- 1 Jeden z pierwszych w Polsce "bliźniaków" (22 opinie)
- 2 Upiorne syreny i największe pożary w Sopocie (12 opinii)
- 3 Idź na spacer śladem linii Gdynia - Kokoszki (68 opinii)
- 4 30 lat od tragedii autobusowej w Kokoszkach (222 opinie)
- 5 Nietypowa willa prezesa banku nad miastem (55 opinii)
- 6 Był las i błoto, dziś jest 6 mln pasażerów (309 opinii)
O Janie, który mógł odkryć Amerykę
Na pytanie kto odkrył Amerykę (dla Europejczyków), większość bez chwili zastanowienia odpowie, że Krzysztof Kolumb. Jednak odpowiedź wcale nie jest taka oczywista i nie chodzi tu wcale o Wikingów, którzy mogli odkryć ten kontynent nawet w X wieku...
Nasz dzisiejszy bohater znany jest pod co najmniej kilkoma imionami. Z pochodzenia miał być Polakiem, Portugalczykiem lub Duńczykiem. Jest patronem trzech ulic w Trójmieście i trudnej do policzenia liczby w całej Polsce. Powód? Miał być w Ameryce kilka lat wcześniej niż Kolumb. Nie wiemy czy istniał naprawdę czy jest jedynie wytworem legend.
Mowa o Janie z Kolna.
Miał się urodzić około roku 1435. Na pytanie "gdzie?", nie jest łatwo znaleźć odpowiedź. Mamy bowiem trzy różne teorie. Pierwsza mówi o tym, że Jan urodził się w miejscowości Kolno, które leżało na pograniczu Prus i Mazowsza. Druga sugeruje, że nasz bohater przyszedł na świat w pomorskiej wsi Kielno, która w średniowieczu nosiła nazwę Kolno. Trzecia sugeruje, że w Gdańsku żyła kupiecka rodzina o nazwisku Cholno lub Colno i to właśnie w niej Jan przyszedł na świat.
Kaszubski pisarz Hieronim Derdowski pisał tak:
"I Jaś z Kielna swiętégo tędżim béł wiarusem
co w Ameryce bywôł jesz przed Kolumbusem".
Do dziś nie jesteśmy pewni pochodzenia Jana.
Jego obecność w świadomości Polaków zawdzięczamy Joachimowi Lelewelowi (ur. 22 marca 1786 - zm. 29 maja 1861), który jako pierwszy wnikliwie badał jego historię. Według Lelewela nasz bohater kształcił się na Akademii Krakowskiej (w spisie studentów znajdziemy człowieka o takim nazwisku, ale nie mamy pewności czy to nasz bohater), a następnie udał się do Danii, gdzie objął dowodzenie nad jej flotą. I to właśnie według Lelewela, Jan z Kolna miał wyprzedzić Kolumba.
Historyk i geograf Bolesław Olszewicz (ur. 5 stycznia 1893 - zm. 24 stycznia 1972) uważał, że brak jest podstaw, aby Jana z Kolna w ogóle uważać za Polaka. Swe poglądy uzasadniał tym, że gdyby tak miało być, nie mówilibyśmy o Janie z Kolna tylko o Janie Colno lub Janie Colnesis. Olszewicz poddaje w wątpliwość fakt czy w ogóle ktoś taki jak Jan z Kolna istniał, gdyż pierwsze wzmianki o nim pojawiły się dopiero w XVI wieku i dotyczą Joannesa Scolvusa, który dodatkowo miał być Duńczykiem.
Dziś nie jesteśmy w stanie jednoznacznie orzec, która z tych teorii jest prawdziwa. Przyjmijmy jednak na potrzeby dzisiejszego materiału, że postać Jana istniała naprawdę, że był on Polakiem oraz że urodził się w dzisiejszym powiecie wejherowskim lub w Gdańsku.
O jego dzieciństwie niewiele wiadomo oprócz tego, że poczuł zew morza i zaciągnął się do kaperskiej floty Kazimierza Jagiellończyka. Interesował się otaczającym go światem - według przekazów zaczął głosić niepopularne wtedy tezy o tym, że Ziemia jest okrągła. W ówczesnych czasach (połowa XV wieku) było to uznawane za herezję, dlatego też Jan musiał uchodzić z Gdańska.
Trafił do Danii, skąd na rozkaz króla Chrystiana I, miał wyruszyć w morze z niezwykle ważną misją. Miał dotrzeć do Grenlandii, aby ocenić, czy żyją i jak sobie radzą duńscy osadnicy. Wyprawa ruszyła w 1476 roku pod wodzą Didrika Pinniga i Hansa Pothorsta. Jan z Kolna miał w niej pełnić funkcję głównego nawigatora.
Według przekazów wyprawa zakończyła się sukcesem, a żeglarze pod wodzą Jana z Kolna ruszyli niebawem w dalszą drogę na zachód. Mieli dotrzeć do wybrzeży Ameryki Północnej, ale dokładne miejsce nie jest znane. Przekazy mówią o trzech - Ziemia Baffina, Półwysep Labrador lub Cieśnina Hudson (dziś tereny te należą do Kanady). Było to kilka lat przed Kolumbem, który do brzegów Bahamów dopłynął w październiku 1492 roku.
I tu jednak spotykamy się z różnymi teoriami. Według jednych Jan z Kolna dopłynął tylko do Grenlandii (aż do połowy XVI wieku często mylono ją z półwyspem Labrador). Inni natomiast przytaczają opinie kartografów, którzy na swych mapach czy globusach nanosili informację o Janie z Kolna. Jednym z nich jest przykład dokument z 1575 roku, który opisuje poszukiwanie przejścia z Pacyfiku na Atlantyk, gdzie znajdujemy zapis:
Ale by znaleźć to przejście z Morza Północnego na Południowe musimy żeglować poza 60 stopień, to jest pomiędzy 66 a 68. To przejście nosi nazwę Wąskiego Morza, albo też Cieśniny Trzech Braci (...) północny odcinek tego przejścia John Scolus, duński pilot, widział w roku 1476".
Trzeba jeszcze wspomnieć o kilku chyba najmniej prawdopodobnych tezach dotyczących Jana z Kolna. Pierwszą głosił Peruwiańczyk Luis Uoll. Twierdził on, że Joannes Scolvus to nikt inny jak sam Krzysztof Kolumb. Jego pierwsza wyprawa do Ameryki miała zostać z nieznanych powodów utrzymywana w tajemnicy. Po kilku latach żeglarz udał się do Hiszpanii i tam już oficjalnie wyruszył na odkrywanie nowych lądów trasą, którą już znał.
Druga mówiła o tym, że Krzysztof Kolumb przed swoją najsłynniejsza wyprawą dużo podróżował. Podczas jednej ze swych podróży napotkał sędziwego starca, który ujęty jego dobrocią ofiarował mu mapę, która przedstawiała środkowy Atlantyk i Karaiby. Kolumb nie chciał, by sława przypadła komukolwiek innemu niż on, dlatego nigdy nie przyznał się do posiadania takich map. Napotkanym rzekomo starcem miał być właśnie Jan z Kolna.
Jak widać teorii dotyczących Jana z Kolna jest dużo. Dziś większość naukowców skłania się ku teorii, że postać tę wymyślił Joachim Lelewel.
Nie zapominajmy jednak i o tym, że w każdej legendzie jest ziarnko prawy i być może prawdziwym odkrywca Ameryki wcale nie był Kolumb...
Wiedzą o tym także miłośnicy żeglarskich pieśni, którzy spośród niezliczonych zwrotek piosenki "Morskie opowieści" śpiewają i taką:
"Kolumb ścigał się z Halikiem
Gdy odkrywał Amerykę
Indianie się zarzekali
Że pierwszy był Halik"
Opinie (67) 8 zablokowanych
-
2020-02-29 09:18
Dunczycy (4)
Byli pierwsi ale polacy tez mogli byc na statku
- 16 1
-
2020-02-29 11:37
(1)
a skoro mogli, to znaczy że byli
- 6 0
-
2020-03-01 13:39
Skoro nikt nie twierdzi ze polaków na tych łodziach nie było to znaczy że byli
Bardzo duże jest więc prawdopodobieństwo że to polska stopa była pierwsza na amerykańskiej ziemi :)
- 7 0
-
2020-03-01 17:48
Polacy duże P
szacunku
- 0 0
-
2020-03-03 00:25
Pierwsi byli ok 6 wieku Irlandczycy. To tylko ci co dotarli celowo w naszej erze.
- 3 0
-
2020-02-29 09:49
oczywiście,że to był kaszub z kielna (9)
odkrył Amerykę i od razu sprowadził prawie nie bitego carfaxa a szwagier w szopie pod luzinem mu go na handel wyklepał
- 44 4
-
2020-02-29 11:37
(8)
Kaszubi odkryli Amerykę
- 8 0
-
2020-02-29 11:55
(2)
Nie prawda, to górale założyli Amerykę, a ci górale którzy nie zdążyli na statek w Gdyni założyli Kaszuby, to cała prawda z XV wieku którą można przeczytać u zakonników kartuskich
- 5 1
-
2020-02-29 18:57
Takie bajki tylko w Kartuzach.
- 0 1
-
2020-03-04 09:11
W XV wieku z Gdyni nie wypływały żadne statki do Ameryki
Był tam wówczas tylko najbardziej utytułowany klub na Wybrzeżu, który regularnie dostawał w pupę w derbach. Taka prawda.
- 2 1
-
2020-02-29 21:10
(4)
Kaszubi to są plemiona słowiańskie wywodzące się z Podlasia według Gerarda Labudy.
- 3 2
-
2020-03-01 08:52
(2)
Znad Dniepru i dalej na wschód w kierunku Indii - to dotyczy wszystkich Słowian.
- 2 3
-
2020-03-01 12:44
Poczytaj prof. Gerarda Labudę znawcę Kaszub,polecam.
- 1 0
-
2020-03-03 00:27
Racja! północno zachodnie Indie
- 0 0
-
2020-03-04 09:12
A to by się zgadzało. Zakute łby jak ci z białegostoku
- 0 1
-
2020-02-29 10:02
opinia (6)
czy kolumb czy jan z kolna nie istotne jest wszak kolumb to syn władysława warnenczyka tak ze zawsze wychodzi na polakow.
- 25 1
-
2020-02-29 12:44
A jak wiadomo
na Kaszubach Warneńczyk był Kaszubem
- 10 2
-
2020-02-29 18:58
(4)
Dokładnie! Warneńczyk był Kaszubą, na co dowodem popularne nazwisko Warnke, Wantke itp
- 7 1
-
2020-02-29 21:14
Wszyscy jesteśmy z kaszubskiego rodu,Mieszko I wydaje swojego syna Bolesława za księżniczkę kaszubską Emnilde,żeby mieć dostęp do morza i tak Polak=Kaszuba.
- 9 1
-
2020-03-01 08:53
(2)
Kaszuby od morza do morza! Od Czarnego do Żółtego ;) I na granicy kaszubsko-meksykańskiej jak zwykle spokój :)
- 3 3
-
2020-03-01 12:45
(1)
Znawca geografii się znalazł
- 4 1
-
2020-03-02 11:03
O Gdynię mu chodziło.
- 0 0
-
2020-02-29 10:06
Tytuł nawet mnie zaciekawił (9)
ale jak doszedłem do informacji ze urodził się na Kaszubach to już dalej nie czytałem. Dziwne ze jeszcze nie stwierdzili ze Ameryka stolica Kaszub jo?
- 20 19
-
2020-02-29 12:59
(5)
no chlopie jak kontynent moze byc stolica?
- 7 1
-
2020-02-29 14:36
Tak jak
Gdansk wg nich może
- 4 2
-
2020-02-29 19:00
(3)
Stolica to miejscowość gdzie urzędował król/książę. Książęta kaszubscy (Gryfici) urzędowali w Gdańsku. Potem ich wywalili Krzyżacy. Proste czy powtórzyć?
- 5 3
-
2020-02-29 23:46
gryfitow z pomorza gdanskiego wywalili nie krzyzacy a krzywousty i na ich miejsce wprowadzil sobieslawowicow.
- 0 0
-
2020-03-01 08:54
(1)
Krzywoustego to my parę razy z Pomorza pogonili z hukiem ;)
- 3 2
-
2020-03-01 10:12
jo i biskupa Wojciecha też
mamy wiele wspólnego z ludami Ameryk
- 3 1
-
2020-02-29 14:35
masz problem bosy Antku?
- 6 6
-
2020-02-29 17:04
Ameryka jest koło Dzierżążna.
- 7 0
-
2020-02-29 19:01
Niedaleko z Ameryki do Rzymu (koło Sianowa). A ja was zapraszam oczywiście do Chin (w pow. chojnickim). Korona wam z głów nie spadnie :D
- 4 0
-
2020-02-29 10:13
W XV wieku Polska przyjęła pierwszych
czerwonoskórych imigrantów, wiem bo babcia mi mówiła, że w Danzig rządził niejaki Donald Kacze Pióro.
- 19 22
-
2020-02-29 10:17
Bezsens. (1)
Jak można odkryć coś gdy tam cywilizacja w wielomilionową społecznością była przed narodzinami Chrystusa ??? To indianie gdy ich przyciągnęli do Europy odkryli toytoye ...
- 17 3
-
2020-03-01 09:34
Nazwa jest rzeczywiscie niefortunna
Lepsza by pewnie była "europejski przywódca wyprawy którą jako pierwsza nawiązała trwały kontakt pomiedzy kontynentami"
- 1 0
-
2020-02-29 10:41
Zmiana myślenia (5)
Pomijając już temat odkrycia Ameryki, proszę zwrócić uwagę na portret Jana z Kolna. O czym świadczy symbolika ? O potędze i znaczeniu, nie tylko samego Jana z Kolna, ale przede wszystkim Rzeczypospolitej. Nasi dziadowie ze wszystkich sił budowali Polskę potężną i dostojną, żeby ludziom żyło się dostatnio i w pokoju. Do głowy by im nie przyszło ze za 300 - 400 lat szczytem marzenia ich wnuków będzie mieszkanie na kredyt na 30 lat (czyli praktycznie do smierci) i passat w gazie, a szczytem komfortu będą zakupy w lidlu.
Pomyślcie kochani o tym czasami, jak wielki wysiłek i pracę naszych przodków zamieniono nam na bylejakość- 49 12
-
2020-02-29 11:38
dobra uwaga.
- 5 1
-
2020-02-29 20:49
(1)
ale wiesz ze ponad 90% spoleczenstwa to nie byla szlachta tylko zwykle chlopstwo ktore na przednowku najslabszym przestawalo dawac jedzenie zeby starczylo dla najsilniejszych,mieszkalo w kilkanascie os. w malych chatach bez okien i cale ich zycie od narodzin po smierc rozgrywalo sie w promieniu kilkunastu kilometrow? i bynajmniej nie w glowie im bylo jakis myslenie o Polsce bo takowe to dopiero w XIXw.zaczelo istniec a wczesniej to kraj zasiedlali,,tutejsi'' i do glowy by im nie pryszlo snuc jakies gornolotne rozwazania o tym co bedzie za 300-400 lat.Dalej jak na max.1-2 lata do przodu nikt z nich nie myslal bo albo wojna albo susza albo inna kleska wiec po co.
- 17 1
-
2020-03-02 11:06
Czemu psujesz takie piękne bajanie? Tak, Polska zawsze tylko potęgą, a teraz to już zakupy lidlu. Brednie.
- 3 0
-
2020-02-29 21:29
"Współczesny wizerunek Jana z Kolna, przedstawiający go jako odkrywcę Ameryki"
- 2 0
-
2020-02-29 22:31
" Nasi dziadowie ze wszystkich sił budowali Polskę potężną i dostojną, żeby ludziom żyło się dostatnio i w pokoju."
co to za fantastyka...- 12 2
-
2020-02-29 11:29
Dobry cel rodzinnego spaceru w Sopocie
Zamiast szukać w Internecie, można jako cel rodzinnego spaceru wybrać poszukiwanie pomnika, który jest efektem prywatnej inicjatywy upamiętnienia odkrycia Ameryki przez Jana z Kolna.
- 3 1
-
2020-02-29 11:37
Co za różnica który
i tak obaj byli kobietą
- 17 0
-
2020-02-29 12:43
Johannes Colonensis (9)
Czyli Jan z Kolonii, ewentualnie z Kölln (dziś Kielno/ Czelno) był albo nadreńczykiem, albo Niemcem z Kaszub.
- 3 8
-
2020-02-29 13:06
Podobnie jak Lelewel potomkiem Niemcow czy Prusaków
I tak wykoślawiał po swojemu nasze polskie dzieje. W ktoryms momencie swojego życia nawet najął się u ruskich za cenzora. Niemniej jednak w PRLu był ulubionym hisyorykiem, co druga szkoła byla im Lelewela
- 1 0
-
2020-02-29 13:06
jedno jest pewne ze jan z kolna jako czlowiek z szerokim horyzontem nie byl pisuarem
- 8 6
-
2020-02-29 19:04
(5)
W tamtych czasach jeszcze nie było "Niemców z Kaszub" ani "Turków z Niemiec". Niemcy byli z Niemiec, Turcy z Turcji, a z Kaszub - Kaszubi.
- 5 3
-
2020-02-29 19:40
Chyba nie znasz historii (4)
Dzielnica Nowe Szkoty skąd się wzięła?
- 3 1
-
2020-02-29 20:12
Szkoci to Kaszubi
którzy pojechali dorobić za Murem Hadriana
- 6 1
-
2020-03-01 22:12
w tamtych czasach (2)
Kolumb, Jan z Kolna to wiek XIII, a Nowe Szkoty to wiek XVI - 300 lat różnicy, profesorze...
- 0 2
-
2020-03-03 09:55
1492 to wiek XIII? (1)
A ja głupi zawsze myślałem że końcówka XV.
- 1 0
-
2020-03-03 20:30
Dokładniej :
1492 to pierwsza ćwierć XIII w . Tak początek lipca bardziej.
- 0 0
-
2020-03-02 19:01
Czyli byl Volkspolakiem.
- 0 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.