Wojenne tragedie u polskich wybrzeży

Michał Lipka

25 maja 2013 (artykuł sprzed 11 lat)

Opinie (169)

Najnowszy artykuł na ten temat Rocznica zatopienia Gustloffa. Czy jest co obchodzić?

Wilhelm Gustloff w swój ostatni rejs wypłynął z Gdyni. Na pokładzie miał od 5 do 9 tys. pasażerów - cywilnych mieszkańców Prus Wschodnich i Gdyni, oraz rannych żołnierzy niemieckich.

Zatopienie niemieckich transportowców, które zimą 1945 poszły na dno Bałtyku z kilkunastoma tysiącami pasażerów, wciąż budzi emocje. Choć prawo pozwalało na atakowanie takich jednostek, a na ich pokładach na pewno byli także członkowie zbrodniczych niemieckich władz, ilość ofiar nie pozwala przejść obok tych zdarzeń obojętnie.

"General von Steuben" został zatopiony 10 lutego 1945 roku w okolicach Ustki.
Obraz sonarowy wraku statku "Goya".

fot. Urząd Morski w Gdyni
Komandor podporucznik Aleksander Marinesko dowodził okrętem S-13, który zatopił Wilhelma Gustloffa i Generala von Steubena.

Zimą 1945 roku nawet dla najzagorzalszych i najbardziej fanatycznych nazistów stało się jasne, że wojna jest już przegrana. Mało kto wierzył w obiecaną przez Hitlera wunderwaffe mającą w cudowny sposób odwrócić to, co było już nieuniknione. Do Niemiec od zachodu zbliżały się połączone siły amerykańsko-brytyjskie, od wschodu silnie nacierały fronty Armii Czerwonej, której tak bardzo obawiali się naziści. Wobec zbrodni jakich dopuszczali się na Rosjanach, raczej nie mogli liczyć na ich pobłażliwość.

Mając zatem na względzie uratowanie jak największej liczby obywateli zagrożonych "czerwoną zarazą" dowódca Kriegsmarine, wielki admirał Karl Dönitz, wydał rozkaz przeprowadzenia operacji "Hannibal", która zakładała morską ewakuację Niemców do bezpiecznych portów na zachodzie.

Początkowo ewakuowany miał być wyłącznie personel niemieckiej marynarki, ale dość szybko zapadła decyzja, iż w przypadku wolnych miejsc, na pokłady można było zabierać również cywilnych uchodźców.

Do tej operacji wyznaczono, oprócz jednostek pomocniczych, duże statki takie jak "Wilhelm Gustloff", "Goya", "General von Steuben", "Hansa" czy też "Hamburg", które zabierały na swe pokłady po kilka tysięcy uchodźców.

Wychodząc jednak w morze również narażały się na duże niebezpieczeństwo w postaci radzieckich okrętów podwodnych. Tym bardziej, że niektóre z tych statków posiadały uzbrojenie, a inne wypływały w eskorcie okrętów. Zatem, w myśl prawa międzynarodowego, mogły być atakowane bez wcześniejszego ostrzeżenia. Niemieckie dowództwo musiało zdawać sobie z tego doskonale sprawę, a mimo to świadomie narażało uchodźców i swój personel na niebezpieczeństwo.

Komandor podporucznik Władymir Konowałow wsławił się zatopieniem "Goi".
Gwiazda orderu Bohatera Związku Radzieckiego. Konowałow dostał ją za życia, Marinesko już pośmiertnie.

Jednym z operujących w tym czasie na wodach Bałtyku radzieckich okrętów podwodnych był S-13 dowodzony przez komandora podporucznika Aleksandra Marineskę. Była to postać wyjątkowo barwna, nawet jak na radzieckie standardy, a jego kariera owocowała w liczne wzloty i spektakularne upadki.

Urodzony 15 stycznia 1913 roku, po ukończeniu technikum morskiego rozpoczął swą morską przygodę poprzez pływanie na parowcach. Na początku lat 30. został powołany do służby w marynarce wojennej, gdzie początkowo pełnił funkcję nawigatora na okrętach podwodnych. Kolejne szczeble jego kariery to pełnienie funkcji pierwszego oficera, aż wreszcie objęcie dowództwa nad małym okrętem podwodnym typu "M".

Marinesko charakteryzował się ułańską fantazją, która, tak samo jak ekscesy alkoholowe, często sprowadzała na niego nieszczęścia. Pod koniec 1944 roku, nowy okręt, którym dowodził, S-13, cumował w jednej z baz w Finlandii. Marinesko nie byłby sobą, gdyby nie wplątał się w jakąś aferę. Pierwszą był spór, w jaki wdał się z zastępcą komendanta miejscowego garnizonu. Skończyło się na ciężkim pobiciu tego ostatniego przez krewkiego dowódcę wspomaganego dodatkowo przez kilku członków swojej załogi.

Dowódcom Marineski jeszcze bardziej skoczyło ciśnienie, gdy kapitan zniknął świętować Nowy Rok. Na okręcie nie było go przez cztery dni, za co groził mu sąd wojenny za dezercję. Dodatkowo kontrwywiad wysuwał teorie, iż komandor mógł zostać uprowadzony przez nieprzyjacielski wywiad chcący poznać rozmieszczenie radzieckich okrętów podwodnych. Marinesko niebawem jednak sam powrócił na okręt, a przyczyna jego nieobecności była prozaiczna - "zasiedział" się u swojej "przyjaciółki".

Na takie występki radzieckie dowództwo musiało stanowczo zareagować - zapadła decyzja o zdjęciu komandora z okrętu, lecz tu natrafiono na zdecydowany sprzeciw załogi, która uwielbiając swojego dowódcę stanęła murem w jego obronie.

Wobec takiej sytuacji podjęto decyzję iż cały okręt "krwią" zmyje swe postępki. 9 stycznia 1945 roku S-13 pod dowództwem Marineski wyszedł na swoisty karny patrol na wody w pobliżu Zatoki Gdańskiej. Swą pierwszą ofiarę spotkał 30 stycznia, kiedy to celną salwą torped posłał na dno dużego pasażera, którym okazał się "Wilhelm Gustloff".

O tej tragedii wiele już napisano (nakręcono również i film) więc przypomnijmy tylko, iż według różnych źródeł na pokładzie zginęło od 5 do ok. 9 tys. osób (dokładna liczba nie jest znana, gdyż nie ewidencjonowano wszystkich osób, które wchodziły na pokład).

Okręty eskorty podjęły próby akcji ratowniczej, ale w zimnych wodach Bałtyku na niewiele to się zdało.

Kolejny sukces nie kazał na siebie długo czekać. 9 lutego późnym wieczorem w rejonie Rozewia hydroakustyk S-13 usłyszał śruby dwóch jednostek. Jak się okazało był to duży statek pasażerski, który płynął w eskorcie torpedowca. Takiej okazji Marinesko nie mógł sobie odpuścić.

Statkiem, który niebawem miał podzielić los "Gustloffa" okazał się "General von Steuben". Statek ten, wybudowany zresztą przez szczecińską stocznię Vulcana w 1923 roku, w okresie międzywojennym obsługiwał linię amerykańską. Po wybuchu wojny przekształcono go w pływające koszary, a następnie w statek szpitalny, uzbrajając go w co najmniej 12 dział przeciwlotniczych, co było oczywistym złamaniem wszelkich konwencji morskich mówiących o zasadach działania okrętów szpitalnych.

W ramach operacji "Hannibal", "Steubena" skierowano do przeprowadzenia ewakuacji morskiej. Jak widać, niedawna tragedia "Gustloffa" niczego Niemców nie nauczyła. Liczyli oni bowiem, że dzięki swej szybkości i eskorcie (jeden torpedowiec!) uda mu się bezpiecznie zakończyć rejs.

Prawie by się to udało, gdyż Marinesko przez prawie cztery godziny musiał "gonić" statek, by ustawić się w odpowiedniej pozycji do strzału. Około godziny 0:50 10 lutego 1945 roku, w okolicach Ustki, w burtę "Steubena" uderzyły dwie torpedy - jedna na wysokości pomostu, druga w rejonie kotłowni. Na pokładzie od razu wybuchła panika, nikt nie myślał o zorganizowaniu jakiejkolwiek akcji ratowniczej. Niedługo po ataku wybuchły kotły zalewając pokłady morzem ognia. Z ok. 5 tys. pasażerów uratowało się zaledwie ok. 700.

Tych kilka torped posłanych w kadłuby niemieckich statków sprawiło, że Marinesco zmył swe przewinienia i zatopił największy tonaż wśród radzieckich podwodniaków - łącznie ok. 42 557 ton.

Nie dane mu jednak było za życia otrzymać najważniejsze sowieckie odznaczenie - Bohatera Związku Radzieckiego, bo do głosu znowu doszła jego hulaszcza natura. Wobec dalszych pijackich ekscesów ostatecznie został zdjęty z dowodzenia okrętem, a w niedługim czasie wydalono go ze służby.

O jego sukcesach głośno zaczęto mówić dopiero w latach 60. Wtedy też odezwały się głosy, by nadać mu tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. W tym czasie jednak główny zainteresowany był już po karnym zesłaniu na Syberię i wiódł cichy, biedy żywot. Zmarł pod długiej i ciężkiej chorobie 25 listopada 1963 roku. Dopiero 5 maja 1990 roku, na wniosek Michaiła Gorbaczowa, komandor Aleksander Marinesko otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

Operacja "Hannibal" spowodowała jeszcze jedną wielką tragedię - zatopienie statku "Goya". Była to duża, bo przeszło 130-metrowa jednostka osiągająca prędkość 18 węzłów. Początkowo "Goya" wykorzystywana była jako transportowiec dla niemieckich okrętów podwodnych, dopiero po pewnym czasie i po dokonaniu niezbędnej przebudowy, skierowano ją do operacji "Hannibal".

W jej ramach 16 kwietnia 1945 roku "Goya" wraz z innymi statkami wypełnionymi uciekinierami w asyście kilku trałowców wyszła w morze. Początkowo dowództwo niemieckie planowało wykorzystanie samego transportowca, który ze względu na swą prędkość, miał szanse na ucieczkę przed radzieckimi okrętami podwodnymi. Ostatecznie jednak zdecydowano o sformowaniu konwoju, który mógł płynąć z prędkością zaledwie 12 węzłów. Jednostki udawały się do w miarę bezpiecznego jeszcze w tym czasie Świnoujścia.

W niektórych źródłach możemy odszukać informację, iż w cztery godziny po opuszczeniu portu konwój został zaatakowany przez radzieckie samoloty, a niektóre z jego statków odniosły uszkodzenia, ale czy tak było naprawdę, dziś trudno jednoznacznie powiedzieć.

Pewnym jest natomiast to, że konwój znajdując się w pobliżu Rozewia wykryty został przez radziecki okręt podwodny L-3, pod dowództwem kmdr ppor. Władimira Konowałowa. Ten doświadczony oficer nie mógł przepuścić takiej okazji i ok. północy 16 kwietnia odpalił cztery torpedy w stronę największego statku. Dwie z nich dosięgnęły celu.

W ciągu zaledwie 7 minut "Goya" zatonęła, a z blisko 6 tys. uciekinierów (podobnie jak w innych przypadkach dokładna liczba zaokrętowanych osób nie jest znana) udało się uratować zaledwie ok. 170... Konowałow po powrocie do bazy otrzymał to, czego Marinesko już nie dożył, czyli tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

Operacja "Hannibal" była przykładem krótkowzroczności niemieckiego dowództwa. W tym czasie na morzu i w powietrzu dominowały siły radzieckie i jasnym było, iż statki czeka zagłada. Tym bardziej, że były one uzbrojone i płynęły w konwojach, co w myśl prawa międzynarodowego pozwalało atakować je bez wcześniejszego uprzedzenia.

Szkoda, że błędy wojskowych odbiły się tak tragicznie na cywilach.

Większość z zatopionych statków uznawana jest przez Polskę za mogiły wojenne, zatem zabronione jest nurkowanie w ich pobliżu.

Michał Lipkam.lipka@trojmiasto.pl

Wydarzenia

Po prawdże to piękny sztatek beł | War aijentlich ain scheenes Schiff

Opinie (169) 9 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2013-05-29 09:17

Nareszcie Rosjanie zrobili coś dobrego

pomścili Polaków, którzy byli masowo mordowani przez Niemców. Amerykańscy, francuscy czy norwescy podwodniacy również by zatopili owe okręty, bo dlaczegóż mieliby nie zatopić? Choć jedno racjonalne wyjaśnienie?

ortodoks
10 lat
- 15 3
Twoja opinia

Zmień treść

pomścili Polaków, którzy byli masowo mordowani przez Niemców. Amerykańscy, francuscy czy norwescy podwodniacy również by zatopili owe okręty, bo dlaczegóż mieliby nie zatopić? Choć jedno racjonalne wyjaśnienie?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 11:29

Wystrzelmy z tej okazji fajerwerki.

Ciekawe czy Niemcy też obchodzą rocznicę zagazowanego pieciomilonowego więźnia obozu Auschwitz.

10 lat
- 6 1
Twoja opinia

Zmień treść

Ciekawe czy Niemcy też obchodzą rocznicę zagazowanego pieciomilonowego więźnia obozu Auschwitz.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 11:35

... (1)

Szanowny Panie radktorze coś sie Panu popierniczyło w głowie. my mamy obchodzić rocznice zatoniecia Gustloffa. Chłopie pieprzone szwaby zabili 6 mln polaków w czasie wojny. Czy ty jesteś germańskim sprzedawczykiem.
Pojedź chłopie na Mierzeję Wislana i porozmawiaj ze starymi ludź, jak "normalni niemcy" traktowali Polaków i innych. Jesteś odrażający człowieku

Amigo
10 lat
- 10 5
Twoja opinia

Zmień treść

Szanowny Panie radktorze coś sie Panu popierniczyło w głowie. my mamy obchodzić rocznice zatoniecia Gustloffa. Chłopie pieprzone szwaby zabili 6 mln polaków w czasie wojny. Czy ty jesteś germańskim sprzedawczykiem. Pojedź chłopie na Mierzeję Wislana i porozmawiaj ze starymi ludź, jak "normalni niemcy" traktowali Polaków i innych. Jesteś odrażający człowieku
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2014-01-30 11:43
  
  taaa...
  
  i rok temu o tym pisałeś, hajlowali hitlerowi i zginęli, szkoda dzieci ale zapomniałeś o naszych rocznicach. (TU154 nadal w Rosji)
  
  10 lat
  - 0 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  i rok temu o tym pisałeś, hajlowali hitlerowi i zginęli, szkoda dzieci ale zapomniałeś o naszych rocznicach. (TU154 nadal w Rosji)
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 11:39

cc (1)

a ilu niewinnych marynarzy utopiły torpedy NIEMIECKICH U-bootów na Atlantyku - hipokryzja autorów artykułu.

nbv
10 lat
- 7 1
Twoja opinia

Zmień treść

a ilu niewinnych marynarzy utopiły torpedy NIEMIECKICH U-bootów na Atlantyku - hipokryzja autorów artykułu.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2014-01-30 12:12
  
  Konwojowany, uzbrojony, zaciemniony statek można zatapiać bez ostrzeżenia.
  
  10 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Konwojowany, uzbrojony, zaciemniony statek można zatapiać bez ostrzeżenia.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 11:43

NIEMCY Statek Wilhelm Gustloff

wystarczy wbić w znany portal aukcyjny a tam są fotki tego statku warte zobaczenia

listonosz
10 lat
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

wystarczy wbić w znany portal aukcyjny a tam są fotki tego statku warte zobaczenia
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 12:03

Historie choć minione to tragiczne.

Jak wielką potęgą jest PROPAGANDA !!! można odczytać z komentarzy nie tylko tego artykułu. Z naszej historii to największymi wrogami byli okupanci - zaborcy. Jeden z zaborców założył czerwony sztandar i .... stał się , wypromowanym przez PROPAGANDE przyjacielem. Propaganda tak skutecznie wpoiła, że jeszcze do dziś oni czy ich bękarty wierzą w tą czerwoną miłość. Po zmianach udoskonalona PROPAGANDA każe nam upatrywać suksesu na działąniach Niemiec. Czasem jest to związane z działalnościa dziadka z Wernachtu , miejsca urodzenia Niemca. Nie dajmy się zwariować, Niemcy - którzy wyssali z mlekiem babci , matki nie są pozbawieni tych okropnych cech nazistowskich. Bądzmy dumni , że jesteśmy Polakami . Nie bądzmy i nie wierzmy aż tak bardzo naszym peopagandowym przyjacielom.

Lipski
10 lat
- 5 1
Twoja opinia

Zmień treść

Jak wielką potęgą jest PROPAGANDA !!! można odczytać z komentarzy nie tylko tego artykułu. Z naszej historii to największymi wrogami byli okupanci - zaborcy. Jeden z zaborców założył czerwony sztandar i .... stał się , wypromowanym przez PROPAGANDE przyjacielem. Propaganda tak skutecznie wpoiła, że jeszcze do dziś oni czy ich bękarty wierzą w tą czerwoną miłość. Po zmianach udoskonalona PROPAGANDA każe nam upatrywać suksesu na działąniach Niemiec. Czasem jest to związane z działalnościa dziadka z Wernachtu , miejsca urodzenia Niemca. Nie dajmy się zwariować, Niemcy - którzy wyssali z mlekiem babci , matki nie są pozbawieni tych okropnych cech nazistowskich. Bądzmy dumni , że jesteśmy Polakami . Nie bądzmy i nie wierzmy aż tak bardzo naszym peopagandowym przyjacielom.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 12:11

Bohaterowie

Dla mnie komandorzy Marinesko i Konowałow to bohaterowie.Prawdziwi żołnierze i profesjonaliści.CHWAłA IM.

JUREK OGOREK
10 lat
- 6 1
Twoja opinia

Zmień treść

Dla mnie komandorzy Marinesko i Konowałow to bohaterowie.Prawdziwi żołnierze i profesjonaliści.CHWAłA IM.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 12:13

Wilhelm Gustloff - wklej to w wyszukiwarke portalu Alle aukcyjnego --- ciekawe fotografie statku (1)

z Gdańska

szukacz
10 lat
- 1 1
Twoja opinia

Zmień treść

z Gdańska
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2014-01-30 12:45
  
  sprawdziłam, faktycznie , fotografie statku /okretu Wilhelm Gustloff sprzed wojny
  
  Ilona Zopockowo
  10 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 12:41

Odgrzewany kotlet, 3miasto wkółko o tym pisze. (2)

Odgrzewany kotlet, 3miasto w kółko o tym pisze.
Proponuję pisac bez końca o hitlerowskich egzekucjach w Piaśnicy, Lasach Szpęgawskich, gdzie rozstzrelano kilkadziesią tysięcy ludzi.
Proponuję opisywać jak państwo niemieckie przygotowywało przed zaatakowaniem Polski listy proskrypcyjne polskich obywateli z adresami, lludobójczą rolę Wehrmahtu, oraz członków organizacji Selbschutzu, do września 1939 polskich obywateli (Selbstschutz na terenie II RP.Zadaniem członków Selbschutzu było zbieranie danych o osobach które miały być zlikwidowane). Niemieccy cywile, członkowie Selbstschutz mordowali Polaków w Piaśnicy, a ochraniał to bestialstwo Wehrmaht. Propagujcie wiedze o tych wydarzeniach.

Sowiecki okręt podwodny strorpedował niemiecki statek z uchodźcami. Sowieci pokazywali Hitlerowcom sowją wersję 'total krieg'.

mirko
10 lat
- 12 1
Twoja opinia

Zmień treść

Odgrzewany kotlet, 3miasto w kółko o tym pisze. Proponuję pisac bez końca o hitlerowskich egzekucjach w Piaśnicy, Lasach Szpęgawskich, gdzie rozstzrelano kilkadziesią tysięcy ludzi. Proponuję opisywać jak państwo niemieckie przygotowywało przed zaatakowaniem Polski listy proskrypcyjne polskich obywateli z adresami, lludobójczą rolę Wehrmahtu, oraz członków organizacji Selbschutzu, do września 1939 polskich obywateli (Selbstschutz na terenie II RP.Zadaniem członków Selbschutzu było zbieranie danych o osobach które miały być zlikwidowane). Niemieccy cywile, członkowie Selbstschutz mordowali Polaków w Piaśnicy, a ochraniał to bestialstwo Wehrmaht. Propagujcie wiedze o tych wydarzeniach. Sowiecki okręt podwodny strorpedował niemiecki statek z uchodźcami. Sowieci pokazywali Hitlerowcom sowją wersję 'total krieg'.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2014-01-30 12:44
  
  Prawdziwa wersja serialu
  
  Prawdziwa wersja serialu - Ich ojcowie z karabinamiw Piaśnicy.
  
  mirko
  10 lat
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Prawdziwa wersja serialu - Ich ojcowie z karabinamiw Piaśnicy.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2014-01-30 13:15
  
  Stare
  
  odgrzewane komentarze , pana cieniutkiego "historyka" !!!
  
  Klaus
  10 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  odgrzewane komentarze , pana cieniutkiego "historyka" !!!
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2014-01-30 12:45

A ja nadal uważam (1)

że na Skwerze powinien stać taki malutki postument z taką treścią "niewinnym , którzy zginęli Wilhelm Gustloff, Goya Steuben 1945r

Artur
10 lat
- 2 12
Twoja opinia

Zmień treść

że na Skwerze powinien stać taki malutki postument z taką treścią "niewinnym , którzy zginęli Wilhelm Gustloff, Goya Steuben 1945r
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2014-01-30 12:49
  
  ustaw to sobie w twojej muszli klozetowej i codziennie to zraszaj i nawóź
  
  10 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii