W 35. rocznicę pożaru na Wale Elżbietańskim

Andrzej Januszajtis

16 grudnia 2005 (artykuł sprzed 18 lat)

Opinie (3)

Najpierw, od 1394 r. był tutaj kościół św. Elżbiety ze szpitalem "dla pielgrzymów, biedaków, chorych i innych nieszczęśliwych osób". W 1417 r. po raz pierwszy wśród tych ostatnich wymieniono dzieci. W 1549 r. między kościołem a Radunią stanął nowy Dom Dziecka.za którym wkrótce potem wyrósł bastion św. Elżbiety. Według napisu z 1835 r. sierociniec składał się z dwóch budynków, połączonych dwukondygnacyjnym łącznikiem, pod którym płynęło odgałęzienie Raduni. Oprócz ośmiu sal z łóżkami dla 141 wychowanków miał dwie izby dla chorych, izbę do szycia, dwie klasy, z których jedna służyła zarazem jako jadalnia oraz mieszkania dla nauczycieli i personelu. Chłopcy nosili mundurki niebieskie, dziewczynki czerwone. Dla polepszenia higieny i "hartowania" podopiecznych w przepływającym przez teren zakładu kanale urządzono ,,bezpieczne kąpielisko", wykorzystywane w miesiącach letnich. W 1868 r. dzieci przeniesiono do III Dworu na Polankach, a stary budynek przekształcono w Dom Pracy.

Tuż przed I wojną Zachodniopruskie Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia kupiło teren i zbudowało na nim siedzibę według projektu Alberta Carstena - genialnego twórcy gmachów Politechniki Gdańskiej i jej profesora do roku 1933, w którym hitlerowcy zmusili go do ustąpienia (zginął w obozie w Theresienstadt). Inauguracja działalności nastąpiła 1 kwietnia 1916 r. Monumentalny gmach nawiązywał do baroku, choć wojenny czas, w którym go budowano zmusił do oszczędności. Neorenesansowe skrzydło boczne ozdobiła od strony dziedzińca renesansowa fasada rozebranego sierocińca.

W latach międzywojennych spółka działała dalej, zmieniła tylko nazwę na Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia "Gdańsk". Budynek przetrwał zagładę miasta w 1945 r. Początkowo przyznano go Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń Wzajemnych, ale wkrótce w niejasnych okolicznościach przejęła go PZPR i umieściła w nim Komitet Wojewódzki. W grudniu 1970 r. strajkujący robotnicy podpalili znienawidzoną siedzibę "robotniczej" partii.

30 lat późnej w tym samym budynku mieści się Prokratura Okręgowa.

Tego samego dnia wieczorom na ulicach pojawiły się czołgi. Wystraszeni młodzi żołnierze, którym opowiadano bajki o rzekomym buncie Niemców chcących odebrać Gdańsk, w czasie przejazdu kierowali pistolety maszynowe w stronę wyglądających z okien mieszkańców. W toku odbudowy gmachu zmieniono kształt dachu i poddasza. Powstał nieproporcjonalny twór, w którym z dawnej szlachetnej architektury przetrwały tylko dolne kondygnacje. Obecnie mieści się tutaj prokuratura. Powrót do pierwotnej postaci zabytkowego budynku byłby bardzo pożądany.

Na koniec wyjaśnienie tytułu: Wały Jagiellońskie, wytyczone po rozbiórce fortyfikacji, nazwano tak po ostatniej wojnie. Przedtem dzieliły się na odcinki o różnych nazwach, nadanych w 1897 r. Od kościoła św. Elżbiety do Huciska był to Wał Elżbietański (Elisabethwall), od Huciska do Bramy Wyżynnej - Wał Dominikański (Dominikswall).

Andrzej Januszajtis

Opinie (3)

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2005-12-22 14:43

gdyby keszce pierwotna btyła była coś warta może i można by sie było pieklić. Ale czy jest o co ?

18 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

gdyby keszce pierwotna btyła była coś warta może i można by sie było pieklić. Ale czy jest o co ?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2005-12-22 07:46

Pani Sandro

na stromym dachu chelikoptery raczej nie moga siadać, proste prawda??

sander
18 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

na stromym dachu chelikoptery raczej nie moga siadać, proste prawda??
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2005-12-19 12:39

Nie jest to pierwszy przyklad tego, w jaki bezsensowny sposob zmienia sie pierwotny ksztalt bryly, dobudowujac bez skladu i ladu to czy owo. Ten budynek jest tego przykladem. To samo zrobiono takze z gmachem "PASTY" w W-wie dobudowujac na samej gorze cos, co nigdy nie powinno sie tam znalezc. Zastanawia mnie skad bierze sie samowola architektow, gdzie sa urzedy odpowiedzialne za te sprawy. Moze w przyszlosci pojdzie sie po rozum do glowy. To tyle. Wszystkim zyczec Wesolych Swiat

Sandra
18 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Nie jest to pierwszy przyklad tego, w jaki bezsensowny sposob zmienia sie pierwotny ksztalt bryly, dobudowujac bez skladu i ladu to czy owo. Ten budynek jest tego przykladem. To samo zrobiono takze z gmachem "PASTY" w W-wie dobudowujac na samej gorze cos, co nigdy nie powinno sie tam znalezc. Zastanawia mnie skad bierze sie samowola architektow, gdzie sa urzedy odpowiedzialne za te sprawy. Moze w przyszlosci pojdzie sie po rozum do glowy. To tyle. Wszystkim zyczec Wesolych Swiat
Regulamin dodawania opinii