Elewacja zabytkowej Dyrekcji Kolei odzyska dawną świetność

Katarzyna Moritz

28 września 2015 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (111)

Stuletni, monumentalny budynek Dyrekcji Kolei w Gdańsku zyska iluminację, będzie miał też odnowione elewacje wraz z rzeźbami i ozdobnymi detalami. Władze kolei nie chcą, by ich siedziba odstawała od zmieniającego się otoczenia.

Budowa gmachu Dyrekcji Kolei przy ul. Dyrekcyjnej 2-4 zobacz na mapie Gdańska

została zakończona tuż przed rozpoczęciem I wojny światowej. Obiekt, który ma 3,7 tys. m kw. powierzchni i 265 pokoi dla (jak zakładano wtedy - 500) urzędników, budowano prawie cztery lata. Jego atutem jest nie tylko zbudowana z rozmachem konstrukcja i piękne elewacje, ale też wyposażenie i aranżacja wykonana ze smakiem, a nawet pewnym przepychem.

Budynek, mimo iż klasyczny w formie, był zaopatrzony we wszystkie nowości ówczesnej techniki. Prócz takich wygód, jak centralne ogrzewanie, światło elektryczne i domofon, urzędnikom ułatwiały życie również synchronizowane zegary, windy osobowe i towarowe czy centralny odkurzacz.

Czytaj też: Co kryje w sobie stuletni budynek PKP?

Jeżeli jednak jego wnętrze nawet dziś zachwyca, to nie można tego było powiedzieć o szaroburych elewacjach, na których gołym okiem było widać osypujący się tynk i nadgryzione zębem czasu ciekawe detale, okładziny czy rzeźby wykonane z beżowego (kiedyś) śląskiego piaskowca.

Wkrótce ma się to zmienić, bo rozpoczął się remont, o który kolejarze zabiegali od lat. Po raz ostatni elewacje były odnawiane w latach 80. XX wieku.

- Rozpoczęliśmy prace przy elewacji frontowej i południowej od strony Zieleniaka. To spory koszt, wynoszący 2,9 mln zł. Po zakończeniu prac budynek zyska iluminację od frontu - zapowiada Krzysztof Piekarski, dyrektor regionalny Departament Eksploatacji Nieruchomości w PKP S.A.
Piaskowiec, z którego wykonana jest fasada, zostanie oczyszczony z wieloletnich zabrudzeń, a tynki będą uzupełnione. Rekonstrukcji zostaną poddane posągi zdobiące budynek, będące personifikacjami czterech filarów gospodarki pruskiej: wiedzy, rolnictwa, przemysłu oraz handlu.

Remont jest wykonywany pod ścisłym nadzorem konserwatora zabytków.

- Przywrócimy budynkowi wygląd, który miał sto lat temu, gdy był wizytówką miłą dla oka przyjezdnych, tym bardziej, że jest to nasza brama do Trójmiasta. Wokół powstaje wiele ciekawych budynków, takich jak Europejskie Centrum Solidarności czy biurowiec Tryton, więc nie chcemy odstawać od otoczenia. Nie mamy się czego wstydzić, bo budynek jest piękny - podkreśla dyrektor Piekarski.
Prace są podzielone na etapy. Elewacja frontowa i południowa, z przerwą na okres zimowy, mają odzyskać dawny blask do czerwca przyszłego roku. Pozostałe dwie, mniej widoczne elewacje, będą remontowane w kolejnych latach, najprawdopodobniej w 2017 roku. Całość prac przy wszystkich elewacjach ma kosztować w sumie 8 mln zł.

Dyrekcja Kolei i bastion polskości

Projektantem gmachu Dyrekcji Kolei był Alexander Rüdell, główny radca ds. Budownictwa Kolejowego w Królewskich Kolejach Pruskich. Był on też autorem projektu dworca w Luksemburgu, Dyrekcji Kolei w Strasburgu, uczestniczył w powstawaniu planów dworców w Metzu, Hamburgu, Lipsku i Darmstadcie.

W związku z tym, że gmach został oddany do użytku na kilka miesięcy przed wybuchem I wojny światowej, to jako siedziba pruskich kolei funkcjonował stosunkowo krótko.

W powstałym po wojnie Wolnym Mieście ustaleniami traktatu wersalskiego przekazano zarząd oraz majątek kolei Polakom. Także w rękach polskich znalazł się gmach dyrekcji kolei.

Następne lata okazały się być pasmem sporów pomiędzy przedstawicielami obu narodów. Częściowo opustoszały gmach pozostawał jednak wciąż w rękach polskich i z czasem stał się siedzibą wielu polskich organizacji, odbywały się tam spotkania gdańskiej Polonii, lekcje, próby teatralne i muzyczne, zajęcia sportowe, a nawet ćwiczenia Polskiej Tajnej Organizacji Wojskowej. Życie Polaków zorganizowało się wokół budynku, który stał się swoistym bastionem polskości, dyskryminowanej w Wolnym Mieście.

We wrześniu 1939 r. gmach został po krótkiej walce zdobyty już pierwszego dnia wojny. Niemcy zorganizowali w nim siedzibę Wehrmachtu oraz tymczasową dyrekcję dla wskrzeszonych Kolei Pruskich.

Podczas wojny spłonęła jedynie więźba dachowa, gmach zaraz po zakończeniu działań wojennych odremontowano z nieznacznymi zmianami w układzie wnętrz.

W 1945 r. do budynku wprowadzili się urzędnicy polskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. W 1984 r. odbył się remont części fasady, a w 2002 r. przeprowadzono remont dachu.

W okresie powojennym zaginęła część rzeźb z fasady: dwie spośród czterech grup puttów zostały najprawdopodobniej zniszczone podczas remontu fasady, dwie brakujące statuy autorstwa Stanislausa Cauera udało się odnaleźć w jednym z magazynów kolejowych, niestety w opłakanym stanie. Obecnie mają powrócić na swoje miejsce.

Powyższe informacje zostały opracowane na podstawie pracy Katarzyny Wojtczak pt. "Gmach Dyrekcji Kolei w Gdańsku".

Katarzyna Moritzk.moritz@trojmiasto.pl

Opinie (111) 2 zablokowane

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-28 16:57

jeszcze trzeba odnowic Zieleniak (2)

Ikone gdanskiego modernizmu

i bedzie ok.
8 lat
- 92 3
Twoja opinia

Zmień treść

Ikone gdanskiego modernizmu
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-29 09:56
  
  odnowić i wyprostować
  
  bo się troszkę od pionu odchylił.
  
  Schichauer
  8 lat
  - 4 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  bo się troszkę od pionu odchylił.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-28 19:41
  
  na żółto tak dla zmyłki
  
  8 lat
  - 16 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-29 09:54

"tylko sto lat, rozebrać i postawić coś ze szkła i betonu, tak jak to się ciągle robi. ( cegła na pewno maszynowo robiona, nic ciekawego)
PS. Taki żart.... Ale konserwator tak właśnie powiedział o fundamentach Senatu WMG

Marek
8 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

"tylko sto lat, rozebrać i postawić coś ze szkła i betonu, tak jak to się ciągle robi. ( cegła na pewno maszynowo robiona, nic ciekawego) PS. Taki żart.... Ale konserwator tak właśnie powiedział o fundamentach Senatu WMG
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-29 08:47

"Obiekt, który ma 3,7 tys. m kw. "

Pani Katarzyno, niech Pani lepiej jeszcze raz to sprawdzi (albo strzeli jeszcze raz), bo wydaje mi się, że ta wartość jest "lekko" niedoszacowana

8 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Pani Katarzyno, niech Pani lepiej jeszcze raz to sprawdzi (albo strzeli jeszcze raz), bo wydaje mi się, że ta wartość jest "lekko" niedoszacowana
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-29 07:54

budynek DOKP

nareszcie zacznie sie renowacja tego budynku, jesto jedna z najbardziej charakterystycznych i najbardziej znanych budowli Gdanska.warto i nalezy remontowac takie budynki one trwaja i trwac beda latami ni to co dzis budowane szklaki. czas pomyslec o remoncie zieleniaka sasiadujacego z dyrekcyjnym budynkiem - jest on kolejnym przykladem ze architektura moze byc ponadczasowa.

re
8 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

nareszcie zacznie sie renowacja tego budynku, jesto jedna z najbardziej charakterystycznych i najbardziej znanych budowli Gdanska.warto i nalezy remontowac takie budynki one trwaja i trwac beda latami ni to co dzis budowane szklaki. czas pomyslec o remoncie zieleniaka sasiadujacego z dyrekcyjnym budynkiem - jest on kolejnym przykladem ze architektura moze byc ponadczasowa.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-28 16:38

Mam nadzieję, że nie przyjmie kolorystyki większości remontowanych bloków (1)

8 lat
- 88 3
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-29 07:48
  
  dlaczego? majtkowy róż połączony z oranżem i zgniłą zielenią jest taki piękny....
  
  8 lat
  - 9 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  dlaczego? majtkowy róż połączony z oranżem i zgniłą zielenią jest taki piękny....
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-29 06:18

Niemcom starczyło pięćset urzedasów.w Polandii są setki tysięcy w kolei a i tak jest zle

8 lat
- 5 6
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-28 18:39

czy dach... (4)

nie palił się w 1970r? miałem wtedy 5 lat, może coś źle kojarze, ktoś coś pamięta?

piotrek
8 lat
- 1 8
Twoja opinia

Zmień treść

nie palił się w 1970r? miałem wtedy 5 lat, może coś źle kojarze, ktoś coś pamięta?
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-29 01:00
  
  owszem palil sie kawalek.
  
  Roku nie znam. Widac slady gdzie zamiast zeliwnej ozdobnej balustrady masz komunistyczny bohomas w oklolicach strychu.
  
  8 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Roku nie znam. Widac slady gdzie zamiast zeliwnej ozdobnej balustrady masz komunistyczny bohomas w oklolicach strychu.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-28 19:49
  
  (2)
  
  Źle kojarzysz. W 1970 płonąl KC czyli obecna prokuratura okreęgowa. Ponoć skośnego dachu nie odbudowali aby helikoptery mogły lądować.
  
  8 lat
  - 3 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Źle kojarzysz. W 1970 płonąl KC czyli obecna prokuratura okreęgowa. Ponoć skośnego dachu nie odbudowali aby helikoptery mogły lądować.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2015-09-28 20:22
    
    (1)
    
    Ale pamiętam jakiś pożar dachu, na mniejszą skalę, gdzieś w latach 1975-77
    
    Pomuchelskopp
    8 lat
    
    1 2
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Ale pamiętam jakiś pożar dachu, na mniejszą skalę, gdzieś w latach 1975-77
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2015-09-28 20:48
      
      paliło sie boczne skrzydło od strony Biura Wynajmu Mieszkan ( kolejna placówka UM) i nowo powstałego Trytona
      
      co za pamiec !"
      8 lat
      
      2 0
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      paliło sie boczne skrzydło od strony Biura Wynajmu Mieszkan ( kolejna placówka UM) i nowo powstałego Trytona
      Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-29 00:03

Dziwna ankieta. Na żadne pytanie nie mogę odpowiedzieć twierdząco. Znam budynek, wiem co się w nim mieści ale nie znałem jego historii (z grubsza biorąc pomyślałem się że jest poniemiecki jak większość budynków Śródmieścia.

Pepe
8 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dziwna ankieta. Na żadne pytanie nie mogę odpowiedzieć twierdząco. Znam budynek, wiem co się w nim mieści ale nie znałem jego historii (z grubsza biorąc pomyślałem się że jest poniemiecki jak większość budynków Śródmieścia.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-28 23:53

Mam nadzieję że odnajdą oryginalne

niemieckie napisy i gapę oraz przy wrócą je oczekującym z utęsknieniem mieszkańcom Fraie Stadt Danzig.

8 lat
- 2 5
Twoja opinia

Zmień treść

niemieckie napisy i gapę oraz przy wrócą je oczekującym z utęsknieniem mieszkańcom Fraie Stadt Danzig.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-09-28 18:38

Gdzie ta supreszybka kolej Lolo Pindolo? (1)

Powieście znowu tą fajną reklamę Kolej na euro 2012 Warszawa-Gdańsk w 2:58 h

Nie lubie budyniu
8 lat
- 7 6
Twoja opinia

Zmień treść

Powieście znowu tą fajną reklamę Kolej na euro 2012 Warszawa-Gdańsk w 2:58 h
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-28 21:17
  
  od grudnia 2015 niektóre 2:40 z "WC" do Gdańska Głównego i nazad ;)
  
  dyżurny rucha z uniesionym lizakiem
  8 lat
  - 4 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii