• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

"Gdynia, to najlepszy interes, jaki zrobiła Polska"

Paweł Różyński
19 lipca 2010 (artykuł sprzed 13 lat) 
Gdynia na początku lat 30. XX wieku. Gdynia na początku lat 30. XX wieku.

Niespełna sto lat temu na obszarze dzisiejszej Gdyni istniało tylko kilkanaście niewielkich wsi. Miejscowa ludność zajmowała się przede wszystkim uprawą roli, hodowlą i eksploatacją lasów. Jedynie w większych osadach - Chyloni, Oksywiu, Małym Kacku i Gdyni w niewielkim stopniu rozwijało się rzemiosło i lokalny handel. Nad brzegiem Zatoki Gdańskiej, w pobliżu Oksywia, koło Gdyni i w Orłowie, istniały stacje rybackie.



Dom Kuracyjny (Kurhaus) wybudowany na gdyńskim brzegu w 1904 roku przez Towarzystwo Kąpielowe "Weichsel" z Gdańska. Dom Kuracyjny (Kurhaus) wybudowany na gdyńskim brzegu w 1904 roku przez Towarzystwo Kąpielowe "Weichsel" z Gdańska.
Kamienna Góra - letniskowa część przedwojennej Gdyni. Kamienna Góra - letniskowa część przedwojennej Gdyni.
Aleja Kuracyjna w latach 20. XX wieku. Aleja Kuracyjna w latach 20. XX wieku.
Dolina Chylońskiego Potoku przed rozpoczęciem budowy portu. Dolina Chylońskiego Potoku przed rozpoczęciem budowy portu.
Budowa linii kolejowej Gdynia-Kokoszki w 1921 roku. Budowa linii kolejowej Gdynia-Kokoszki w 1921 roku.
Gdynia - zdjęcie lotnicze z 1924 roku. Gdynia - zdjęcie lotnicze z 1924 roku.
Widok z Kamiennej Góry na Gdynię w 1926 roku. Widok z Kamiennej Góry na Gdynię w 1926 roku.
Jeszcze przed I Wojną Światową nad gdyński brzeg zaczęli przyjeżdżać pierwsi letnicy szukający odpoczynku w ciszy i spokoju, który trudno było czasem znaleźć w bardzo popularnych i tłocznych wtedy kąpieliskach w Brzeźnie czy Sopocie. Zachęciło to ludność Gdyni do budowy pierwszych pensjonatów, a Towarzystwo Kąpielowe "Weichsel" z Gdańska wybudowało tutaj Dom Kuracyjny.

Odzyskanie przez Polskę niepodległości i przyznanie Polsce Pomorza Gdańskiego (bez Gdańska) w myśl postanowień Traktatu Wersalskiego jeszcze bardziej zwiększyło napływ turystów, którzy akcentując swoją patriotyczną postawę, chcieli wypoczywać na polskim wybrzeżu. Już w marcu 1920 roku powstało Pierwsze Polskie Towarzystwo Kąpieli Morskich S.A., które w ciągu kolejnych kilkunastu lat nadawało ton letniskowemu kierunkowi rozwoju wsi, a potem miasta Gdynia. Pobudowało m.in. szereg pensjonatów na Kamiennej Górze, Hotel "Riwiera Polska" i Dom Zdrojowy (obecnie Dom Marynarza).

Polska niepodległość i dostęp do morza otworzyły przed Gdynią jednak zdecydowanie szersze możliwości. Ówczesne władze szybko zrozumiały, że niezbędna jest budowa polskiego portu, który zapewni nie tylko schronienie formującej się właśnie Marynarce Wojennej, ale przede wszystkim otworzy Polsce możliwość swobodnej wymiany handlowej z innymi krajami drogą morską bez konieczności korzystania z nieprzychylnego Polsce Wolnego Miasta Gdańsk.

W 1920 roku wysłannik Departamentu Spraw Morskich inż. Tadeusz Wenda rozpoczął poszukiwania lokalizacji dla przyszłego portu wojennego i handlowego. Po przeanalizowaniu konkurencyjnych lokalizacji (Pucka, Władysławowa, Tczewa, Rewy, Helu a nawet... Jeziora Żarnowieckiego), wybór padł na szeroką dolinę rzeczną pomiędzy Gdynią i Oksywiem. Atutami tej lokalizacji były m.in. bardzo łagodna forma brzegu morskiego (prosta linia brzegowa, niski brzeg morski), naturalnie głębokie podejście do brzegu, najspokojniejsza reda w całej Zatoce Gdańskiej, która zapewnia statkom ochronę w nawet najbardziej wietrzne dni, duże płaskie tereny umożliwiające łatwą budowę portu wewnętrznego i jego zaplecza, bliskość stacji kolejowej (2 km), dogodne tereny do rozwoju przyszłego miasta portowego, możliwość całkowitego uniezależnienia eksploatacji przyszłego portu od Wolnego Miasta Gdańska, względna łatwość zabezpieczenia militarnego przyszłej infrastruktury.

Jeszcze w tym samym roku rozpisano i rozstrzygnięto przetarg na budowę portu tymczasowego oraz linii kolejowej z Gdyni do Kokoszek, która miała ominąć terytorium Wolnego Miasta Gdańska. Intensywne prace ruszyły na początku 1921 roku. Już po 8 miesiącach ukończono budowę niezwykle trudnej linii kolejowej do Kokoszek (linia miała charakter typowo górski, a większość prac prowadzono bez ciężkiego sprzętu), a w kwietniu 1923 roku otwarto Tymczasowy Port Wojenny i Schronisko dla Rybaków.

Korzystna sytuacja gospodarcza na świecie, a przede wszystkim zdobycie nowych rynków dla głównego polskiego towaru eksportowego - węgla - ułatwiły dalszy rozwój portu. W bardzo krótkim czasie Gdynia stała się najnowocześniejszym portem nad Bałtykiem, a w roku 1933 jest już największym pod względem obrotów towarowych w tym regionie. Znaczenie portu obrazuje fakt, że ponad 50 proc. polskiego eksportu w latach 30. XX wieku przechodziło właśnie przez gdyński port. Duża była w tym rola Ministra Gospodarki Eugeniusza Kwiatkowskiego, który z gospodarki morskiej uczynił jeden z głównych filarów rozwoju państwa.

Równolegle do portu, rozwijało się miasto. Przyłączano do niego kolejne wsie, które szybko integrowały się w ramach jednego organizmu miejskiego. W ciągu zaledwie kilkunastu lat liczba ludności Gdyni wzrosła niemal stukrotnie. W przededniu wybuchu II Wojny Światowej liczyła już ponad 120 tys. stałych mieszkańców, podczas gdy plany sporządzane jeszcze w połowie lat 20. szacowały docelową liczbę ludności miasta na jedynie 60 tysięcy. Żadne inne polskie miasto nie powstało tak szybko.

Tak szybki rozwój miasta nie pozwolił niestety powstrzymać takich problemów jak bezrobocie, powstawanie dzielnic biedy i ubóstwa, czy pospolita przestępczość. Jednak napływ do miasta przedsiębiorczych i aktywnych jednostek z całego kraju w znacznym stopniu te problemy niwelował.

Franciszek Sokół, ostatni przedwojenny Komisarz Rządu w Gdyni, powiedział: "Gdynia, to najlepszy interes, jaki zrobiła Polska". Analizując sam tylko przedwojenny bilans całego przedsięwzięcia, zarówno na płaszczyźnie ekonomicznej, jak i społecznej, nie można się z tym twierdzeniem nie zgodzić. Należy ubolewać jedynie, ze ten dynamiczny rozwój został powstrzymany przez agresję hitlerowską w 1939 roku.

Przygotowując artykuł opierałem się na Rocznikach Gdyńskich oraz Encyklopedii Gdyni.

O autorze

autor

Paweł Różyński

- z wykształcenia ekonomista, hobbystycznie pasjonat dziejów Gdyni i najbliższych okolic. Szczególnie zainteresowany najstarszą historią miasta z morza i marzeń, gdy na terenach dzisiejszej Gdyni znajdowało się kilkanaście niewielkich wsi, zróżnicowanych gospodarczo i społecznie.

Opinie (198) ponad 20 zablokowanych

  • Dlaczego naszym Dziadkom udało się w ciągo 20-lecia międzywojennego zbudować (9)

    nie tylko Gdynię, a my idziemy na dno? Może dlatego, że ówcześni Polacy byli patriotami i odczuwali nie tylko entuzjazm z tworzenia bogatej Polski, ale byli pewni opieki ze strony PAŃSTWA POLSKIEGO rządzonego przez POLAKÓW. Zatem bez obawy lokowali pieniądze w polskich bankach, z ufnością oczekiwali wypłaty rent i emerytur, cieszyli się mocną polską złotówką, granic broniło silne polskie wojsko, policjant nie okradał obywatela i nie dorabiał w gangach, Kościól był z Narodem, urzędnik służył obywatelowi, szkoły wychowywały patriotyczną zdrową moralnie młodzież, minister Beck i cały rząd znali co to honor.
    Dzisiaj pokażcie proszę polski bank, ba nasze rezerwy złota Waltzowa ulokowała u ziomków we Frankfurcie, system emerytalny już jest bankrutem, nasi kacykowie nie mogą doczekać się wprowadzenia euro czy innych szekli, niedobitki wojska pajacują w Afganistanie, a naszych granic broni Wehrmacht czy inna Bundeswehra, o policji lepiej nie wspominać, Kościół liczy walutę i morgi, urzędnik najchętnie kazałby się pocałować w sygnet, szkoły zachęcają do sodomii, a Miro, Rychu i Zbycho zrobili Grzecha marszałkiem sejmu. I jak tu nie upić się z rozpaczy?

    • 42 14

    • zapytaj chazarow

      wielka chazaria nadchodzi

      • 0 0

    • stary, skąd Ty czerpiesz wiedzę o międzywojniu? (1)

      A słyszał o hiperinflacji? O zamieszkach głodowych? O zamachu stanu, który bynajmniej nie był wywołany szalejącym dobrobytem? A o klęsce wrześnowej słyszał????

      • 1 0

      • Hiperinflacja to spuścizna zaborów i reforma Grabskiego czyli mocna złotówka

        zlikwidowała problem. Zamach stanu Piłsudskiego był reakcją na panoszenie się w sejmie dziadków Mira, Rycha, Zbycha i Grzecha. Nastąpił okres sanacji czyli uzdrawiania. Wrzesień 1939 to zasługa dziadków Angeli i Putina czyli protektorów Tuska. Już starożytni powiadali "nec Herkules contra plures" co tłumaczy się, że z przeważającym tłumem wrogów nie da się wygrać.

        • 2 0

    • no i widzisz (5)

      przed obaleniem narzekaliśmy na ruskich obecnie jak Ty i podobni Tobie na jakieś koterie i inne układy .... Tylko jakoś nie na siebie?
      Kto tu przychodzi wybierać nam Rycha i Zbycha zrobili Grzecha?? Chyba nie krasnoludki?
      Ty też jesteś współwinowajcą. Ja na moje wybory nie narzekam i patrze na siebie w lustro czasem ze łzami w oczach a czasami jest to śmiech przez łzy, ale przez takich jak Ty źle wybierających. A czasami jeszcze dążących nie do budowania jak tej wspaniałej Gdyni, tylko PODPALANIA, dzielenia i innych destrukcji.
      Więc człowieku zaczyni działać w dobrym kierunku a nie ku przepaści. Albo idź gdzieś do zakonu zamkniętego i tylko módl się o zdrowie i zbawienie.

      • 8 3

      • Uprzejmie wyjaśniam, że głośno na tym forum agitowałem za Jurkiem, Korwinem, Morawieckim. (4)

        Przed drugą turą apelowałem o bojkot wyborów co też uczyniłem. Pogardzam PO, PIS, PSL, SLD.

        • 2 1

        • widać mało skutecznie (1)

          to straszna Twoja wina!!!, ponieważ co to za wyniki w granicach jednego proc.?

          • 0 0

          • No cóż, wina leży po stronie okupantów solidarnie mordujących polską inteligiencję.

            Natomiast owe kilka procent Polek i Polaków głosujących na wspomnianych wyżej polskich patriotów to elita intelektualna i moralna Polski. Cóż z tego że gawiedź przegłosowała mądrych. Nie znaczy to, że otumaniona większość ma rację. Już Sokrates nauczał, że 10 tysięcy głupców nie stanowi jednego mędrca.

            • 1 0

        • Gdybyśmy mieli prezydenta Marka Jurka (1)

          juz dzis byłyby ze dwie msze za deszcz, nastepne przeciw powodziom, o rozwój Polski Katolickiej. W Gdyni pewnie z dodatkową jedną bazylikę niepokalanej i druga opaczności bożej:))

          A dynamis, byłes już po porade w zakładzie psychiatrycznym?

          • 2 1

          • Marek Jurek zna pojęcie HONORU i w momencie gdy Kaczyńscy poparli zabijanie

            dzieci przed urodzeniem, to jako uczciwy mąż, ojciec, Polak, patriota, polityk, marszałek sejmu, rzucił legitymację PIS i zrezygnował z ciepłej sejmowej posady.

            • 1 0

  • agresja niemiecka a nie hitlerowska..nowomowa

    politpoprawnoac

    • 0 0

  • agresję hitlerowską

    niemiecką

    • 0 0

  • Kochajmy Naszą Gdynię - to najlepszy kawałek polski...

    Gratuluje autorowi artykułu, moc fajnych emocji i uczuć, kiedy ogląda się swoje, piękne miasto...
    Sam wychowałem się i prawie całe życie mieszkałem w Gdyni (Kamienna Góra) i kiedy tak patrzę na te zdjęcia, aż mnie coś kręci w "dołku"..
    Fajne, podziękowania dla autora.

    • 2 0

  • Dobry i ciekawy artykul, ale ...

    z tresci artykulu nie wynika rewelacja umieszczona w tytule...

    • 0 0

  • (2)

    tak jak mózg w twojej makówce, ten sam rozmiar od narodzin,hehehee

    • 1 1

    • Musze cię zmartwić, ale ty wcale nie posiadasz mózgu, buhehehehehe! (1)

      A myśli to za ciebie sąsiad, buhahahahahaha!

      • 0 2

      • bujaj wora

        • 0 0

  • W tak krótkim czasie z niczego powstało to wspaniałe miasto z największym portem w kraju !!!!

    • 1 1

  • najpierw nazizm, potem komuna

    i tak staczamy się do teraz....

    to jest wstyd, że naród pozwolil doprowadzić do takiego stanu rzeczy! a najgorsze jest to, że nie robi tez nic żeby to zmienić.

    • 0 0

  • gdynia (18)

    z tego wynika że Gdańszczanie budowali Gdynię he he

    • 41 58

    • To Kaszeby dużo tyż budowały (3)

      Stąd tyle Kaszebów w Gdyni ;)

      • 7 4

      • (1)

        nawet poprawnie nie umiesz napisać tego słowa.....

        • 6 1

        • Powiedział pan no name :)
          nawet nie umiejący się podpisać....

          • 1 1

      • jo

        w Gdyni na każdym kroku Kaszubów słychać.

        • 4 2

    • Najpierw idz na lekcje historii a potem jak Ci pozwole to możesz coś powiedzieć (3)

      Wiesz co to było Wolne Miasto Gdańsk i kto tam mieszkał?

      • 5 3

      • wiadomo, kto mieszkał (2)

        Gdańszczanie!

        • 4 2

        • wolni ludzie, ani do pracy ani do imprezy

          • 0 2

        • Opinia została zablokowana przez moderatora

    • (5)

      Gdańsk wybudował w Gdyni sieć trolejbusową.

      • 12 7

      • (2)

        Nie Gdańsk a hitlerowscy okupanci.

        • 4 7

        • (1)

          nie hitlerowscy tylko niemieccy.

          • 4 4

          • nie niemieccy tylko polscy

            • 0 3

      • Do Gdyni w latach 1945-1947 zostało oddane 6 trolejbusów które miały trafić na linię Gdańsk-Śródmieście - Gdańsk Orunia

        • 1 1

      • ta Hansy niepozwoliliby "swoim"mieszkańcom na pomoc w rozwoju konkurencyjnego portu,to dla nich oznaczało strate duzych

        pieniedzy

        • 7 7

    • Jak mogli budowac...??

      Przecież wtedy było to Wolne miasto Gdańsk i z tego co mi wiadomo to mieszkało tak mnóstwo niemieckich rodzin, wiec myślę ze palcem nie kiwnęli. Jakiś czas temu był tutaj na stronie również artykuł o Gdyni i właśnie pisał Autor ze zjeżdżało się mnóstwo ludzi z całej polski, głównie ze Śląska i mieli swoje ze tak powiem "domy" na wzgórzach obecnych Karwin. Wiadomo ze jak poszła fama ze bezrobocia prawie nie ma w Gdyni to każdy chciał zarobić na chleb, ale potem bezrobocie zaczęło być coraz większe bo ilu ludzi może pracować w porcie i przy budowie kolei, czy na polu jak zjechało się tak dużo ludzi ze potem miasto liczyło 120tys. mieszkanców.

      • 8 3

    • Chyba, że te wspomniane dzielnice biedy i struktury przestępcze

      • 14 13

    • to dobrze że budowali, przynajmniej mogli zarobić jakiekolwiek pieniądze.

      • 19 10

    • jakim cudem? gdzie to jest napisane? myślę, że część robotników mogła być z Gdańska, ale większość była z Polski

      • 26 7

  • Gdynia jest super!!!

    99% wsi, ponieważ od 80 lat nic się nie zmieniło, jedynie zabudowa, mentalność mieszkańców pozostała ta sama :)

    • 0 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7 (2 opinie)

(2 opinie)
20 zł
spacer

Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej

pokaz, spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Jak się nazywała pierwsza gazeta wydawana w Sopocie?

 

Najczęściej czytane