablokowane

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 07:27

(2)

Pod czerwonym wiaduktem w Letnicy przystanek skm nosil nazwe Gdańsk Zaspa Towarowa a nie Gdańsk Zaspa, czego można się domyślić czytając powyższy artykuł.

7 lat
- 14 4
Twoja opinia

Zmień treść

Pod czerwonym wiaduktem w Letnicy przystanek skm nosil nazwe Gdańsk Zaspa Towarowa a nie Gdańsk Zaspa, czego można się domyślić czytając powyższy artykuł.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-08-22 08:22
  
  (1)
  
  Obecnie jest Zaspa Towarowa. Wcześniej tylko Zaspa.
  
  7 lat
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Obecnie jest Zaspa Towarowa. Wcześniej tylko Zaspa.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2016-08-22 09:11
    
    A ....
    
    A tuż obok była lokomotywownia Gdańsk-Zaspa. Dziś została po niej zabytkowa wieża. Było też jezioro Zaspa, dzisiaj zasypane popiołami z elektrociepłowni.
    Tereny historyczne Zaspy są dużo większe niż dzisiejsze osiedle na dawnym lotnisku Gdańsk-Wrzeszcz.
    
    WRZESZCZANIN.
    7 lat
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    A tuż obok była lokomotywownia Gdańsk-Zaspa. Dziś została po niej zabytkowa wieża. Było też jezioro Zaspa, dzisiaj zasypane popiołami z elektrociepłowni. Tereny historyczne Zaspy są dużo większe niż dzisiejsze osiedle na dawnym lotnisku Gdańsk-Wrzeszcz.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 07:34

Lotnisko Gdańsk-Wrzeszcz nigdy nie było lądowiskiem

Lądowisko to może jechać Pan sobie obejrzeć w Kornem panie redaktorze, nazywanie lotniska we Wrzeszczu "lądowiskiem" jest nieprawidłowe. Proszę sobie zobaczyć na liście gdzie są inne lądowiska. http://www.ulc.gov.pl/pl/lotniska/rejestr-lotnisk-i-ewidencja-ladowisk

7 lat
- 7 7
Twoja opinia

Zmień treść

Lądowisko to może jechać Pan sobie obejrzeć w Kornem panie redaktorze, nazywanie lotniska we Wrzeszczu "lądowiskiem" jest nieprawidłowe. Proszę sobie zobaczyć na liście gdzie są inne lądowiska. [URL]http://www.ulc.gov.pl/pl/lotniska/rejestr-lotnisk-i-ewidencja-ladowisk[/URL]
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 07:38

Uzupełnienie do artykułu.

Tuż za pawilonami, które stoją w miejscu dawnych torów pętli, był długi, wysoki, rozsypujący się, zarośnięty mur z cegieł. Wyglądało to tajemniczo.
Tuż przed końcem eksploatacji tej pętli, I połowa lat lat 80-tych. Odwrócono jej kierunek nakładając na istniejący tor, tor tymczasowy. Z kierunku Oliwy kończył tu bieg tramwaj linii 7, którego trasa została skrócona w zw. z remontem torowiska w ul. Mickiewicza. Linia 8 kursowała wówczas do pętli Brzeźno Plaża. Ulica Mickiewicza była rozkopana.

...
7 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

Tuż za pawilonami, które stoją w miejscu dawnych torów pętli, był długi, wysoki, rozsypujący się, zarośnięty mur z cegieł. Wyglądało to tajemniczo. Tuż przed końcem eksploatacji tej pętli, I połowa lat lat 80-tych. Odwrócono jej kierunek nakładając na istniejący tor, tor tymczasowy. Z kierunku Oliwy kończył tu bieg tramwaj linii 7, którego trasa została skrócona w zw. z remontem torowiska w ul. Mickiewicza. Linia 8 kursowała wówczas do pętli Brzeźno Plaża. Ulica Mickiewicza była rozkopana.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 07:47

Ile to juz basenow mialo powstac. A tymczasem dziura przy Nocie straszy od 30 lat to samo zajezdnia w Oliwie i tak mozna dlugo wyliczac.

7 lat
- 12 2
Twoja opinia

Zmień treść

Ile to juz basenow mialo powstac. A tymczasem dziura przy Nocie straszy od 30 lat to samo zajezdnia w Oliwie i tak mozna dlugo wyliczac.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 07:48

Gdańsk nie potrafi sam zbudować jednego zakichanego basenu ???

Gdańsk nie potrafi sam zbudować jednego zakichanego basenu ???

franca
7 lat
- 18 2
Twoja opinia

Zmień treść

Gdańsk nie potrafi sam zbudować jednego zakichanego basenu ???
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 07:48

dziura Adamowicza gdzie nie ma porzadnego basenu

7 lat
- 8 3
Twoja opinia

Zmień treść

dziura Adamowicza gdzie nie ma porzadnego basenu
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 07:49

A co z basenem na wahadłowy..... (1)

Super gdyby się udało ale co się dzieje z basenem na wajdeloty ... Niby miał być szybki remont a już nawet nie pamiętam jak długo stoi pusty

7 lat
- 22 1
Twoja opinia

Zmień treść

Super gdyby się udało ale co się dzieje z basenem na wajdeloty ... Niby miał być szybki remont a już nawet nie pamiętam jak długo stoi pusty
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-08-22 08:33
  
  Myślę, że nie pasuje do sąsiedniej inwestycji i już go nie będzie.
  
  elf
  7 lat
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Myślę, że nie pasuje do sąsiedniej inwestycji i już go nie będzie.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 07:58

A kiedy basen na Orunii Gornej??

7 lat
- 7 3
Twoja opinia

Zmień treść

A kiedy basen na Orunii Gornej??
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 08:28

Gdańsk miasto leguminy, produkcji budyniu i basenów (1)

7 lat
- 8 2
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-08-22 09:13
  
  Budyń
  
  Budynie i leguminę produkują zakłady Dr Oetker w Oliwie
  
  Seba
  7 lat
  - 3 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Budynie i leguminę produkują zakłady Dr Oetker w Oliwie
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-08-22 08:31

świetne zdjęcie pętli na Zaspie (1)

Super zdjęcie - widok na bloki czteropiętrowe na Opolskiej i w oddali na Olsztyńskiej, falowce na byłej Rokossowskiego - obecnie Al. Rzeczypospolitej, nie ma jeszcze Szkoły nr 80 ni i bloków Rzeczypospolitej 9 i 11. Łezka się w oku kręci...

jestem z Przymorza
7 lat
- 14 0
Twoja opinia

Zmień treść

Super zdjęcie - widok na bloki czteropiętrowe na Opolskiej i w oddali na Olsztyńskiej, falowce na byłej Rokossowskiego - obecnie Al. Rzeczypospolitej, nie ma jeszcze Szkoły nr 80 ni i bloków Rzeczypospolitej 9 i 11. Łezka się w oku kręci...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-08-22 12:42
  
  Impro
  
  i Impro nie straszy...
  
  7 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  i Impro nie straszy...
  Regulamin dodawania opinii