Kultura Sztuki plastyczne

Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Kawa, herbata, piwo. Co i jak pili gdańszczanie wieki temu?

Alicja Olkowska

6 lipca 2020 (artykuł sprzed 3 lat)

Opinie (46)

"Kawa czy herbata?" - zwiastun wystawy Muzeum Archeologicznego w Gdańsku:

- Przed wiekami pito głównie piwo. Woda była zanieczyszczona, a nie odkryto jeszcze, jak ważne jest jej przegotowanie. Ciepłe napoje w formie naparów ziołowych pito jedynie w trakcie choroby. Piwo było więc najbardziej powszechnym trunkiem. Pili je zarówno dorośli, jak i dzieci - to jedna z wielu ciekawostek na temat zwyczajów dawnych gdańszczan związanych z piciem, przechowywaniem i serwowaniem napojów. O nowej wystawie Kawa czy herbata? i życiu mieszkańców Gdańska sprzed wieków rozmawiamy z Beatą Ceynową, wicedyrektor Muzeum Archeologicznego. Wystawa będzie czynna od 8 lipca do końca roku.

Ranking.trojmiasto.pl - Kawiarnie i herbaciarnie Gdańsk, Gdynia, Sopot

V Miejsce

Santa Cafe

Kawiarnie i herbaciarnie

Sopot
II Miejsce

Coffee Shop - Łyk Kawy

Kawiarnie i herbaciarnie

Gdańsk
I Miejsce

Floral Design

Dekoracje ślubne | Kwiaciarnie i pracownie florystyczne | Organizacja wesel | Kursy florystyczne | Kawiarnie i herbaciarnie

Gdynia

więcej

Alicja Olkowska: Gdańsk ma długą i imponującą tradycję piwowarską, ale nie wszyscy wiedzą, że był też miastem, w którym ceniło się dobrą kawę, herbatę, kakao i czekoladę. Skąd najczęściej przybywały tu takie wspaniałości? Co było najbardziej luksusowym towarem?

Co najchętniej pijesz do śniadania?

kawę herbatę herbatkę ziołową/owocową kawę zbożową wodę sok mleko coś innego

Beata Ceynowa: W mieście portowym transport towarów odbywał się oczywiście drogą morska. Z tego, co wiemy, portami przeładunkowymi były najczęściej te w Holandii i Francji. Do tych waśnie portów, głównie za sprawą wielkich kompanii handlowych (np. Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, VOC), docierały do Gdańska tysiące łasztów różnych produktów z Azji, Ameryki czy Afryki.

Pojęcie luksusu zmieniało się w czasie. Pojawiały się i przemijały mody. W zależności od okresu historycznego, różna była dostępność towarów luksusowych. Na przykład w okresie niedoboru herbaty chińskiej (zamknięcie Chin, a potem wojny opiumowe) jej cena podskoczyła do horrendalnie wysokiego poziomu. Ale i zapotrzebowanie Europy - która pokochała herbatę - było bardzo duże.

Co na co dzień pili gdańszczanie, a co przy specjalnej okazji - jakie panowały zwyczaje? Czym wznoszono toasty?

Przed wiekami pito głównie piwo. Woda była zanieczyszczona, a nie odkryto jeszcze, jak ważne jest jej przegotowanie. Ciepłe napoje w formie naparów ziołowych pito jedynie w trakcie choroby. Piwo było więc najbardziej powszechnym trunkiem. Pili je zarówno dorośli, jak i dzieci.

Lokalne browary w Trójmieście

W czasach gdy kawa była bardzo droga, biedacy pili zamiennik z palonej fasoli lub bobu. Natomiast bogaci gdańszczanie cenili herbatę "karawanową", sprowadzaną drogą lądową z Chin przez Rosję.

Warto też wspomnieć, że XVIII-wieczni moraliści utyskiwali, że kobiety porzucają domowe obowiązki, aby spotkać się przy kawie, herbacie czy czekoladzie.

Wyobraźmy sobie, że zaglądamy w upalny letni dzień do "lodówki" gdańszczanina sprzed wieków - co byśmy w niej znaleźli orzeźwiającego do picia?

Może bardziej do piwniczki bogatego mieszczanina... Stałyby tam podobne trunki jak dzisiaj, jednak bardziej urozmaicone, w wielu gatunkach, sprowadzanych na każdą okazję. Piwo, wino, wódka...

Co może zaskoczyć na wystawie zwiedzających?

Przede wszystkim ciekawostki, których jest sporo. Być może nie wszyscy wiedzą, że to właśnie w Gdańsku około 1700 roku powstała pierwsza w Polsce kawiarnia, a jej właścicielem był menonita Anthon Momber; albo że do wyprodukowania kwarty, czyli 8 litrów sławnego likieru Goldwasser, potrzeba było ponad 20 kg różnych składników, zaś w XVII wieku gdańskie gorzelnie zużywały tyle surowców, że w mieście zabrakło żyta i drewna na opał. Z innych ciekawostek: do 1378 r. ul. Ogarna w Gdańsku nazywała się Brauergasse, czyli... Browarnicza, a od XV wieku najsłynniejszym gdańskim piwem było Jopenbier (jopejskie) - dubeltowe, ciemne, luksusowe, gęste jak syrop.

Piwo jopejskie wróciło do Gdańska

Jakie zatem skarby znajdziemy na wystawie?

Wystawa liczy ponad 150 zabytków archeologicznych. Znajdziemy tu też trzy stacje medialne: aplikację w formie gry edukacyjnej, prezentację 360° oraz interaktywną mapę szlaków handlowo-kulturowych. Obejrzeć można także film animowany przybliżający historię czekolady.

Gdyby miała pani wymienić trzy najbardziej niezwykłe/wartościowe eksponaty, to co by to było?

Konew cynowa datowana na XV-XVI wiek - produkt z kręgu nadbałtyckiego. Obiekt częsty wśród zastawy stołowej bogatych mieszczan, ale niezwykle rzadko spotykany w trakcie badań wykopaliskowych. My znaleźliśmy go w stanie mocnego zniszczenia, wręcz zgniecenia. Dzięki doskonałej konserwacji można go podziwiać w całej krasie. Cudowne są małe tarki do przypraw dodawanych do napojów, być może do gałki muszkatołowej. To rzadkie znaleziska.

Najdziwniejsze i niepokojące eksponaty w trójmiejskich muzeach

Kawa czy herbata? Wystawa w Muzeum Archeologicznym

Wystawa czasowa "Kawa czy herbata? Archeologiczne świadectwa konsumpcji napojów w dawnym Gdańsku" to okazja do zaprezentowania naczyń do przechowywania, serwowania i konsumpcji napojów z przepastnych zbiorów naszego muzeum. W wielu aspektach, takich jak picie kawy, herbaty czy czekolady, Gdańsk, z racji swojego portowego charakteru, był prekursorem nowo rodzących się zwyczajów, przenosząc je za pośrednictwem swoich kupców do wszystkich zakątków Rzeczypospolitej. Omawiane zagadnienia obrazować będą również szerokie kontakty handlowe i kulturowe Gdańska z innymi miastami europejskimi, a za ich pośrednictwem - z zamorskimi koloniami. Wszystkie te napoje mają bowiem za sobą bogatą i ciekawą historię.

Na wystawie zaprezentowane zostaną zabytki związane ze spożyciem odpowiednio: piwa, wina, wyrobów gorzelnianych, kawy, herbaty, czekolady oraz wody mineralnej. W planach wiele działań towarzyszących - jak pokazy, warsztaty, degustacje.

Uroczyste otwarcie (wernisaż) wystawy odbędzie się w Światowy Dzień Czekolady, czyli 7 lipca, o godz. 13. Dla wszystkie otwarta będzie od 8 lipca. Miejsce ekspozycji: Dom Przyrodników - gmach główny Muzeum Archeologicznego

w Gdańsku. Wystawa będzie czynna do końca roku.

Ceny biletów: normalny - 8 zł; ulgowy - 6 zł. Sobota jest dniem bezpłatnego wstępu na wystawy. Więcej informacji na temat cen biletów, m.in. rodzinnych - tutaj.

Godziny otwarcia Domu Przyrodników - tutaj.

Alicja Olkowskaa.olkowska@trojmiasto.pl

Wywiady

Adam Orzechowski: Teatr jest ciągle dużym wyzwaniem (14 opinii)
Jennifer Lopez, Timberlake, Bon Jovi. To oni stoją za tymi wielkimi koncertami (97 opinii)
"To człowiek czyni zło i to człowiek przymusza innych do robienia zła" (29 opinii)

Miejsca

Muzeum Archeologiczne Gdańsk, Mariacka 25/26

Wydarzenia

Kawa czy herbata? - wernisaż wystawy 7 lipca 2020 (wtorek)
Kawa czy herbata? Wystawa 8 lipca - 31 grudnia 2020

Opinie (46) 7 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-06 15:13

co pili?

pewnie bimber

degustator
3 lata
- 3 2
Twoja opinia

Zmień treść

pewnie bimber
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-06 15:11

od zarania dziejów zawsze to samo.... okowite

3 lata
- 2 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-06 09:21

(1)

Z tego co wiem, to szkodliwy był wówczas wyrabiany chleb. Kamienie które mieliły ziarno ulegały stopniowemu "ścieraniu", bardzo drobne cząstki tych kamieni były potem w chlebie, co niekorzystnie wypływało na zęby. Z minusów bym dodał jeszcze mniejszą dostępność mięsa, z jakością piwa to bywało różnie, w samym średniowieczu sprawa jakości piwa bywała problematyczna, można tutaj przytoczyć regulacje naszych sąsiadów zwaną Reinheitsgebot- bawarskie prawo czystości piwa.

Jednego można być pewnym. zazdroszcze ludziom tych czasów tego, ze idac do gospody chodzili sie najesc a nie wrzucac relacje na in-sr*-grama

3 lata
- 14 5
Twoja opinia

Zmień treść

Z tego co wiem, to szkodliwy był wówczas wyrabiany chleb. Kamienie które mieliły ziarno ulegały stopniowemu "ścieraniu", bardzo drobne cząstki tych kamieni były potem w chlebie, co niekorzystnie wypływało na zęby. Z minusów bym dodał jeszcze mniejszą dostępność mięsa, z jakością piwa to bywało różnie, w samym średniowieczu sprawa jakości piwa bywała problematyczna, można tutaj przytoczyć regulacje naszych sąsiadów zwaną Reinheitsgebot- bawarskie prawo czystości piwa. Jednego można być pewnym. zazdroszcze ludziom tych czasów tego, ze idac do gospody chodzili sie najesc a nie wrzucac relacje na in-sr*-grama
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2020-07-06 13:33
  
  I umierali na grypę lub syfilis. Napewno zazdrościsz?
  
  3 lata
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  I umierali na grypę lub syfilis. Napewno zazdrościsz?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-06 09:56

Na pewno nie pili (2)

dzisiejszych "rzemieślniczych wynalazków".

3 lata
- 10 9
Twoja opinia

Zmień treść

dzisiejszych "rzemieślniczych wynalazków".
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2020-07-06 13:17
  
  Nie zgadzam się. Proces produkcji piwa wtedy bardziej przypominał to co robia piwowarzy domowi
  
  albo rzemieślniczy niż to co robią koncerny w wielkich browarach. A i rezultat był daleki od wysoko odfermentowanych popłuczyn, które serwują koncerny.
  
  3 lata
  - 6 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  albo rzemieślniczy niż to co robią koncerny w wielkich browarach. A i rezultat był daleki od wysoko odfermentowanych popłuczyn, które serwują koncerny.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2020-07-06 10:15
  
  Napewno pili nektar z galaktyki Andromeda
  
  3 lata
  - 4 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Napewno pili nektar z galaktyki Andromeda
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-06 09:35

No to nic się nie zmieniło... (2)

...jako gdańszczanin od urodzenia rano piję kawę, po południu herbatę, a wieczorem piwo.

Marcin
3 lata
- 15 0
Twoja opinia

Zmień treść

...jako gdańszczanin od urodzenia rano piję kawę, po południu herbatę, a wieczorem piwo.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2020-07-06 11:23
  
  pijesz piwo od urodzenia? (1)
  
  niezła patologia...
  
  3 lata
  - 0 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  niezła patologia...
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2020-07-06 12:08
    
    Nie przesadzałbym.
    
    3 lata
    
    1 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Nie przesadzałbym.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-06 08:53

Kruszon (1)

Nie mieli tego cudu dla mas? Ani saturatora...

Pijus komentatorus
3 lata
- 5 3
Twoja opinia

Zmień treść

Nie mieli tego cudu dla mas? Ani saturatora...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2020-07-06 10:18
  
  Zadowoleni z życia skakali i ochoczo slużyli za butelkę piwa w południe.
  
  3 lata
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Zadowoleni z życia skakali i ochoczo slużyli za butelkę piwa w południe.
  Regulamin dodawania opinii