• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Była pętla z wyjątkowym przejazdem, dziś jest park

Maciej Korolczuk
21 stycznia 2023 (artykuł sprzed 1 roku) 
Opinie (165)
Przesuń aby
porównać

Powstała prawie 100 lat temu, przetrwała prawie cztery dekady, w tym mroczne lata II wojny światowej, zaś jej charakterystyczną cechą było torowisko poprowadzone przez... środek budynku - tak wyglądała dawna pętla tramwajowa "Szymanowskiego" przy skrzyżowaniu al. Grunwaldzkiej i Wojska PolskiegoMapka. Dziś w tym miejscu jest plac zabaw, skwer i pomnik marszałka Piłsudskiego.



Czy wiedziałe(a)ś, że dawniej w tym miejscu była pętla tramwajowa?

Na początku lat 20. XX wieku spółka Danziger Elektrische Strassenbahn AG (Gdański Tramwaj Elektryczny SA) podjęła decyzję o wykupie prawie 15 tys. m kw. gruntu u zbiegu Wojska Polskiego i Grunwaldzkiej i utworzeniu tam pętli tramwajowej. Jak wynika ze sprawozdania spółki, do tego celu wykorzystano ok. 400 m toru, w tym dwa rozjazdy, by umożliwić tramwajom płynne zawracanie w kierunku centrum Gdańska.

- W momencie powstania pętli "Szymanowskiego" tramwaje w kierunku Oliwy nie jeździły jeszcze dzisiejszą al. Wojska Polskiego, tylko skręcały z al. Grunwaldzkiej w ul. Szymanowskiego i następnie - śladem dzisiejszej ul. Zamenhofa - jechały w kierunku ul. Wita Stwosza - mówi Sebastian Zomkowski, dyrektor Zarządu Transportu Miejskiego w Gdańsku i autor książki Tramwajem przez Gdańsk.
Pętlę można zobaczyć m.in. na historycznej mapie Trojmiasto.pl Pętlę można zobaczyć m.in. na historycznej mapie Trojmiasto.pl

Zobacz historyczną mapę Trójmiasta



Pętla Szymanowskiego, (wówczas "Langfuhr Kurve" tj. "Wrzeszcz zakręt") powstała w 1925 r. W pierwszym okresie korzystały z niej tramwaje linii 1 (do Śródmieścia), a parę lat po II wojnie światowej także 11 (do Przeróbki) i czasowo 12 (do Siedlec).

Był to czas sukcesywnego przekształcania ślepych krańcówek w klasyczne pętle, by przyspieszyć ruch tramwajów i w ten sposób ograniczyć liczbę zaangażowanych wozów i motorniczych, co też przekładało się na ograniczenie kosztów eksploatacji tramwajów.

- Na krańcówkach zakończonych ślepymi torami, w przypadku tramwaju z wagonami doczepnymi, dość czasochłonnym było przełączanie wagonów. Takie pętle powstały m.in. na Targu Węglowym w formie dużej pętli ulicznej i właśnie przy ul. Szymanowskiego. W 1927 r. podczas budowy nowej trasy na Stogi zamiast ślepej krańcówki powstała pętla na Stogach Plaży, w 1929 r. dwie duże pętle uliczne w Nowym Porcie, w 1942 r. pętla na pl. Inwalidów w Oliwie. Proces przekształcania ślepych krańcówek był kontynuowany stopniowo po 1945 r. Pętle powstały m.in. na Oruni, na Łąkowej, w Jelitkowie, na Siedlach, przy al. Legionów - wylicza Zomkowski.
Na pętli Szymanowskiego tramwaje jeździły przez środek budynku. Pętla funkcjonowała prawie 40 lat i została zlikwidowana na początku lat 60. XX wieku. Na pętli Szymanowskiego tramwaje jeździły przez środek budynku. Pętla funkcjonowała prawie 40 lat i została zlikwidowana na początku lat 60. XX wieku.

Tramwaje przejeżdżały przez budynek



To co wyróżniało pętlę Szymanowskiego to projekt dużej bramownicy umieszczonej... w budynku, który powstał już po uruchomieniu pętli. Powstała ona, by rozwiązać problem kolizji z linią tramwajową, a tramwaje przejeżdżały dosłownie przez środek budynku.

Pętla funkcjonowała do początku lat 60. Był to czas intensywnego rozwoju dróg w Gdańsku. M.in. kończono wówczas kolejny etap poszerzania fragmentu al. Grunwaldzkiej.

- Torowisko tramwajowe w al. Grunwaldzkiej przesunięto, by zrobić więcej miejsca dla samochodów. Przy okazji odcięto wjazd tramwajów na pętlę. Funkcję tej pętli przejęła wcześniej powstała nowa pętla Ogrodowa (obecnie Strzyża PKM) przy zajezdni Wrzeszcz - dodaje Zomkowski.
Przesuń aby
porównać
O nowym torowisku na Grunwaldzkiej pisał w 1962 r. m.in. Dziennik Bałtycki. O nowym torowisku na Grunwaldzkiej pisał w 1962 r. m.in. Dziennik Bałtycki.

2 km torów za 2 mln zł



Przebudowa alei (wówczas jeszcze ulicy) Grunwaldzkiej wraz z przełożeniem ruchu tramwajów na nowe torowisko nie umknęło uwadze ówczesnych dziennikarzy, którzy tak na łamach Dziennika Bałtyckiego opisywali ostatni etap prac:

- Prace związane z przerzucaniem tramwajów na nowe torowisko na ulicy Grunwaldzkiej są już na ukończeniu. Na nowej trasie tory tramwajowe będą się oczywiście znajdowały na środku ulicy, a po bokach będą biegły dwie jednokierunkowe jezdnie. Jest to inwestycja dla laika dosyć skromna. W rzeczywistości jednak budowa tych niecałych 2 km torów pochłonie ok. 2 mln zł. Zmieniono bowiem nie tylko same tory. Zmieniono także górną zasilającą sieć trakcyjną. Dotąd stosowane było zawieszenie płaskie (przewody umocowane na poprzeczkach), a ten stary typ zawieszenia sprawiał, że przewody przy różnicy temperatury, szczególnie latem, pod wpływem ciepła się wydłużały, wskutek czego powstawały zwisy. Nowa sieć, zawieszona elastycznie, umożliwia utrzymanie stałego naciągu i daje w efekcie mniejsze zużycie przewodów.

Plac zabaw i marszałek Piłsudski



Dziś po pętli na rogu Wojska Polskiego i Grunwaldzkiej pozostał punkt z zaznaczonym na mapie starotorzem. W miejscu, gdzie tramwaje jechały po łuku, zawracając w kierunku centrum, znajduje się plac zabaw.

W całości nie przetrwała też pierzeja budynków przez środek, których tramwaje wjeżdżały na pętlę. Tuż obok, przodem do klubu Żak, z cokołu spogląda na okolicę wyrzeźbiona z brązu postać marszałka Piłsudskiego.

Tramwaje też słychać. Ale już tylko te jadące po alei Grunwaldzkiej i Wojska Polskiego.

Opinie (165) ponad 10 zablokowanych

  • (15)

    To co rzuca się mi w oko to drzewa wzdłuż grunwaldzkiej - potem przyszli Poalcy ze swoją nienawiścią do drzew, które brudzą

    • 49 25

    • W Gdańsku nie rządzą Polacy (4)

      • 9 21

      • Polacy w Gdańsku są z wileńszczyzny i innych województw na wschodzie które utraciliśmy po wojnie

        Przedwojennych gdańszczan to jest jak na lekarstwo

        • 1 0

      • Ważne, że rząd mamy kacapski. (2)

        • 12 7

        • Niemiec to nasz człowiek w Warszawie (1)

          • 5 13

          • Kacap to wasz człowiek na Żuliborzu.

            Musi się otaczać wianuszkiem byłych GROMowców za 36mln zł rocznie, SOP i czterystoma policjantami, tak tego kacapa Polacy nienawidzą.

            • 16 5

    • (2)

      Albo drzewa albo 2x po 3 pasy w mieście

      • 8 2

      • Bzdura. Mozna miec jedno i drugie

        • 1 1

      • Drzewa!

        • 5 1

    • niezupełnie

      sporo tych drzew rosło jeszcze w latach 80-tych, 90-tych nawet np. potężne drzewo (lipa?) na rondzie koło OlivII, które pamiętam z dzieciństwa. Teraz resztki tej alei są jeszcze po lewej stronie Grunwaldzkiej (jadąc w kierunku Sopotu) nawet trochę utrudniają ruch np. na wylocie z Chopina (ale niech będą jak najdłużej!). Drzewa wykończyły spaliny, sól i wiek, i stopniowe chore, uschnięte wycinano. Przeszedł w dwóch ostatnich Zielonych Budżetach Obywatelskich projekt odtworzenia szpaleru alei na Grunwaldzkiej w tym miejscu, więc trzymajmy kciuki za realizację.

      • 5 2

    • (2)

      Hitler też kochał drzewa

      • 7 15

      • Również zwierzęta kochał bardziej niż ludzi. Dziś mamy wielu jego naśladowców w komentarzach dotyczących dzików.

        • 2 2

      • Taki ówczesny ekoludek.

        • 6 6

    • Dobrze mówisz po polsku jak na "nie-Poalka"

      • 1 3

    • Polecam obejrzeć stare zdjęcia Gdańska, było mniej drzew niż dzisiaj.

      • 8 3

    • O przepraszam, Polacy, jak przyszli sadzili bardzo dużo drzew. Przejdź się choćby po PRL-owskich osiedlach. Wycinać zaczęli je słudzy anglosasów.

      • 6 11

  • (29)

    Piękna historia i zdjęcia.Kiedyś byli inżynierowie i planiści. Parki,miejsca rekreacji....A dziś?Beton i apartamenta.

    • 38 26

    • Nikogo nie obchodzą twoje kompleksy

      Gł***pi jesteś i takim zostaniesz

      • 0 0

    • Sven czy ty chociaż raz możesz coś pozytywnego powiedzieć o naszym Mieście? Nie pamiętasz jak było? Nic nie było :))) (18)

      W PRL Gdańsk to była Stocznia a poza tym syf, bród i ubóstwo. Teraz masz prawdziwie europejskie City - doceń to chłopie :))) Beton i apartamenty masz w każdym europejskim mieście - wejdź na booking i sprawdź ? :)))

      • 18 18

      • Głupoty piszesz trochę historii się naucz, a nie wszędzie ze swoją polityką. (5)

        • 14 14

        • Jestem najmądrzejszy na tym portalu. (2)

          Ekspert ekonomista

          • 8 9

          • żaden inteligent nie uznaje sie za mądrego ale głupek juz tak jeszce bedzie sie tym chwalił (1)

            • 2 2

            • Powiedz to Kaczyńskiemu - "nie ma zbyt wielu ludzi mądrzejszych odemnie".

              • 2 2

        • Wyprowadź się Gdańska bo przecież nic się wedlug twojej myśli nie zmieni w najbliższych dziesięcioleciach (1)

          • 3 2

          • On to samo pisze o Gdyni

            Ogólnie cud, że jeszcze ktoś chce w TYM Gdańsku czy TEJ Gdyni mieszkać. Oczywiście taki żart, ale czytając opinie, to ogólnie syf, beton, zero zieleni, korki i w ogóle masakra

            • 2 2

      • Nie da rady, ciemnogrodzka płaci mu tylko za plucie na samorząd i klaskanie uszami dla PiSu. (9)

        • 10 6

        • Sven nie tylko uszami klaska dla Ciemnogrodzkiej - ma z tego też kilka srebrników dla siebie :))) (7)

          • 7 3

          • Ale mam bekę z was z Maliniakiem prawda? (1)

            • 0 2

            • Prawda, prawda

              • 0 2

          • Przecież na mamrota mama mu nie da, już i tak płaci za jego wikt, pierunek i dostęp do internetu ze swojej emerytury. (4)

            • 6 4

            • My z maliniakiem tylko amarenkę (3)

              • 3 2

              • Ja w ogóle nie piję alko :))) I to już od dawna - nie potrzebuję dodatkowej podniety wystarczą mi rządy brunatnych :))) (1)

                • 1 6

              • Czasem dopalaczek

                • 1 3

              • Racja zapomniałem

                • 2 4

        • Dokładnie zgadzam się w całej rozciągłości.

          • 2 6

      • (1)

        Co mnie obchodzi "każde europejskie miasto"? Pewno jeszcze w domyśle Europy Zachodniej. Wieczne kompleksy. Jeśli gdzieś jest pod jakimś względem gorzej, po kie licho mamy to naśladować?

        • 4 10

        • Mamy przepiękne forum, wysokiej jakości niemieckie tramwaje.

          Uważam, że jest pięknie jak w Paryżu chociaż nie byłem.

          • 6 5

    • Cale centrum bylo bardzo ściśle zabudowane wysokimi budynkami (1)

      Jak wszystkie średniowieczne miasta i bez parków

      • 2 0

      • Nie do końca. Wysoko było tylko w ścisłym centrum, dużo parceli było nie,abudowanych, a dookoła było dużo xieleni oftodów, parków prywatnych i łąk.

        • 0 2

    • W przypadku Gdańska to byli niemieccy planiści i inżynierowie (1)

      Masz tego świadomość?

      • 0 3

      • Nie tylko, różne narodowości znajdziesz.

        • 1 0

    • Dla biedoty nigdy nie było parków ani miejsc rekreacji

      Tylko była bardzo ciężka fizyczna praca od rana do wieczora za marne grosze. Nawet dzieci musiały pracować, nawet w kopalniach. Biedni żyli w lepiankach, czworakach itp. Robotnicy budujący Gdynię mieszkali w tzw. Meksyku i Pekinie, jeszcze są do dzisiaj w części a niektórzy na początku spali pod przysłowiowym mostem albo na plaży. Taka jest prawda o tamtych czasach w przedwojennej Polsce czy Wolnym Gdańsku. A do dzisiej tak jest , a może jeszcze gorzej w brazylijskich fawelach , Indii, Bangladeszu, środkowej Afryce i dziesiątkach innych krajów.

      • 2 1

    • Idź się przewietrzyć bo czuć nekrofobia .

      • 3 0

    • Joooo.. apartamenta ważne, taki Daniel z Pcimia może kupić apartament warty 2.6mln zł za 700tys zł. Magia.

      • 7 2

    • I czterdziesci chatek Obajtka

      • 7 0

    • Planiści, którzy rozwalili historyczne dzielnice

      Żeby warszawka mogła nieco prościej jechać nad morze. Jest się czym chwalić

      • 3 5

  • Opinia wyróżniona

    Często na starych (9)

    zdjęciach jest tyle drzew że zasłaniają dalszy plan.
    Dziś te drzewa rzadziej rosną albo mają mniej absorbujące obraz liście

    Kawał historii

    • 119 18

    • Wszystko dla autek. (1)

      • 7 22

      • Znowu masz coś do powiedzenia?

        Ty doktor, weź i sam się zbadaj. Tę pętlę zlikwidowano w latach 60-tych czyli jeszcze za komuny , a ty gadasz o rządzących dzisiaj. Na dawnej pętli na Oruni w latach 70-tych miałem praktyki zerowe na studiach i grabiliśmy trawę na likwidowanym torowisku.

        • 1 1

    • po prostu 2 różne pory roku.

      Ale masz rację co do masowej wycinki drzew w Polsce. Obecnie jest jedna wielka rzeź drzew. A ludzie się tylko przyglądają. Dużo jeszcze musimy się swojej wolności i swobód obywatelskich nauczyć. Gdybyśmy z tego korzystali dzisiaj wycinek drzew by nie było.

      • 8 3

    • To chyba nie widziałeś starych zdjęć Gdańska. (2)

      I nie mówię o dzielnicach które 100 lat temu były polami.

      • 11 4

      • Dokładnie tak (1)

        Niech poszuka na przedwojennych zdjęciach Placu Kobzdeja czy Parku Świętopełka. Kiedyś tam były budynki i beton, a teraz zieleń.

        • 13 3

        • Tylko że na ulicach przed budynkami była zielen

          A nie Kije w doniczkach

          • 6 5

    • Odśnieżanie ulic solą i spaliny zabiły drzewa a teraz bedą ludzie zabujane.

      • 6 13

    • To się fachowo nazywa "zima".

      • 15 10

    • Tacy ludzie rządzą miastem

      • 14 16

  • Dawac tramwaj z oliwy przez spacerowa do pkp osowa! (1)

    • 2 3

    • Osowa to nie Gdansk

      To Pruszcz Gdański

      • 0 2

  • W przyjezdnych mieszkańcach Gdańska jest niezrozumiały sentyment do wszystkiego co niemieckie (6)

    Chcieliby żeby było jak za Niemca

    • 11 56

    • Lepiej niemieckie, niż kacapskie jak chce PiS. (4)

      • 16 12

      • Akurat oni chcą kacapskie... Dobre sobie. (3)

        Dlatego walczą od roku z Ruskimi. Słuchaj uchem, a nie brzuchem

        • 7 13

        • Złodziej najgłośniej krzyczy - łapać złodzieja! (2)

          Niszczą Polskę, polskich przedsiębiorców, polskich obywateli, walczą z UE, zupełnie jakby grali dla Wladymira Wladymirowicza.

          • 11 5

          • tak trolu okadaja obecnie najbardziej emerytów którzy nigdy tylke piniedze nie dosdtawala a za Truska całe 5 zł mieli (1)

            • 2 9

            • A inflacja 50% wciagu 2 lat , to co to za podwyżka . Socjal zasiłek .

              • 6 2

    • Też nie rozumiem tej germanofilii

      Germanofile chcieliby żeby w Polsce był dobrobyt jak w Niemczech, ale przez samo wychwalanie wszystkiego "Hergestellt in Deutschland" i deprecjonowanie wszystkiego co polskie oddalają od nas perspektywę niemieckiego dobrobytu.

      Żeby wzorować się na niemieckim sukcesie powinniśmy spojrzeć jak tam doszli. Nie "co mówią" tylko "co zrobili". Doszli tam przez protekcjonizm, patriotyzm konsumencki, rozwój niemieckich przedsiębiorstw, rozwój niemieckiego przemysłu, nie wspominając o nielegalnych sposobach jak podrabianie naszej waluty za Fryderyka II czy grabieży podczas wojen.

      Teraz ci Niemcy przychodzą i mówią nam, że drogą do dobrobytu jest wolny rynek (zamiast protekcjonizmu), kupowanie zagranicznych produktów (najlepiej niemieckich, zamiast patriotyzmu konsumenckiego), rozwój globalnych firm (które często należą do Niemców, ale przecież "kapitał nie ma narodowości") i zamykanie przemysłu (żeby Polska ograniczyła CO2, a Niemcy w tym czasie otworzą kolejną kopalnię).

      Ale czy rzeczywiście są zwolennikami wolnego rynku? Przed wejściem Polski do UE mieliśmy słaby przemysł ale konkurencyjne rolnictwo. Dlatego wolny rynek dotyczy przemysłu (bo niemieckie firmy i tak są chronione przez patenty) za to rolnictwo jest centralnie sterowane, żeby polskie rolnictwo nie zagroziło niemieckiemu.

      Tak więc dalej chwalcie wszystko co niemieckie, a Polska nigdy nie będzie drugimi Niemcami, tylko posłuszną niemiecką kolonią jak Namibia czy Tanzania, której niemiecki Pan będzie narzucał swoją wolę i ingerował w wewnętrzne ustawy.

      • 5 14

  • I w całym miescie powinno sie zlikiwdowac te koszmarne torowiska z wiszacymi drutami tamwaj to obecnie najwiekszy szkodnik w (3)

    relikt minionej epoki !!

    • 5 29

    • Przestań już. (2)

      Wyprowadz się do Gliwic i daj już spokój.

      • 7 3

      • przyjechałes z tej wiochy to tam wracaj :) (1)

        • 1 2

        • Gdańsk i Gliwice więcej łączy niż dzieli.

          Na podstawie ustaleń jałtańskich i poczdamskich Gliwice tak samo jak i Gdańsk zostały po II wojnie światowej przyznane Polsce. W Gdańsku tak samo jak i w Gliwicach osiadło wielu przesiedleńców z kresów wschodnich.

          • 1 1

  • Grunwaldzka

    cała obsadzona wielkimi drzewami, ech...

    • 8 1

  • współczucie dla tych co tam mieszkali hałas dudnienie i jak przejcehał tramwaj to szklanki podskakiwały na stole

    • 4 5

  • Pętli nie pamiętam (1)

    Choć jestem rocznik 50 ale pamiętam jak na pobliski plac Maczka od czasu do czasu przyjeżdżało wesołe miasteczko były huśtawki karuzela duża i karuzela mała dla mniejszych dzieci Frajdę mieliśmy dużą

    • 16 0

    • też to pamiętam

      huśtawki były w kształcie łódek ,a karuzele miały takie grube łańcuchy i metalowe fotele i niektórzy tymi fotelikami i łancuchami razem sie jak karuzela była w ruchu oplatywali

      • 2 0

  • Poszukiwaczom zaginionych drzew przypominam (3)

    że przed wojną w Gdańsku mieszkało 250 tysięcy ludzi, a teraz w aglomeracji trójmiejskiej mieszka 1,5 miliona ludzi. Więcej mieszkańców to więcej budynków i szersze drogi, żeby ci mieszkańcy mogli się przemieszczać i żeby do ich lokalnych knajpek dojeżdżało zaopatrzenie z sojowym latte.

    • 10 12

    • (1)

      Pff, po pierwsze raz piszesz o Gdańsku, a raz o Trójmieście. Poza tym piszesz o zmianach demograficznych, a pomijasz rozwój terytorialny. Te 1,5 mln mieszkańców zajmuje kilkukrotnie większą powierzchnię niż te 250 tys.

      • 5 1

      • Dobrze wiem co porównuję

        Przedwojenne Wolne Miasto Gdańsk, gdy mieszkańcy Gdańska nie jeździli codziennie do Gdyni i vice versa, bo była za granicą vs dzisiaj, gdy Trójmiasto jest połączone i ludzie z Pruszcza potrafią dojeżdżać codziennie do pracy w Gdyni i z Wejherowa do Gdańska. Dlatego oprócz budynków przypomniałem o potrzebie rozwoju dróg i kolei.

        • 2 0

    • Tak dla ścisłości w 1939 - 388 tysięcy.

      • 4 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Sprawdź się

Sprawdź się

Co trzymała w dłoniach „Natasza” - dziewczyna z pomnika Braterstwa Polsko-Radzieckiego w Gdyni?

 

Najczęściej czytane