Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Zapomniany czarnoskóry generał z Gdańska

Tomasz Kot
23 kwietnia 2015 (artykuł sprzed 9 lat) 
Opinie (39)
Urodzony w Gdańsku generał Władysław Franciszek Jabłonowski był nazywany "polskim Murzynem". Urodzony w Gdańsku generał Władysław Franciszek Jabłonowski był nazywany "polskim Murzynem".

Urodzony w Gdańsku generał Władysław Franciszek Jabłonowski był nazywany "polskim Murzynem".

Choć został uwieczniony w polskiej literaturze, to niemal nikt nie kojarzy go z Gdańskiem, a przecież generał Władysław Franciszek Jabłonowski urodził się właśnie tu 25 października 1769 roku.



Jego narodzinom towarzyszył skandal obyczajowy, gdyż chłopiec był owocem romansu angielskiej arystokratki Marii Delaire i jej czarnoskórego służącego. Wielkodusznością wykazał się mąż pani Delaire, pułkownik Konstanty Jabłonowski, który usynowił dziecko.

Ojciec wychował Władysława na polskiego patriotę. Chłopak większość życia spędził we Francji. Uczył się w szkole wojskowej w Brienne-le-Château. Jego kolegą ze szkolnej ławy był Napoleon Bonaparte, który ponoć często dokuczał naszemu rodakowi z powodu koloru skóry.

W latach 1785-94 Jabłonowski służył w armii francuskiej. W 1794 r. Władysław wyjechał z Francji i wziął udział w Powstaniu Kościuszkowskim, walcząc u boku Kościuszki. Walczył w bitwach pod Szczekocinami i Maciejowicami, w insurekcji warszawskiej i w obronie Pragi.

Jako doskonale wykształcony i utalentowany oficer, dosłużył się w polskiej armii stopnia podpułkownika. Po klęsce pozostał w kraju, stając się jednym z założycieli Centralizacji Lwowskiej - konspiracyjnej organizacji niepodległościowej obejmującej trzy zabory. Z jej upoważnienia wyjechał z misją nawiązania kontaktu z rządami francuskim i tureckim.

Po rozbiciu Centralizacji, Jabłonowski wstąpił do polskich Legionów we Włoszech, oddając się pod komendę generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Szybko awansował na generała brygady. W legionach zaczęto nazywać go "Murzynkiem". W 1799 roku odznaczył się w bitwach pod Bosco i Posturaną. W 1801 roku po pokoju w Lunéville generał Jabłonowski nie podał się do dymisji, tak jak uczyniło to wielu oficerów rozczarowanych francuskim traktowaniem.

Już jako francuski generał objął dowództwo nad 113. Półbrygadą Piechoty, utworzoną z dawnej Legii Naddunajskiej gen. Karola Kniaziewicza. Buntownicze nastroje tej formacji sprawiły, że Francuzi wysłali ją na San Domingo do tłumienia antyfrancuskiego powstania czarnych niewolników. Napoleon chwilowo nie przewidywał działań w sprawie Polski, a potrzebował mięsa armatniego na kolejną wojnę.

Polscy Legioniści podczas walki na San Domingo (dziś Haiti). Polscy Legioniści podczas walki na San Domingo (dziś Haiti).

Polscy Legioniści podczas walki na San Domingo (dziś Haiti).


Na wyjazd na Haiti Jabłonowski zdecydował się z pobudek ekonomicznych - miał nadzieję, że podratuje w ten sposób swoje finanse. Na Santo Domingo zgasła jednak gwiazda polskiego generała z Gdańska. Nie zdążył wziąć udziału w walkach. Dwa tygodnie po przybyciu, 29 października 1802 r., zmarł w Jeremie na żółtą febrę, która zdziesiątkowała szeregi legionistów.

Z pięciu tysięcy polskich żołnierzy, którzy popłynęli na Santo Domingo, przeżyło około 700. Reszta zmarła na tropikalne choroby lub zginęła w krwawych walkach w dżungli. Około 300 wróciło do Europy, reszta pozostała na Haiti. Najprawdopodobniej byli to legioniści pochodzenia chłopskiego, których nie stać było na powrót. Być może nie mieli do czego wracać.

Ponoć 150 Polaków porzuciło służbę francuską i wzięło udział w walkach po stronie czarnych powstańców. Coś w tym musi być, bowiem w pierwszej konstytucji Haiti znalazł się zapis, w którym zagwarantowano Polakom pełne prawa obywatelskie w przypadku, gdy zdecydują się zostać na wyspie. Artykuł ten wykreślono ponoć z haitańskiej konstytucji po klęsce (7:0), jaką zadali drużynie z Santo Domingo polscy piłkarze, podczas mundialu w Niemczech w 1974 r.

Wracając do generała Jabłonowskiego, to w literaturze polskiej uwiecznili go Wacław Gąsiorowski w powieści "Czarny generał" i Adam Mickiewicz w "Panu Tadeuszu":

"Jak Jabłonowski zabiegł, aż kędy pieprz rośnie,
Gdzie się cukier wytapia i gdzie w wiecznej wiośnie
Pachnące kwitną lasy; z legiją Dunaju
Tam wódz Murzyny gromi, a wzdycha do kraju."

Może współcześni gdańszczanie powinni jakoś upamiętnić dzielnego generała, skwerkiem, a może tramwajem własnego imienia? A może pamięć o Jabłonowskim powinna zostać jedynie na kartach dzieł literackich?

Zobacz także

Więcej w kategorii Historia

Opinie (39) 10 zablokowanych

  • 2015-04-23 15:15

    Pokój chatom, wojna pałacom.

    9 lat

    • 29 19

  • 2015-04-23 15:18

    Dobry artykuł.

    Ciekawa historia.

    jestem na tak

    9 lat

    • 107 1

  • 2015-04-23 15:31

    Bardzo interesujący artykuł. (5)

    A z kolei nawiązując do tej epoki, niewielu wie, że wielki Poeta Aleksander Puszkin również był Mulatem.

    november rain

    9 lat

    • 49 2

    • 2015-04-23 16:22

      bo pewnie też chciała matka jego skosztować czarnego węża

      9 lat

      • 11 13

    • 2015-04-23 17:47

      jego pradziadek był murzynem

      więc jego dziadek był mulatem, a nie on sam

      tak dla ścisłości

      9 lat

      • 10 1

    • 2015-04-23 19:44

      nu da, nu da

      Arabowie to rasa biała, a jego ojciec był Arabem, więc i ASP był białym człowiekiem

      zgadnij

      9 lat

      • 4 6

    • 2017-11-14 12:17

      Podobnie - Aleksander Dumas ojciec.

      biscotto

      6 lat

      • 2 1

    • 2017-11-26 13:45

      Maciej

      Jego pradziadek był Mulatem, zatem on wedle wszelkiego prawdopodobieństwa Mulatem już nie był.

      6 lat

      • 0 0

  • 2015-04-23 15:37

    (5)

    No właśnie. Po Gdańsku mknie tramwaj nazwany imieniem Adolfa Butenandta, a Jabłonowskiego nikt w żaden sposób nie uhonorował.

    9 lat

    • 72 7

    • 2015-04-23 15:51

      Może to z powodu uprzedzen rasistowskich...... A może nazwać tak jakiś karawan?!

      jo-jo

      9 lat

      • 11 4

    • 2015-04-23 18:02

      Butendandt współpracował z dr Mengele (1)

      więc tramwaj mu się należy. Za niedługo będzie tramwaj Stepan Bandera czy Dmytro Klaczkiwski.

      Edwin

      9 lat

      • 10 8

      • 2015-04-23 18:31

        Tramwaj Arthur Greiser!

        Wybitny gdańszczanin przecież

        na pohybel FSD

        9 lat

        • 1 4

    • 2015-04-23 18:22

      możesz wyjaśnić czym Jablonowski przysłużył się Gdańskowi ?

      Piotr I

      9 lat

      • 9 7

    • 2017-11-14 13:26

      Taką propozycję

      Zgłasza się do Urzędu Miejskiego, tu jest miejsce na wiadomośći

      iska

      6 lat

      • 2 0

  • 2015-04-23 15:39

    (2)

    Konstytucja innego kraju gwarantowała nam prawa obywatelskie za samo bycie Polakami? Niesamowite. Dlaczego nigdy o tym nie słyszałem? Skąd macie takie info?

    9 lat

    • 41 9

    • 2015-04-24 06:42

      gdyz

      Powszechnie uczylo sie nas o konstutucjach, ktore za samo bycie Polakiem praw obywatelskich pozbawialy.Takie tam rusiekie, pozytywne, podejscie do swiata. Nas Polakow wszyscy nienawidzili i tylko mordowali. Nasi pradziadowie, dziadowie i ojcowie byli bierni. A bohaterowie narodowi to glownie desperaci - samobojcy. Takie tam ruskie spojrzenie na polska historie sila wbijana do glow mlodych ludzi.

      a.

      9 lat

      • 10 2

    • 2017-11-14 13:27

      A słyszał Pan o niedźwiadku "Wojtku"

      Za komuny wiele takich historii było nie wygodnych.

      Polak z dziada pradziada

      6 lat

      • 4 1

  • 2015-04-24 10:30

    Nie do końca tak z tym polskim osadnictwem

    Po zwycięstwie powstańców, ustanowiono zakaz osiedlania się ludności białej na Haiti, jednak do ludności czarnej oficjalnie zaliczono Polaków i Niemców.
    :)

    Storyk

    9 lat

    • 24 0

  • 2015-04-24 13:09

    Artykuł

    no proszę...na trojmiasto.pl nareszcie ciekawy artykuł.

    gratulacje panie Kot za zwrócenie uwagi czytelnikom na ciekawy temat oraz za zainteresowanie. Czytalo sie lekko i przyjemnie, a tresc odpowiednia (nie byla wyczerpujaca i nudna, co bardzo zaciekawilo)

    ;)

    9 lat

    • 17 1

  • 2015-04-24 17:00

    dygresja

    Mamy rocznicę rzezi.
    O tym jednak nie wolno wspominać...

    "Dokładnie sto lat temu padł rozkaz, by mordować bez słuchania głosu sumienia: kobiety, dzieci, starców. W ten sposób masakry Ormian stały się elementem oficjalnej polityki rządu, która doprowadziła do usunięcia z powierzchni ziemi półtora miliona istnień ludzkich. Opowieść o zgwałconej i krzyżowanej Armenii jest trafną metaforą wydarzeń sprzed stu lat."

    9 lat

    • 15 1

  • 2015-04-24 17:46

    najpierw budynia usunąć ze stołka (1)

    z tym osobnikiem czeka nas tylko brnięcie w bagnie istne rotenborough

    9 lat

    • 8 21

    • 2021-06-18 08:17

      No popatrz

      Prorok

      2 lata

      • 0 0

  • 2015-04-25 05:45

    ci co zostali na Haiti z legionistów

    tylko po to zostali by robić tam małych białasków z tubylcami

    9 lat

    • 2 5

1
2
3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

TV Filmy

6011

Ten tunel ratował kiedyś życie (69)

więcej (1566)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Co pierwotnie oznaczała nazwa Sopot?

 

Najczęściej czytane