Honorowy kapitan skończył na gilotynie

Michał Lipka

12 lipca 2012 (artykuł sprzed 11 lat)

Opinie (62)

Najnowszy artykuł na ten temat Kaci w mundurach i ich ofiary. Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni tuż po wojnie

Kapitan Antoni Kasztelan pochodził z Wielkopolski, służył nad Bałtykiem, zamordowano go w Królewcu.

fot. wikipedia.org
Niemiecki admirał Hubert Schmundt obiecał Kasztelanowi, że ten będzie jego więźniem honorowym.

fot. wikipedia.org

Polski oficer, który cały swój majątek przekazał skarbowi państwa, a mimo bestialskiego traktowania ze strony hitlerowskich oprawców nie wydał swoich współpracowników, ma swój symboliczny grób na gdyńskim Witominie.

Antoni Kasztelan urodził się w Wielkopolsce. Już od wczesnych lat szkolnych dał się poznać jako wyjątkowy patriota - współdziałając z kołami harcerskimi często głosił hasła niepodległościowe, przez co musiał nie raz w ramach represji zmieniać szkołę (o innych szykanach nie wspominając). Podczas I wojny światowej Kasztelan wcielony został do wojska pruskiego, w którego oddziałach walczył m.in. pod Verdun, za co odznaczono go Krzyżem Żelaznym. Po wojnie wrócił do Wielkopolski, gdzie włączył się w działalność konspiracyjną, a następnie wziął udział w Powstaniu Wielkopolskim, za co z kolei odznaczono go polskim Krzyżem Zasługi.

Gdy Rzeczpospolita odzyskała niepodległość Kasztelana przyjęto do Szkoły Podchorążych piechoty, gdzie uzyskał promocję oficerską. Przełomowym dla Kasztelana był rok 1931, kiedy to przeniesiony został do Marynarki Wojennej na stanowisko adiutanta Batalionu Morskiego, a następnie dowódcy kompanii. Jego kariera rozwijała się dalej i w 1934 r. wyznaczono go na stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu Informacji, czyli de facto został szefem kontrwywiadu.

Kasztelan przywdział więc marynarski mundur (dotychczas nosił mundur wojsk lądowych) i wziął się do pracy. Efekty przyszły szybko: jego placówka unieszkodliwiła co najmniej kilka niemiecki agentur. Z drugiej strony Kasztelan i jego ludzie skutecznie wprowadzali nieprzyjaciela w błąd, np. co do kalibru dział baterii na Helu.

Gdy kampania wrześniowa miała się ku końcowi, kontradmirał Unrug zaproponował kapitanowi ewakuację w głąb lądu, ale Kasztelan odmówił. Po zakończeniu walk wyznaczono więc go do grupy, która miała negocjować warunki kapitulacji, liczono bowiem, że jako poseł zostanie on ochroniony przed szykanami jakie musiały go oczekiwać. Po rokowaniach uznano kapitana Antoniego Kasztelana za honorowego jeńca admirała Huberta Schmundta. Miało się to wiązać m.in. z lepszym traktowaniem w obozie, brakiem szykan oraz możliwością posiadania w obozie białej broni (którą, co prawda, i tak większość więźniów zniszczyła).

Mimo takich obietnic, prawda okazała się zupełnie inna. W maju 1940 roku Kasztelana przewieziono z Nienburga, do którego trafił na początku, do stalagu na Biskupiej Górce w Gdańsku, a następnie - wbrew konwencjom - przekazano go w ręce Gestapo. Tam, podczas brutalnych przesłuchań, starano się wydobyć z kapitana szczegółowe informacje wywiadowcze. Pomimo ciągłego poniżania i szykan Kasztelan nie wydał żadnego ze swych współpracowników, a wobec wyroku skazującego go na śmierć, powoływał się jedynie na postanowienia Konwencji Genewskiej oraz zapewnienia admirała Schmundta, który zapewniał go, że będzie jeńcem honorowym.

Badając źródła historyczne na temat Kasztelana można odnieść wrażenie, że decyzja o jego losie zapadła na najwyższych szczeblach w hitlerowskich Niemczech i dlatego nie pomogło tu nawet wstawiennictwo papieskie.

Kapitana Antoniego Kasztelana przewieziono do więzienia w Królewcu, gdzie 14 grudnia 1942 roku został zgilotynowany. Symboliczny grób niezłomnego oficera znajduje się w Gdyni, na Witominie. Do końca pozostał wierny swemu honorowi, czego nie można powiedzieć o tych, którzy go na taki los skazali.

Michał Lipkam.lipka@trojmiasto.pl

Opinie (62) ponad 10 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-07-18 10:21

Niemcy niestety to szuje, za grosz honoru nie mają.

y
11 lat
- 6 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-09-17 12:31

chyba

Po raz pierwszy ładny stylistycznie tekst tego autora. Oby tak dalej.

Piotr I
11 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Po raz pierwszy ładny stylistycznie tekst tego autora. Oby tak dalej.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-09-25 15:47

PLK DĄBEK zorganizowal obrone Gdyni to BOHATER ... Admiral schowal sie w Helu ... (1)

Plk Dabek mial problemy z aprowizacja np w cement itd do budowy umocnien itd .Dowodztwo Marynarki zdjelo czesci zamienne i dodatkowe zaopatrzenie z okretow ... ?!!!. Zamiast walczyc to lodzie podwodne i niszczyciele "opuscily" swoja Ojczyzne . Baterie Marynarki nie ostrzelaly np Grand Hotelu w Sopot gdzie byl sztab najezdzcow i wielokrotnie przebywal Hitler ktory z tamtad wyruszal "obserwowac" ataki na Warszawe ... burdello lub wspolpraca z Niemcami ... .

gdynianin
11 lat
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

Plk Dabek mial problemy z aprowizacja np w cement itd do budowy umocnien itd .Dowodztwo Marynarki zdjelo czesci zamienne i dodatkowe zaopatrzenie z okretow ... ?!!!. Zamiast walczyc to lodzie podwodne i niszczyciele "opuscily" swoja Ojczyzne . Baterie Marynarki nie ostrzelaly np Grand Hotelu w Sopot gdzie byl sztab najezdzcow i wielokrotnie przebywal Hitler ktory z tamtad wyruszal "obserwowac" ataki na Warszawe ... burdello lub wspolpraca z Niemcami ... .
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2023-07-12 14:31
  
  woleli ewakuować okręty zamiast je dać rozwalić, tak jak np Gryfa i Wichra
  
  Wystarczyłoby pare junkersów z bombami i po okręcie
  
  10 miesięcy
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Wystarczyłoby pare junkersów z bombami i po okręcie
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-02-05 10:55

całe szczęscie

całe szczęscie że że teraz Niemcy nas kochają i nie planują nas zniszczyc gospodarczo lub militarnie.
tylko co tam szepcą z putinem który jest niby wrogiem

tomtom
4 lata
- 3 1
Twoja opinia

Zmień treść

całe szczęscie że że teraz Niemcy nas kochają i nie planują nas zniszczyc gospodarczo lub militarnie. tylko co tam szepcą z putinem który jest niby wrogiem
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-07-12 11:41

I to są właśnie Niemcy ! konwencje, traktaty w tym obecne Unijne mają w du...ie

Do NATO składek nie płacą, z Ruskami kładą rury .....

Szwab to Szwab
3 lata
- 3 2
Twoja opinia

Zmień treść

Do NATO składek nie płacą, z Ruskami kładą rury .....
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2023-07-12 23:11

cześć i chwała bohaterom. Gdyby nie skazali, go na śmierć Niemcy, to przeżył by jeszcze raz piekło z rąk polsko żydowskich komunistycznych oprawców.

Max
10 miesięcy
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

cześć i chwała bohaterom. Gdyby nie skazali, go na śmierć Niemcy, to przeżył by jeszcze raz piekło z rąk polsko żydowskich komunistycznych oprawców.
Regulamin dodawania opinii