Za kilka miesięcy na rondzie przy skrzyżowaniu ulic Bitwy pod Płowcami i Hestii
stanie rzeźba inspirowana sopockim herbem. Przedstawia ona oczywiście mewę, trzymającą w szponach rybę. Przy tej okazji postanowiliśmy przybliżyć historię powstania oraz symbolikę herbów wszystkich miast, wchodzących w skład Trójmiasta.
Użytkownicy naszej aplikacji zostali już o tym powiadomieni
Pobierz aplikację:
Android
iPhone
tak, nic nie było dla mnie zaskoczeniem
8%
częściowo, artykuł poszerzył moją wiedzę
45%
nie, zupełnie nic nie wiedziałe(a)m na ten temat
47%
Herb Gdańska - historia
Herb Gdańska występuje w dwóch postaciach. Herb mały przedstawia na czerwonym polu dwa równoramienne, srebrne krzyże ustawione w słup - czyli jeden nad drugim - a nad nimi złotą, pięciopłatkową, otwartą koronę. Natomiast w herbie wielkim tarcza herbowa jest podtrzymywana przez dwa zwrócone do siebie złote lwy, zaś u jej podstawy znajduje się złota wstęga z łacińską dewizą "Nec temere, nec timide" (pol. Bez strachu, ale z rozwagą, dosłownie: Ani zuchwale, ani bojaźliwie).
Herb Gdańska - a właściwie Głównego Miasta - został ustanowiony w XIV wieku, w okresie panowania zakonu krzyżackiego. Pierwotnie był pozbawiony korony. Zastąpił wcześniejszy symbol miasta, który przedstawiał kogę, czyli duży żaglowiec handlowy, dominujący na Morzu Bałtyckim i Północnym od XII do XV stulecia.
- Zakon ściśle nadzorował proces tworzenia herbów miejskich, wymagając odwoływania się w nich do swoich godeł i barw: zakonnych krzyży, ewentualnie elementów występujących na pieczęciach lokalnych komturów. Główne Miasto, któremu zakon narzucił jako godło herbowe dwa krzyże w słup, podejmowało próby utrzymania swojego wcześniejszego, XIII-wiecznego godła z pieczęci z wyobrażeniem kogi. Kompromisową propozycją gdańszczan było sporządzenie ok. roku 1352 pieczęci sekretnej, nadal z wyobrażeniem kogi, choć z krzyżami na flagach. Nie zyskało to akceptacji Krzyżaków. Od lat 60. XIV wieku oficjalna pieczęć celna Głównego Miasta przedstawiała herb z dwoma krzyżami. Ustępstwem Krzyżaków było pozwolenie na używanie barw Hanzy: pola czerwonego, godła srebrnego, a nie czarno-srebrnych barw zakonu - czytamy w "Gedanopedii", pod hasłem "Herby miasta Gdańska i dzielnic", autorstwa Błażeja Śliwińskiego.
Waśnie wokół narzuconego przez Krzyżaków herbu zakończyły się 25 maja 1457 r. pertraktacje, kiedy to król Polski
Kazimierz Jagiellończyk dodał nad dwoma krzyżami koronę. Udostojnienie herbu symbolizowało opiekę królów polskich nad Gdańskiem, a także potwierdzenie przywilejów nadanych gdańszczanom przez Jagiellończyka za ich udział po stronie Polski w wojnie trzynastoletniej. Należy dodać, że pierwotnie górne ramię górnego krzyża wchodziło w dolną obręcz korony. W kolejnych stuleciach elementy zostały rozsunięte, co miało oznaczać, że Gdańsk wprawdzie uznaje zwierzchnictwo Polski, lecz nie godzi się na narzucanie woli jej władców.
Trzymacze w postaci zwróconych do siebie złotych lwów - symbolizujących oczywiście odwagę - oraz umieszczona pod nimi wstęga również pochodzą z 1457 r. Natomiast treść dewizy na wstędze została ostatecznie ustalona dopiero w XVII wieku.
- Najstarszą znaną gdańską dewizę umieścił w 1533 r. pod niezachowanym herbem w Dworze Artusa rzeźbiarz Adrian Karffycz: Soli Deo Gloria (pol. Jedynemu Bogu Chwała). W 1593 r. przy herbie na kominku w Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta rzeźbiarz Wilhelm van der Meer umieścił dewizę: Ad Rempublicam ut ad ignem (pol. Do Rzeczypospolitej jak do ognia). W 1596 r. drzwi wejściowe do Sali Czerwonej ozdobiono rzeźbionym herbem z dewizą: Pro lege militemus pro grege (pol. Za prawo walczymy i sprawiedliwość). Była to najpopularniejsza dewiza Gdańska w XVII wieku, choć do rangi najważniejszej wyrosła umieszczona ok. 1610 r. w nadprożu przejścia z Sali Zimowej do Sali Czerwonej Ratusza Głównego Miasta: Nec temere nec timide - wylicza Śliwiński w "Gedanopedii".Herb Sopotu - historia
Herb Sopotu przedstawia na błękitnym polu srebrną mewę z rozportatymi skrzydłami, przysiadającą na trzymanej w szponach srebrnej rybie - przypominającej kształtem dorsza, z ogonem skierowanym w dół, leżącej na kopczyku żółtego piasku. Natomiast umieszczony nad tarczą herbową czerwony, ceglany mur z trzema, blankowanymi wieżami i zamkniętą bramą pośrodku to tzw. corona muralis. Wspomniane określenie pochodzi z łaciny i można je przetłumaczyć jako murowaną koronę lub wieniec.
Symbolika herbu jest oczywista - odzwierciedla ona nadmorskie położenie Sopotu. Natomiast wieńcząca tarczę corona muralis określa w heraldyce rangę miasta. W herbach mniejszych miast używa się korony z trzema wieżami, większych z czterema, zaś stolic z czterema lub pięcioma. Jak doprecyzowuje
Tomasz Rabant z Muzeum Sopotu, corona muralis to element charakterystyczny dla heraldyki niemieckiej przełomu XIX i XX wieku, a więc okresu, kiedy powstał omawiany herb.
Sopot uzyskał prawa miejskie 8 października 1901 r. Konkurs na herb rozstrzygnięto rok później, na przełomie października i listopada. Rada miasta uznała za zwycięski projekt sopockiego plastyka, który najprawdopodobniej nazywał się
Pawłowski. Przedstawiał na błękitnym polu rybaka w złotej łodzi. Tarcza herbowa była ozdobiona dwoma trzymaczami w postaci ryb o fantastycznych kształtach oraz dewiza Jedność umacnia. Projekt został jednak odrzucony przez heroldię, czyli urząd ds. herbów.
- Zastrzeżenia wywołała symbolika, rybak bowiem wyraźnie nawiązywał do przedstawianych w ikonografii postaci Chrystusa lub św. Piotra. Wprawdzie wedle heroldii wystarczyłoby ograniczenie się do wyobrażenia złotej łódki w błękitnym polu, ale Ministerstwo Spraw Wewnętrznych [II Rzeszy Niemieckiej - dop. red.] 6 kwietnia 1903 r. poinformowało prezydenta gdańskiej rejencji, że zgłoszony przez Sopot projekt herbu został oceniony krytycznie, oczekiwane są nowe propozycje, a do poprzedniego konkursu wracać nie należy - czytamy w dwutomowej książce "Herby miast, gmin i powiatów województwa pomorskiego", autorstwa Beaty Możejko i Błażeja Śliwińskiego.Obowiązujący do dziś herb został opracowany latem 1903 r., a jego autorką jest
Elsa Lüdecke, nauczycielka rysunku z Berlina, która przebywała wówczas w Sopocie u swoich krewnych. Projekt powstał za namową
Karla Albrechta, sopockiego rajcy i przyjaciela rodziny berlinianki. On także, mimo niezbyt przychylnego przyjęcia ze strony pozostałych rajców, przekonał do niego władze miasta. Tym razem projekt nie wzbudził zastrzeżeń wspomnianego wcześniej urzędu ds. herbów. Dekretem cesarza niemieckiego
Wilhelma II Hohenzollerna z 17 lutego 1904 został zatwierdzony oficjalnym herbem Sopotu.
Herb Gdyni - historia
Herb Gdyni przedstawia na czerwonym polu dwie odwrócone względem siebie złote ryby, przebite srebrnym mieczem, skierowanym rękojeścią w górę. Ryby są uzębione i przypominają głowę dorsza ze śledziowym korpusem. Górna ryba jest zwrócona na zachód, dolna na wschód. Kształt miecza przypomina natomiast Szczerbiec - miecz koronacyjny królów Polski. Choć Gdynia uzyskała prawa miejskie 10 lutego 1926 r., jej herb ma znacznie krótszą metrykę.
Rozpisany 12 stycznia 1927 r. konkurs na herb Gdyni zakończył się fiaskiem, pomimo iż nadesłano na niego aż 199 projektów z całej Polski. W ocenie komisji konkursowej żaden z nich nie spełnił łącznie najważniejszych wytycznych, na które składały się: symbol morza, charakter narodowy oraz regionalizm. Konkurs powtarzano wielokrotnie, jednak żaden nie przyniósł ostatecznego rozstrzygnięcia.
Ponurym paradoksem jest fakt, że pierwszy oficjalny herb Gdyni - przemianowanej wówczas na Gotenhafen (pol. Port Gotów) - został ustanowiony przez okupantów niemieckich 26 czerwca 1942 r. Jego autorem był inżynier
Raimund von Schischko. Przedstawiał okręt, w błękitnym polu, z rozwiniętym żaglem i puklerzami wzdłuż burty, z których część zdobiły swastyki. Symbolizował okręt germańskiego plemienia Gotów, które w starożytności zamieszkiwało wschodnie Pomorze, i tym samym rzekomą odwieczną niemieckość terenów, na których zlokalizowano Gdynię.
Po zakończeniu wojny polskie władze bezzwłocznie przystąpiły do zmiany hitlerowskiego herbu. Rozpisany w 1945 r. konkurs został rozstrzygnięty rok później 22 czerwca. Autorem zwycięskiego projektu był
Leon Staniszewski, malarz-amator i nauczyciel rysunku w gimnazjum w Orłowie. Jak możemy przeczytać na oficjalnej stronie miasta, jego symbolikę herbu należy rozumieć następująco: miecz na czerwonym tle nawiązuje do proporca polskiej Marynarki Wojennej i wyraża odwagę mieszkańców Gdyni w obronie polskiego morza, zaś ryby wskazują na nadmorski charakter miasta i przypominają dawną wieś rybacką. Po latach okazało się, że sam autor objaśniał symbolikę swego dzieła nieco inaczej.
- W papierach po zmarłym w 1979 r. L. Staniszewskim zachował się niepodpisany maszynopis, sporządzony bądź przez niego samego, bądź przy jego udziale, symbolikę herbu objaśniający (...) Prosty miecz słowiański symbolizuje walki w obronie polskiego morza, nawiązując jednocześnie do zbrojnych walk floty króla Władysława IV. Czerwone tło tarczy ma przypominać o rewolucyjnych tradycjach klasy robotniczej budującej od 1920 r. Gdynię. Ryby koloru żółtego wskazywać mają na nadmorski charakter miasta oraz przypominać dawną wieś rybacką. Fakt posiadania przez ryby cech zbrojnych ma w heraldyce swoją niedwuznaczną wymowę - czytamy we wspomnianej książce autorstwa Możejko i Śliwińskiego.Ku zaskoczeniu władz Gdyni dwie ryby przebite mieczem nie zostały zatwierdzone przez Ministerstwo Administracji Publicznej. Mimo to nie odeszły w niepamięć, gdyż zyskały przychylność samych gdynian i szybko zaczęły funkcjonować w świadomości społecznej. Nieoficjalny status spowodował jednak, że przez ponad trzy dekady pojawiło się ich aż kilkanaście - choć nieznacznie różniących sie od siebie - wersji. Oficjalne zatwierdzenie przez Miejską Radę Narodową herbu Gdyni, w formie oryginalnego projektu Staniszewskiego, nastąpiło wreszcie 2 grudnia 1979 r.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy