Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Zapomniane kopalnie Trójmiasta: "Bursztynowe Kule" w Gdyni

Marcin Dobrzyński
10 marca 2024, godz. 15:00 
Opinie (70)
Wizualizacja rzeźby powierzchni terenu obszaru poeksploatacyjnego "Bursztynowe Kule" na podstawie cyfrowych danych wysokościowych pochodzących z lotniczego skaningu laserowego (LIDAR). Wizualizacja rzeźby powierzchni terenu obszaru poeksploatacyjnego "Bursztynowe Kule" na podstawie cyfrowych danych wysokościowych pochodzących z lotniczego skaningu laserowego (LIDAR).

Wizualizacja rzeźby powierzchni terenu obszaru poeksploatacyjnego "Bursztynowe Kule" na podstawie cyfrowych danych wysokościowych pochodzących z lotniczego skaningu laserowego (LIDAR).

fot. magazyn Bursztynnisko, marzec 2015

Kopalnie w Trójmieście? Na pierwszy rzut oka górnictwo nie kojarzy się z Trójmiastem, ale znajdziemy tutaj co najmniej dwa miejsca, gdzie w ubiegłym wieku było prowadzone wydobycie cennych kopalin. W pierwszej części opisywaliśmy odkrywkową kopalnię węgla brunatnego, zlokalizowaną na Niedźwiedniku. Dzisiaj czas na historię kopalni bursztynu w Gdyni.




Wiedziałe(a)ś, że w gdyńskich lasach wydobywano bursztyn?

Podczas spacerów po lesie otaczającym moje obecne miejsce zamieszkania, posługując się elektroniczną mapą, pewnego słonecznego dnia zauważyłem w leśnym obszarze w pobliżu ul. SopockiejMapka w Gdyni miejsce opisane jako "Bursztynowe Kule".

W internecie można natknąć się na ciekawe informacje o tym miejscu. Udało mi się ustalić, że na niemieckiej mapie z 1919 r. ten obszar jest tak samo opisany.

"Bursztynowa Kopalnia": Wydobycie bursztynu daleko od morza



Fragment mapy "Wald - Karte OLIVA ZOPPOT" z 1919 roku. Fragment mapy "Wald - Karte OLIVA ZOPPOT" z 1919 roku.

Fragment mapy "Wald - Karte OLIVA ZOPPOT" z 1919 roku.

materiały autora

Nazwę miejsca można tłumaczyć jako "Bursztynowa Kopalnia" lub właśnie "Bursztynowe Kule". Wydobycie bursztynu w tym obszarze współczesnej Gdyni prowadzone było co najmniej od 1903 r. przez kolejne lata aż co najmniej do 1919 r.

W późniejszym okresie nie ustaliłem, kiedy w przybliżeniu zakończono eksploatację złoża. Co ciekawe, miejsce to jest oddalone wiele kilometrów od linii brzegu morskiego, z którym tradycyjnie kojarzone są złoża bursztynu.

Katalog.trojmiasto.pl - Trójmiejscy bursztynnicy robią cuda z bursztynu

więcej


Udając się obecnie na miejsce prowadzonego wydobycia, ciekawym jest, że znajduje się ono na wzniesieniu średnio położonym 120-140 m nad poziomem morza.

Przechadzając się urokliwą, dobrze utrzymaną aleją leśną od strony ulicy Sopockiej, nagle po lewej stronie ukazuje się podmokły teren, na którym są widoczne niewielkie, zalane obecnie "ciemną" wodą liczne zagłębienia.

Gdańskie bursztynowe jajo Fabergé za 150 tys. zł Gdańskie bursztynowe jajo Fabergé za 150 tys. zł

Obszar wydobycia bursztynu - stan obecny. Obszar wydobycia bursztynu - stan obecny.

Obszar wydobycia bursztynu - stan obecny.

fot. Marcin Dobrzyński

Jak podaje portal Państwowego Instytutu Geologicznego w zakładce KDG: Bursztynowe Kule, było tu prowadzone wydobycie bursztynu raczej prymitywnymi metodami.

"Bursztynowe Kule" powstały na skutek transportu lodowcowego w plejstocenie



Geostanowisko "Bursztynowe Kule" położone jest w północno-zachodnim fragmencie Lasów Oliwskich, w południowej części Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Eksploatację bursztynu bałtyckiego w Lasach Oliwskich prowadzono już na początku XIX w.
W celu wydobycia bursztynu kopano wówczas szurfy, drążono szybiki, niekiedy stawiano również dochodzące nawet do 30 m głębokości oszalowane kopalnie wieloszybikowe. Skala wydobycia na obszarze "Bursztynowych Kul" świadczy o tym, że mogły istnieć prymitywne kopalnie podziemne.
Nagromadzenia bursztynu znajdowane w czasach historycznych w obrębie geostanowiska "Bursztynowe Kule" powstały na skutek transportu lodowcowego w plejstocenie. Bursztyn bałtycki jest rodzajem żywicy kopalnej, która powstała w warunkach naturalnych ok. 30-40 mln lat temu w eocenie.
W kolejnych epokach geologicznych złoża bursztynu podlegały erozji i redepozycji. Sukcynit eksploatowany w rejonie "Bursztynowych Kul" występował w porwakach (krach glacjalnych), czyli fragmentach paleogeńskich skał oderwanych i przemieszczonych przez lądolód.
Osady kier zbudowane były z piasków kwarcowych oraz szarozielonych mułków z glaukonitem i bursztynem wieku górnoeoceńskiego. Utwory te są określane popularnie jako "niebieska ziemia" ze względu na glaukonit, który nadaje im zielonawoniebieskie zabarwienie.
Porwaki osiągały niekiedy nawet wielometrowe rozmiary, co współcześnie odzwierciedla krajobraz pogórniczy, dokumentujący skalę eksploatacji.

Ogłoszenia.trojmiasto.pl – Mieszkania blisko lasu w Trójmieście

3 pok. Generalny remont. Blisko Lasu i SKM. Bezpośrednio
3 pok. Generalny remont. Blisko Lasu i SKM. Bezpośrednio 559 000 zł
Gdynia, Chylonia
3 pokoje 46 m2
Sprzedam bezpośrednio. 3 pok. Generalny remont. Piękny widok. Las.
Sprzedam bezpośrednio. 3 pok. Generalny remont. Piękny... 549 000 zł
Gdynia, Obłuże
3 pokoje 47 m2
Umeblowane 2-pok. przy lesie, panoramiczny widok
Umeblowane 2-pok. przy lesie, panoramiczny widok 495 000 zł
Gdynia, Chylonia
2 pokoje 40 m2
Więcej w serwisie Ogłoszenia (219)


Marzenia o wyłowieniu kuli bursztynu



Co ciekawe, zaraz za miejscem wydobycia widoczne są sporych rozmiarów wzgórza, ale od razu można zauważyć, że ich nienaturalny kształt jest dziełem działalności człowieka.

Obszar wydobycia, a za nim widoczne hałdy ziemi. Obszar wydobycia, a za nim widoczne hałdy ziemi.

Obszar wydobycia, a za nim widoczne hałdy ziemi.

fot. Marcin Dobrzyński

Niestety, z uwagi na brak odpowiedniego obuwia (kultowe kalosze wysokie) oraz tyczki (aby nie pozostać w bagnisku na zawsze) nie odważyłem się sprawdzić chociażby wzrokowo, czy jakikolwiek chociażby kawałek bursztynu jeszcze tam spoczywa.

Oczywiście zamarzyłem się. Oczami wyobraźni widziałem już, jak wyciągam z tego bagienka "taaaką" kulę bursztynu, którą przed ponad stu laty zagubił tu lub pominął leśny kopacz tego minerału. Niestety nic takiego się nie stało.

Na wyrobiskach brak także śladów bursztynu. Odnalazłem za to kilkanaście współczesnych śmieci, które umieściłem w worku foliowym i następnie wyniosłem do śmietnika na pobliskiej dzielnicy.

Na podstawie dostępnych źródeł nie udało mi się do chwili obecnej ustalić, czy wskazane wydobycie było prowadzone w sposób legalny. Nie pozostały w terenie żadne instalacje czy ślady kopalni. Zapewne dawno zmiótł je ślad historii.

Przypuszczalnie polskie pozycje obronne z 1939 r. Przypuszczalnie polskie pozycje obronne z 1939 r.

Przypuszczalnie polskie pozycje obronne z 1939 r.

fot. Marcin Dobrzyński

Przed ostatnią wojną teren ten stanowił bezpośrednią granicę pomiędzy Polską a Wolnym Miastem Gdańsk. W sieci można znaleźć zdjęcie przejścia granicznego zlokalizowanego w tym rejonie. W terenie widoczna jest linia przedwojennych polskich okopów, ślady ziemianek, użytych zapewne bojowo w 1939 r.
Marcin Dobrzyński

Zobacz także

Nieistniejące zakłady - historia/opowieści/ciekawostki historyczne (11)

Opinie (70)

  • 2024-03-11 09:52

    Kula byrsztynowa (4)

    Pojecie "kula", w tym przypadku nie oznacza ksztaltu geometrycznego, tylko.... wyrobisko, jama, dziura w zemi. Np. w j. niemieckim , kiskula, to dosł. Miejsce pozyskania żwiru. Murkula - dół grzebalny zwłok. W j. Kaszubskim do dziś używane są takie germanizmy... A tak w ogóle, gratuluję zacięcia
    penetrowaniu geologicznych miejsc na Kaszubach.

    Jarki

    2 miesiące

    • 22 0

    • 2024-03-11 13:06

      opinia (1)

      Nie lubie kaszubów. Uparte zawistne betony.

      Mazur

      2 miesiące

      • 0 7

      • 2024-04-26 20:57

        Skoro tak nie lubisz Kaszubów to zatem co cię tutaj trzyma ....

        3 tygodnie

        • 0 0

    • 2024-03-11 19:17

      Dokładnie tak. A kopalnia w sensie zakładu przemysłowego to po niemiecku Grübe.

      Było Sobie_Szewo

      2 miesiące

      • 2 0

    • 2024-03-11 15:28

      słusznie, kula to jama, jednak pojęcie kiskula i mórkula to są terminy w języku kaszubskim a nie niemieckim

      choć nie są słowiańskiego pochodzenia a wywodzą się z języka niderlandzkiego. Mórkula to nie jama do grzebania zwłok a jama po wydobyciu torfu na wrzosowiskach (wrzosowiska, podmokłe łaki to po holendersku i angielsku "moor")

      jrk

      2 miesiące

      • 3 0

  • 2024-04-26 12:34

    Jezyk niemiecki

    Nazwa Keule nie ma nic wspólnego z kulą. Kula to Kugel, Keule to polskie udo, udko, maczuga lub ..generał.

    Balbina z Żoliborza.

    3 tygodnie

    • 0 0

  • 2024-03-12 09:45

    Jak jechałem rowerem przez ten las to właśnie bardzo zainteresowała mnie taka nazwa na mapie, ale nic oprócz niemieckich mapek nie mogłem na ten temat znaleźć. Świetny artykuł.

    2 miesiące

    • 1 0

  • 2024-03-11 15:19

    i wtedy mozna było legalnie

    a w dzisiejszych czasach już nie. Wiec proceder kwitnie od lat, pracownie pracują tylko głupi kraj i miasto problemu nie chce widzieć.

    jarek

    2 miesiące

    • 2 1

  • 2024-03-10 16:39

    (5)

    Przy osiedlu Bernardowo ( tym starym ) znajduje sie wielkie wyrobisko. Czesciowo porasta je juz las, ale w latach 60-tych bylo ono jeszcze dosyc dobrze widoczne. Jest to pozostalosc po starej, podobno kilkusetletniej zwirowni. Okoliczni mieszkancy wydobywali tam zwir i piasek i sprzedawali to pozniej swoim klientom.

    2 miesiące

    • 28 2

    • 2024-03-11 12:15

      "przechodząc przez dobrze utrzymaną aleję leśną" oszust obajtek robił autostrady w lasach żeby karczować las (1)

      Te leśne drogi wysypane tłuczniem to makabra, zamienili urokliwe naturalne miejsce wprzemysłowy śmietnik

      jororo

      2 miesiące

      • 4 3

      • 2024-03-11 13:52

        Nie wiem czy tej alei akurat Gdynia nie zrobiła. Za to droga wielkokacka z Sopotu na Wielką Gwiazdę wygląda dzisiaj jak pobojowisko po harvesterach. Podziękujmy obajtkowi i Ziobrze przy urnach. Lasy państwowe niech naprawią co zniszczyły.

        2 miesiące

        • 2 1

    • 2024-03-11 08:01

      Bernadowo

      J.w

      Artek

      2 miesiące

      • 1 1

    • 2024-03-10 17:50

      (1)

      Można wiedzieć gdzie dokładnie? Hobbystycznie poszukuję skamieniałości, a takie żwiry mogą zawierać całkiem niezłe okazy. Oczywiście jeśli nie zostało to wszyatko zasypane

      2 miesiące

      • 3 0

      • 2024-03-10 18:00

        Prosze bardzo : idzie sie lesna droga z Brodwina w strone pobliskiego Bernardowa. Dochodzi sie do osiedla i zaraz po prawej stronie w lesie jest to stare wyrobisko. Praktycznie przy domach. Tylko ze po wielu latach erozja zrobila swoje. Troche jeszcze widac, ale teraz to jest tam las. W wiekszosci brzozowy.

        2 miesiące

        • 6 0

  • 2024-03-10 17:48

    (5)

    Dlaczego nikt nie zainteresuje sie biegnaca na pln-zach. przez las za ul. 23 Marca w Sopocie, najwyrazniej wykopana ludzkimi rekami, rampa pod tramwaj ? Podobno kopali to pod tramwaj konny jeszcze pod koniec XIX w., ale nagle przerwali nie wiadomo czemu. Moze w starych sopockich archiwach w ratuszu jest cos o tym kto co za ile i jak ?

    2 miesiące

    • 33 3

    • 2024-03-11 11:15

      nasyp w lesie (1)

      za niemca powstał i jest rozpoznawalny dobrze. miał służyc kolei a nie tramwajom

      stary sopocianin.

      2 miesiące

      • 1 0

      • 2024-03-11 12:54

        Ciekawe. Gdzie ta linia kolejowa miala isc ? Przeciez juz od 1870 roku istniala kolej Gdansk-Berlin przez Slupsk i Koszalin.
        Ta z sopockiego lasu to miala byc chyba proba generalna przed budowa PKM-ki - taki dojazd z Wielkiego Kacka do Sopotu na plaze ;-D ? ... Warto by poszperac w starych archiwach, jezeli cos na ten temat istnieje.

        2 miesiące

        • 1 0

    • 2024-03-10 20:18

      (2)

      A o wielkiej gwieździe i tramwaju konnym który tam prowadził słyszałeś?

      2 miesiące

      • 5 1

      • 2024-03-11 11:17

        wlk gwiazda

        tam znajdowała sie knajpa dokąd wędrowali niemieccy turysci z kapelą która im przygrywała.Wypili sznapsa i z powrotem.

        stary sopocianin.

        2 miesiące

        • 1 0

      • 2024-03-11 09:35

        To nie to samo. Tam w lesie na prawo od obecnej ulicy bylo cos przygotowywane. Cos rownolegle do kursujacego wtedy konnego tramwaju. Tylko ze to porzucono i nie bylo kontynuacji.

        2 miesiące

        • 0 0

  • 2024-03-10 15:08

    (15)

    W dzisiejszych czasach nie ma już kopalni nie tylko w naszym regionie ale i całej UE.
    Zawsze się zastanawiam skąd UE weźmie surowce w razie wojny na przemysł zbrojeniowy i jak szybko jest w stanie uzupełnić nawet to co miała a dała Ukrainie?Słabo to widzę i szczerze obawiam się wojny.
    Odnośnie bursztynu to jeszcze w latach 40 ludzie używali bursztynu jako rozpałki w piecu (tego drobnego).

    Mi osobiście nie podoba się bursztyn zwykły szajs.

    Bogumiła

    2 miesiące

    • 19 29

    • 2024-03-11 11:28

      nie mowi sie mi

      tylko mnie. zajmij sie kuchnia umyj okna wypierz chłopu kalesony zamiast stukac dwoma palcami w klawiature,

      stary sopocianin.

      2 miesiące

      • 1 0

    • 2024-03-10 15:23

      dobrze ze juz nie mieszkam w polsce (9)

      pojdziesz na wojne bo ja bede za granica jest rownouprawnienie.

      inzynier

      2 miesiące

      • 3 5

      • 2024-03-10 15:59

        (8)

        Nie wiem gdzie jesteś ale sytuacja jest poważna.Prawda jest taka,że to już jest wojna między Rosją a NATO.Bo sprzęt ,który ma Ukraina jest NATOwski gdyby nie ten sprzęt to Ukraina dawno upadłaby.

        Jak widzisz zarówno Macron jak i Von der Leyen zwyczajnie się boją.Zaoewne dostali pstryczek z Moskwy i już są przymiarki do wysyłania wojsk krajów UE na Ukrainę.

        Nie wiem czy ty sobie zdajesz sprawę czym jest wojna i nie taka jak na Ukrainie.Aje wojna gdzie używa się broni chemicznej ,biologicznej i jądrowej.

        Ty sobie zdajesz skrawek ilu żolnierzy ma taką Rosją ,Chiny ,Iran czy Korea Północna ? Wiesz ,że oni mają nieograniczony dostęp do surowców naturalnych ,produkcji zbrojeń i strat w żołnierzach.

        W UE zdolnych do walki jest z 30% społeczeństwa reszta to ciapy a z tych 30% ilu będzie sabotować NATO i UE?

        Szkoda ,że nie ma tych kopalni bo mogłyby posłużyć ludziom za schrony .

        Bogumiła

        2 miesiące

        • 4 4

        • 2024-03-10 17:36

          Nie strasz (2)

          Widać, że przywódcy zachodni i inni politycy zapomnieli, że istnieje jeszcze coś takiego jak wojska ONZ. Jak trzeba było to jechali żołnierze różnych państw do Jugosławii czy krajów afrykańskich pilnować spokoju i nikt nie mówił o wojnie z państwami NATO.

          2 miesiące

          • 2 3

          • 2024-03-10 18:36

            Litości.Wojska ONZ?Chyba nie pamiętasz ich profesjonalizmu w Rwandzie czy byłej Jugosławii.Nikt nikogo nie straszy ale człowiek ułomny chyba nie widzi co się dzieje.Jeżeli czołowi politycy UE i USA mówią o możliwej wojnie to zwykły człowiek świadom tego ,że wszystkiego nie mówią zastanawia się co będzie dalej .
            Myślisz ,że wszyscy rzuca się hurraoptymistyczne do walki?
            Zobacz jakie zamieszanie było z covidem a co dopiero podczas wojny.

            Ukraina czy zachodnie wywiady nie mówią o rzeczywistych stratach ludności Ukrainy a weź pod uwagę ,że Ukraińcy to twardzi ludzie nauczeni biedy i niedostatku.
            Zobacz na ludzi z wczorajszej manify czy tacy ludzie są gotowi do walki?

            Zawodowym żołnierzom siada psychika podczas działań wojennych a zwykłym ludziom?

            Bogumiła

            2 miesiące

            • 5 0

          • 2024-03-10 18:28

            Żebyś się nie zdziwił jak 39. Też nam bardzo pomogli.

            2 miesiące

            • 1 0

        • 2024-03-10 17:04

          O, ruska propaganda i tu? (3)

          Wy się martwcie o swój zdychający rozpijaczony naród. Buriatów wytraciliście, zeków też, to czas na Sierioże z Moskwy i Olegi z Petersburga.

          2 miesiące

          • 3 3

          • 2024-03-10 17:36

            Tatarów krymskich także.

            2 miesiące

            • 1 0

          • 2024-03-10 17:26

            (1)

            Dziwna masz retorykę.Wszedzie widzisz ruskich trolli.Ukraina też bagatelizowała różne rzeczy zaanektowaniu im Krym z dziesiec lat temu .Teraz wojna jest na pełną skalę i ginie mnóstwo ludzi.W Kijowie np.jest metro gdzie ludzie podczas nalotu mogą się schronić i są schrony po zsrr.w polsce gdzie ludność cywilną miała się schronić?Czym walczyć i na kogo ewentualnie liczyć?

            W 1939r Polacy również bagatelizowali wszystko i z kart historii doskonale wiemy jak to się dla Polski skończyło.

            Problem jest duży i nawet mówi o tym otwarcie Donald Trump.
            Uważasz ,że USA jest w stanie wydawać pieniądze podatnika na UE,Ukrainę ,Izrael ,Kore Południowa,Tajwan.
            Mając ogromny problem z nielegalną emigracja ,napływem południowoamerykańskich gangów do USA oraz z epidemia fentanylu?

            Uważasz ,że pisanie prawdy to trollowanie?Polska jest na pierwszej linii frontu w ewentualnym starciu wojsk NATO .

            Jakoś Rosją ma się dobrze i robi nadal olbrzymie interesy z krajami Azji ,Afryki i Ameryki południowej.

            Bogumiła

            2 miesiące

            • 5 1

            • 2024-03-10 17:31

              buaaaaa .... ale sie boje !

              2 miesiące

              • 0 3

        • 2024-03-10 16:42

          Po co zaraz atom ? Wystarczy strzelic w satelite i zablokowac komunikacje i internet w calej Europie na pare dni.

          2 miesiące

          • 3 0

    • 2024-03-10 17:30

      skocz mi

      raz ... dwa ... trzy !

      2 miesiące

      • 0 2

    • 2024-03-10 17:28

      skocz mi !

      2 miesiące

      • 0 2

    • 2024-03-10 16:22

      Szajs (1)

      Niezłe podejście nazywając coś co powstało w naturze 40 mln lat temu szajsem
      Pani plastic fantastic zapewne

      Amber

      2 miesiące

      • 11 0

      • 2024-03-10 16:40

        To po obecnej polskiej szkole takie dziwy sie teraz biora - taki mamy teraz poziom nauczania ... snif !

        2 miesiące

        • 3 0

  • 2024-03-10 22:12

    Jakieś kompletne naciąganie faktów i dużo bełkotu. (1)

    Równie dobrze można napisać, że w lasach na Stogach też były kopalnie bursztynu, bo gangi przestępcze regularnie kopały i płukały. Napiszę więcej Panie autorze - proponuję następny artykuł o kopalni ropy naftowej z rurociągów PERNu...

    2 miesiące

    • 8 3

    • 2024-03-11 11:22

      tak było

      na stogach.bandy płukaczy były dobrze zorganizowane i wyposażone w radiotelefony.Jedni płukali a inni pilnowali czy tzw,słuzby jadą- więc tzw. służby nigdy ich nie nakryły.

      stary sopocianin.

      2 miesiące

      • 1 0

  • 2024-03-10 22:34

    Ciekawe ile niespodzianek kryją lasy (1)

    Pewnie gdyby pokopać porządnie i wydobyć bursztyn nie jeden byłby milionerem

    2 miesiące

    • 1 1

    • 2024-03-11 10:07

      mamuty i dinozaury

      bursztynowa komnata tez sie tam moze znajdzie .... czeba tylko dobrze pokopac !

      2 miesiące

      • 0 0

  • 2024-03-11 08:57

    Ludnosc Gdanska sie usmiala, ze Gdynia bursztynem stala i jantar kopala. (2)

    2 miesiące

    • 3 2

    • 2024-03-11 09:36

      tak ... i teraz czka !

      2 miesiące

      • 0 0

    • 2024-03-11 09:26

      Janosik

      W wolnym mieście wolno kopali nie to co w szybkim mieście z morza

      2 miesiące

      • 1 0

1
2
3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

TV Filmy

XVIII-wieczne dzwony wróciły do Gdańska (193)

więcej (1573)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Jaką ulicą Gdyni w 1975 r. przejeżdżał ówczesny prezydent Francji Valéry Giscard d'Estaing?

 

Najczęściej czytane