Zachwyty nad modną Gdynią

Jarosław Kus

22 października 2018 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (32)

Najnowszy artykuł na ten temat "Banany jedzą tylko dzieci bardzo bogate"

"Panorama portu w Gdyni" w wizji Antoniego Suchanka, gdyńskiego malarza.

Październikową podróż w obrazach odbywamy - podobnie jak we wrześniu - razem z czasopismami: "Tygodnik Ilustrowany", "Światowid" i "Przewodnik Katolicki". W 1933 roku zachwyt nad gdyńskim portem mieszał się ze staraniami o rozbudowę floty wojennej.

Tym razem wędrówkę rozpoczynamy wizytą w pracowni malarskiej pewnego gdańszczanina w roku 1863; mowa tu o Wilhelmie Auguście Stryowskim, gdańskim artyście malarzu, muzealniku i pedagogu, który w dziejach Gdańska zapisał się jako jeden z założycieli Muzeum Miejskiego, mieszczącego się w murach dawnego klasztoru franciszkańskiego (obecnie Muzeum Narodowe w Gdańsku).

Cieszący się uznaniem w całej Europie Stryowski (jego nazwisko często zapisywano również jako: Striowski, Strijowski, Striyowski, Stryjowski czy Stryjewski) specjalizował się głównie w malarstwie rodzajowym, bardzo często malując sceny z życia społeczności żydowskiej. Reprodukcje kilku obrazów Stryjowskiego - również o tematyce żydowskiej - zamieścił "Tygodnik" na swych łamach w latach 1863 i 1883.

Po tym malarskim początku dzisiejszej podróży przenosimy się do roku 1923, trafiając weń w ważnym - nie tylko dla Kaszubów - momencie. "Tygodnik", podobnie jak i wrześniowy "Przewodnik Katolicki", na swych stronach wspomina zmarłego w tych dniach "króla Kaszubów", czyli Antoniego Abrahama. Jego śmierć odbija się szerokim echem w całym kraju: magazyn przypominając sylwetkę "tego niestrudzonego działacza dla ziemi Kaszubskiej", w podniosłych słowach opisuje jego ostatnią drogę do "Oksywji", gdzie żegnany "przez tłumy niezliczone", spoczywa "na tym najpiękniejszym polskim cmentarzu".

Ale to jeszcze nie koniec smutnych wiadomości znad Bałtyku: 6 października startuje z Pucka łódź latająca Macchi M-9, pilotowana przez porucznika pilota Ludwika Patalasa. Nagle - na pułapie około 1000 metrów - samolot wpada w korkociąg, po czym rozpada się w powietrzu, a jego szczątki spadają do Zatoki Puckiej: Patalas ponosi śmierć na miejscu, ginie również lecący razem z nim kapitan obserwator Wiktor Karczewski.

Przeprowadzone później dochodzenie wykaże, że prawdopodobną przyczyną katastrofy była awaria silnika lub inna usterka techniczna. Śledczy nie wykluczą też błędu pilota, który - być może - samolotem wszedł w zakręt zbyt ostro. Ryzyko kolejnych wypadków jest bardzo duże, dlatego też zapada decyzja o wstrzymaniu lotów Macchi M-9 i skierowaniu ich do przeglądu w warszawskich Centralnych Warsztatach Lotniczych.

Włoskie maszyny powrócą do służby wiosną roku 1925 - już ze wzmocnionymi kadłubami i zaleceniem unikania gwałtownych ewolucji i ostrych skrętów.

Żeby jednak nie popaść w nadmierny pesymizm, proponujemy odrobinę aktywności fizycznej, najlepiej - dopóki pogoda dopisuje - "przebywając cały dzień niemal nad morzem". Takim właśnie "ćwiczeniom gimnastycznym" i "zabawom na świeżem powietrzu" oddawały się, "podczas wakacyj letnich", "ogorzałe i pełne życia dziewczęta", "zwane żartobliwie przez kaszubów [!] szprotkami". Jest to doskonały sposób, by zyskać "duży zasób zdrowia i siły", niewątpliwie potrzebny "podczas [nadchodzącej] długiej zimy w murach miasta".

Pełni nowych sił i energii przenosimy się do roku 1928 i mijając - kołyszący się na falach - "polski hydroplan na polskim morzu" (włoskie maszyny przeszły na emeryturę w roku 1926), śmiało zmierzamy na Hel, by tam wziąć udział w "żniwach pobrzeża morskiego", jak określano jesienny połów "do wybrzeży zbliżających się ławic pędzących na oślep ryb". A że do rybackich sieci trafiają nie tylko ryby, to już zupełnie inna historia...

Więcej ryb w sieciach to również więcej ryb na stołach i to w najdalszych nawet zakątkach Polski. Przyda się więc ich szybki transport: ten kolejowy wydaje się najszybszy i najpewniejszy, tym bardziej, że koleje starają się "łączyć niepowiązane dotychczas komunikacją kolejową strony i punkty państwa".

W ramach tych ambitnych zamierzeń na Pomorzu trwa budowa "linji, która ma łączyć Bydgoszcz z Gdynią z ominięciem Gdańska" - w październiku roku 1928 następuje uroczyste "otwarcie odcinka między Czerskiem a Kościerzyną", z udziałem m.in. "ministra komunikacji Kühna Alfons Walenty Kühn był ministrem komunikacji kilku kolejnych rządów II Rzeczpospolitej) oraz "ks. biskupa Okoniewskiego" (Stanisław Okoniewski - biskup chełmiński w latach 1926-1944, często określamy mianem "biskupa morskiego"), który z tej okazji odprawia uroczystą mszę świętą.

Październik roku 1928 upływa pod znakiem nie tylko rybaków i kolejarzy: to czas szczególny również dla mieszkańców "stolicy Kociewia", czyli "malowniczo położonego" i "posiadającego śliczne ogrody miejskie" Starogardu Gdańskiego. Nie dość, że Starogard może poszczycić się 750 latami istnienia, to w 751 rok istnienia wejdzie z nowym, "świeżo budującym się parkiem nad rzeką w środku miasta".

Pięć lat później nad morze przyjeżdżamy z "premjerem Jędrzejewiczem" (Janusz Jędrzejewicz, premier rządu Rzeczpospolitej Polskiej w latach 1933-1934), który w październiku złożył w Wolnym Mieście Gdańsku oficjalną wizytę.

Spotkanie szefów państwa przebiega w bardzo serdecznej atmosferze - nareszcie pojawia się realna szansa na poprawę nie najlepszych stosunków polsko-gdańskich: "prezydent senatu gdańskiego Rauschning" (Hermann Rauschning - prezydent Senatu w latach 1933-1934) wyraża nadzieję, że "ciężki okres wzajemnych stosunków minął na długo". Ten optymizm zdaje się podzielać również premier Jędrzejewicz, który dostrzegłszy "wolę Gdańska "jak największego zbliżenia do Polski", ze swej strony potwierdza "wolę Polski do "zapewnienia Gdańskowi największego rozkwitu"". Ale nie podoba się to rządzącym miastem nazistom, a nawet... będącym w opozycji socjalistom.

Konflikt z Albertem Forsterem, gauleiterem gdańskiego NSDAP, staje się przyczyną dymisji Rauschninga z funkcji prezydenta Senatu jesienią roku 1934 (pół roku wcześniej ze stanowiska rezygnuje też premier Jędrzejewicz, obie dymisje nie mają jednak nic wspólnego ze sobą).

Wróćmy jednak do października roku 1933 i z Gdańska przenieśmy się do "bardzo modnej" Gdyni, dumnej ze swego "wielkiego, potężnego portu", wyrosłego "w naszych oczach na miejscu rybackiej wsi" i będącego "najlepszą propagandą naszych praw do morza". Tym razem jednak, zamiast podziwiać największą chlubę II Rzeczpospolitej ("nie wystarczy zachwycać się Gdynią, nie wystarczy wyjeżdżać nad morze") trzeba "myśleć realnie o obronie naszego stanu posiadania." Czyli podjąć wysiłek rozbudowy floty wojennej, która - "w przeciwieństwie do armji lądowej, jest nietylko siłą podczas wojny", stając się jednocześnie "siłą w czasie pokoju": dając "zatrudnienie przemysłowi, hamując zapędy sąsiadów i będąc najlepszą gwarancją bezpieczeństwa i pokoju".

Ale przecież w zachwycaniu się Gdynią nie ma nic złego, zwłaszcza jeśli robi się to w stylu Antoniego Suchanka*.

* - Antoni Suchanek (1901-1982) - malarz, marynista, który osiadłszy w Gdyni czerpał inspirację z powstającego miasta, portu i stoczni: przed wybuchem wojny malował najczęściej z perspektywy Kamiennej Góry i Kępy Oksywskiej.

Źródło: "Tygodnik Ilustrowany", "Światowid" i "Przewodnik Katolicki" - numery z października z lat 1863, 1883, 1923, 1928, 1933 i 1938. Skany pochodzą z Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Łódzkiego, Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej i Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.

Jarosław Kusj.kus@trojmiasto.pl

Opinie (32) 4 zablokowane

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 11:48

Dziś to już został tylko płacz nad Gdynią (8)

Miasto impasu.

jasiek
5 lat
- 54 41
Twoja opinia

Zmień treść

Miasto impasu.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 13:08
  
  (2)
  
  Oj Jasiu Jasiu. Lepiej zabierz się za odrabianie lekcji, a nie w internetach siedzisz i głupoty wypisujesz.
  
  mama Jaśka.
  5 lat
  - 18 8
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Oj Jasiu Jasiu. Lepiej zabierz się za odrabianie lekcji, a nie w internetach siedzisz i głupoty wypisujesz.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-10-22 16:33
    
    ma chłop rację (1)
    
    Dziura jakich mało. A za 4 lata to już nawet Radom będzie daleeeeko z przodu
    
    5 lat
    
    6 7
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Dziura jakich mało. A za 4 lata to już nawet Radom będzie daleeeeko z przodu
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2018-10-22 17:32
      
      ty chyba nawet nie byłeś na stronie Wikipedii Radomia szpagatowy podróżniku
      
      5 lat
      
      5 1
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 13:42
  
  słaby troling ale to jest właśńie poziom Kaczyńskiego i NSDAPiSSR
  
  kłamać w żywe oczy, pluć i obsmarowywać
  wbrew faktom, wbrew prawdzie,
  kłamać na oślep i wmawiać ludowi na siłę,
  że białe jest czarne
  
  5 lat
  - 11 11
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  kłamać w żywe oczy, pluć i obsmarowywać wbrew faktom, wbrew prawdzie, kłamać na oślep i wmawiać ludowi na siłę, że białe jest czarne
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 15:43
  
  i niewolnikow (1)
  
  którzy boja się być wolni, chcą tylko mieć dobrego Pana który im airshow zafunduje z ich podatków
  
  5 lat
  - 8 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  którzy boja się być wolni, chcą tylko mieć dobrego Pana który im airshow zafunduje z ich podatków
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-10-22 16:08
    
    ludzkiego pana
    
    5 lat
    
    4 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 16:13
  
  (1)
  
  Lepiej żyć w takiej Gdyni, aniżeli w Gdańsku, który już niedługo może mieć prezydenta z PIS
  
  borek
  5 lat
  - 4 11
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Lepiej żyć w takiej Gdyni, aniżeli w Gdańsku, który już niedługo może mieć prezydenta z PIS
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-10-24 20:57
    
    I dobrze, znowu, na tym wyjdzie
    
    Bo trzeba wiedziec, skad wiatr wieje.
    
    5 lat
    
    0 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Bo trzeba wiedziec, skad wiatr wieje.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 12:08

Dziś by tego nie było - nad białą farbą trudno się zachwycać.

5 lat
- 34 11
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 13:02

Cxz

Coś poszło nie tak
.
.....

Gcy
5 lat
- 19 8
Twoja opinia

Zmień treść

Coś poszło nie tak . .....
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 13:22

Wspaniałe (3)

Dziś z panoramy Antoniego Suchanka nic nie pozostało! Wszystko zasłaniają bloki i biórowce.
oraz zanieczyszczone powietrze!!!

artysta
5 lat
- 11 19
Twoja opinia

Zmień treść

Dziś z panoramy Antoniego Suchanka nic nie pozostało! Wszystko zasłaniają bloki i biórowce. oraz zanieczyszczone powietrze!!!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 13:43
  
  co, nie załapałeś się na pracę w "biórze"
  
  ciekawe dlaczego
  
  5 lat
  - 9 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  ciekawe dlaczego
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 14:53
  
  zanieczyszczone powietrze? (1)
  
  Widać Twoja wiedza co do zanieczyszczonego powietrza w Gdyni jest na bardzo niskim poziomie jak i Twoja wypowiedź.
  
  rep
  5 lat
  - 8 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Widać Twoja wiedza co do zanieczyszczonego powietrza w Gdyni jest na bardzo niskim poziomie jak i Twoja wypowiedź.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-10-22 16:10
    
    widocznie jego trzymają w kotłowni przywiązanego
    
    5 lat
    
    2 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 13:24

kurrrł ła kiedyś to bylo :)

Gdynia_Nosaczowo
5 lat
- 9 5
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 14:00

kocham Gdynia (2)

Uwielbiam to miasto, jest najpiekniejsze, rozrasta sie, tworzona architektura jest piekn I nowoczesna.
Ciagle ci sie dzieje w miescie.
nie moge na nic narzekac - mieskza sie tutaj wspaniale!

Gdynianka
5 lat
- 22 28
Twoja opinia

Zmień treść

Uwielbiam to miasto, jest najpiekniejsze, rozrasta sie, tworzona architektura jest piekn I nowoczesna. Ciagle ci sie dzieje w miescie. nie moge na nic narzekac - mieskza sie tutaj wspaniale!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 16:41
  
  dzieje się zwłaszcza w weekendy po sezonie........
  
  5 lat
  - 4 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 16:50
  
  Pani to chyba popada w nadmierny zachwyt. Moze to wina nadmiaru jodu. A moze wina nadmiaru wina.....
  
  5 lat
  - 5 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Pani to chyba popada w nadmierny zachwyt. Moze to wina nadmiaru jodu. A moze wina nadmiaru wina.....
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 14:55

Tyle nam pozostaje... (2)

Zachwycać się jak to kiedyś Gdynia była piękna...

Jaka przyszłość?
5 lat
- 16 5
Twoja opinia

Zmień treść

Zachwycać się jak to kiedyś Gdynia była piękna...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 15:17
  
  (1)
  
  mowisz o tym polu co kiedys bylo? jara Cie wies to wracaj na podlasie :)
  
  5 lat
  - 3 8
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  mowisz o tym polu co kiedys bylo? jara Cie wies to wracaj na podlasie :)
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-10-22 15:41
    
    a
    
    kurka
    
    a
    5 lat
    
    1 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    kurka
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 15:39

Piekny port z Seatem ibiza hehe w wodzie

5 lat
- 2 6
Twoja opinia

Zmień treść

Piekny port z Seatem ibiza hehe w wodzie
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 15:55

Ale przecież w zachwycaniu się Gdynią nie ma nic złego, zwłaszcza (2)

jeśli robi się to w stylu Wojciecha Szczurka. Tak raczej powinno byc napisane...

... Pnie Kus.
5 lat
- 6 2
Twoja opinia

Zmień treść

jeśli robi się to w stylu Wojciecha Szczurka. Tak raczej powinno byc napisane...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 16:14
  
  powiało nudą (1)
  
  i przetrąconym kręgosłupem
  
  5 lat
  - 2 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  i przetrąconym kręgosłupem
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-10-24 22:31
    
    włóż gorset
    
    5 lat
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-10-22 17:16

Eeeeeee (1)

Gdynia nigdy nie była i nie będzie modna. Betonowy surrealizm, mały skrawek plaży i brzydki skwer Kościuszki. Zaścianek i wiocha inspirująca do wielkiego miasta. Co by nie zrobić w tej Gdyni to i tak zawsze będzie wiocha.

W życiu
5 lat
- 12 17
Twoja opinia

Zmień treść

Gdynia nigdy nie była i nie będzie modna. Betonowy surrealizm, mały skrawek plaży i brzydki skwer Kościuszki. Zaścianek i wiocha inspirująca do wielkiego miasta. Co by nie zrobić w tej Gdyni to i tak zawsze będzie wiocha.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-10-22 18:31
  
  "inspirująca"?
  
  chyba aspirująca...
  
  5 lat
  - 7 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  chyba aspirująca...
  Regulamin dodawania opinii