Patroni tramwajów: Anna Walentynowicz

Marcin Stąporek

25 października 2017 (artykuł sprzed 6 lat)

Opinie (83)

Najnowszy artykuł na ten temat Roman Korynt kolejnym patronem gdańskiego tramwaju?

Anna Walentynowicz podczas obraz komitetu strajkowego w sierpniu 1980 r. Na drugim planie Lech Wałęsa, ówczesny przywódca strajku.

W czterdziestym trzecim odcinku naszego cyklu "Patroni gdańskich tramwajów" przedstawiamy Annę Walentynowicz. Tydzień temu opisywaliśmy rajcę i bibliofila Jana Uphagena, a za tydzień napiszemy o Arkadiuszu "Aramie" Rybickim.

Patronka tramwaju o numerze 1042 przyszła na świat 15 sierpnia 1929 r. na Wołyniu, we wsi Sienne w powiecie rówieńskim (obecnie wioska nosi nazwę Sadowe). Rodzice, Nazar Lubczyk i jego żona Pryśka byli narodowości ukraińskiej i żyli w ubóstwie. Ania ukończyła jedynie 4 klasy szkoły podstawowej i mając 12 lat musiała pójść do pracy u polskiej rodziny, która zarządzała pobliskim majątkiem Pustomyty. Ludzie ci pod koniec 1943 r. opuścili Wołyń i przenieśli się pod Warszawę. Wraz z nimi pojechała też Ania, którą - niezgodnie z prawdą - opiekunowie poinformowali, że jej bliscy już nie żyją (dopiero w 1996 r. odszukała swoją ukraińską rodzinę i już do śmierci utrzymywała z nią kontakt).

Po zakończeniu wojny Ania wraz ze swoimi gospodarzami zamieszkała w okolicy Gdańska i pracowała na wsi w gospodarstwie. Potem zatrudniła się w piekarni, a następnie (1950) już w Gdańsku, w fabryce margaryny Amada. W listopadzie 1950 zapisała się na kurs spawacza i trafiła do Stoczni Gdańskiej. Przyzwyczajona od dzieciństwa do pracy, stała się przodownicą wyrabiającą 270 proc. normy. W ówczesnej rzeczywistości oznaczało to, że jej zdjęcia trafiały do gazet. Anna, należąca w tym czasie do komunistycznej organizacji Związku Młodzieży Polskiej, w sierpniu 1951 r. wzięła w nagrodę za osiągnięcia w pracy udział w wyjeździe młodzieży do Berlina. Wkrótce potem oddała legitymację ZMP, za to wstąpiła do Ligi Kobiet i jako działaczka tej organizacji zaczęła zabiegać o prawa pracownicze. Zwróciła tym na siebie uwagę osławionego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. We wrześniu 1952 urodziła syna Janusza.

Suwnica, w której pracowała Anna Walentynoiwcz, prezentowana jest na wystawie stałej w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku.

Z upływem lat okazało się, że praca spawacza zrujnowała jej zdrowie. Anna Walentynowicz zrezygnowała jednak z ubiegania się o status rencistki i w 1966 r. uzyskała nowe kwalifikacje zawodowe, tym razem jako operator suwnicy. Jako suwnicowa zapisała się w najnowszej historii Polski, a urządzenie, w którego kabinie pracowała w Stoczni Gdańskiej, stanowi jeden z kluczowych eksponatów wystawy stałej w Europejskim Centrum Solidarności.

Odważnie występowała w obronie praw pracowniczych i przeciw nadużyciom. W 1968 r., gdy domagała się wyjaśnienia defraudacji pieniędzy z funduszu zapomogowego, miała miejsce pierwsza próba wyrzucenia jej z pracy w Stoczni Gdańskiej. W obronie suwnicowej stanęła wówczas załoga jej wydziału i dyrekcja musiała ustąpić.

Anna Walentynowicz brała też udział w pamiętnym strajku stoczniowców w grudniu 1970 r. W styczniu 1971 wybrano ją jako delegatkę na spotkanie z nowym szefem PZPR (w praktyce - najważniejszą postacią w PRL) Edwardem Gierkiem. W 1978 r. została współzałożycielką Wolnych Związków Zawodowych. Działała jawnie, a jej mieszkanie było wykorzystywane jako punkt kontaktowy WZZ. Była redaktorką i kolporterką niezależnego pisma "Robotnik Wybrzeża", wraz z innymi działaczami WZZ organizowała obchody rocznic Grudnia '70. Ściągnęło to na nią dotkliwe szykany ze strony władz PRL: zatrzymania na 48 godzin, rewizje przeprowadzane przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, groźby zwolnienia z pracy.

Anna Walentynowicz jest patronką tramwaju Pesa Swing o numerze bocznym 1042.

Te ostatnie urzeczywistniły się 8 sierpnia 1980, gdy już tylko pięć miesięcy dzieliło Annę Walentynowicz od osiągnięcia wieku emerytalnego: dyrekcja Stoczni Gdańskiej im. Lenina dyscyplinarnie zwolniła ją z pracy. Wiadomość o tym stanowiła impuls do ogłoszenia w stoczni strajku w dniu 14 sierpnia 1980 r., który - jak doskonale wiadomo - zmienił historię Polski. Pierwszym postulatem strajkujących robotników było żądanie przywrócenia Anny Walentynowicz do pracy. Dyrekcja uległa tym żądaniom, ale biegu wydarzeń nie można już było powstrzymać: w sierpniu 1980 r. narodził się masowy ruch "Solidarności" i zaczął się krótki okres "karnawału", przerwany 13 grudnia 1981 r. przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego.

Jeszcze w trakcie sierpniowego strajku Walentynowicz odegrała kluczową rolę, gdy 16 sierpnia wraz z Aliną Pienkowską zatrzymywała przy bramie nr 3 wychodzących robotników i wzywała ich do kontynuacji strajku. Następnie była członkinią prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego i sygnatariuszką Porozumień Gdańskich. W kwietniu 1981 r. w wyniku konfliktu z Lechem Wałęsą odeszła z Prezydium MKZ Gdańsk. Uczestniczyła jako gość w I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ "Solidarność". W październiku 1981 r. funkcjonariusze SB podjęli nieudaną próbę zabicia Anny Walentynowicz przy użyciu środka farmaceutycznego.

Prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego, biskup Miron Chodakowski wręcza Annie Walentynowicz ikonę w uznaniu dla jej zasług. Uroczystość odbyła się w cerkwi prawosławnej św. Mikołaja we Wrzeszczu, 22 kwietnia 2007 r.

Na początku stanu wojennego brała udział w strajku w Stoczni Gdańskiej, a po jego rozbiciu i wejściu ZOMO na teren zakładu została internowana. Później oskarżono ją o zorganizowanie tego strajku i 9 marca 1983 r. skazano na 1,5 roku pozbawienia wolności w zawieszeniu. Niebawem jednak, za udział w próbie upamiętnienia zamordowanych górników z "Wujka" (grudzień 1983) została osadzona w więzieniu, z którego zwolniono ją ze względu na stan zdrowia w kwietniu następnego roku.

W 1989 r. kontestowała obrady Okrągłego Stołu, dała się poznać jako nieprzejednana przeciwniczka Lecha Wałęsy. Od 1991 r. była na emeryturze. W wyborach parlamentarnych w 1993 bez powodzenia kandydowała do Sejmu z listy komitetu "Poza Układem" (otrzymała 1431 głosów). W 2000 r. odmówiła przyjęcia tytułu Honorowego Obywatela Gdańska. Przyjęła natomiast Medal Wolności - odznaczenie przyznawane przez amerykańską Fundację Ofiar Komunizmu (2005) - i Order Orła Białego nadany przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego (3 maja 2006 r.).

Wraz z prezydentem Kaczyńskim udała się w dniu 10 kwietnia 2010 r. na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej i poniosła śmierć w katastrofie lotniczej w Smoleńsku.

Grób Anny Walentynowicz znajduje się na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku. Na skwerku we Wrzeszczu, w pobliżu kamienicy, w której mieszkała do śmierci, w sierpniu 2015 r. stanął jej pomnik.

Pomnik Anny Walentynowicz stoi we Wrzeszczu, przy skwerze jej imienia, kilka kroków od kamienicy, w której mieszkała do śmierci.

O autorze

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Wydarzenia

Promocja albumu Anna Walentynowicz 1929-2010

Opinie (83) ponad 20 zablokowanych

Sortowanie
- Od najnowszych
- Od najstarszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 12:12

(5)

A dlaczego patronką nie jest Henryka Krzywonos ponieważ ona była motorniczą w tramwaju i uważam że to ona zasługuje na tą patronkę

gdańszcznin
6 lat
- 19 17
Twoja opinia

Zmień treść

A dlaczego patronką nie jest Henryka Krzywonos ponieważ ona była motorniczą w tramwaju i uważam że to ona zasługuje na tą patronkę
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-10-25 13:07
  
  Kto (2)
  
  pani Krzywonos NIE była zadna bohaterka! ta historia z zatrzymaniem tramwaju to zwykla sciema|!
  
  Leon
  6 lat
  - 6 5
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  pani Krzywonos NIE była zadna bohaterka! ta historia z zatrzymaniem tramwaju to zwykla sciema|!
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2017-10-25 13:18
    
    (1)
    
    taka sama ściema, jak o bolku co przez płot skakał
    
    6 lat
    
    4 6
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    taka sama ściema, jak o bolku co przez płot skakał
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2017-10-25 13:30
      
      Niejaki w.....ki, wygląda na to ,że osiągnąłeś apogeum zidiocenia pisząc jako parę osób.
      
      6 lat
      
      2 0
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-10-25 12:31
  
  Nie może być (1)
  
  bo rola tejże ograniczyła się do łamania strajku. Strajk był w zajezdni, a ta "dama " się z nim nie solidaryzowała. Wyjechała na miasto. Aby powstrzymać łamistrajków, wyłączono zasilanie. Tramwaj stanął, a pasażerowie usłyszeli : "koniec trasy , wyp.......ć." PO latach , chcąc utworzyć przeciwwagę dla Anny Walentynowicz, pewien TW, wraz z Pinokiem zaczęli ją lansować, licząc
  na to że wszyscy zapomnieli
  
  6 lat
  - 7 9
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  bo rola tejże ograniczyła się do łamania strajku. Strajk był w zajezdni, a ta "dama " się z nim nie solidaryzowała. Wyjechała na miasto. Aby powstrzymać łamistrajków, wyłączono zasilanie. Tramwaj stanął, a pasażerowie usłyszeli : "koniec trasy , wyp.......ć." PO latach , chcąc utworzyć przeciwwagę dla Anny Walentynowicz, pewien TW, wraz z Pinokiem zaczęli ją lansować, licząc na to że wszyscy zapomnieli
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2017-10-25 12:58
    
    on
    
    Dlaczego minusujecie,nie prawde napisał?
    
    6 lat
    
    5 7
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Dlaczego minusujecie,nie prawde napisał?
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 11:46

A po co Walentynowicz patronką....lepiej już Jarka Kaczyńskiego ! W Osowej ma już swoje rondo jak widziałem zdjęciach na (2)

sokzburaka....w koncu brat i matka mają już swoje ronda,ulice w całej Polsce to teraz pora na tramwaje,autobusy,dworce.....

Technik Maliniak z Nowogrodzkiej
6 lat
- 12 16
Twoja opinia

Zmień treść

sokzburaka....w koncu brat i matka mają już swoje ronda,ulice w całej Polsce to teraz pora na tramwaje,autobusy,dworce.....
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-10-25 11:51
  
  Pora to na ciebie (1)
  
  do psychiatryka,
  
  6 lat
  - 5 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  do psychiatryka,
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2017-10-25 13:27
    
    Stamtąd to ty nadajesz ,nędzo umysłowa z pis uaru.
    
    6 lat
    
    2 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 11:41

Od poczatku wiedziala ze lechu to TW Bolek... (1)

Dlatego ja niszczyl az do smierci.

WMG
6 lat
- 28 18
Twoja opinia

Zmień treść

Dlatego ja niszczyl az do smierci.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-10-25 13:25
  
  Balbina, nie pier....
  
  6 lat
  - 5 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 11:34

dość tej mafii komunistyczno-klerykalnej!!! (2)

Polacy chcą Patriotów!!!!!!

6 lat
- 8 8
Twoja opinia

Zmień treść

Polacy chcą Patriotów!!!!!!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-10-25 11:36
  
  Komuchu nie (1)
  
  jesteś Polakiem
  
  Polak
  6 lat
  - 2 6
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  jesteś Polakiem
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2017-10-25 13:23
    
    Polak,katolik i alkoholik i wszystko jasne.
    
    6 lat
    
    4 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 13:06

Pani Anna

prawdziwa bohaterka Solidarnosci

Leon
6 lat
- 12 18
Twoja opinia

Zmień treść

prawdziwa bohaterka Solidarnosci
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 13:00

Tramwaj to może się nazywać stokrotka albo miś a nie jakieś nazwiska

6 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

Tramwaj to może się nazywać stokrotka albo miś a nie jakieś nazwiska
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 11:41

Wspaniała kobieta. Prawdziwa bohaterka Solidarności!

6 lat
- 20 20
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 11:36

Stop lewactwu!!!

Feministyczny projekt narusza Konstytucję
Projekt ustawy „o prawach kobiet i świadomym rodzicielstwie” przygotowany przez Komitet Inicjatywy Ustawodawczej „Ratujmy Kobiety 2017” narusza liczne prawa

6 lat
- 5 9
Twoja opinia

Zmień treść

Feministyczny projekt narusza Konstytucję Projekt ustawy „o prawach kobiet i świadomym rodzicielstwie” przygotowany przez Komitet Inicjatywy Ustawodawczej „Ratujmy Kobiety 2017” narusza liczne prawa
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 11:13

a markiz Bonifacio

ojciec-założyciel Biblioteki PAN ciągle ma czekać? w tym roku obchodzi 500-lecie urodzin

6 lat
- 14 2
Twoja opinia

Zmień treść

ojciec-założyciel Biblioteki PAN ciągle ma czekać? w tym roku obchodzi 500-lecie urodzin
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-10-25 11:05

Źalosne

6 lat
- 32 20
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii