- 1 Dzielnica z ciekawą historią i starą wystawą (20 opinii)
- 2 Zamiast Rębiechowa lotnisko na morzu (226 opinii)
- 3 Wieczny kłopot z dzielnicami: "na" czy "w" (485 opinii)
- 4 Tajemnicza baszta zostanie otwarta (71 opinii)
- 5 15 lat temu otwarto powiększoną galerię Klif (139 opinii)
- 6 Nowe ściany starej kawiarni na Aniołkach (70 opinii)
Dobrze znana gdańszczanom Brama Wyżynna już niedługo zostanie poddana poważnym pracom budowlanym i konserwatorskim. Po ich zakończeniu, możemy mieć kłopot z rozpoznaniem tego obiektu: zniszczone elewacje zostaną odnowione, ale jednocześnie pojawią się elementy nowoczesne - przede wszystkim szklane, elektrycznie otwierane drzwi, za którymi znajdzie się centrum informacji turystycznej.
W 1861 r. wciąż było tak, jak przed rozbiorami: brama znajdowała się w linii potężnych wałów ziemnych, dostęp od strony Targu Siennego możliwy był jedynie poprzez zwodzony most przerzucony nad fosą. Wozy wjeżdżały środkiem, dla pieszych pozostawiono dwa przejazdy po bokach. W tym właśnie roku odnowiono elewację, czego śladem są do dziś widoczne sygnatury z datami. Z dawnych zdjęć wiemy, że nie zapomniano o wyzłoceniu umieszczonych na fasadzie dat i sentencji.
Nowe zbliżało się jednak wielkimi krokami. W 1878 r. rozebrano wewnętrzną część bramy, która dwoma poternami obchodziła budynek Katowni i część przylegających do niej wałów, a zwodzony most zastąpiono stałą groblą. Odtąd ruch kołowy (nie było jeszcze samochodów, ale zaczynały się pojawiać tramwaje konne) można było kierować obok Bramy Wyżynnej, a nie tylko przez nią.
Kilkanaście lat później całkowicie zlikwidowano fosę i wały. Uzyskana powierzchnia została przeznaczona na nowoczesne, szerokie ulice i reprezentacyjne budowle. Zabytkowa brama nie miała już żadnej funkcji. Dopiero w 1903 r. przekształcono ją w siedzibę odwachu (inaczej: kordegardy), czyli charakterystycznej dla dawnych miast wartowni wojskowo-policyjnej. Niepotrzebny przejazd i przejścia boczne zostały zamknięte przeszklonymi ściankami, dzięki czemu powstały we wnętrzu pomieszczenia użytkowe. Częstym motywem wydawanych na początku wieku widokówek stała się odprawa warty przed Bramą Wyżynną.
Wraz z demilitaryzacją Gdańska po wejściu w życie traktatu wersalskiego, odwach został w 1920 r. zlikwidowany, a jego pomieszczenia przejęła niemiecka firma żeglugowa Norddeutscher Lloyd (NDL) - w tamtych czasach kojarzona zwłaszcza z pasażerskimi transatlantykami. Pewnie niejeden emigrant z naszej części Europy odwiedził Bramę Wyżynną, by tu wykupić bilet na upragniony rejs do Nowego Jorku.
Jeszcze przez kilka lat po zakończeniu działań wojennych wnętrza bramy istniały w kształcie nadanym im na początku XX wieku - na miejsce NDL wprowadziło się do nich Polskie Biuro Podróży "Orbis". W 1952 r. zwyciężyła koncepcja "historyzująca" - ponieważ ważnym elementem odbudowy Głównego Miasta była rekonstrukcja tzw. Drogi Królewskiej, zdecydowano się potraktować Bramę Wyżynną jako otwarcie tego szlaku i w związku z tym usunięto ścianki zamykające środkowy przejazd. Przejścia boczne pozostawały zamknięte i w takim kształcie zabytek dotrwał mniej więcej do przełomu tysiącleci. Co ciekawe, aż do końca lat 90. funkcjonowały tu małe biura turystyczne.
Warto zauważyć, że mimo otwarcia środkowego przejazdu, i tak mało kto miał okazję tędy przechodzić - główny ruch pieszy odbywał się i nadal odbywa pomiędzy północną ścianą bramy a budynkiem LOT-u. Należy żałować, że poszerzając jezdnie na Okopowej i Wałach Jagiellońskich, nie pozostawiono dość miejsca, by turyści mogli przystanąć i podziwiać fasadę bramy zaprojektowaną przez Willema van den Blocka.
W 2002 r. Bramę Wyżynną przejęło Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, znane jako gospodarz najcenniejszych zabytków miasta: Ratusza Głównomiejskiego, Dworu Artusa czy Domu Uphagena. Kilka lat trwały przygotowania do prac budowlanych i remontowych. Jak już wiemy, postanowiono powrócić do rozwiązania sprzed 1952 r. i ponownie zamknąć przejazd i przejścia boczne. W 2010 r. rozstrzygnięto przetargi i już wkrótce rozpocznie się realizacja projektu. Po zakończeniu prac poznamy nowe, być może zaskakujące oblicze jednego z najcenniejszych gdańskich zabytków.
O autorze
Marcin Stąporek
- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.
Opinie (178) ponad 20 zablokowanych
-
2010-08-05 13:42
i to jest duzy blad!!!
"Jak już wiemy, postanowiono powrócić do rozwiązania sprzed 1952 r. i ponownie zamknąć przejazd i przejścia boczne. W 2010 r. rozstrzygnięto przetargi i już wkrótce rozpocznie się realizacja projektu."
Co to za brama ktora nie jest otwierana i nie ma przez nia przejscia dla gdanszczan? Teraz przynajmniej sluzy w czasie deszczu jako schronienie lub moze w swobie kryc plebejskiego uciekiniera. Brama ma zostac przleotowa.- 8 5
-
2010-08-05 10:20
Przed brama powinien stanac Pomnik Tworcy Hymnu Narodowego gen J.Wybickiego (2)
Przed brama powinien stanac Pomnik Tworcy Hymnu Narodowego gen J.Wybickiego
- 10 16
-
2010-08-05 10:56
on tu sie urodzil i tu chodzil do szkoly a jeszcze nie ma pomnika (1)
tworca hymnu narodowego tu sie urodzil i tu chodzil do szkoly a jeszcze nie ma pomnika w stolicy pomorza w gdansku
- 9 2
-
2010-08-05 13:32
predzej hitlerowi go postawia jak wybickiemu
- 4 2
-
2010-08-05 13:10
zlikwidowac budynek "LOT" (1)
ta pomarańczowa bryła zupełnie nie pasuje do tego miejsca, ktore powinno byc reprezentacyjne, juz lepiej zeby byl tam jakis teren zielony z jakims pomnikiem albo fontanna czy poprostu budynek, ktory by sie wpasowal architektonicznie do reszty.
- 16 5
-
2010-08-05 13:27
kasy i kasiory brak
na taka inwestycje kasy i kasiory brak a zaden zagraniczny i strategiczny inwestor na ktorego Pan Budyn czeka nie chce przyjsc a polakowi nie dadza budowac cos nowego
- 0 0
-
2010-08-05 13:26
ale fajnie wygladala z tym mostem..
pięknie wygladala brama wraz z tym mostem..szkoda ze teraz tak nie moze byc, super są te stare zdjęcia..i love Gdańsk! :)
- 10 1
-
2010-08-05 12:59
TO JAKIS NONSENS
Po ich zakończeniu, możemy mieć kłopot z rozpoznaniem tego obiektu: zniszczone elewacje zostaną odnowione, ale jednocześnie pojawią się elementy nowoczesne - przede wszystkim szklane, elektrycznie otwierane drzwi,
- 3 3
-
2010-08-05 12:48
NOWA I NIEZDROWA MODA
nowa i niezdrowa moda w polsce to antypolonizm antypolskosc antylahizm antylahosc
- 7 1
-
2010-08-05 10:25
Pomnik 3 Wielkich Polakow (7)
przed Brama powinien stanac Pomnik 3 Wielkich Polakow Ksiedza Pralata H. Jankowskiego Papierza Jana Pawla II i Prymasa St. Wyszynskiego
- 15 47
-
Opinia została zablokowana przez moderatora
-
2010-08-05 11:36
Pomnik 3 Wielkich Polakow
może i tak, ale zamiast Jankowskiego, to pomnik Popiełuszki.
- 4 5
-
2010-08-05 10:40
(2)
nie zapominaj o 4 WIELKIM polaku L. Kaczyńskim !!! ;)
- 12 3
-
2010-08-05 10:54
o Rudym i Komorze nikt nie będzie pamiętał za 50 lat (1)
- 8 6
-
2010-08-05 11:24
będą... tak jak o Hitlerze.
- 6 5
-
2010-08-05 10:54
ci ludzie zmienili swiat i jego oblicze
to oni zmienili historie polski europy i swiata - taka jest prawda czy to sie komus podoba czy nie podoba ale prawda jest prawda
- 3 1
-
2010-08-05 10:37
i Ojca Rydzyka
- 6 5
-
2010-08-05 11:57
Renowacji dokona firma Stabilator
Może warto by dodać, że renowacji dokona firma Stabilator :-)
- 3 3
-
2010-08-05 11:53
w końcu ruszył remont! mogliby odsłonić fundamenty do oglądania. na starym zdjęciu widać, że brama sięga kilka metrów pod
ziemię:)
- 10 1
-
2010-08-05 11:38
nowoczesne elementy??? czy ich pogięło??? tylko nie to!
ktoś, kto wyda(ł?) na to zgodę (konserwator zabytków?), powinien za to odpowiedzieć!
- 19 5
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.