• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Trudne początki polskiej floty wojennej

Michał Lipka
15 lutego 2011 (artykuł sprzed 13 lat) 
Polskie monitory w porcie rzecznym. Polskie monitory w porcie rzecznym.

Większości z nas Marynarka Wojenna kojarzy się z bazami na Wybrzeżu i działaniami na Bałtyku. Mało, kto wie, że początki polskiej floty znajdują się w głębi lądu.



Dekret Piłsudskiego powołujący Marynarkę Polską. Dekret Piłsudskiego powołujący Marynarkę Polską.
Pułkownik marynarki Bogumił Nowotny, pierwszy dowódca Polskiej Marynarki Wojennej. Pułkownik marynarki Bogumił Nowotny, pierwszy dowódca Polskiej Marynarki Wojennej.
Płyta pamiątkowa Bogumiła Nowotnego. Płyta pamiątkowa Bogumiła Nowotnego.
Widok na Twierdzę Modlin a latach 30. Widok na Twierdzę Modlin a latach 30.
Szkic położenia Twierdzy Modlin. Szkic położenia Twierdzy Modlin.
Bojowa jednostka Flotylli Rzecznej. Bojowa jednostka Flotylli Rzecznej.
Jednostki flotylli rzecznej. Jednostki flotylli rzecznej.
ORP Horodyszcze z flotylli rzecznej. ORP Horodyszcze z flotylli rzecznej.
Tablica pamiątkowa marynarzy flotylli rzecznej. Tablica pamiątkowa marynarzy flotylli rzecznej.
Admirałowie Unrug i Świrski. Admirałowie Unrug i Świrski.
Pierwsza

Pierwsza baza Marynarki Wojennej pod Warszawą


28 listopada 1918 roku, a więc zaledwie w kilka dni po odzyskaniu niepodległości, ukazał się dekret Józefa Piłsudskiego powołujący do życia Polską Marynarkę Wojenną z pułkownikiem marynarki Bogumiłem Nowotnym na czele. Jej początki nie były łatwe, zwłaszcza, że na dostęp do morza przyszło nam czekać jeszcze przeszło... półtora roku. Dlatego jednym z pierwszych portów polskiej floty została Twierdza Modlin, pod Warszawą. Otoczona licznymi wodami, w czasach carskiej Rosji uchodziła za niemożliwą do zdobycia. Życie jednak zweryfikowało ten pogląd i Niemcy praktycznie bez strzału zdobyli Modlin.

Warunki w twierdzy były... jak w twierdzy - w oknach brakowało szyb, a w umywalniach wody. Od razu ruszył proces weryfikacji zgłaszających się do służby marynarzy. Obok uczciwych, którzy rzetelnie przedstawiali swą historię wojskową, nie brakowało i takich, którzy opowiadali niestworzone historie. Ci ostatni zwykle kończyli w areszcie żandarmerii. Działalność zainaugurowała Szkoła Marynarzy.

Baza nieustannie się rozwijała - swój pierwszy port miały tu jednostki Flotylli Rzecznej, utworzono tu następnie Główną Składnicę Marynarki Wojennej, która była centralną bazą zaopatrzenia polskiej floty. Po przeniesieniu Flotylli do Pińska, warsztaty Marynarki zmieniono na Stocznię Państwowych Zakładów Inżynierii, w których oprócz udanych monitorów (rodzaj niewielkiej jednostki) rzecznych zwodowano również niezwykle nowoczesne jak na tamte czasy trałowce typu "Jaskółka". W zapiskach i archiwach dostępne są wspomnienia i raporty oficerów z tamtych lat - widać z nich, że mimo licznych trudności byli dumni, że tworzą praktycznie od podstaw polską flotę. Można również natrafić na relację o sporze między komendantem Twierdzy a komendantem Szkoły Specjalistów Morskich, która niemal skończyła się regularną potyczką, gdyż obie strony postawiły w stan gotowości swe siły (na szczęście spór zakończył się w miarę spokojnie i tylko kilku marynarzy znalazło się w szpitalu). Wspomina o tym w swych pamiętnikach m.in. kmdr Pławski, zapiski na ten temat znajdują się również a raportach żandarmerii.

Toruńska kuźnia kadr morskich



Po ogłoszeniu dekretu Naczelnika Państwa szeregi Marynarki Wojennej zasilili oficerowie, którzy swe szlify zdobywali we flotach zaborców. Wtedy też pojawiła się idea stworzenia miejsca, w którym przyszli oficerowie mogliby zgłębiać polską myśl morską i podnosić swoje kwalifikacje. Decyzją Szefa Departamentu Wojskiego, wiceadmirała Kazimierza Porębskiego, w marcu 1921 roku w Toruniu utworzono Tymczasowe Kursy Instruktorskie. Ich głównym zadaniem było przekazywanie wiedzy tak oficerom morskim, którzy nie mieli doświadczenia, jak i oficerom lądowym, którzy chcieliby przejść w szeregi Marynarki Wojennej. Adepci zgłębiali tajniki nawigacji, taktyki morskiej oraz odbywali praktyki na okrętach.

Na bazie kursów postanowiono stworzyć uczelnię morską z prawdziwego zdarzenia. I tak 1 X 1922 roku powstała pierwsza Oficerska Szkoła Marynarki Wojennej, której komendantem został kmdr Adam Mohuczy. Praktycznie od razu stała się jedną z bardziej prestiżowych uczelni w kraju. Wykłady obejmowały przedmioty wojskowe, morskie, pomocnicze i ogólne.

Październik roku 1928 przyniósł kolejną zmianę - OSMW przemianowano na Szkołę Podchorążych Marynarki Wojennej, oddając tym samym hołd szkołom wojskowym Królestwa Kongresowego. Mało kto wie, że jeden z najbardziej znanych magazynów, ukazujących się po dzień dzisiejszy - Przegląd Morski, swój początek ma również w Toruniu. Na pomysł jego wydawania wpadł Komendant Szkoły Podchorążych kmdr Stefan Frankowski.

Spokojne wody wcale takie nie są...



Polska flota dysponowała również jednostkami...w głębi lądu. Pierwszy raz od powstania styczniowego, biało-czerwona bandera pojawiła się na Wiśle już 12 listopada 1918 roku. Polacy przejęli od Niemców tabor rzeczny w zamian za zapewnienie im bezpiecznej ewakuacji, którą przeprowadzono pod dowództwem pchor. mar. Bogdana Hofmana. Z tych jednostek utworzono pierwszą Flotylle Pińską, która swój chrzest bojowy przeszłą podczas wojny z bolszewikami staczając kilka potyczek, w tym zwycięską pod Czarnobylem, gdzie zatopiono statek nieprzyjaciela. Niestety, postępujące wojska nieprzyjacielskie niebawem zagroziły polskim bazom i pierwsze rzeczne jednostki zostały zatopione przez własne załogi. Jednak idea ich użycia była ciągle żywa - zamówiono wreszcie okręty rzeczne z prawdziwego zdarzenia, silnie uzbrojone m.in. w haubice 100 mm i działa 75 mm wybudowane w Gdańsku i Modlinie. Miejscem ich stacjonowania na tzw. morzu pińskim, czyli w dorzeczu Prypeci i jej głównych rzek.

Wobec narastającego napięcia w 1939 roku zapadłą decyzja, aby z części sił Flotylli Pińskiej utworzyć Oddział Wydzielony Wisła, zwany też Flotyllą Wiślaną. Obie formacje w kampanii wrześniowej odniosły liczne sukcesy bojowe jednakże wobec znacznej przewagi Niemców, a od 17 września także i Rosjan, musiały w końcu ulec. Jednostki zatopiono, a niektóre ich załogi czekał tragiczny los w Mokranach.

Twórcy polskiej floty morskiej



Proces tworzenia czegoś od podstaw jest procesem niezwykle złożonym i trudnym. Tak samo było z formowaniem Polskiej Marynarki Wojennej w 1918 roku. Nie udałoby się to gdyby nie determinacja takich oficerów jak komandor Nowotny, czy admirałowie Porębski, ŚwirskiUnrug.

Pułkownik Marynarki Bogumił Nowotny początkowo związany był z flotą Austro-Węgier, gdzie m.in. dowodził jedną z twierdz na Adriatyku i pancernikiem "Erzherzog Karl". Po przybyciu do Polski, decyzją Marszałka Piłsudskiego zajął się tworzeniem podstaw polskiej floty. W roku 1920 na własną prośbę odszedł z wojska. Zmarł w 1960 roku we Włoszech.

Wiceadmirał Kazimierz Porębski służył początkowo we flocie rosyjskiej gdzie w końcowym stadium dowodził zespołem krążowników. Po wstąpieniu do Wojska Polskiego w 1918 roku objął stanowisko Szefa Departamentu ds. Morskich. To dzięki jego staraniom utworzono pierwsze placówki szkolące przyszłe kadry marynarki. Był również obok inż. Wendy jednym ze współtwórców portu w Gdyni. To również za jego kadencji zaaprobowano pierwszy plan rozbudowy polskiej Floty. Kariera admirała została złamana przez tzw. aferę minową. Zmarł w 1933 roku w Warszawie.

Kariera wiceadmirała Jerzego Świrskiego również rozpoczęła się we flocie rosyjskiej. Jego osoba do dziś budzi kontrowersje - z jednej strony był pracowity i oddany służbie, z drugiej zaś mało przystępny, budzący niechęć u podwładnych. Zawdzięczamy mu dynamiczny rozwój polskiej floty, jak również stworzenie planów, dzięki którym Polacy mogli podjąć walkę podczas II w. św. na okrętach u boku Royal Navy. Po wojnie został na emigracji, gdzie zmarł w 1959 roku.

Ostatni z admirałów, wiceadmirał Józef Unrug, był twórcą Regulaminu Służby Okrętowej i Szefem Sztabu Floty. Dzięki jego staraniom system obrony Wybrzeża, który tak bardzo dał się we znaki Niemcom w kampanii wrześniowej. Po kapitulacji niewolę spędził w 6 obozach jenieckich w każdym dając przykład patriotycznej postawy i pogody ducha. Zmarł w 1973 roku we Francji.

Opinie (51) 3 zablokowane

  • Trudne początki oglądali dziadkowie a my widzimy żałosny koniec (4)

    • 112 2

    • (2)

      Kiedy Lipka napisze coś własnego a nie ciągle kompilacje??? I dlaczego jego jedyna działalność naukowa to trójmiasto.pl???

      • 3 27

      • a masz dowody na jakies kompilacje???? kurde krytykowac jest łatwo - napisz coś samemu a dopiero potem krytykuj innych! Facet pisze w prosty sposób o interesujących rzeczach, fakt czasem bardziej czasem mniej.

        • 24 4

      • sam jesteś kompilacja netmózgu

        • 13 3

    • wermacht - wnuczek - podwórko - polskie dzieci - śmiech - uraz

      NIENAWIŚĆ DO POLSKI I POLAKÓW

      • 1 8

  • (1)

    W Modlinie nie budowano zadnych monitorów , jeden cały typ w Gdansku, drugi w Krakowie

    • 8 4

    • W Krakowie ...

      W Krakowie , w zakładach mechanicznych Zieleniewskiego ( rok założenia 1804 !)na Grzegórzkach zbudowano dwa duże monitory rzeczne PMW. Po zakładach nie ma już prawie śladu. Około 6 - 7 lat temu zburzono m.in.zabytkową halę montażową, wczesniej wystawiona przez lata na działanie deszczu, mrozu i słońca aby miec powód do rozbiórki.
      To samo mamy dziś w Gdańsku - vide budynki biura konstrukcyjnego Stoczni Gdańskiej przu ul.Jana z Kolna i pierwszej zajezdni tramwajowej na skrzyżowaniu Pomorskiej i Grunwaldzkiej w Oliwie . To w obu tych miastach normalny bandytyzm ! W Kraowie postawiono tam nowoczesne bloki mieszkaniowe z widokiem na Wisłę.

      • 10 0

  • Szok! (2)

    na Trójmieście historyczny artykuł na tematy polskie, a nie kolejny z cyklu jak to Herr Helmut zjadl słoną zupę od Frau Brunhildy i jej za to pociągnął w twarz z buta.
    Miłe zaskoczenie, byle tak dalej!

    • 37 12

    • też jestem w szoku
      zaraz helga jakaś przyjdzie i ich pouczy za takie fanaberie

      • 1 4

    • Twój post to żenada

      Chyba rzadko tu zaglądzasz. Trójmiasto.pl to nie tuba PiSu, to portal który informuje o wielu sprawach i do wielu ma trafić.
      A Ty, prawdziwy patrioto, goń się na dorzeczy albo inne w sieci (bzdur i wiadomości wyssanych z palca dla inteligentnych inaczej)

      • 0 1

  • Dobry artykuł (1)

    Faktem jest, że Świrski kawał drania był, czego dowodem sprawa samobójstwa dowódcy ORP "Wilk".
    Druga sprawa, że szkoda, że flota, która mogła tak ładnie rozwinąć skrzydła, znowu się stoczyła na dno, bo zamiast wartościowych jednostek, musimy utrzymywać dwa trupy postamerykańskie. A Amerykanie nawet nowsze fregaty tego typu wycofują, jako okręty stare i wysłużone...

    • 30 2

    • No własnie

      Czy rozwiązana została jakoś zagadka samobójstwa kapitana Krawczyka?

      • 1 0

  • Te historyczne artykuły to strzał w 10 :)

    pisać więcej !!!

    • 38 2

  • W Świeciu n/W też szkolono marynarzy

    Czy ktoś może wie coś więcej.
    Jeżeli chcesz wpisywać wiadomości niesprawdzone lub insynuacje , nie męcz się
    i nie wpisuj.

    • 7 1

  • chowac glowy... TUPOLEW znowu dzis lata nad Gdynia !

    • 7 5

  • I (2)

    znowu ten niedouczony Lipka , Ojcze wielebny czy ten pan da sobie już spokuj z tematem polska MW , przeciesz widać że ten temat go bardzo męczy !!!!

    • 5 30

    • do "I" (1)

      ciekawe kto temu facetowi dal doktorat i w jakiej dziedzinie ? czyzby UG tak nisko upadlo ?
      temat chyba go nie meczy tylko ekscytuje do tego stopnia ze pisze bzdury nie zadajac sobie trudu przeczytania paru ogolnie dostepnych ksiazek.
      jezeli UG go toleruje to UG sprawa ale czy w portalu trojmiasto nie ma nikogo kto by przeczytal te bzdury przed publikacja ?

      • 0 7

      • Nie zazdrość

        do "I" i "maciek": idźcie gdzieś indziej leczyć kompleksy...i zostawcie p.Lipkę w spokoju - mądry człowiek, a wy-widocznie do pięt mu nie dorastając-próbujecie obrzzucić go błotem. Wstyd panowie, wstyd....

        • 5 0

  • Bounty

    ~jrk , świetny krótki komentarz !!, brawo !

    • 4 0

  • Dla zaineresowanych tematem Flotylli Pińskiej

    Wierzę, że są takie osoby które ten temat interesuje. Mój Ojciec służył w tej flotylli. Dopiero po jego śmierci zacząłem poszukiwania jakichkolwiek informacji na te temat. Zdobyłem kilka książek i dzięki uprzejmości TVP Lublin film o działaniach tej flotylli. Zamieściłem parę zdjęć i pozostałych dokumentów na prostej stronie (http://flotyllapinska.strefa.pl/index.html). Dziękuję autorowi za podjęcie tego tematu. Służę pomocą, a sam może dowiem się czegoś więcej. Pozdrawiam zainteresowanych.

    • 23 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Sprawdź się

Sprawdź się

Jaki był główny powód strajków i demonstracji w grudniu 1970?

 

Najczęściej czytane