Tak wyglądało Ujeścisko przed wojną

wysłuchał Jakub Gilewicz

15 lutego 2015 (artykuł sprzed 9 lat)

Opinie (237)

Najnowszy artykuł na ten temat Wspomnienia przedwojennych Polaków z Gdańska

Dawniej Dorfstraße, obecnie ul. Warszawska.

- Ojciec mówił: nic nie wiesz, nic nie widzisz, nic nie mów. Bo strzelą ci w łeb. Dla nich byliśmy Niemcami, a wtedy nienawidziło się Niemców - mówi córka robotnika rolnego. W trzecim odcinku cyklu "Trójmiejskie opowieści" wspomnieniami dzieli się Małgorzata Konikowska z domu Dombrowska, 82-letnia mieszkanka Ujeściska.

Blachy były kwadratowe. Co tydzień całe siedem. W czwartek wieczorem mama robiła rozczyn. A w piątek wstawała wcześnie rano i wkładała blachy z ciastem do pieca. W spiżarni pachniało świeżo pieczonym chlebem. Stały tu też beczki z zasolonym mięsem i pod sufitem wisiały szynki. Codziennie było świeże mleko, a dwa razy w tygodniu babcia wołała mnie, żeby robić razem masło.

Mieliśmy spiżarnię i dwa małe pokoje w domu przy dzisiejszej ulicy Warszawskiej zobacz na mapie Gdańska

: babcia Teresa, ojciec Leon, mama Rozalia i rodzeństwo: Elżbieta, Bruno, ja i Hildegarda. W 1939 roku przyszła na świat Dorota, w 1943 Ingrid, a w połowie kolejnego roku Jerzy, którego nazywaliśmy Piotr.

Siedmioro dzieci. Może nie byliśmy świetnie ubrani, ale rzeczy zawsze były czyste. I zawsze mieliśmy co jeść. Przy domu był ogródek, hodowaliśmy też kury, świnie, kozy i gęsi. A niedaleko były duże gospodarstwa bauerów. Ojciec pracował w jednym z nich - u Pranga.

Zdjęcie rodziny Dombrowskich wykonane już po wojnie.

Stary Prang miał gospodarstwo przy stawie. Dom, stajnie, stodoły, spichrz na zboże. Jego ziemie ciągnęły się w kierunku na Łostowice i w stronę dzisiejszej ulicy Piotrkowskiej zobacz na mapie Gdańska

. Zboże, kartofle, duże pastwisko dla krów i koni. Tak, mieli dużo krów. Robił przy nich ojciec bratowej, a mój ojciec przy koniach. Orał, bronował, wszystko co trzeba było w polu zrobić. Maszyn nie było. Ojciec pracował od rana do wieczora.

Mama zajmowała się domem, a my pomagaliśmy. Pielić ogródek, narwać zielska dla kóz i świń. Chodziłam też po mleko do Prangów. Codziennie dostawaliśmy siedem litrów. A tak z raz w miesiącu zaglądałam z mamą lub z siostrą do magla. Nawijało się i kręciło (śmieje się). Magiel stał za budynkiem, który miała rodzina Artura von Dührena. Był tam sklep i lokal z dużym stołem, gdzie można było wypić piwo.

W tle budynek należący do rodziny von Dühren.

Raz w tygodniu mama wybierała się też po zakupy do miasta. Szło się na Emaus, a dalej jechało się już tramwajem. Byliśmy przyzwyczajeni do podróżowania pieszo. Przez kilka lat chodziłam do szkoły w Zaborni. Codziennie rano pani Marianna - nauczycielka, która na piętrze pastorówki miała swój pokoik - zabierała gromadkę dzieci i prowadziła do szkoły. Szliśmy drogą przez pola, gdzie dziś jest nowy cmentarz, a po lekcjach wracaliśmy z nauczycielką.

Później uczyłam się już na miejscu. W szkole, gdzie nauczycielem był pan Köller. Mieszkał z rodziną na piętrze ceglanego budynku, a na parterze prowadził lekcje. Był wysoki i ostry, ale każdy go lubił. Siedzieliśmy w trzech rzędach ławek i uczyliśmy się przedmiotów po niemiecku. Nie umiałam po polsku, dopiero po wojnie się nauczyłam.

Moi rodzice umieli, choć bardziej to po kaszubsku. Bo babcia i rodzice z Kaszub pochodzili. Pamiętam, że babcia aż tak dobrze nie znała języka niemieckiego, więc zdarzało się, że rodzice wieczorami gadali z nią po kaszubsku. W domu mówiło się jednak po niemiecku. Dla mieszkańców Wonneberg byliśmy Niemcami. Tyle że nie chodziliśmy do tutejszego kościoła.

Budynek szkoły, do której uczęszczała Małgorzata.

Msze mieliśmy w kościele w Emaus, bo w wiosce był kościół protestancki. Pastor Hoffmann wraz z żoną i dwójką dzieci mieszkał tam, gdzie dziś jest ośrodek zdrowia. Mieszkanie mieli na piętrze, a na parterze było biuro. Niedaleko był stary, zadbany cmentarz z piękną kaplicą, a tuż obok pastorówki stał kościół. Byłam w nim tylko raz. Córka tych, co mieli sklep wychodziła za mąż, więc po chichu wcisnęłyśmy się z koleżanką do góry na mały chór. Pięknie było w kościele. Bardzo czysto.

Zresztą w całej wiosce panował porządek. Co sobotę każdy przed swoim domem musiał sprzątnąć. A jak były żniwa i wozami wożono snopki, to wszystko było zamiatane. Bardzo czysto było. A i ludzie byli życzliwi dla siebie. Stary Prang - on był dobry człowiek. Miałam iść na uroczystość I Komunii Świętej. A że u nas był taki zwyczaj, że szło się najpierw pożegnać z sąsiadami, mama powiedziała: idź teraz do Prangów. Kiedy pojawiłam się, żona pana Pranga zeszła do piwnicy i wróciła z tortem dla mnie. Jak ja się ucieszyłam. A później Prang powiedział do żony: jedź z nią do kościoła. I pojechałyśmy bryczką.

Poza tym Prang odwiedzał nas wieczorem w wigilię Bożego Narodzenia. Przynosił ze sobą worek prezentów. Dobry człowiek.

Z czasów wojny pamiętam wysokiego mężczyznę w hełmie, który jeździł na koniu. Na nazwisko miał Krüger. Trzymał porządek. O siódmej wieczorem dzieci mogły być jeszcze na dworze, ale na swoim podwórku. I tak było. Nieraz bawiliśmy się w chowanego, ale jak zbliżała się siódma, mój ojciec gwizdał. I to tak, że aż w Łostowicach było słychać. Wtedy inni mówili: Małgoś, Twój tata gwiżdże, idź do domu. To była dyscyplina. A nie tak jak to, co można zobaczyć w telewizji, gdzie dzieci mówią: co będzie tam stara gadać. Kiedyś to było szanowanie rodziców.

Pamiętam też, że podczas wojny przywożono do gospodarstw robotników przymusowych. Kobiety po 30-tce to na przykład w kuchni u bauera pracowały. Jak chodziłam po mleko, to wydawała mi je Alicja. A później front zaczął się zbliżać. Prang przyszedł do nas i zapytał, czy chcemy zostać czy jechać z nim? Ojciec zdecydował, że zostaniemy. Wtedy Prang powiedział: To idź Leon do mojego domu i tam będziesz mieszkać. Wcześniej do Niemiec wyjechała synowa Pranga z dziećmi. Udało im się. Stary Prang i jego żona nie mieli tyle szczęścia. Zabito ich gdzieś na Żuławach - tak opowiadał ich syn, który kiedyś mnie odwiedził.

1945 rok był straszny. Kiedy przyszli Ruski to koniec świata był. Te Azjaty, jak oni kobiety wyciągali... O matko jedyna...

Dwa czy trzy dni po tym, jak wkroczyli, Ruski kazali nam iść do lasu. Mówili, że będzie tu jeszcze wojna, że Niemcy będą z Gdańska strzelać. Babcia została. Poszliśmy z rodzicami. W Szadółkach była duża stodoła. Siedzieliśmy tam z okolicznymi mieszkańcami. Ale kazali iść dalej, to trafiliśmy gdzieś za Otomin. Po drodze znaleźliśmy opuszczone bunkry. Mieszkaliśmy w nich z tydzień. Do domu wróciliśmy chyba w pierwszy dzień Wielkanocy. Kościoła już nie było. Spłonęła też część budynków Pranga.

Protestancki kościół św. Jerzego zniszczony został w 1945 r. W pobliskiej pastorówce mieści się dziś m.in. przychodnia.

Dwa dni później znowu kazali nam iść. O Boże jedyny... Ile na polach trupów leżało. Tam jedna ręka, tam noga, tam głowa. Ojciec z mamą szli z przodu, a dalej my. Pamiętam jak niosłam na plechach ponad rocznego Piotra, i strzelaninę i to, że później ojca zabrali. Nie wiem kto, czy Polacy czy Ruscy. Mężczyzn zamknęli gdzieś na Żuławach. Mama opowiadała, że ona i sąsiadka nocami chodziły z jedzeniem dla mężów gdzieś przez Orunię, hen daleko. Po czym później ich wypuścili.

A tu na miejscu w 1945 trwał szaber. U Taubów w piwnicy były magazyny z rzeczami dla niemowląt. Ubranka, smoczki, butelki. Jeden dzień i nie było nic. Brali wszystko, a było co, bo bauery to były bogate ludzie. Ojciec nie ruszył niczego. Nam też zakazał. Mówił tylko: nic nie wiesz, nic nie widzisz, nic nie mów. Bo strzelą ci w łeb. Dla nich byliśmy Niemcami, a wtedy nienawidziło się Niemców.

Pamiętam, że w czasie kiedy jeszcze wieś nazywała się Wonneberg, naciskano na ojca, aby zmienił nazwisko z Dombrowski na brzmiące bardziej niemiecko. Powiedział, że nigdy nie zmieni, bo to nazwisko, jakie dali mu rodzice.

Po wojnie nasza rodzina zamieszkała w innym budynku na Ujeścisku. A kiedy wzięłam ślub przydzielono mi i mężowi pomieszczenia w jeszcze innym. Pamiętam, że w wiele lat po wojnie zniknęła piękna kaplica na cmentarzu. Rozebrali na amen. Zasypali też jeden ze stawów, a takie wspaniałe karasie tam pływały. Wie pan, kiedyś to tak inaczej było.

Trójmiejskie opowieści to cykl, w którym mieszkańcy prezentują stare fotografie z terenu Gdańska, Gdyni i Sopotu oraz wspominają związane ze zdjęciami historie. Jeśli chciał(a)byś podzielić się swoimi opowieściami i fotografiami, napisz na adres j.gilewicz@trojmiasto.pl

wysłuchał Jakub Gilewicz

Opinie (237) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-02-16 13:00

P.Młgorzato; (1)

Dziękuję,że chciała pani opowiedzieć swoją historię...ja nie znalam swoich dziadków,i nie miał mi kto opowiadać tak pięknie,choć mój ojciec też pracował u Niemca , to nie bardzo chciał opowiadać , może też nie wolno było wtedy za dużo mówić.. Wspaniała opowieść.Pozdrawiam.

Tosia
9 lat
- 7 2
Twoja opinia

Zmień treść

Dziękuję,że chciała pani opowiedzieć swoją historię...ja nie znalam swoich dziadków,i nie miał mi kto opowiadać tak pięknie,choć mój ojciec też pracował u Niemca , to nie bardzo chciał opowiadać , może też nie wolno było wtedy za dużo mówić.. Wspaniała opowieść.Pozdrawiam.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-07-23 00:02
  
  Pani Małgosia , niestety zmarła:-(
  
  5 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Pani Małgosia , niestety zmarła:-(
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-02-16 14:25

Ujeścisko (2)

Byłam 38 lat temu mieszkanką Ujeściska. Sąsiadką pani Małgorzaty, z jej córką chodziłam do szkoły podstawowej. Bardzo się cieszę, że podzieliła się z nami swoimi wspomnieniami. Ja mogę dodać, że jako sąsiedzi, nigdy nie dawaliśmy poznać, że była pochodzenia niemieckiego. W odpowiedzi na jedno z pytań, "Co było na trasie WZ i cmentarzu Łostowickim", mogę odpowiedzieć że było to polę mojej babci.

Bożena
9 lat
- 11 17
Twoja opinia

Zmień treść

Byłam 38 lat temu mieszkanką Ujeściska. Sąsiadką pani Małgorzaty, z jej córką chodziłam do szkoły podstawowej. Bardzo się cieszę, że podzieliła się z nami swoimi wspomnieniami. Ja mogę dodać, że jako sąsiedzi, nigdy nie dawaliśmy poznać, że była pochodzenia niemieckiego. W odpowiedzi na jedno z pytań, "Co było na trasie WZ i cmentarzu Łostowickim", mogę odpowiedzieć że było to polę mojej babci.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-02-16 21:14
  
  Ujeścisko
  
  Koleżanko z ławki szkolnej -pozdrawiam Cię serdecznie:-)
  
  Ela K.
  9 lat
  - 8 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Koleżanko z ławki szkolnej -pozdrawiam Cię serdecznie:-)
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2022-06-14 04:38
  
  wspomienia
  
  Witam,, to co napisalas o sobie wyglada dla mnie ze pochodzisz z rodziny Jagodzinskich.
  Chodzilem z Adamem i Markiem z Zaborni do jednej klasy,
  Mieszkalem w Ujescisku ,potem wyjechalem, ale w sierpniu wybieram sie do Polski.
  Milo bylo wrocic pamiecia do dawnych lat.
  Trzymaj sie
  Kazik M.
  
  1 rok
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Witam,, to co napisalas o sobie wyglada dla mnie ze pochodzisz z rodziny Jagodzinskich. Chodzilem z Adamem i Markiem z Zaborni do jednej klasy, Mieszkalem w Ujescisku ,potem wyjechalem, ale w sierpniu wybieram sie do Polski. Milo bylo wrocic pamiecia do dawnych lat. Trzymaj sie Kazik M.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-02-16 21:04

Ujeścisko

Wzruszająca historia opowiedziana przez Panią Małgosię.
Moje dzieciństwo związane jest z rodziną Konikowskich i Dombrowskich,
Urodziłam się w Ujeścisku.Z córką Pani Małgosi-Elą chodziłam do jednej klasy.
Razem z innymi dziećmi chodziliśmy na pieszo do szkoły do Zabornii.
Babcia Eli P.Dombrowska mieszkała w jednym domu/nazywano ten dom Belweder/ ,w którym też mieszkała moja babcia Marta z corką też Martą i jej rodziną.
Często chodziłam do babci,praktycznie spędzałam tam dużo godzin w czasie wakacji,bo u babci był telewizor:-) a po drugie lubiłam bawić się z kuzynami.
W związku z tym,że dużo czasu spędzało sie na podwórku,sąsiedzi siedzieli,rozmawiali,prali na tarach ,-miałam okazję poznać rodzinę Dombrowskich.
Na ojca P.Małgosia wszyscy mówiliśmy Papa.
Byli to bardzo mili ludzie.
Z tamtego okresu mało mam zdjęć,bo czasami tylko w niedzielę przyjeżdżał na rowerze fotograf.:-)
Pozdrawiam przy okazji wszystkich ,którzy czytają wspomnienia P.Małgosi-Ewę,Elę,Bożenę,Celinę.Ryska,Kryśkę :-)
P.s Z córkąP.Małgosi -Elą przyjażnię się do dziś.

9 lat
- 32 6
Twoja opinia

Zmień treść

Wzruszająca historia opowiedziana przez Panią Małgosię. Moje dzieciństwo związane jest z rodziną Konikowskich i Dombrowskich, Urodziłam się w Ujeścisku.Z córką Pani Małgosi-Elą chodziłam do jednej klasy. Razem z innymi dziećmi chodziliśmy na pieszo do szkoły do Zabornii. Babcia Eli P.Dombrowska mieszkała w jednym domu/nazywano ten dom Belweder/ ,w którym też mieszkała moja babcia Marta z corką też Martą i jej rodziną. Często chodziłam do babci,praktycznie spędzałam tam dużo godzin w czasie wakacji,bo u babci był telewizor:-) a po drugie lubiłam bawić się z kuzynami. W związku z tym,że dużo czasu spędzało sie na podwórku,sąsiedzi siedzieli,rozmawiali,prali na tarach ,-miałam okazję poznać rodzinę Dombrowskich. Na ojca P.Małgosia wszyscy mówiliśmy Papa. Byli to bardzo mili ludzie. Z tamtego okresu mało mam zdjęć,bo czasami tylko w niedzielę przyjeżdżał na rowerze fotograf.:-) Pozdrawiam przy okazji wszystkich ,którzy czytają wspomnienia P.Małgosi-Ewę,Elę,Bożenę,Celinę.Ryska,Kryśkę :-) P.s Z córkąP.Małgosi -Elą przyjażnię się do dziś.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-02-17 21:43

dla mnie bardzo ciekawy temat..

W miarę możliwości wrzućcie coś o Altdorf (Stara Wieś) na terenach dzisiejszego Tesco, po tamtych zabudowaniach zostały jedynie drzewa..

Arturo
9 lat
- 8 1
Twoja opinia

Zmień treść

W miarę możliwości wrzućcie coś o Altdorf (Stara Wieś) na terenach dzisiejszego Tesco, po tamtych zabudowaniach zostały jedynie drzewa..
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-02-19 09:13

Tego typu wspomnienia

sa moim zdaniem bardzo ciekawe.
Trzeba je spisywac, bo jeszcze chwila i pokolenie pamietajace cokolwiek z tych czasow, odejdzie na zawsze.

Rumun.
9 lat
- 15 1
Twoja opinia

Zmień treść

sa moim zdaniem bardzo ciekawe. Trzeba je spisywac, bo jeszcze chwila i pokolenie pamietajace cokolwiek z tych czasow, odejdzie na zawsze.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-02-19 11:16

A rodziny Tusków gdzieś tam w pobliżu nie było? Może też pasali krowy obok? Matka Donalda w wywiadzie chyba z 10 lat temu powiedziała że po polsku nauczyła się w latach 50-tych, a sam Donald wyznał że koledy śpiewali po niemiecku. ( to tak w ramach jaki z niego Kaszub)

eses
9 lat
- 10 10
Twoja opinia

Zmień treść

A rodziny Tusków gdzieś tam w pobliżu nie było? Może też pasali krowy obok? Matka Donalda w wywiadzie chyba z 10 lat temu powiedziała że po polsku nauczyła się w latach 50-tych, a sam Donald wyznał że koledy śpiewali po niemiecku. ( to tak w ramach jaki z niego Kaszub)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-04-08 14:11

Ujescisko

Jeszcze kilka lat temu były tu same pola, teraz same budowy... Szkoda, jednak miejmy nadzieje ze zachowa się cząstka mojego dzieciństwa w stanie nienaruszonym :)

Zuzanna
7 lat
- 3 2
Twoja opinia

Zmień treść

Jeszcze kilka lat temu były tu same pola, teraz same budowy... Szkoda, jednak miejmy nadzieje ze zachowa się cząstka mojego dzieciństwa w stanie nienaruszonym :)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-23 11:29

super artykuł, dopiero na niego trafiłem :)

5 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

super artykuł, dopiero na niego trafiłem :)
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2019-08-31 19:05

takie tam bajania

Mnie dziwi w tych opowieściach jedno.Wszyscy byli tu niemcy ale o jakoś polskobrzmiących nazwiskach.Jeden bauer niemiecki z rodziną i setka chłopów polskich by mu robić w interesie a on na wigilie dawał dobry prezenty.Ha,ha Słowianie zawsze byli dobroduszni i łatwowierni dlatego wyrugowano nas ąż z pod Łaby(rzeka).Niemcy nie mieczem a osadnictwem i przekupstwem w większości kolonizowali te tereny .Zaraz obok nie mówię ,że polskiego ale słowiańskiego grodu zakładali swój i zaniżali ceny towarów i usług i było po wszystkim odpływ był pracownika i klient chętny na tańsze tak jak teraz (saksy u niemca i lidl w Polsce)tylko bez zakładania osad bo już mało miejsca.Taka prawda.

4 lata
- 7 3
Twoja opinia

Zmień treść

Mnie dziwi w tych opowieściach jedno.Wszyscy byli tu niemcy ale o jakoś polskobrzmiących nazwiskach.Jeden bauer niemiecki z rodziną i setka chłopów polskich by mu robić w interesie a on na wigilie dawał dobry prezenty.Ha,ha Słowianie zawsze byli dobroduszni i łatwowierni dlatego wyrugowano nas ąż z pod Łaby(rzeka).Niemcy nie mieczem a osadnictwem i przekupstwem w większości kolonizowali te tereny .Zaraz obok nie mówię ,że polskiego ale słowiańskiego grodu zakładali swój i zaniżali ceny towarów i usług i było po wszystkim odpływ był pracownika i klient chętny na tańsze tak jak teraz (saksy u niemca i lidl w Polsce)tylko bez zakładania osad bo już mało miejsca.Taka prawda.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-02-15 15:12

pozdrawiam wszystkich z Ujesciska

fajne to byly czasy :D

kisol
4 lata
- 1 2
Twoja opinia

Zmień treść

fajne to byly czasy :D
Regulamin dodawania opinii