Rok 1933: Gdynia w budowie, pożary w Gdańsku

Jarosław Kus

28 grudnia 2018 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (29)

W grudniu 1933 roku gazety informowały o ciągłej rozbudowie Gdyni i jej portu. Za to na terenie Wolnego Miasta Gdańska wybuchły dwa duże pożary, z czego jeden w fabryce keksów przy dzisiejszej ul. Na Stępce.

Dziś, z okazji Świąt, o Świętach ani słowa: nie chcielibyśmy bowiem spędzać tego szczególnego czasu w blasku... zaciekłych świeczek - dlatego też zapraszamy do krótkiego, nieświątecznego przeglądu trójmiejskich aktualności sprzed lat osiemdziesięciu pięciu.

Sięgając po "Gazetę Gdańską" z 23 grudnia 1933 r. zrezygnujmy więc z lektury świątecznego rozkładu pociągów oraz informacji o pracy "służby pocztowej" w dni świąteczne (w tym także "Polskiego Urzędu pocztowo-telegraficznego Gdańsk 1 przy placu Heweliusza"), zatrzymując się za to na dwóch "czerwonych kurach".

Rzeczone kury nie miały nic wspólnego ze świątecznym stołem, po prostu "na terenie W. M. Gdańska" wybuchły w tym czasie "dwa wielkie pożary". Ogień pojawił się "w fabryce keksów "Conny" przy ulicy Kielgraben 2 [obecnie Na Stępce], "na parterze w piekarni": błyskawicznie "płomienie objęły prawie wszystkie piętra, gdzie stały regały, materiał do pakowania i zapasy keksów. Szczęśliwie jednak, "główny oddział gdańskiej straży pożarnej" w porę "zabrał się bardzo energicznie do stłumienia niebezpiecznego żywiołu" i "w przeciągu 3 godzin", "używając 50 000 litrów wody", pożar ugaszono.

Drugi pożar "powstał w stodole rolnika Karola Wiemsa w Stobbendorf" [obecnie Stobna]: "podobno od wału transmisyjnego, który rozgrzał się zbytnio". Niestety, mimo interwencji "3 straży ogniowych", strawił doszczętnie trzy budynki gospodarcze, z których "pozostały tylko zgliszcza".

Rozniecaniem pożarów w Wolnym Mieście (choć zupełnie innego rodzaju) zajmowali się w tym czasie narodowi socjaliści, za sprawą których, w drugiej połowie grudnia miasto obiegła sensacyjna wiadomość, że "Gdańsk tworzy regularną armię".

Po reorganizacji gdańskiej policji i "zorganizowaniu specjalnej tzw. policji krajowej" (które to formacje, "skoszarowane w dawnych koszarach armji niemieckiej we Wrzeszczu", "były szkolone w duchu czysto wojskowym"), przyszedł czas na "hitlerowskie oddziały szturmowe na terenie W.M. Gdańska".

Z bojówek hitlerowskich sformowano sześć pułków, które rozlokowano "w powiatach wiejskich W. Miasta: oddziały konne S.S. stacjonowały w okręgu policyjnym Gdańsk, a więc łącznie z Orunią, Gdańsk. św. Wojciech, w Sopotach i w północnej części powiatu Gdańskie Niziny" - na "pozostałym terenie W. Miasta" rozlokowano oddziały konne S. A.

Oliwy do ognia dolały też rozpowszechniane przez hitlerowców plotki: "akcja pewnych jednostek wrogo ustosunkowanych do Państwa Polskiego, zmierzała w kierunku zwalenia całego ciężaru odpowiedzialności wzrastającej drożyzny produktów żywnościowych w Gdańsku na Polskę".

Mnożyły się również kolejne, antypolskie incydenty: "przed Trybunałem Karnym Sądu Gdańskiego" stanęło siedmiu Polaków, których oskarżono o spowodowanie antyniemieckich ekscesów "na głównym dworcu gdańskim w dniu 29 czerwca b. r. z okazji Święta Morza". Oskarżeni nie przyznali się do stawianych im zarzutów, winą za prowokację obarczając Niemców i zdecydowanie zaprzeczając "jakoby wznosili okrzyki" obraźliwe dla Adolfa Hitlera.

Polaków szykanowano także w "warsztatach pracy", próbując "przymuszać robotników polskich do wstępowania w szeregi organizacji hitlerowskiej, m. in. Deutsche Arbeitsfront", czyli Niemieckiego Frontu Pracy, utworzonego 10 maja 1933 r. z inicjatywy Roberta Leya. Front, działający od początku pod egidą NSDAP, zrzeszał w swych szeregach robotników, rzemieślników, pracowników umysłowych i pracodawców, zastępując de facto zdelegalizowane przez hitlerowców związki zawodowe. Ale, jak się okazuje, nie tylko Niemcy mieli w tym czasie swych ekstremistów.

Więcej powodów do radości mieli za to w grudniu roku 1933 sopoccy Polacy, którzy doczekali się nareszcie świetlicy "urządzonej w pięknym stylu krakowskim", ufundowanej "staraniem p. kom. Wandy Poznańskiej - protektorki tej okolicy": "uroczystość poświęcenia i otwarcia świetlicy zaszczycili swą obecnością p. Minister dr. Papee [Komisarz Generalny RP w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1932-1936] wraz z małżonką".

A w Gdyni? A w Gdyni po staremu: "port gdyński [radośnie] sygnalizował", że - "pomiędzy lasem i morzem" - "nadal budujemy Gdynię".

Źródło: "Gazeta Gdańska" nr 294 z 23 grudnia 1933 r. Skany pochodzą z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.

Jarosław Kusj.kus@trojmiasto.pl

Opinie (29) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 14:23

Dzis juz tak by nie gasili .. lepiej niech sie wypali splonie do fundamentow to prezedent bedzie zadowolony

a szczegolnie jego mocodawcy.

5 lat
- 32 36
Twoja opinia

Zmień treść

a szczegolnie jego mocodawcy.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 15:46

I jest jak było (1)

Gdynia w budowie, a Gdańsk POdpalają "Mietki" za flaszkę od dewelopera.

5 lat
- 35 31
Twoja opinia

Zmień treść

Gdynia w budowie, a Gdańsk POdpalają "Mietki" za flaszkę od dewelopera.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-28 18:33
  
  tyś cofnięty w czasie zazdrośniku
  
  5 lat
  - 2 7
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 16:04

Oddziały zmilitaryzowane znowu powstają. (4)

Na razie piesze...

5 lat
- 13 4
Twoja opinia

Zmień treść

Na razie piesze...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-28 18:37
  
  kom. Wanda Poznańskia
  
  np proszę - a podobno kobiety były dyskryminowane :)
  
  5 lat
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  np proszę - a podobno kobiety były dyskryminowane :)
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-28 22:58
  
  Krakowski styl - to znaczy jaki? (2)
  
  "...doczekali się nareszcie świetlicy "urządzonej w pięknym stylu krakowskim""
  
  5 lat
  - 1 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  "...doczekali się nareszcie świetlicy "urządzonej w pięknym stylu krakowskim""
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-12-29 18:20
    
    Styl krakowski (1)
    
    Wszystko stare i bardzo dużo tego ;)
    
    5 lat
    
    2 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Wszystko stare i bardzo dużo tego ;)
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2018-12-29 18:31
      
      To prawda
      
      ale jest uliczny, apartamentowy itp. A świetlicowy? Szkoda, że nie ma fotki :)
      
      5 lat
      
      0 0
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      ale jest uliczny, apartamentowy itp. A świetlicowy? Szkoda, że nie ma fotki :)
      Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 18:15

"Kto wiatr sieje, zbiera burze."

Ostatni akapit cos pięknego. Szkoda ze teraz nie ma takiego dziennikarstwa: szczerze i bez poprawności.

Gdy bylem malym chlopcem to chcialem byc zolnierzem
5 lat
- 26 0
Twoja opinia

Zmień treść

Ostatni akapit cos pięknego. Szkoda ze teraz nie ma takiego dziennikarstwa: szczerze i bez poprawności.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 20:46

Jak to dobrze, (1)

że ten inwentarz, co to go płomienie zniszczyły, był już martwy. Przynajmniej nie cierpiał.

Czepiak Malajski
5 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

że ten inwentarz, co to go płomienie zniszczyły, był już martwy. Przynajmniej nie cierpiał.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-28 23:00
  
  mam nadzieję że to sarkazm, bo aż taki durny chyba nie jesteś :)
  
  martwy...sorry...żywy
  5 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-28 21:28

Sopoty (4)

Pamiętam jak starsze osoby mówiły że jadą do Sopot:-)

5 lat
- 22 0
Twoja opinia

Zmień treść

Pamiętam jak starsze osoby mówiły że jadą do Sopot:-)
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-28 21:36
  
  Moja babcia tak mówi do tej pory
  
  5 lat
  - 7 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-29 08:29
  
  (1)
  
  Powinno się mówić „nach Zoppot”, albo „nach Danzig”
  
  5 lat
  - 3 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Powinno się mówić „nach Zoppot”, albo „nach Danzig”
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-12-29 10:07
    
    Powinno się rozpędzić i główką w ścianę...
    
    może wtedy byś się lepiej poczuł!
    
    5 lat
    
    4 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    może wtedy byś się lepiej poczuł!
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-31 09:35
  
  Raczej do Sopotów (do wód), bowiem kiedyś kurowano się w Sopotach czyli w miejscu gdzie występowały wody zdrowotne tzw. solanki
  
  5 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 08:28

Przed wojną jedynie Gdynia była polskim miastem (3)

5 lat
- 15 6
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-29 10:08
  
  Przed wojną nawet Wilno było polskim miastem
  
  5 lat
  - 6 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-29 15:53
  
  Lwów też. I Równe...
  
  5 lat
  - 4 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-31 08:29
  
  Jaka Gdynia polskim miastem ?
  
  To była wieś, taki z ciebie gdynianin jak ....
  
  5 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  To była wieś, taki z ciebie gdynianin jak ....
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 10:04

(3)

niedobrze mi sie robi jak czytam o niemcach. to zawsze byl wredny narodek

kika
5 lat
- 18 9
Twoja opinia

Zmień treść

niedobrze mi sie robi jak czytam o niemcach. to zawsze byl wredny narodek
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-29 10:38
  
  ...i dalej tak jest
  
  właśnie zażądali miejsca stałego w Radzie Bezpieczeństwa ONZ...
  
  5 lat
  - 1 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  właśnie zażądali miejsca stałego w Radzie Bezpieczeństwa ONZ...
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-29 11:56
  
  (1)
  
  A Polacy za to głupi naród..
  
  5 lat
  - 5 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  A Polacy za to głupi naród..
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-12-29 15:54
    
    A was kak zowut?
    
    Awas...
    
    5 lat
    
    1 3
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Awas...
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 18:18

W Gdyni nawet pióra były niełamliwe

Nie to co w niemieckim od wieków Gdańsku

Obiektywny
5 lat
- 7 5
Twoja opinia

Zmień treść

Nie to co w niemieckim od wieków Gdańsku
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-12-29 19:40

Colgate (1)

Za to reklama pasty jest niezła.

Kychu
5 lat
- 5 0
Twoja opinia

Zmień treść

Za to reklama pasty jest niezła.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-12-29 19:46
  
  Pasta też niezgorsza :)
  
  5 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii