- 1 Jeden z pierwszych w Polsce "bliźniaków" (51 opinii)
- 2 Zapomniany minister i jego gdyńska historia (20 opinii)
- 3 Upiorne syreny i największe pożary w Sopocie (19 opinii)
- 4 Idź na spacer śladem linii Gdynia - Kokoszki (74 opinie)
- 5 30 lat od tragedii autobusowej w Kokoszkach (222 opinie)
- 6 Był las i błoto, dziś jest 6 mln pasażerów (312 opinii)
Grabówek: od średniowiecza do Trasy Kwiatkowskiego
Grabówek, którego nazwa wzięła się prawdopodobnie od rozpowszechnionego w okolicznych lasach grabu, na pewno istniał już w połowie XIV wieku - z tego okresu pochodzą pierwsze pisane źródła wspominające o osadzie.
Właścicielami osady w tym czasie była rodzina ziemiańska z Rusocina, która w 1382 roku, wraz z sąsiednią Gdynią, przekazała Grabówek na rzecz powstającego właśnie w Kartuzach klasztoru kartuzów. W kolejnych latach, liczącej około 10 łanów wsi (w przybliżeniu 168 hektarów), nadano prawo chełmińskie, ale dokument lokacyjny nie zachował się do dnia dzisiejszego.
Grabówek od samego początku stanowił jedność gospodarczą z sąsiednią Gdynią. Została ona sformalizowana w 1429 roku, kiedy kartuzi połączyli obie osady, a gdyńskiemu sołtysowi powierzyli sprawowanie władzy administracyjnej nad majątkiem i mieszkańcami.
Średniowieczny Grabówek składał się przypuszczalnie z jednego dużego gospodarstwa rolnego (folwarku) i karczmy, w której można było zatrzymać się w drodze z Gdańska na zachód, przenocować, wymienić konie i naprawić wozy. W późniejszym okresie pobudowano tu także browar, chlew i cegielnię. Wszystkie te zabudowania, wraz z gospodarstwem i chatami chłopskimi, zostały spalone w 1734 roku przez wojska rosyjskie oblegające wierny królowi Stanisławowi Leszczyńskiemu Gdańsk.
Po pierwszym rozbiorze Polski i po konfiskacie dóbr zakonnych, Grabówek stał się własnością skarbu pruskiego. Majątek był dzierżawiony przez kolejnych właścicieli niemieckich, a w 1920 roku, razem z Pomorzem Gdańskim, wrócił do Polski. Wraz z nadaniem Gdyni praw miejskich (10 lutego 1926 r.) został ponownie integralną częścią administracyjną Gdyni.
W 1929 roku otwarto na Grabówku budynek dla potrzeb przyszłego zespołu szkół średnich, w którym miały kształcić się kadry dla szybko rozwijającej się gospodarki morskiej. W kolejnych latach znalazły tutaj miejsce m.in. Instytut Handlu Morskiego, Państwowe Gimnazjum Ogólnokształcące, Koedukacyjne Liceum Handlowe, Szkoła Rzemieślniczo - Przemysłowa oraz Państwowe Gimnazjum Mechaniczne. W 1930 roku, po 10 latach działalności w Tczewie, przeniesiono na Grabówek główną siedzibę Szkoły Morskiej (obecnie Akademia Morska), która miała kształcić zaplecze dla polskiej floty handlowej.
Na początku lat 30. rozpoczęto na Grabówku budowę Obozu Emigracyjnego, który miał być miejscem przejściowym dla osób opuszczających nasz kraj. Trafiali tutaj również ci, którzy z różnych powodów musieli opuścić swoje ojczyzny i szukać schronienia w Polsce. W ciągu kilku lat wybudowano duży kompleks budynków, który zapewniał godne warunki emigrantom czekającym na statki mające ich zabrać do lepszego świata. Po wojnie obiekt został w całości przejęty przez wojsko, ale o jego pierwotnym przeznaczeniu świadczyła jeszcze do niedawna linia kolejowa, której tory przecinały ulicę Morską na wysokości ul. Kalksztajnów , i która dowoziła emigrantów z obozu prosto na nabrzeże portowe.
Równolegle rozwijała się także mieszkalna funkcja dzielnicy. Powstały osiedla robotnicze, urzędnicze oraz domy dla oficerów Marynarki Wojennej. Dla potrzeb mieszkańców wybudowano ośrodek zdrowia, restauracje, bar, kościół katolicki (parafia p.w. Świętej Rodziny) oraz kino "Zorza" (później "Fala").
Zarazem na niezagospodarowanych stokach Wysoczyzny Gdańskiej zaczęła samoistnie powstawać także dzielnica biedy i ubóstwa, zwana Pekinem. Prowizoryczne domy, budowane często z drewna i odpadów portowych, zamieszkiwali bezrobotni i najgorzej zarabiający robotnicy. Nieliczne pozostałości tej zabudowy można oglądać jeszcze dzisiaj w rejonie ulic Ceynowy i Stoigniewa .
Ostatnie lata dokonały dość głębokich zmian w wizerunku Grabówka. Przez długi okres był on siedzibą licznych zakładów przemysłowych, które stawały się punktem orientacyjnym w dość rozległej dzielnicy. Upadła w 2000 roku Spółdzielnia Mleczarska "Kosakowo" czy zamknięte na początku lat 90. tartak i zakłady odzieżowe przez dziesięciolecia współtworzyły klimat dzielnicy. Z większych zakładów funkcjonuje tutaj już tylko lokomotywownia oraz Energa.
Obecnie Grabówek jest przede wszystkim dzielnicą usługową oraz lokalnym centrum edukacyjnym. Obok wspomnianej już Akademii Morskiej, swoją siedzibę ma tutaj Pomorska Wyższa Szkoła Humanistyczna oraz liczne szkoły średnie i zespoły szkół zawodowych, które zapewniają wykwalifikowaną kadrę dla potrzeb lokalnego biznesu. Ponadto znajduje się tu jeden z pierwszych w Polsce prywatnych szpitali, a od niedawna Powiatowy Ośrodek Ruchu Drogowego oraz nowoczesna zajezdnia trolejbusowa.
Przeobrażeniom ulega też funkcja mieszkaniowa dzielnicy. W jej górnym tarasie, w miejsce starszej zabudowy, zaczynają powstawać nowoczesne osiedla. Ich atutem jest dobra infrastruktura usługowa Grabówka, bliskość centrum Gdyni oraz dobra komunikacja, której jednym z głównych ogniw jest oddana niedawno, po prawie 40 latach budowy, Trasa Kwiatkowskiego.
Przygotowując artykuł, opierałem się na Rocznikach Gdyńskich, Encyklopedii Gdyni oraz publikacjach doktora Tomasza Rembalskiego.
O autorze
Paweł Różyński
- z wykształcenia ekonomista, hobbystycznie pasjonat dziejów Gdyni i najbliższych okolic. Szczególnie zainteresowany najstarszą historią miasta z morza i marzeń, gdy na terenach dzisiejszej Gdyni znajdowało się kilkanaście niewielkich wsi, zróżnicowanych gospodarczo i społecznie.
Opinie (121) ponad 10 zablokowanych
-
2010-08-31 21:10
brzydka dzielnica
To chyba najbrzydsza dzielnica Gdyni,ale artykuł fajny
- 3 14
-
2010-08-31 21:15
menelstwo
na Grabówku jest pełno żulków i meneli, nieciekawa dzielnia
- 3 8
-
2010-08-31 22:55
to żart? (3)
jakim cudem grabwek w 1383 mógł graniczyć z ssiednią gdynią? To autor nie wie ile gdynia ma lat?
- 5 4
-
2010-08-31 23:40
Przystanek Stocznia to Grabowek.
I dalej na wschod az do ul. Waszawskiej to Grabowek. Czyli do Gdyni (okolice pl. Kaszubskiego) jest naprawde bardzo blisko !! praktycznie granicza z soba !
- 3 0
-
2010-08-31 23:48
Dokształcenie dla wymagających
Pierwsze wzmianki o wsi Gdynia pochodzą z pierwszej połowy XIII wieku
(Chyba 1226 ale nie jestem pewien)- 4 0
-
2010-09-01 02:33
Wieś Gdina, która była protoplastą Gdyni
istniała już w średniowieczu. Należy odróżniać te dwie nazwy.
- 2 0
-
2010-09-01 07:46
Chłopcy z Grabówka ,chłopcy z Chyloni -dzisiaj milicja użyla broni , Janek Wiśniewski padl !....
- 6 0
-
2010-09-01 12:26
Kto to napisal
Autor jest z Gdanska widać czytając ten artykuł, dzielnica biedy to leszczynki wzgórze komuny paryskiej zwane dalej drewnina warszawą tam juz malo zostalo tych domków ale cóż to są nasze szklane domy o których pisal Żeromski.
- 6 0
-
2010-09-01 12:30
Pomylki
Autor zapomniał o fabryce konserw na grabówku na przeciw tartaku to byla część popularnie nazywanej rzeżni, oczywiscie slowem nie wspomniano ze na Grabówko powstaly piewsze w Gdyni bloki komunelne Gdynskiego towarzystwa budownictwa społecznego
- 4 0
-
2010-09-01 15:19
ul leszczynki
ul.leszczynki to jest dzielnica grabowek.a leszczynki to ten syf za ul morską.chylonia,leszczynki- co to za roznica.patologiczne zamena to stolica tego tygla.a my tu sobie na ul.leszczynki spokojnie zyjemy i jestesmy dumni ze mamy piekne domy w dzielnicy grabówek.obojetnie co na tych stolcowych mapkach pokazuja.od ul.dantyszka,wzdluz morskiej do ul kartuskiej i zpowrotem wzdluz torów powinien stac 6 metrowy mur,cała tą patologie chylonio-leszczynkową powinno sie odizolować jak dzikie małpy.
- 2 4
-
2010-09-06 10:12
PORD i zajezdnia
Panie Pawle, jeżeli jest Pan pasjonatem dziejów Gdyni, to zapewne znana jest Panu również nowa historia tego miasta. Chodzi mi dokładnie o podział administracyjny Gdyni. Wspomniany przez Pana PORD oraz zajezdnia administracyjnie znajduje się na terenie Leszczynek (notabene stacja SKM Gdynia Grabówek również)...
- 4 0
-
2010-09-09 12:13
Czy będzie ?
Czy Będzie lub był ? Artykuł o Leszczynkach ja na Leszczynkach mieszkam od urodzenia a grabówek mam tuż obok :).
- 3 0
-
2011-01-12 08:52
PWSH to nie Grabówek, tylko Leszczynki
Wszystko przez nazwy stacji SKM - tam gdzie jest stacja Leszczynki - jest Chylonia, tam gdzie stacja Grabówek są Leszczynki, tam gdzie stacja stocznia - Grabówek.
- 7 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.