Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Hanza, pierwsza korporacja w Europie

Michał Lipka
3 lutego 2021 (artykuł sprzed 3 lat) 
Opinie (53)
Zasięg Hanzy około roku 1400. Zaznaczone strefy wpływów związku z podziałem na strefy wpływów. Mapa z atlasu do nauki historii prof. G. Droysensa, wydanego w 1886 r. Zasięg Hanzy około roku 1400. Zaznaczone strefy wpływów związku z podziałem na strefy wpływów. Mapa z atlasu do nauki historii prof. G. Droysensa, wydanego w 1886 r.

Zasięg Hanzy około roku 1400. Zaznaczone strefy wpływów związku z podziałem na strefy wpływów. Mapa z atlasu do nauki historii prof. G. Droysensa, wydanego w 1886 r.

graf. OwenBlacker/Domena publiczna

Międzynarodowe korporacje, potężniejsze i bogatsze od wielu państw, nie są tworem XX i XXI wieku. W jednej z nich, dysponującej armią, flotą i skarbcem pełnym złota, swoje udziały miał Gdańsk. A wszystko to miało miejsce 650 lat temu.



Google, Facebook, Apple i inni giganci światowej gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach technologicznych dysponują bilionowymi budżetami i nie wahają się wchodzić w spory prawne z rządami państw, które próbują ograniczyć ich działalność. Gdy przegrywają, uciekają się do gróźb, vide najnowszy konflikt Google'a z rządem Australii.

Ale w porównaniu z tym, jakie możliwości miała i do czego posuwała się średniowieczna Hanza, to wciąż niewiele.

Zaczęło się od walki z piratami



W XII w. żegluga po morzach i oceanach była trudna i niebezpieczna. Na marynarzy czyhały nie tylko sztormy i mielizny, ale co gorsza - piraci. Gdy napadali na statek, mogli zadowolić się kradzieżą przewożonych towarów, ale mogli również, co zdarzało się równie często, załogę wymordować, a statek uprowadzić lub zatopić.

Nie w smak było to armatorom i kupcom, którzy ponosili coraz większe straty. Jako pierwsi wzięli sprawy we własne ręce kupcy z Lubeki. Mniej więcej w połowie XII w. postanowili powołać związek, który miał ochraniać interesy handlowców operujących głównie na Bałtyku, ale nie tylko.

Głównym założeniem, jakie przyświecało twórcom, była ochrona towarów znajdujących się w transporcie morskim, ale i organizacja współpracy gospodarczej między poszczególnymi miastami.

Strona tytułowa odpisu z 1591 roku przywilejów nadanych Hanzie w latach 1252-1567. Strona tytułowa odpisu z 1591 roku przywilejów nadanych Hanzie w latach 1252-1567.

Strona tytułowa odpisu z 1591 roku przywilejów nadanych Hanzie w latach 1252-1567.

Pomysł szybko się sprawdził, dzięki czemu szybko dołączyli do niego kupcy z innych miast. Tym bardziej, że członkowie Hanzy, bo taką nazwę przyjęła organizacja, jak tylko mogli starali się utrudniać działalność miast, które były poza nią...

Najważniejsze decyzje co do konkretnych działań związku zapadały na powołanych do życia w 1356 r. Zjazdach Hanzeatyckich. Miały one o czym dyskutować, gdyż w skład Hanzy łącznie weszło 200 miast (w tym nie zawsze portowych, jednym z nich był np. Wrocław), a obszar, jaki znajdował się w jej zasięgu, z czasem wyszedł znacznie poza wybrzeże Bałtyku.

1361 r. - Gdańsk wchodzi do gry



Podczas jednego z takich zjazdów w Greifswaldzie (Gryfii) we wrześniu 1361 r. oficjalnie do Hanzy został przyjęty Gdańsk. Wpływ na to miały doskonałe stosunki z Lubeką, które zaczęły się, gdy zmagała się ona z potężną epidemią czarnej dżumy. Zachorowało na nią wielu mieszkańców, a gdy zawisło nad nimi dodatkowo widmo głodu, to właśnie znad Motławy ruszyły duże transporty żywności, w tym zboża.

Z czasem dzięki swemu położeniu znajdującemu się na przecięciu największych szlaków handlowych Gdańsk stał się jednym z najważniejszych miast Hanzy. Coraz liczniejsze gdańskie statki w swoich ładowniach transportowały głównie drewno, zboże, chmiel, mięso i węgiel drzewny. W drodze powrotnej przywoziły sól, sukno oraz szeroko pojęte towary południowe i wschodnie.

Militarne działania Hanzy



Przynależność do Związku Hanzeatyckiego wpływała nie tylko na relacje handlowe. Zdarzało się, że Gdańsk stawał zbrojnie ramię w ramię z Hanzą.

Do najważniejszych konfliktów, w których brali udział gdańszczanie, możemy zaliczyć wojnę z Danią (w latach 1361-1370) oraz kampanię przeciwko Anglii. W tym drugim przypadku w roku 1472 na wody kanału La Manche skierowano gdańskie okręty, na czele których płynął okręt kaperski "Piotr z Gdańska".

Walka "Piotra z Gdańska" z florenckim statkiem podczas wojny Hanzy z Anglią. Ilustracja pochodzi z książki "Das grosse Kraweel der Peter von Danzig 1462-1475: ein Beitrag zur Geschichte deutscher Seegeltung" dostępnej w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN. Walka "Piotra z Gdańska" z florenckim statkiem podczas wojny Hanzy z Anglią. Ilustracja pochodzi z książki "Das grosse Kraweel der Peter von Danzig 1462-1475: ein Beitrag zur Geschichte deutscher Seegeltung" dostępnej w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN.

Walka "Piotra z Gdańska" z florenckim statkiem podczas wojny Hanzy z Anglią. Ilustracja pochodzi z książki "Das grosse Kraweel der Peter von Danzig 1462-1475: ein Beitrag zur Geschichte deutscher Seegeltung" dostępnej w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN.

Ta uzbrojona w 17 dział, 15 kusz i jedną hakownicę trzymasztowa karaka dowodzona przez Pawła Beneke na trwałe zapisała się w historii miasta. Największą sławą okryła się, gdy 27 kwietnia 1473 r. niedaleko angielskiego wybrzeża zdobyła florencką galerę "San Mateo" (w źródłach pada także nazwa "San Andre") . Wśród towarów zagrabionych z jej pokładu był obraz Hansa Memlinga Sąd Ostateczny, który dziś możemy oglądać w Muzeum Narodowym w Gdańsku.

Obraz "Sąd ostateczny" autorstwa Hansa Memlinga (1435-1494) jest najcenniejszym eksponatem znajdującym się w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku. Obraz "Sąd ostateczny" autorstwa Hansa Memlinga (1435-1494) jest najcenniejszym eksponatem znajdującym się w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Obraz "Sąd ostateczny" autorstwa Hansa Memlinga (1435-1494) jest najcenniejszym eksponatem znajdującym się w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku.

fot. Narodowe Muzeum w Gdańsku

Gdańszczanie mocno dali się we znaki Anglikom i to głównie dzięki ich działaniom w 1474 r. zawarto korzystny rozejm w Utrechcie.

Kwartał, czyli hanza w Hanzie



Kolejnym polem, na którym gdańszczanie działali w Hanzie, była polityka. Nad Motławą miało miejsce spotkanie pruskich miast hanzeatyckich, podczas którego ustalano wspólne działania całej grupy. Niektóre miasta podjęły decyzję, by to Gdańsk reprezentował je na zjazdach Hanzy, co było znacznym wyróżnieniem. Gdy doszło do konfliktu Związku z Holandią, gdańszczanie pełnili rolę mediatora i to dzięki ich staraniom doprowadzono w 1441 r. do rozejmu w Kopenhadze.

Istotna data to niewątpliwie rok 1494, kiedy to powstał tzw. Kwartał, w skład którego weszły Braniewo, Toruń, Królewiec, Chełmno, Elbląg i oczywiście Gdańsk, który stał na jego czele.

Szkutnicy kręcą nosem na ograniczenie konkurencji



Czasem jednak pojawiały się rysy na wzajemnej współpracy. Tak było gdy Hanza zabroniła swym członkom budowy i sprzedaży statków klientom spoza Związku. Gdańscy stoczniowcy głośno protestowali i w sumie - po kilkudziesięciu latach, więc nieprędko - zakaz ten cofnięto.

Z drugiej strony Gdańsk z czasem zaczął prowadzić politykę coraz bardziej niezależną od związku, co oczywiście wywołało liczne perturbacje.

3
  • Sukcesy okrętu kaperskiego "Piotr z Gdańska" działały na wyobraźnię. W 1943 roku namalował go m.in. Adolf Bock w obrazie panoramy Gdańska z perspektywy Motławy.
  • Ilustracje przedstawiające okręt kaperski "Piotr z Gdańska" zawarte w książce "Das grosse Kraweel der Peter von Danzig 1462-1475: ein Beitrag zur Geschichte deutscher Seegeltung" dostępnej w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN.
  • Ilustracje przedstawiające okręt kaperski Piotr z Gdańska zawarte w książce "Das grosse Kraweel der Peter von Danzig 1462-1475: ein Beitrag zur Geschichte deutscher Seegeltung" dostępnej w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN.

Sukcesy okrętu kaperskiego "Piotr z Gdańska" działały na wyobraźnię. W 1943 roku namalował go m.in. Adolf Bock w obrazie panoramy Gdańska z perspektywy Motławy.

Niezależnie od tego trzeba wyraźnie zaznaczyć, że Gdańsk na współpracy z Hanzą bardzo skorzystał (w pewnym okresie jego budżet był 35 razy większy od tego, jakim dysponował Kraków). Miasto znacznie się unowocześniło i zmieniło. Powstał rozbudowany urząd portowy oraz liczne targi, których nazwy określane były przez towary, jakimi na nich handlowano (Targ Rybny czy Targ Węglowy). Otwierano kantory wymiany towarów. Zmianom uległa również architektura miasta, która stała się bardziej monumentalna, spektakularna, emanowała bogactwem mieszczan.

Zmierzch i upadek Hanzy



Kryzys i powolny rozpad Hanzy datowany jest na XV w., a dokładniej na okres Wojny Trzynastoletniej (1454-1466). To wówczas pojawiło się prawo wolnej konkurencji, które znacznie uderzyło w interesy Związku.

Jego dotychczasowa siła militarna również uległa osłabieniu, gdyż na teatrach wojennych szybko zaczęły pojawiać się nowe rodzaje broni. Kolejne miasta - członkowie Hanzy coraz częściej prowadzili samodzielną politykę, dbając o własne, a nie związkowe interesy. Coraz większą konkurencję dla Hanzy zaczęły tworzyć Anglia i Holandia.

By przetrwać, Związek powinien się zreformować, ale wszelkie tego typu próby kończyły się niepowodzeniem. Wszystko to doprowadziło ostatecznie do rozpadu Hanzy. Ostatni zjazd w Lubece w 1669 r. był zaledwie cieniem tych, które odbywały się w przeszłości. Stawili się na nim przedstawiciele zaledwie sześciu miast. Wśród nich był także Gdańsk.

Nowa Hanza na koniec XX wieku



Na tym w zasadzie można by zakończyć historię współpracy Gdańska z Hanzą, gdyby nie wydarzenie, jakie miało miejsce w 1980 r. Wtedy to w holenderskim mieście Zwolle odbył się pierwszy zjazd Nowej Hanzy, w którym udział wzięło 43 przedstawicieli różnych miast. Z czasem Związek rozrósł się o około 183 miast (w tym 23 z Polski, łącznie z Gdańskiem) z blisko 16 krajów.

Główne cele Nowej Hanzy:

  • prezentacja przeszłości i współczesności miast Hanzy,
  • stworzenie forum wymiany inicjatyw kulturalnych, turystycznych i gospodarczych,
  • współpraca młodzieży z miast hanzeatyckich,
  • prezentacja dorobku kulturalnego miast Związku Nowej Hanzy,
  • działania w kierunku integracji ludzi zdrowych ze światem osób niepełnosprawnych.

Zobacz także

Więcej w kategorii Historia

Opinie (53) 5 zablokowanych

  • 2021-02-03 08:45

    taka Kompania Holenderska (7)

    ... przerastała swoim bogactwem i stanem posiadania nawet współczesne korporacje

    ---

    3 lata

    • 25 3

    • 2021-02-03 09:07

      bo okradali wszystkich "uzywajac" prawa morskiego! (1)

      3 lata

      • 10 4

      • 2021-02-03 11:27

        Na koniec rozpętali wojnę ze Skandynawami i zostali srogo ukarani.

        3 lata

        • 1 3

    • 2021-02-03 10:37

      Mieli mnóstwo kolonii (2)

      a teraz dziwią się skąd mają tylu ,,imigrantów''.

      3 lata

      • 4 6

      • 2021-02-03 10:45

        Nakradli to niech mają za swoje:)

        Makumba z erazmusa 25cm!

        3 lata

        • 3 4

      • 2021-02-03 14:35

        imigrantami chcą się dzielić a bogactwem ani rusz

        3 lata

        • 0 2

    • 2021-02-03 10:40

      A Kompania Wschodnioindyjska? Tak samo.

      Makumba z erazmusa 25cm!

      3 lata

      • 8 1

    • 2021-02-03 18:38

      Sama propaganda.
      Zajmijcie się lepiej tematem funduszy, dzisiejszej hansy, która w 50 lat was pośle z walizkami hen na kujawy.

      3 lata

      • 0 0

  • 2021-02-03 09:11

    (1)

    Świetny tekst!! Dokładnie tak było. Państwowość w obecnym znaczeniu jest trochę sztucznym tworem. W zachodniej Europie kapitały i obecne korporacje są w rękach jednych rodzin od stuleci i one stanowią o sile państwa w obecnym znaczeniu. Wielka Brytania, Holandia, Niemcy, Francja i tym bardziej państwa kolonialne, które były i są potęgami bo kładli podwaliny pod wielki biznes. Do tego stare bankierskie rodziny i mamy obraz obecnego kapitalistycznego świata, którym trzęsą prywatne korporacje i rodziny o kilkusetletniej tradycji i ciągłości.

    3 lata

    • 50 6

    • 2021-02-03 14:00

      i co zazdrościsz że nie urodziłeś się w tej rodzinie czy z zadrości że inny ma chcesz to obalić żebyś mógł ukraść by móc stać s

      3 lata

      • 1 11

  • 2021-02-03 09:37

    (6)

    Rozwój poprzez prace.

    3 lata

    • 14 1

    • 2021-02-03 11:27

      Tak jest gdzie indziej. U nas rozwój przez zasiłek. (2)

      Sasza

      3 lata

      • 12 3

      • 2021-02-03 11:40

        Tekst roku chłopie ;) 10/10;)

        Makumba z erazmusa 25cm!

        3 lata

        • 6 3

      • 2021-02-03 20:23

        Trockista hahaha

        3 lata

        • 0 1

    • 2021-02-03 14:05

      albo jak wyżej bogactwo poprzez kradzież z zazdrości (1)

      3 lata

      • 2 0

      • 2021-02-03 20:50

        Powiedział adolf is strzelił se dwa razy w łeb

        3 lata

        • 0 1

    • 2021-02-03 18:54

      Że co???

      3 lata

      • 0 0

  • 2021-02-03 10:08

    no i prawa miejskie Gdańska na prawie lubeckim - nie zapominajmy (1)

    3 lata

    • 30 2

    • 2021-02-03 11:44

      A dokładniej na prawie miasta Liubice, czyli na bardzo podobnym prawie, które panowało wówczas na terenie zajmowanym przez

      Słowian, ciekawa historia en.wikipedia.org/wiki/Lübeck

      3 lata

      • 3 5

  • 2021-02-03 10:41

    (1)

    Swojego czasu hanza była naprawdę potężnym organizmem gospodarczym, który to przez monopol handlowy na Bałtyku znacząco podziałał na rozwój miast obecnej północnej Polski, głównie tych będących w krzyżackiej strefie wpływów.

    Makumba z erazmusa 25cm!

    3 lata

    • 12 4

    • 2021-02-06 01:12

      25,5 -

      3 lata

      • 0 0

  • 2021-02-03 11:15

    Za mało artykułów Michała! (1)

    Jak zwykle wysoki poziom i ciekawie! Brawo Michał

    Marcin kolega z UG :)

    3 lata

    • 27 1

    • 2021-02-03 23:13

      Marcin!!!Kadzidło Ci się kończy!

      3 lata

      • 0 0

  • 2021-02-03 11:25

    b. fajny artykuł, jakich mało na trójmieście peel (1)

    do zgłebienia wiedzy zapraszam do Muzeum Morskiego, tam dokładnie opisana jest historia Gdańska w hanzie i kulisy działań, które czyniło Gdańsk atrakcyjnym dla ówczesnych biznesmenów z Polski i Europy

    3 lata

    • 15 1

    • 2021-02-03 13:44

      a dzisiaj kto czyni atrakcyjnym?

      3 lata

      • 0 0

  • 2021-02-03 11:25

    Historia uczy, że niczego nie uczy. (9)

    Ciekawe, czy politycy w Brukseli wyciągną wnioski z historii Hanzy?

    Sasza

    3 lata

    • 18 7

    • 2021-02-03 11:41

      (5)

      Hanza zrzeszała głównie miasta żywiołu niemieckojęzycznego. Jeśli chodzi o UE to obecnie jest ona najsilniejszym organizmem gospodarczym świata, i niech tak pozostanie;)

      Makumba z erazmusa 25cm!

      3 lata

      • 6 5

      • 2021-02-03 11:48

        (1)

        Hanza upadła, bo interesy partykularne wzięły górę nad wspólnym. Tak niestety za sprawą pewnego mocarstwa gazowego dzieje się w UE.
        Też życzę UE, aby była tym czym była zwłaszcza w latach 90-tych.

        Sasza

        3 lata

        • 6 4

        • 2021-02-03 18:55

          Hansa upadła bo mieli psychozę wielkości.

          3 lata

          • 1 0

      • 2021-02-03 11:51

        jakiego niemieckiego? w 14 wieku? nikt nie wiedział co to niemcy, przecież oni nie byli na mapie wtedy, (2)

        doczytaj

        3 lata

        • 1 8

        • 2021-02-03 12:38

          "niemieckojęzycznego" a nie nie "niemieckiego" (1)

          Czytanie ze zrozumieniem ! Pała!

          3 lata

          • 8 2

          • 2021-02-03 20:51

            Nazisci

            3 lata

            • 1 2

    • 2021-02-03 11:54

      w jakim sensie?

      3 lata

      • 2 0

    • 2021-02-03 17:37

      (1)

      Ciekawe czy WY wyciągnięcie wnioski z działania funduszy.

      3 lata

      • 0 2

      • 2021-02-03 18:55

        Twoje wnioski zapewne tyczą się funduszy kremlowych, skoro UE się nie podoba

        3 lata

        • 1 1

  • 2021-02-03 12:01

    halo wydział PR UM gdynia

    czekamy na wasza kontr opowieść, jak to unikatowi jesteście ;)

    3 lata

    • 7 1

  • 2021-02-03 12:24

    Artykuł nieco "po łebkach" (2)

    Korzyści płynące z uczestnictwa w Hanzie:
    - rozliczenia bezgotówkowe
    - pomoc przy zagranicznych sporach sądowych
    - pierwsze regulacje w dziedzinie prawa żeglugowego (zakaz żeglugi podczas sztormów zimowych)
    - pilnowanie przywilejów handlowych (zwolnień z opłat)
    - własne składy w ważnych ośrodkach handlowych jak Londyn, Brugia, itd.

    "To wówczas pojawiło się prawo wolnej konkurencji" - a to ciekawe, kto wydał takie prawo i dla kogo? warto by doprecyzować takie uwagi.

    3 lata

    • 15 6

    • 2021-02-03 12:49

      Po łebkach to mało powiedziane. (1)

      Zero informacji o handlu śledziami i innymi rybami, które stanowiły istotną część dochodu. Zero informacji o upadku Hanzy spowodowanego utratą konkurencyjności na rzecz Holendrów, którzy opracowali nowe statki do połowów.
      Jak zwykle tylko konflikty, wojny blabla. Nie wszystko się do tego sprowadza to raz, a dwa że każdy konflikt ma przyczynę.

      3 lata

      • 10 1

      • 2021-02-03 16:02

        A sam Gdańsk potem wzbogacił się na pośrednictwie przy spławie dębowych bali służacych jako fundamenty pod kaminicami stawianymi na podmokłych terenach miast dzisiejszej Holandii oraz Falndrii.

        Makumba z erazmusa 25cm!

        3 lata

        • 4 1

1
2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Gdynia wielu narodowości Gdynia wielu narodowości

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład
maj 16
czwartek, g. 17:30
Gdynia, Biblioteka Wiedzy
Wstęp wolny
więcej (1)

TV Filmy

1241

Włoski okręt ITS Rizzo wychodzi na Bałtyk (17)

więcej (1572)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

W którym roku w Gdyni powstał pierwszy kościół?

 

Najczęściej czytane