Remont średniowiecznych murów Gdańska

Rafał Borowski

14 grudnia 2016 (artykuł sprzed 7 lat)

Opinie (58)

Mury okalające Główne Miasto w Gdańsku - m. in. obok Targu Węglowego zobacz na mapie Gdańska - zostaną uprzątnięte i zabezpieczone. Rozpoczęte pod koniec listopada prace zakończą się jeszcze przed Bożym Narodzeniem. To dopiero pierwszy etap kompleksowego remontu jednego z najbardziej niedocenianych zabytków na Motławą. Czy zyska on również iluminację?

Czy warto, aby po zakończeniu kompleksowego remontu mury były w całości iluminowane?

oczywiście, to przecież unikatowy zabytek średniowiecza raczej nie, warto podświetlić jedynie niektóre ich odcinki nie, nie widzę sensu podświetlania murów wokół Głównego Miasta

Pierwsze mury obronne wokół Głównego Miasta zostały zbudowane w XIV wieku. Inicjatorami ich budowy byli władający wówczas Gdańskiem członkowie Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, zwani potocznie Krzyżakami. Mury wzniesiono z cegły i zaprojektowano zgodnie z zachodnioeuropejską sztuką fortyfikacyjną.

- Mury obiegały miasto z trzech stron: południowej, zachodniej i północnej. Od strony wschodniej kompleks urbanistyczny otaczała natomiast naturalna fosa, czyli Motława. Mury, zwieńczone krenelażem (tzn. blankami - przyp. red.), o wysokości najpierw 5, później 10 m, co jakiś czas wzbogacone w odstępach prostokątnymi basztami, stanowiły tzw. mur wysoki. Nieco później dobudowano jeszcze od strony południowej i zachodniej tzw. mur niski - informuje Andrzej Gierszewski, rzecznik prasowy Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
W II połowie XV wieku mury obronne uzyskały dwie kolejne dzielnice: Stare Miasto i Stare Przedmieście. Jednak już 100 lat później, w II połowie XVI wieku, mury obronne praktycznie straciły swoje militarne znaczenie. Mury wokół Starego Miasta i Starego Przedmieścia zostały całkowicie rozebrane, natomiast mury wokół Głównego Miasta zaczęto z obu stron obudowywać różnego rodzaju budynkami.

Żadnego remontu od czasu powojennej rekonstrukcji

I to właśnie dzięki temu, 16 odcinków tego unikatowego reliktu średniowiecza zachowało się do I połowy XX wieku. Choć większość z nich została zniszczona w wyniku niemiecko-radzieckich walk o Gdańsk w marcu 1945 roku, powojenne, polskie władze miasta podjęły decyzję o zrekonstruowaniu zabytku.

Niestety, od czasu zakończenia prac rekonstrukcyjnych, głównie na przełomie lat 40. i 50. (wyjątkiem jest np. odcinek obok ul. Podwale Staromiejskie zobacz na mapie Gdańska

, który zrekonstruowano dopiero pod koniec lat 60.), mury nie przeszły żadnego remontu. Dekady zaniedbań przyniosły opłakany skutek. Ceglane konstrukcje są w opłakanym stanie technicznym - poważnie zawilgocone, kruszeją, a na ich koronie wyrosły chwasty. Co więcej, ich ściany są traktowane jak publiczny szalet i pole do popisu dla pseudo grafficiarzy, a wcześniej także jako... wiaty śmietnikowe.

Mur na wysokości ul. Zbytki. Niestety, ta budowla - podobnie jak wszystkie, pozostałe odcinki średniowiecznych fortyfikacji - jest często wykorzystywana jako publiczny szalet.

Pierwszy etap gruntownego remontu

W związku z tym, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska postanowiło ratować niszczejący zabytek gdańskiego średniowiecza. Pod koniec listopada przystąpiono do prac porządkowych i zabezpieczających. Jak podkreślają władze muzeum, to dopiero pierwszy etap kompleksowego remontu. Jego zakończenie ma nastąpić jeszcze przed świętami Bożego Narodzenia, a dokładnie do 23 grudnia.

Czytaj też: Niech mocz będzie z tobą, a nie Za Murami

- W 2015 r. został opracowany ramowy, kompleksowy program prac konserwatorskich dla wszystkich odcinków murów. 30 listopada przystąpiliśmy do pierwszego etapu, który polega na usuwaniu chwastów oraz roślinności porastającej mury, dezynfekowane są miejsca, gdzie porastają glony i mchy oraz martwa winorośl. Wykonywane są też naprawy w obrębie korony murów, które mają na celu zabezpieczenie przed odpadnięciem luźnych fragmentów cegieł i dachówek. Jednym z najbardziej widocznych efektów prac będzie usunięcie graffiti. Następne etapy rewitalizacji murów są przewidziane na kolejne lata - wylicza Aleksandra Płotka z Działu Inwestycji MHMG.

W 1968 roku przeprowadzono rekonstrukcję murów obronnych w okolicach ul. Podwale Staromiejskie i ul. Szpitalnej.

Tablice informacyjne, a może również iluminacja

Należy wspomnieć, że wizja muzealników wykracza poza przywrócenie murom należytego wyglądu. Władze Muzeum Historycznego Miasta Gdańska zamierzają je opatrzyć tablicami informacyjnymi, a być może również oświetlić. Tym samym, ceglane konstrukcje mają stać się po prostu kolejną atrakcją dla zwiedzających Gdańsk turystów.

Czytaj także: Baszta Jacek już po remoncie

- Gdańskie mury muszą zostać włączone w zabytkową przestrzeń miejską, wyeksponowane i przedstawione turystom jako nowy element na trasie zwiedzania, z ciekawie opowiedzianą historią, zawartą w odpowiednio wkomponowanych albo towarzyszących im nośnikom. Rozważamy także użycie iluminacji świetlnych. Poprzez te narzędzia chcemy osiągnąć cel, jakim będzie zapobieganie aktom wandalizmu. Wyniki badań i przykłady miast europejskich mówią, że w atrakcyjnym, zabytkowym otoczeniu, aktów dewastacji zabytków jest mniej, a nawet wokół nich tworzą się grupy ludzi troszczących się o dziedzictwo i jego bezpośrednie otoczenie - mówi Waldemar Ossowski, dyrektor MHMG.

Mury Głównego Miasta z basztami: Dominikańską i Jacek. Do czasów współczesnych zachowała się jedynie druga z nich. Warto wspomnieć, że w lipcu tego roku zakończył się jej kapitalny remont. W miejscu Baszty Dominikańskiej znajduje się obecnie parking przy Hali Targowej. Dawny obrys baszty został oznaczony na nim innym kolorem kostki brukowej. Widoczna rycina pochodzi z II połowy XIX wieku.

www.gedanopedia.pl

Historia murów obronnych Gdańska

26 III 1343, na podstawie przywileju wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Ludolfa Königa, położono kamień węgielny pod budowę murów obronnych Głównego Miasta Gdańska. Budowę rozpoczęto od najważniejszego, z punktu widzenia strategicznego, południowo-zachodniego narożnika miasta. Do połowy XIV wieku mur z licznymi basztami i bramami otaczał Główne Miasto od południa, zachodu i północy. Linia tego muru jest czytelna do dziś. Wzdłuż niego, od strony miasta, biegła uliczka murowa o szerokości 4,3 m, na zewnątrz znajdowała się fosa. Niewiele wiadomo o murze wschodnim, wzdłuż brzegu Motławy. Na pewno istniał na północ od Żurawia, brakuje danych o dacie jego powstania oraz czy mur istniał także na południe od niego.

Pierwotny mur obronny był stosunkowo niski, wznosił się około 5 m ponad teren. Grubość muru w dolnej partii wynosiła 120-150 cm. Zwieńczony był prostokątnymi blankami o grubości 60-80 cm, długości około 2 m i wysokości około 1 m. Blanki najprawdopodobniej pozbawione były strzelnic. Od strony miasta znajdował się chodnik dla straży, początkowo dość wąski (najwyżej około 80 cm szerokości), ale mógł być poszerzony drewnianą konstrukcją.

Po uzyskaniu w 1379 roku zgody wielkiego mistrza Winricha von Kniprode, przed murami obronnymi wybudowano drugi, tzw. niski, i usypano międzymurze (tzw. parchan), którego szerokość wahała się od 3 do 10 m. Nowy mur otoczył miasto od południa i częściowo zachodu (do Bramy Długoulicznej - bo taki odcinek obejmowała zgoda z roku 1379), w XV wieku został przedłużony do Baszty Jacek. Nie jest znana jego wysokość. Grubość muru niskiego była zbliżona do grubości muru wysokiego i wynosiła około 150 cm; zwieńczony był prostokątnym blankowaniem. Średnia długość zaopatrzonych w strzelnice blanków wynosiła około 2,5 m. Mur niski nie był wzmocniony basztami. Wyjątek stanowiła Baszta Mała w południowo-zachodnim narożniku (przed Basztą Narożną), natomiast bramy w murze wysokim wyposażono w przedbramia w linii muru niskiego.

Zapewne w tym okresie poszerzano murowany chodnik straży muru wysokiego, opierając go na ceglanych łękach: fragment zrekonstruowany przy obecnej ul. Latarnianej. Kolejny etap przebudowy murów obronnych Głównego Miasta nastąpił w 2. połowie XV wieku. Podwyższono mur wysoki o około 5 m, wieńcząc go blankowaniem. Szerokie na około 90 cm przestrzenie międzyblankowe były przesklepione. Grzbiet blankowania wyniesiony został około 2,5 m ponad poziom chodnika straży. Wysokość muru oraz niezbyt duża szerokość ceglanego chodnika pozwalają przypuszczać, że posiadał drewniany chodnik straży, wsparty na belkach zakotwionych w murze. Być może był on przykryty dachem.

źródło: www.gedanopedia.pl

Rafał Borowskir.borowski@trojmiasto.pl

Opinie (58) 4 zablokowane

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-15 11:19

Podmurze

To od razu warto zburzyć mur na ulicy Podmurze, bo biegnie 2m. na zachód od właściwego muru, który jest pod ziemią. Obecny mur jest całkowitą fikcją, wprowadzającą w błąd. A czas leci i pamięć się zaciera.

prawy
7 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

To od razu warto zburzyć mur na ulicy Podmurze, bo biegnie 2m. na zachód od właściwego muru, który jest pod ziemią. Obecny mur jest całkowitą fikcją, wprowadzającą w błąd. A czas leci i pamięć się zaciera.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-14 22:18

Uwaga do artykułu (2)

W miejscu Baszty Dominikańskiej nie znajduje się jak pisze autor Hala Targowa a parking a sam zarys baszty został uwieczniony na owym parkingu innym kolorem kostki brukowej. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Obrys_Baszty_Dominika%C5%84skiej_w_Gda%C5%84sku.JPG/240px-Obrys_Baszty_Dominika%C5%84skiej_w_Gda%C5%84sku.JPG

Sznurek
7 lat

Odpowiedź redakcji:

Dziękujemy za sugestię. Treść została poprawiona.
- 15 0
Twoja opinia

Zmień treść

W miejscu Baszty Dominikańskiej nie znajduje się jak pisze autor Hala Targowa a parking a sam zarys baszty został uwieczniony na owym parkingu innym kolorem kostki brukowej. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Obrys_Baszty_Dominika%C5%84skiej_w_Gda%C5%84sku.JPG/240px-Obrys_Baszty_Dominika%C5%84skiej_w_Gda%C5%84sku.JPG
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-12-15 10:34
  
  Teraz jest dobrze...
  
  Już chyba poprawiono, bo jednak piszą o parkingu. Przeczytaj jeszcze raz,,,
  
  Gdanciger
  7 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Już chyba poprawiono, bo jednak piszą o parkingu. Przeczytaj jeszcze raz,,,
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-12-15 10:17
  
  a skąd turysta ma wiedzieć że to kółko to była baszta?
  
  7 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-15 08:39

A czy wyrwą tym murom

zęby krat?

7 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

zęby krat?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-15 07:54

Mury i plac parkowy przy POdwalu Przedmiejskim w okolicy Teatru Szekspirowskiego!!!!!!!

Tam jest wysypany deptak piachem, który brudzi buty latem na biało a teraz błoto i zamarznięte kałuże!!!!!!!!!!!!!!!

gda
7 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Tam jest wysypany deptak piachem, który brudzi buty latem na biało a teraz błoto i zamarznięte kałuże!!!!!!!!!!!!!!!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-15 07:29

Skąd my znamy

Dobry gospodarz wie, na wybudowaniu nowego obiektu jak i rekonstrukcji nie kończą się jego obowiązki. Należy dbać o te obiekty, mieć je pod kontrolą, a gdy trzeba naprawiać i konserwować. Jest to podstawowa wiedzą. Przy okazji pragnę wskazać na oddane w ostatnich latach do użytku publicznego obiekty infrastruktury miejskiej - zakończone przycinaniem wstęgi i i przepisywaniem zasług. Proszę zobaczyć w jakim stanie są obecnie z reguly zaniedbane zapuszczone zapomniane. Czyzby historia powtarza się?

Zatroskany.
7 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dobry gospodarz wie, na wybudowaniu nowego obiektu jak i rekonstrukcji nie kończą się jego obowiązki. Należy dbać o te obiekty, mieć je pod kontrolą, a gdy trzeba naprawiać i konserwować. Jest to podstawowa wiedzą. Przy okazji pragnę wskazać na oddane w ostatnich latach do użytku publicznego obiekty infrastruktury miejskiej - zakończone przycinaniem wstęgi i i przepisywaniem zasług. Proszę zobaczyć w jakim stanie są obecnie z reguly zaniedbane zapuszczone zapomniane. Czyzby historia powtarza się?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-15 07:09

Mur od wschodu

Skąd wątpliwości co do istnienia muru od wschodniej strony miasta? Motława Motławą, ale czy średniowieczne bramy były połączone od razu kamienicami czy też stały "wolno?

Murarz
7 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Skąd wątpliwości co do istnienia muru od wschodniej strony miasta? Motława Motławą, ale czy średniowieczne bramy były połączone od razu kamienicami czy też stały "wolno?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-15 07:03

Parchan?

Czy międzymurze to czasami nie parcham?

Poprawiacz
7 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Czy międzymurze to czasami nie parcham?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-14 22:25

Kolejna inwestycja w Gdańsku a w Gdyni dalej nic (2)

7 lat
- 7 1
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-12-15 04:33
  
  jesteś, byles, bedziesz zerem. nawet tu was znajde. Dzial Historii a tu ten bełkot. Niesamowite ;)
  
  Własnie za to wielbie to Miasto. Za ten Średniowieczny klimat. Gdańska starowka jest najładniejszą w Polsce. Koniec kropka. Zaden Wroclaw czy Kraków. Pozdrawiam Sąsiadów.
  
  Kilończyk
  7 lat
  - 1 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Własnie za to wielbie to Miasto. Za ten Średniowieczny klimat. Gdańska starowka jest najładniejszą w Polsce. Koniec kropka. Zaden Wroclaw czy Kraków. Pozdrawiam Sąsiadów.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-12-14 22:33
  
  Jest neon...
  
  7 lat
  - 3 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jest neon...
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-14 21:04

(4)

Wiele razy widziałem w nocy jak ludzie sikają na te mury!Ja nie sikałem wolalem na drzewo.Prawdą jest,że Krzyżackie mury nawet hektolitry moczu przetrwają.Niemiecka robota te mury ,wszystko przetrwają!

Szpilek
7 lat
- 24 17
Twoja opinia

Zmień treść

Wiele razy widziałem w nocy jak ludzie sikają na te mury!Ja nie sikałem wolalem na drzewo.Prawdą jest,że Krzyżackie mury nawet hektolitry moczu przetrwają.Niemiecka robota te mury ,wszystko przetrwają!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-12-15 02:51
  
  A kto nie czyta artykułu i komentuje?
  
  To powojenne rekonstrukcje, a nie jakieś krzyżackie, pruskie, czy niemieckie..
  Zdięcie nawet jest z budowy...
  
  HB
  7 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  To powojenne rekonstrukcje, a nie jakieś krzyżackie, pruskie, czy niemieckie.. Zdięcie nawet jest z budowy...
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-12-15 01:59
  
  Pruska robota.
  
  7 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Pruska robota.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-12-14 21:31
  
  tych murów nie budowali Krzyżacy
  
  doucz się
  
  7 lat
  - 8 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  doucz się
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2016-12-14 21:23
  
  Szpilek
  
  2 minuty za późno :-)
  
  7 lat
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  2 minuty za późno :-)
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2016-12-15 02:29

Brawo, brawo,brawo!

GD
7 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Brawo, brawo,brawo!
Regulamin dodawania opinii