- 1 Pozostałości baterii mającej bronić portu (64 opinie)
- 2 O morderstwie na jachcie i upartej nudystce (31 opinii)
- 3 Tak organizowano Rajd Monte Carlo w Gdańsku (25 opinii)
- 4 Te zabytki otwierają się po remontach (88 opinii)
- 5 Przymorze kiedyś i dziś. Porównujemy zdjęcia (145 opinii)
- 6 24-letnia Aneta Kręglicka w 1989 roku (97 opinii)
Dobrze znana gdańszczanom Brama Wyżynna już niedługo zostanie poddana poważnym pracom budowlanym i konserwatorskim. Po ich zakończeniu, możemy mieć kłopot z rozpoznaniem tego obiektu: zniszczone elewacje zostaną odnowione, ale jednocześnie pojawią się elementy nowoczesne - przede wszystkim szklane, elektrycznie otwierane drzwi, za którymi znajdzie się centrum informacji turystycznej.
W 1861 r. wciąż było tak, jak przed rozbiorami: brama znajdowała się w linii potężnych wałów ziemnych, dostęp od strony Targu Siennego możliwy był jedynie poprzez zwodzony most przerzucony nad fosą. Wozy wjeżdżały środkiem, dla pieszych pozostawiono dwa przejazdy po bokach. W tym właśnie roku odnowiono elewację, czego śladem są do dziś widoczne sygnatury z datami. Z dawnych zdjęć wiemy, że nie zapomniano o wyzłoceniu umieszczonych na fasadzie dat i sentencji.
Nowe zbliżało się jednak wielkimi krokami. W 1878 r. rozebrano wewnętrzną część bramy, która dwoma poternami obchodziła budynek Katowni i część przylegających do niej wałów, a zwodzony most zastąpiono stałą groblą. Odtąd ruch kołowy (nie było jeszcze samochodów, ale zaczynały się pojawiać tramwaje konne) można było kierować obok Bramy Wyżynnej, a nie tylko przez nią.
Kilkanaście lat później całkowicie zlikwidowano fosę i wały. Uzyskana powierzchnia została przeznaczona na nowoczesne, szerokie ulice i reprezentacyjne budowle. Zabytkowa brama nie miała już żadnej funkcji. Dopiero w 1903 r. przekształcono ją w siedzibę odwachu (inaczej: kordegardy), czyli charakterystycznej dla dawnych miast wartowni wojskowo-policyjnej. Niepotrzebny przejazd i przejścia boczne zostały zamknięte przeszklonymi ściankami, dzięki czemu powstały we wnętrzu pomieszczenia użytkowe. Częstym motywem wydawanych na początku wieku widokówek stała się odprawa warty przed Bramą Wyżynną.
Wraz z demilitaryzacją Gdańska po wejściu w życie traktatu wersalskiego, odwach został w 1920 r. zlikwidowany, a jego pomieszczenia przejęła niemiecka firma żeglugowa Norddeutscher Lloyd (NDL) - w tamtych czasach kojarzona zwłaszcza z pasażerskimi transatlantykami. Pewnie niejeden emigrant z naszej części Europy odwiedził Bramę Wyżynną, by tu wykupić bilet na upragniony rejs do Nowego Jorku.
Jeszcze przez kilka lat po zakończeniu działań wojennych wnętrza bramy istniały w kształcie nadanym im na początku XX wieku - na miejsce NDL wprowadziło się do nich Polskie Biuro Podróży "Orbis". W 1952 r. zwyciężyła koncepcja "historyzująca" - ponieważ ważnym elementem odbudowy Głównego Miasta była rekonstrukcja tzw. Drogi Królewskiej, zdecydowano się potraktować Bramę Wyżynną jako otwarcie tego szlaku i w związku z tym usunięto ścianki zamykające środkowy przejazd. Przejścia boczne pozostawały zamknięte i w takim kształcie zabytek dotrwał mniej więcej do przełomu tysiącleci. Co ciekawe, aż do końca lat 90. funkcjonowały tu małe biura turystyczne.
Warto zauważyć, że mimo otwarcia środkowego przejazdu, i tak mało kto miał okazję tędy przechodzić - główny ruch pieszy odbywał się i nadal odbywa pomiędzy północną ścianą bramy a budynkiem LOT-u. Należy żałować, że poszerzając jezdnie na Okopowej i Wałach Jagiellońskich, nie pozostawiono dość miejsca, by turyści mogli przystanąć i podziwiać fasadę bramy zaprojektowaną przez Willema van den Blocka.
W 2002 r. Bramę Wyżynną przejęło Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, znane jako gospodarz najcenniejszych zabytków miasta: Ratusza Głównomiejskiego, Dworu Artusa czy Domu Uphagena. Kilka lat trwały przygotowania do prac budowlanych i remontowych. Jak już wiemy, postanowiono powrócić do rozwiązania sprzed 1952 r. i ponownie zamknąć przejazd i przejścia boczne. W 2010 r. rozstrzygnięto przetargi i już wkrótce rozpocznie się realizacja projektu. Po zakończeniu prac poznamy nowe, być może zaskakujące oblicze jednego z najcenniejszych gdańskich zabytków.
O autorze
Marcin Stąporek
- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.
Opinie (178) ponad 20 zablokowanych
-
2023-08-05 14:07
rozety czyli okrągłe okna
Od strony katowni są okrągłe okna czyli rozety a w tych oknach umieszczone są gwiazdy Dawida kto je tam umieścił i kiedy myślę że w latach drugiej wojny światowej ich tam nie było od kilku lat usiłuję się dowiedzieć ale bezskutecznie przewodnicy po Gdańsku rozkładają ręce i nie wiedzą więc kto może udzielić informacji oczekuję na sensowne wyjaśnienie
- 0 0
-
2010-08-05 11:33
DO MAJĄCYCH WPŁYW NA WYGLĄD BRAMY (3)
Nie wprowadzajcie nowoczesności do tego zabytku!!! Zrezygnujcie ze "szklanych, elektrycznie otwieranych drzwi" na rzecz pięknych drewnianych lub kutych!!!
- 20 4
-
2010-08-05 15:25
Kute drzwi? bzdura (2)
Szklane mogą być zupełnie niewidoczne (lekko przyciemnione szkło, bez ramy).
Piękny przykład takiego wejścia widziałem w rezydencji w której podpisano traktat poczdamski- 2 2
-
2010-08-06 14:03
No jak niewidoczne to jak widziałeś? (1)
Coś sciemniasz albo żeś wypierdezsielił banką o te drzwi
- 1 0
-
2010-08-06 20:37
No prawie jakbyś to widział :)
Nie dało sie przwalić bo były na fotokomórkę
- 0 0
-
2010-08-06 20:37
ile to będzie kosztowało i kto zwial z poprzednim zleceniem
- 1 0
-
2010-08-06 06:16
Znów historia Gdanska od połowy XIX wieku (2)
Autorze a gdzie jest opis że Brama Wyżynna czy też raczej Wysoka była piątą kolejną bramą w tym właśnie kierunku (w ciągu ul. Długiej). Że zbudowano ją w latach 1586-1588 przez Wilhelma van den Block'a, ledwie dwa lata wcześniej do Gdańska przybyłego i za poręczeniem Stefana Batorego - KRÓLA POLSKIEGO (bo niektórzy nie pamiętają iż Gdańsk był miastem królewskim POLSKIM) mimo iż nie był obywatelem miasta, do cechu rzeźbiarzy i kamieniarzy przyjętym. Że zbudował tę bramę na Swoich warunkach, według projektu własnego (z kamienia ciosanego) choć wedle założeń rajców a zatwierdzonego przez Radę w dniu 27 września 1586 roku.
Kolejny historyk prusackiego Gdańska.- 12 3
-
2010-08-06 08:41
Lobby pruskie działa (1)
- 1 2
-
2010-08-06 17:09
Prusów już nie ma, zostali wytępieni przez sąsiadów.
warto poczytać.
- 0 0
-
2010-08-05 16:46
(2)
jakimi rozbiorami? w ostatnich wiekach Gdansk byl zawsze niemiecki lub wolnym miastem - dzieki temu ostalo sie pare zabytkow i dzis zarabiamy na turystach niemieckich identyfikujacych sie ze swoim miastem
- 2 8
-
2010-08-06 17:02
W wielowiekowej historii Gdańska wcale nie był to okres długi
Zapewne wielu nie wie, że krzyżaków z miasta wypędzili gdańszczanie, a rajcy miejscy udzielili im pełnego poparcia
- 0 0
-
2010-08-06 08:39
w ostatnich wiekach zawsze byłeś idiotą
- 1 0
-
2010-08-05 10:02
(14)
Co to jest gdańska Akademia Rzygaczy?
- 14 50
-
2010-08-05 11:18
(2)
Strona internetowa miłośników Gdańska stworzona na kształt wirtualnego uniwersytetu. Polecam
http://www.rzygacz.webd.pl/- 14 8
-
2010-08-06 15:03
dno dna
pisać każdy może, a ZROBIĆ COŚ KONKRETNEGO to już nie. do dupy z taką 'akademią'
- 1 0
-
2010-08-05 11:25
germanofilska wybiórcza propaganda
- 7 25
-
2010-08-06 10:41
Nazwa Akademii
Nazwa Akademii odnosi się do rzygacza – elementu architektonicznego, który ma za zadanie ochraniać budynek przez odprowadzanie wody od niego oraz być jego ozdobą. Członkowie Akademii Rzygaczy stawiają sobie podobne cele – chcą chronić historyczne budowle, działać na rzecz przywrócenia dawnego piękna Gdańska oraz, poprzez działalność edukacyjną, uświadomić innym to piękno.
- 2 2
-
2010-08-05 10:08
to takie coś, co tylko potrafi gadać (3)
a nic konkretnego zrobić dla zabytków w mieście.
- 19 21
-
2010-08-05 14:37
(2)
zabytki są w tej chwili niszczone i oszpecane różnymi budynkami tak jak to widać obok żurawia
- 5 3
-
2010-08-05 18:48
(1)
Akurat okolice Bramy Wyżynnej, a także Złotej Bramy najbardziej niszczone są moczem naszych krajan.
- 10 1
-
2010-08-06 08:16
Bo brak WC, są za to Kindertransporty
- 3 1
-
2010-08-05 14:27
Akademia Rzygaczy to to ci delikwenci co wieczorem
rzygają po zaułkach Starówki na wskutek spożycia znacznych ilości tanich napoi wyskokowych (wino, dykta, politura). Dlatego też charakteryzują się świetną wiedzą z zakresu topografii Starego Miasta. Całodzienne pogawędki podczas libacji na ławce skutkują poszerzeniem wiedzy teoretycznej o wątki autobiograficzne i smaczki historyczne.
- 7 10
-
2010-08-05 13:44
"Akademia Rzygaczy jest wirtualną, niezależną od nikogo placówką badawczą, której przedmiotem zainteresowania jest historia i współczesność najpiękniejszego Miasta na świecie: Gdańska" - to z ich strony, a co to jest "rzygacz" - patrz wpis poniżej
- 11 2
-
2010-08-05 10:57
(1)
rzygacze są to zwieńczenia rynien na starówce
akademia pewnie tym zajmowała się- 7 5
-
2010-08-05 13:08
akademia to ci co do tych zwienczen zwracali.
- 5 4
-
2010-08-05 10:31
Była to szkoła istniejąca w kiedyś w Gdańsku. W programie tejże Uczelni znajdowała się analiza i metodologia badań nad wymiocinami, gastroenterologia i hepatologia, techniki wymiotowania, żywienie i technologia żywności, farmakologia i toksykologia oraz podstawy psychologi i socjologi. Jej absolwenci byli znanymi pracownikami i bywalcami klubów w Trójmieście. Posiadali bogatą wiedzę na temat wymiotów, ich objawów, przyczyn oraz skutków.
- 20 14
-
2010-08-05 10:09
ekipa wracająca z miasta aniołów w niedzielę rano
- 44 7
-
2010-08-05 10:10
Budynek LOT (15)
Piękny budynek LOT-u stoi w czasach Wolnego Miasta. Gdzie był konserwator zabytków w czasach, gdy po wojnie wybudowana tego pomarańczowego potwora, który dzisaj wygląda fatalnie z tą wyblakłą farbą na elewacji.
- 148 4
-
2010-08-05 11:01
Socjaliści rządzą nadal (4)
Popieram.
Dzisiejsza ekipa decydentów obok Wielkiego Żurawia (który jest największym średniowiecznym dźwigiem portowym w Europie) stawia klocki ze szkła i betonu!- 20 7
-
2010-08-06 12:42
...
...i to jest SKANDAL!!!
- 0 0
-
2010-08-05 11:25
Dokładnie (2)
W obecnych czasach tez buduje sie takie "LOTy" w Gdańsku. Niestety...
- 21 2
-
2010-08-05 11:50
nie pojmuję tego, ze niektórym się takie "zabytki" podobają
- 8 3
-
2010-08-05 11:27
To po prostu gmina Budyniowice POmorskie
- 18 3
-
2010-08-05 12:22
(1)
ta elewacja nie jest oryginalna , to właśnie w czasie remontu została tak paskudnie *&%......... no.... na stronach Foto Kosycarz można znaleźć stare zdjęcia ,
na tamte czasy był bardzo nowoczesny i nawet ładny ;)- 6 2
-
2010-08-06 12:41
Budynek LOT-u
I owszem, na tamte czasy, ale już wtedy były protesty co do lokalizacji w tym miejscu...
- 0 0
-
2010-08-05 18:45
foto
Na demotach kiedyś widziałam takie zdjęcie budynku lotu i komentarz, że lot poprostu zbudowali w sepi - takie ułatwienie dla fotografów :P
- 2 0
-
2010-08-05 12:26
Budyń nie jest Gdańszczaninem ... wiec olewa wizerunek miasta...woli mamone (1)
- 10 3
-
2010-08-05 17:51
chcą budować na wyspie spichrzów. kto ma pomysł, żeby opóźnić budowę i żeby to nie było za kadencji Adamowicza bo wiadomo że ten niemiec wszystko sknoci?!
- 3 1
-
2010-08-05 14:24
poczekaj poczekaj (1)
jeszcze pare lat i go wciagna na liste "zabytkow"
- 5 0
-
2010-08-05 14:46
do tego czasu te wartościowe się rozpadną
- 4 0
-
2010-08-05 14:33
Gdzie był konserwator zabytków? (1)
Jak to gdzie, na etacie był !
- 6 0
-
2010-08-05 14:44
nic się nie zmieniło, nadal jakiś tam ktoś jest na etacie i nadal budują różne potworki
- 1 0
-
2010-08-05 10:50
WNIOSEK FORMALNY!!!!!!
kto wnioskuje o zburzenie tego potwora??? mnie szlag trafia jak widzę budynek LOT-u i tyle :(
- 63 3
-
2010-08-05 10:02
Czy ktoś wie kogo pomnik stoi przed bramą (21)
w czasach Wolnego Miasta?
- 21 6
-
2010-08-05 12:24
? (3)
nie jest to przypadkiem pomnik Jana III Sobieskiego ktory stoi obecnie kawalek dalej na srodku ronda obok Huciska?
- 6 13
-
2010-08-05 14:40
(1)
Pomnik Jana III Sobieskiego przybył do Gdańska z Lwowa - Stalin nie chciał mieć króla w "swoim" mieście.
- 9 0
-
2010-08-06 12:35
Jan III Sobieski
Drobna poprawka: ze Lwowa do Wilanowa a dopiero stamtąd do nas:)
- 1 0
-
2010-08-05 12:28
Zanczy się..konia poniosło
- 12 2
-
2010-08-06 12:06
jakiegoś niemieckiego cesarza Wilhelma...
- 0 0
-
2010-08-05 21:09
to jest pomnik
Wilhelma wielkiego. Proponuję stronę wolne miasto Gdańsk Forum.
Pozdrawiam- 2 2
-
2010-08-05 17:49
pomnik
pomnik wilhelma II :)
- 0 1
-
2010-08-05 16:00
cesarz Niemiec
- 0 1
-
2010-08-05 15:21
Pomik
Pomnik Wilhelma I na koniu
- 1 2
-
2010-08-05 12:11
Pomnik
Cesarza Wilhelma I
- 3 4
-
2010-08-05 11:30
zrekonstruować pomnik! :)
- 7 3
-
2010-08-05 11:20
(2)
cesarz Wilhelm któryś tam
- 2 3
-
2010-08-05 11:26
Ten koń nazywał się "Wilhelm"? (1)
- 1 4
-
2010-08-05 11:29
Koń nazywał się Siwek...dla przyjaciół, nieznajomi nazywali do zwyczajnie: koń.
- 7 1
-
2010-08-05 10:30
Wilhelm I (1)
http://www.rzygacz.webd.pl/index.php?id=73,354,0,0,1,0
- 5 2
-
2010-08-05 10:49
dziękuję
- 4 1
-
2010-08-05 10:24
Nie kogo a jeśli już (1)
to czyj pomnik......
- 6 2
-
2010-08-05 10:27
kogo-niemców. czyj wilhelma:)
- 11 1
-
2010-08-05 10:22
Cesarz Niemiec Wilhelm
- 10 2
-
2010-08-05 10:06
(1)
konia wdzięcznie nazwanego Siwkiem
- 5 5
-
2010-08-05 10:08
ahahahaha
- 3 3
-
2010-08-06 11:57
Kiedy znikną żółte, obrzydliwe reklamy (1)
szpecące dach Bramy Wyżynnej od dłuższego czasu?! Nadają jej wygląd groteskowy. Czy nikomu to nie przeszkadza?!
- 5 0
-
2010-08-06 12:18
One zabezpieczają dach do czasu remontu. Czyli, jak dobrze pójdzie, znikną już wkrótce.
- 0 1
-
2010-08-06 10:09
Kiedy pomnik Budynia?
Ja się pytam, kiedy wreszcie doczekamy się pomnika tego wielce zasłużonego dla gdańskiej architektury arcymistrza, arcywizjonera, arcyprezydenta? Najlepiej gdzieś w okolicach koszmarnych potworów typu "Hilton", które stworzył wraz ze swoją wesołą kompanią.
- 3 0
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.