• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Błyskawica, nasza największa duma

Michał Lipka
18 maja 2011 (artykuł sprzed 13 lat) 
ORP Błyskawica podczas rejsu na Atlantyku. ORP Błyskawica podczas rejsu na Atlantyku.

Podczas wojny przepłynęła przeszło 146 tysięcy mil, wzięła udział w 83 konwojach i przeszło 100 operacjach bojowych, zatopiła wspólnie z innymi jednostkami 2 niszczyciele, uszkodziła 3 U-Booty, zestrzeliła na pewno 4, a prawdopodobnie jeszcze 3 samoloty nieprzyjaciela. Jako jedyny okręt została odznaczona najwyższym odznaczeniem bojowym - Złotym Krzyżem Virtuti Militari. Mowa oczywiście o ORP "Błyskawica", który od 1976 roku pełni funkcję okrętu muzeum przy Skwerze Kościuszki w Gdyni.



Błyskawica w okresie powojennym. Błyskawica w okresie powojennym.
OORP Błyskawica i Grom w angielskim porcie. OORP Błyskawica i Grom w angielskim porcie.
Błyskawica podczas prac przezbrojeniowych. Wyraźnie widać pierwotne ustawienie artylerii głównej. Błyskawica podczas prac przezbrojeniowych. Wyraźnie widać pierwotne ustawienie artylerii głównej.
Błyskawica podczas obchodów Dni Morza. Błyskawica podczas obchodów Dni Morza.
ORP Błyskawica przy Molo Południowym w Gdyni, już jako okręt muzeum. ORP Błyskawica przy Molo Południowym w Gdyni, już jako okręt muzeum.
ORP Błyskawica cumuje w Gdyni, przy Molo Południowym. ORP Błyskawica cumuje w Gdyni, przy Molo Południowym.
Błyskawica - Okręt Muzeum Błyskawica - Okręt Muzeum
Choć przedwojenne polskie doświadczenia z francuskimi stoczniami nie były najlepsze, polskie władze zdecydowały się rozpisać wśród nich przetarg na budowę dwóch kontrtorpedowców. Ponieważ jednak odpowiedzi, jakie napłynęły, nie spełniły oczekiwań kontradmirała Jerzego Świrskiego, zdecydowano się na ogłoszenie kolejnego przetargu, do którego zaproszono również Szwedów. Gdy i ten przetarg zakończył się fiaskiem, wystosowano zapytanie do Anglików i ostatecznie zdecydowano się na złożenie zamówienia w stoczni John Samuel White & Co z wyspy Wight. Głównym czynnikiem, oprócz ceny, był zapis w umowie, który zwierał zgodę wykonawcy na wykorzystanie przy budowie podzespołów polskiej produkcji.

Prace ruszyły we wrześniu 1935 roku i już 15 listopada 1937 roku na okręcie podniesiono polską banderę i uroczyście nadano mu nazwę "Błyskawica". W tamtych czasach jednostka, wraz z bliźniaczym, nieco tylko starszym "Gromem", była niezwykle nowoczesna i silnie uzbrojona. Okręt zdolny był do rozwinięcia prędkości prawie 40 węzłów, a 7 dział kalibru 120 mm wraz z licznym uzbrojeniem przeciwlotniczym powodowało, że na Bałtyku prawie nie miał sobie równych. Jedynym mankamentem "Błyskawicy" była nie najlepsza stateczność i dość pokaźne przechyły podczas wysokiej fali.

Jednostki uznano jednak za bardzo udane i zdecydowano, że w polskich stoczniach powstaną podobne okręty roboczo nazwane "Huragan" i "Orkan". Wybuch wojny pokrzyżował jednak te plany. Tymczasem "Błyskawica" okres do wybuchu wojny spędziła głównie na wizytach kurtuazyjnych oraz szkoleniu marynarzy, dodatkowo będąc również okrętem flagowym dowódcy Dywizjony Kontrtorpedowców kmdr Romana Stankiewicza.

30 sierpnia 1939 roku "Błyskawica" wraz z "Gromem" i "Burzą", wykonując plan Pekin, opuszcza Bałtyk i 1 września cumuje w brytyjskim porcie Leith. Niedługo potem przychodzi rozkaz przebazowania do portu w Plymouth - podczas tego rejsu wykryto u-boota, którego zaatakowano bombami głębinowymi i najprawdopodobniej uszkodzono.

Pierwszy rejs w wojennych warunkach raz jeszcze pokazał potrzebę poprawy nie najlepszej stateczności jednostki. Po analizach Anglicy zasugerowali usunięcie m.in. dwóch dział dziobowej artylerii głównej. Na takie osłabienie siły ognia Polacy oczywiście nie chcieli się zgodzić - po targach i negocjacjach ostatecznie usunięto m.in. kołpaki z kominów, ciężką łódź wiosłową, żelazne drzwi z nadbudówek oraz...żeliwną wannę z osobistej łazienki dowódcy okrętu. Dzięki tym zabiegom usunięto przeszło 50 ton ciężaru bez potrzeby osłabiania siły ognia.

"Błyskawicę" i "Grom" włączono w skład 1 Flotylli Niszczycieli i zaczęto wysyłać na regularne patrole bojowe. Podczas jednego z nich, 7 listopada 1939 r., na "Błyskawicę" przeprowadzono pierwszy w historii II Wojny Światowej lotniczy atak torpedowy, na szczęście, dzięki szybkiej reakcji oficerów na mostku, nieudany.

W styczniu 1940 r. na "Błyskawicy" doszło do "buntu oficerów". Część z nich oskarżyła dowódcę o tchórzliwe zachowywanie w warunkach wojennych (chodziło m.in. o komisyjne zwroty oraz o to, że w przeszłości kmdr Jerzy Umecki z okrętów dowodził jedynie żaglowcem "Iskra"). W efekcie tych działań kmdr Umecki został zdjęty z okrętu, zastępcę przeniesiono na statek bazę "Gdynia", a niektórych z oficerów na inne jednostki.

W kwietniu 1940 roku "Błyskawicę" skierowano do walk o Narwik, gdzie ogniem swej artylerii mocno dała się we znaki oddziałom niemieckim. W archiwach i pamiętnikach można znaleźć dużo przykładów nienawiści, jaką niemieccy żołnierze żywili wobec polskich okrętów. Podczas jednej z potyczek z artylerią nabrzeżną, "Błyskawica" zostaje trafiona czterema pociskami 88 mm, które wybuchając w maszynowni uszkadzają ją i ranią dwóch marynarzy. Dla przybyłego w zastępstwie skierowanej na naprawy "Błyskawicy" "Groma" operacja kończy się tragicznie - okręt zostaje zatopiony w wyniku ataku lotniczego. W toku dalszych norweskich działań "Błyskawica" zestrzeliwuje swoje pierwsze dwa samoloty, po czym zostaje skierowana pod Dunkierkę, gdzie powiększa swoje konto o kolejny samolot nieprzyjaciela. Niedługo potem jednostka zostaje skierowana na remont, podczas którego zamontowano m.in. asdic, czyli sonar.

Krótko po opuszczeniu stoczni, "Błyskawica" zestrzeliwuje swój czwarty samolot w obronie portu Portsmouth. Kolejne miesiące upływają na żmudnej służbie eskortowej w osłonie konwojów. Podczas kolejnego remontu następuje znacząca zmiana w artylerii głównej okrętu - siedem dział 120 mm zostaje zastąpionych przez osiem uniwersalnych armat 102 mm, dodatkowo zmieniono też uzbrojenie przeciwlotnicze okrętu i zamontowano dodatkowe radary. Te działania spowodowały zmianę klasyfikacji "Błyskawicy" - odtąd zaczęto ją określać mianem "lekkiego krążownika przeciwlotniczego".

Podczas osłony desantu mającego opanować Algier, "Błyskawica" pełni funkcję okrętu flagowego osłony niszczycieli, a jej dowódca ktp. mar. Ludwik Lichodziejewski sprawuje dowództwo nad całą formacją. Szczęście opuszcza okręt podczas eskortowania konwoju do Bougie. "Błyskawica" została wtedy zaatakowana przez blisko 40 samolotów nieprzyjaciela - szybkie manewry pozwoliły co prawda uniknąć bezpośredniego trafienia, ale jedna z bomb wybucha tuż za rufą - w kadłubie pojawia się przeszło 200 przestrzelin, a kilku marynarzy zostaje śmiertelnie rannych.

W kolejnych miesiącach okręt zostaje wcielony do sił "czerwonych diabłów", czyli jednostek wspierających działania lądowe, a nazwanych tak z racji charakterystycznego czerwonego malowania pomostów i wież artyleryjskich, co miało ułatwić identyfikację alianckich jednostek.

Rok 1944 stawia przed "Błyskawicą" nowe wyzwania - jednostka zostaje włączona w skład 10 Flotylli Niszczycieli składającej się z najlepszych okrętów, które miały osłaniać zachodnią część kanału Le Manche. Podczas jednego z patroli, 8 czerwca 1944 roku dochodzi do potyczki morskiej między jednostkami alianckimi a czterema potężnymi niszczycielami niemieckimi typu Narvik. W wyniku walki dwie jednostki hitlerowskie zostały zatopione, a pozostałe ciężko uszkodzone. "Błyskawica" stoczyła walkę z niemieckim niszczycielem Z 32, który ostatecznie wyrzucił się na brzeg.

7 lutego 1945 roku "Błyskawica" zostaje skierowana na kolejny remont generalny, który zakończył się już po kapitulacji Niemiec. Ostatnią akcją, w jakiej "Błyskawica" brała udział, była operacja "Deadlight" - zatapiania przejętych przez aliantów niemieckich okrętów podwodnych. "Błyskawica" brała udział w 15 takich zatopieniach.

Na powrót do kraju okręt musiał poczekać aż do 1947 r., kiedy pod dowództwem kmdr Bolesława Romanowskiego zawinął do portu wojennego w Gdyni.

"Błyskawica" rozpoczęła na nowo rejsy szkoleniowe z podchorążymi z OSMW, które trwały do roku 1951. Wtedy zdecydowano się na przezbrojenie okrętu - uzbrojenie produkcji brytyjskiej zastąpiono radzieckim. Niestety kolejne remonty nie przynosiły znaczącej poprawy - jednostka z każdym rokiem stawała się coraz bardziej przestarzała. W roku 1957 "Błyskawicę" skierowano na kolejny remont generalny połączony z dalszym przezbrajaniem.

W sierpniu 1967 r. na okręcie doszło do tragicznego wypadku - podczas manewrów pękł rurociąg pary w maszynowni, zginęło siedmiu marynarzy. 11 czerwca 1969 roku ORP "Błyskawica" wychodzi w swój ostatni rejs, a przez następne sześć lat zacumowana jest w Świnoujściu jako pływająca bateria przeciwlotnicza.

W 1976 zastępuje OPR "Burzę" i zostaje okrętem muzeum. Myliłby się jednak ten, kto uważałby, że od tego czasu w historii okrętu nic się nie wydarzyło. W 2007 roku ORP "Błyskawica", w 70. rocznicę podniesienie polskiej bandery, wyróżniona została nagrodą Martime Heritage Award, stając tym samym w jednym szeregu z tak słynnymi okrętami jak Vasa, Victory, Constitution czy Mikasa. Corocznie "Błyskawicę" odwiedzają tysiące turystów, a na jej pokładzie podchorążowie promowani są na pierwszy stopień oficerski. Można śmiało powiedzieć, że ORP "Błyskawica" na stałe już wpisała się w krajobraz Gdyni i oby została tam jak najdłużej.

Miejsca

Opinie (55) 9 zablokowanych

  • (2)

    myslalem ze nasza najwieksza duma to ORP Orzel, albo ORP Piorun, oczywiscie nie umiejszajac zaslug Blyskawicy

    • 0 1

    • To też nasze dumy marynarkowojenne.

      Błyskawica miała tego pecha, że brak jej w życiorysie spektakularnej akcji typu tropienie Bismarcka albo ucieczka z Tallina. Ale okręt, który przetrwał całą II WŚ pełniąc aktywnie służbę, odstraszając U-Booty i samoloty - szacunek. Cieżko policzyć ile istnień ocaliła ta nudna służba konwojowa.

      • 0 0

    • historia...

      ...po Błyskawicę pojechała w 1947r specjalna ekipa techniczna wraz z ówczesnym kierownikiem warsztatów remontowych Mar.Woj. (póżniejsza Stocznia Mar.Woj.) a 2 lata później większość z nich była już pod odpowiednią opieką władzy ludowej (wielomiesięczny areszt śledczy był najłagodniejszą "nagrodą" ) a có nam zostało obecnie ? Tylko wspomnienia :((

      • 0 0

  • I co to jest? (1)

    US NAVY to jest potega,juz w czasie II WS przewyzszala niemieckie Krigsmarine a w tej chwili daleko zostawila konkurencje w tyle.wiem ze niektorych to boli ale takie sa fakty a z faktami sie nie dyskutuje.

    • 1 16

    • Imperium

      Tak jest ale to nie wasza - Amerykanów zasługa ! "Opodatkowaliście" cały świat, który musi płacić za ropę dolarami i dlatego możecie wydawać na zbrojenia ponad 700 mld USD rocznie ale to już niedługo się skończy ! Iran już sprzedaje ropę za EUR. Będa i następni ! Nie wszystkich uda sie Stanom " załatwic" tak jak Saddama Husajna, który już w 2000 roku chciał sprzedawać ropę za EUR. Wtedy łobuzowi Bushowi udało się obronić dolara !

      • 1 1

  • ORP Błyskawica ...

    Pamiętam nie tak dawno jak służyłem na tym okręcie. Prawdziwa szkoła życia, nie to co teraz. Jak się machnąłeś na wachcie to po tobie korytarze lewy prawy sztabowych okrętowych świetlica i pomieszczenia i to bez żadnych k*tasów albo molo szubrem do czysta do rozliczenia wieczornego lub w nagrodę na połysk napis MW na skwerze i do tego pucu pucu rurki żeby wczasowicze mieli za co złapać. Do tego kucharz którego na pewno pamięta wielu, czasem lubił banioli postraszyć. Fajne czasy ! Miło powspominać !

    • 4 1

  • Zapomniano dodać, że Błykawica jest okrętem reprezentacyjnym

    polskiej MW. Gdyby nie to, dawno skończyłaby na złomie.

    • 4 0

  • SZACUNEK I POZDROWIENIA DLA BŁYSKAWICY. (1)

    • 8 0

    • Dziękuję i na wzajem!

      • 4 0

  • (3)

    A mnie sie nie podoba kolor na jaki zostałą pomalowana Błyskawica ten nieszczęsny rażący brzydki niebieski rzygac sie chce już lepiej gdyby cały był szary

    • 14 9

    • To jest maskowanie na Północny Atlantyk

      Tak więc jest ono historycznie uzasadnione.
      Czy się podoba? Kwestia gustu.

      • 10 0

    • Odnośnie malowania /ktoś tu mi wycina linki więc powtarzam/

      http://zhw.amu.edu.p l/forum/viewtopic.php?t=229

      malowanie z 1944 z okresu lądowania w Normandii /za Forum Zakładu Historii Wojskowej Instytutu Historii Uniwersytetu im.Adama Mickiewicza w Poznaniu/.

      • 9 0

    • Odnośnie malowania

      • 1 0

  • ..."Błyskawicę" i "Groma"... powinno chyba być?

    :)

    • 2 0

  • ORP Błyskawica

    Fajny artykuł. Szkoda, że okres świetności MW jest już dawno za nami. Miło przeczytać, że polski okręt był jednym z silniejszych na Bałtyku.

    • 20 2

  • dobry artukuł

    jak w temacie

    • 10 6

  • Niby artykuł nie "odkrywa Ameryki" ale dobrze, że powstał i przypomina...

    Chwała, Pamięć i Cześć polskim marynarzom marwoju, kaprom, żołnierzom i wojownikom morskim...!

    • 21 2

2

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7 (1 opinia)

(1 opinia)
20 zł
spacer

Vivat Gdańsk! Rekonstrukcje historyczne na Górze Gradowej

pokaz, spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Od jakiego wyrazu utworzono nazwę Brzeźno?

 

Najczęściej czytane