• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Remont średniowiecznych murów Gdańska

Rafał Borowski
14 grudnia 2016 (artykuł sprzed 7 lat) 
  • Średniowieczne mury Gdańska są w fatalnym stanie technicznym. Na zdjęciach korona fragmentu muru obok Targu Węglowego.
  • Średniowieczne mury Gdańska są w fatalnym stanie technicznym. Na zdjęciach korona fragmentu muru obok Targu Węglowego.
  • Średniowieczne mury Gdańska są w fatalnym stanie technicznym. Na zdjęciach korona fragmentu muru obok Targu Węglowego.
  • Średniowieczne mury Gdańska są w fatalnym stanie technicznym. Na zdjęciach korona fragmentu muru obok Targu Węglowego.

Mury okalające Główne Miasto w Gdańsku - m. in. obok Targu Węglowego zobacz na mapie Gdańska - zostaną uprzątnięte i zabezpieczone. Rozpoczęte pod koniec listopada prace zakończą się jeszcze przed Bożym Narodzeniem. To dopiero pierwszy etap kompleksowego remontu jednego z najbardziej niedocenianych zabytków na Motławą. Czy zyska on również iluminację?



Czy warto, aby po zakończeniu kompleksowego remontu mury były w całości iluminowane?

Pierwsze mury obronne wokół Głównego Miasta zostały zbudowane w XIV wieku. Inicjatorami ich budowy byli władający wówczas Gdańskiem członkowie Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, zwani potocznie Krzyżakami. Mury wzniesiono z cegły i zaprojektowano zgodnie z zachodnioeuropejską sztuką fortyfikacyjną.

- Mury obiegały miasto z trzech stron: południowej, zachodniej i północnej. Od strony wschodniej kompleks urbanistyczny otaczała natomiast naturalna fosa, czyli Motława. Mury, zwieńczone krenelażem (tzn. blankami - przyp. red.), o wysokości najpierw 5, później 10 m, co jakiś czas wzbogacone w odstępach prostokątnymi basztami, stanowiły tzw. mur wysoki. Nieco później dobudowano jeszcze od strony południowej i zachodniej tzw. mur niski - informuje Andrzej Gierszewski, rzecznik prasowy Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
W II połowie XV wieku mury obronne uzyskały dwie kolejne dzielnice: Stare Miasto i Stare Przedmieście. Jednak już 100 lat później, w II połowie XVI wieku, mury obronne praktycznie straciły swoje militarne znaczenie. Mury wokół Starego Miasta i Starego Przedmieścia zostały całkowicie rozebrane, natomiast mury wokół Głównego Miasta zaczęto z obu stron obudowywać różnego rodzaju budynkami.

Żadnego remontu od czasu powojennej rekonstrukcji

I to właśnie dzięki temu, 16 odcinków tego unikatowego reliktu średniowiecza zachowało się do I połowy XX wieku. Choć większość z nich została zniszczona w wyniku niemiecko-radzieckich walk o Gdańsk w marcu 1945 roku, powojenne, polskie władze miasta podjęły decyzję o zrekonstruowaniu zabytku.

Niestety, od czasu zakończenia prac rekonstrukcyjnych, głównie na przełomie lat 40. i 50. (wyjątkiem jest np. odcinek obok ul. Podwale Staromiejskie zobacz na mapie Gdańska, który zrekonstruowano dopiero pod koniec lat 60.), mury nie przeszły żadnego remontu. Dekady zaniedbań przyniosły opłakany skutek. Ceglane konstrukcje są w opłakanym stanie technicznym - poważnie zawilgocone, kruszeją, a na ich koronie wyrosły chwasty. Co więcej, ich ściany są traktowane jak publiczny szalet i pole do popisu dla pseudo grafficiarzy, a wcześniej także jako... wiaty śmietnikowe.

Mur na wysokości ul. Zbytki. Niestety, ta budowla - podobnie jak wszystkie, pozostałe odcinki średniowiecznych fortyfikacji - jest często wykorzystywana jako publiczny szalet. Mur na wysokości ul. Zbytki. Niestety, ta budowla - podobnie jak wszystkie, pozostałe odcinki średniowiecznych fortyfikacji - jest często wykorzystywana jako publiczny szalet.

Pierwszy etap gruntownego remontu

W związku z tym, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska postanowiło ratować niszczejący zabytek gdańskiego średniowiecza. Pod koniec listopada przystąpiono do prac porządkowych i zabezpieczających. Jak podkreślają władze muzeum, to dopiero pierwszy etap kompleksowego remontu. Jego zakończenie ma nastąpić jeszcze przed świętami Bożego Narodzenia, a dokładnie do 23 grudnia.

Czytaj też: Niech mocz będzie z tobą, a nie Za Murami

- W 2015 r. został opracowany ramowy, kompleksowy program prac konserwatorskich dla wszystkich odcinków murów. 30 listopada przystąpiliśmy do pierwszego etapu, który polega na usuwaniu chwastów oraz roślinności porastającej mury, dezynfekowane są miejsca, gdzie porastają glony i mchy oraz martwa winorośl. Wykonywane są też naprawy w obrębie korony murów, które mają na celu zabezpieczenie przed odpadnięciem luźnych fragmentów cegieł i dachówek. Jednym z najbardziej widocznych efektów prac będzie usunięcie graffiti. Następne etapy rewitalizacji murów są przewidziane na kolejne lata - wylicza Aleksandra Płotka z Działu Inwestycji MHMG.
W 1968 roku przeprowadzono rekonstrukcję murów obronnych w okolicach ul. Podwale Staromiejskie i ul. Szpitalnej. W 1968 roku przeprowadzono rekonstrukcję murów obronnych w okolicach ul. Podwale Staromiejskie i ul. Szpitalnej.

Tablice informacyjne, a może również iluminacja

Należy wspomnieć, że wizja muzealników wykracza poza przywrócenie murom należytego wyglądu. Władze Muzeum Historycznego Miasta Gdańska zamierzają je opatrzyć tablicami informacyjnymi, a być może również oświetlić. Tym samym, ceglane konstrukcje mają stać się po prostu kolejną atrakcją dla zwiedzających Gdańsk turystów.

Czytaj także: Baszta Jacek już po remoncie

- Gdańskie mury muszą zostać włączone w zabytkową przestrzeń miejską, wyeksponowane i przedstawione turystom jako nowy element na trasie zwiedzania, z ciekawie opowiedzianą historią, zawartą w odpowiednio wkomponowanych albo towarzyszących im nośnikom. Rozważamy także użycie iluminacji świetlnych. Poprzez te narzędzia chcemy osiągnąć cel, jakim będzie zapobieganie aktom wandalizmu. Wyniki badań i przykłady miast europejskich mówią, że w atrakcyjnym, zabytkowym otoczeniu, aktów dewastacji zabytków jest mniej, a nawet wokół nich tworzą się grupy ludzi troszczących się o dziedzictwo i jego bezpośrednie otoczenie - mówi Waldemar Ossowski, dyrektor MHMG.
Mury Głównego Miasta z basztami: Dominikańską i Jacek. Do czasów współczesnych zachowała się jedynie druga z nich. Warto wspomnieć, że w lipcu tego roku zakończył się jej kapitalny remont. W miejscu Baszty Dominikańskiej znajduje się obecnie parking przy Hali Targowej. Dawny obrys baszty został oznaczony na nim innym kolorem kostki brukowej.  Widoczna rycina pochodzi z II połowy XIX wieku. Mury Głównego Miasta z basztami: Dominikańską i Jacek. Do czasów współczesnych zachowała się jedynie druga z nich. Warto wspomnieć, że w lipcu tego roku zakończył się jej kapitalny remont. W miejscu Baszty Dominikańskiej znajduje się obecnie parking przy Hali Targowej. Dawny obrys baszty został oznaczony na nim innym kolorem kostki brukowej.  Widoczna rycina pochodzi z II połowy XIX wieku.

Historia murów obronnych Gdańska

26 III 1343, na podstawie przywileju wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Ludolfa Königa, położono kamień węgielny pod budowę murów obronnych Głównego Miasta Gdańska. Budowę rozpoczęto od najważniejszego, z punktu widzenia strategicznego, południowo-zachodniego narożnika miasta. Do połowy XIV wieku mur z licznymi basztami i bramami otaczał Główne Miasto od południa, zachodu i północy. Linia tego muru jest czytelna do dziś. Wzdłuż niego, od strony miasta, biegła uliczka murowa o szerokości 4,3 m, na zewnątrz znajdowała się fosa. Niewiele wiadomo o murze wschodnim, wzdłuż brzegu Motławy. Na pewno istniał na północ od Żurawia, brakuje danych o dacie jego powstania oraz czy mur istniał także na południe od niego.

Pierwotny mur obronny był stosunkowo niski, wznosił się około 5 m ponad teren. Grubość muru w dolnej partii wynosiła 120-150 cm. Zwieńczony był prostokątnymi blankami o grubości 60-80 cm, długości około 2 m i wysokości około 1 m. Blanki najprawdopodobniej pozbawione były strzelnic. Od strony miasta znajdował się chodnik dla straży, początkowo dość wąski (najwyżej około 80 cm szerokości), ale mógł być poszerzony drewnianą konstrukcją.

Po uzyskaniu w 1379 roku zgody wielkiego mistrza Winricha von Kniprode, przed murami obronnymi wybudowano drugi, tzw. niski, i usypano międzymurze (tzw. parchan), którego szerokość wahała się od 3 do 10 m. Nowy mur otoczył miasto od południa i częściowo zachodu (do Bramy Długoulicznej - bo taki odcinek obejmowała zgoda z roku 1379), w XV wieku został przedłużony do Baszty Jacek. Nie jest znana jego wysokość. Grubość muru niskiego była zbliżona do grubości muru wysokiego i wynosiła około 150 cm; zwieńczony był prostokątnym blankowaniem. Średnia długość zaopatrzonych w strzelnice blanków wynosiła około 2,5 m. Mur niski nie był wzmocniony basztami. Wyjątek stanowiła Baszta Mała w południowo-zachodnim narożniku (przed Basztą Narożną), natomiast bramy w murze wysokim wyposażono w przedbramia w linii muru niskiego.

Zapewne w tym okresie poszerzano murowany chodnik straży muru wysokiego, opierając go na ceglanych łękach: fragment zrekonstruowany przy obecnej ul. Latarnianej. Kolejny etap przebudowy murów obronnych Głównego Miasta nastąpił w 2. połowie XV wieku. Podwyższono mur wysoki o około 5 m, wieńcząc go blankowaniem. Szerokie na około 90 cm przestrzenie międzyblankowe były przesklepione. Grzbiet blankowania wyniesiony został około 2,5 m ponad poziom chodnika straży. Wysokość muru oraz niezbyt duża szerokość ceglanego chodnika pozwalają przypuszczać, że posiadał drewniany chodnik straży, wsparty na belkach zakotwionych w murze. Być może był on przykryty dachem.

źródło: www.gedanopedia.pl

Opinie (58) 4 zablokowane

  • (8)

    Ojj lista tego co do odrestaurowania jest długa jak Nil. No może jak Wisła. Tak więc jak już jesteśmy przy geografii to w Nemczech jest takie stare miasto/miasteczko które jest całe otoczone właśnie takim murem. Fajny klimat,czuje się tego ducha dawnych warowni.

    • 36 7

    • (3)

      a jakie to miasto?

      • 3 0

      • (2)

        M.in. Rothenburg. Miasto jak z bajki.

        • 12 1

        • Polecam Dubrownik. (1)

          • 1 1

          • A ja do tego chorwacką Korczulę i francuskie Carcassonne

            • 0 0

    • W Polsce tez-Chełmno

      • 6 0

    • Polecam rowniez York

      • 4 0

    • Szydłów , nasz mało znany Polski Szydłów.

      • 10 0

    • Toruń.

      • 9 3

  • A co z murami zamku krzyżackiego!? (1)

    Obok restauracji Kubickiego, na wysokości ulicy Grodzkiej, znajdują się pozostałości zamku krzyżackiego, a ściślej fragment jego obwarowań. Ceglana ściana znajduje się w tragicznym stanie, strasząc licznymi ubytkami cegieł, które się wykruszyły. W zasadzie przypomina jedno wielkie sito... A tymczasem to chyba jedne z najstarszych zachowanych murów, bo z początku XIV wieku!
    I od nich należałoby rozpocząć prace.

    • 4 0

    • Owszem..alem musial wydac pieniadze dla mojego kolegi dewelopera na kladke przez Motlawe.

      Skad mam ja ci wziazc?na te murry?..ech kolego staly od 14 stego wieku to jeszcze pincet plus lat wytrzymaja...Sa w tym miescie wazniejsze sprawy.Poza tym co wy myslicie obywatelu ,ze my jestesmy dla miasta?...o nie,nie,nie..to miasto jest dla nas i ma nam sluzyc...O wezmy np rotacje samochodow na parkingach..wprowadzilismy oplaty i zobaczcie jakie pustki ,ile wolnej przestrzeni..a wy tu na nas narzekacie.

      • 0 0

  • Im więcej nowych cegieł tym mniej średniowieczne te mury się stają... (2)

    Czy tam w ogóle są jakieś oryginalne cegły i zaprawa? Czy też wszystko to powojenna rekonstrukcja?

    • 5 1

    • A gdzie zabytkowe cegly z rozbiorki starych spichrzow na olowiance?

      Miasto niedosc ze pozbylo sie wtedy wielkiej ilosci bezcennych sredniowiecznych cegiel to jeszcze zaplacilo firmie rozbiorkowej 800tysiecy zlotych...Wlasciwie nie miasto a ktorys niekompetentnych z imienia i nazwiska urzednikow.

      • 1 0

    • Zapewniano, że rekonstrukcja została wykonana na podstawie antycznych fotografii. Sprowadzono nawet specjalną cegłę z rozbieranej właśnie piramidy w Egipcie. Woda do zaprawy pochodziła z Gangesu. Jednym słowem rekonstrukcja tak solidna jak ostatnie malowidła na Ogarnej i Szerokiej. A co mi tam. Też mogę trochę pomarudzić.

      • 3 0

  • Super! (5)

    Warto.

    • 77 2

    • Tak,warto sie poswięcać dla Naszego Kochanego Gdańska! (3)

      • 11 1

      • To się poświęcaj

        A władza i tak będzie Cię dymać na każdym kroku.

        • 0 0

      • Nie zapomnijcie..

        Pamietajcie , prosze , rowniez o rozsypujacym sie murze obok restauracji
        " Kubicki " , prawie na przeciw nowobudowanej kladki na Olowianke .
        On juz sie rozsypuje . Niech miasto zrobi z nim porzadek niezalaznie od tego
        do kogo to z prawnego punktu widzenia nalezy . Wystarczy juz w Gdansku
        przypadkow gdy zabytkowe budynki nie doczekaly sie wyjasnienia swojej
        sytuacji prawnej i sie po prostu rozsypaly . Gdanska na taka nieopowiedzialnosc
        wobec zabytkow nie stac , zbyt wiele juz stracilismy .

        • 1 0

      • Zamiast romantycznego poświęcania się, proponuję żyć oświeceniowo i pozytywistycznie. Mniej Sienkiewicza, więcej Prusa. Też się cieszę z tej wiadomości. Pozdrawiam.

        • 0 0

    • Czemu kłamiecie,że nie było remontu?

      Kilka lat temu widziałam ludzi remontujących mury. Stały rusztowania i dokonywano napraw.

      • 0 0

  • O matko. Ależ genialne stwierdzenia ludzi z muzeum

    Geniusze. Znają się. Wiedzą co mówią. Tylko śmierdzi jak z klapki.

    • 0 0

  • (1)

    Kiedy odbudowa mostów na Motławie? W szczególności remont Zielonego.

    • 1 0

    • A po co?

      Kładka jest ważna.

      • 0 0

  • to nie zabytek tylko odbudowa powojenna (1)

    Cegły z oryginalnych murów, które nie zostały zbombardowane w 1945, zostały wywiezione do Warszawy na budowę ich starówki. Czy w Gdańsku nie ma już innych potrzeb? Główne miasto jest mało przyjazne dla mieszkańców I przybyszy. Lepiej wybudować parkingi by odciążyć ulice.

    • 3 2

    • Na budowę starówki warszawskiej "poszły" głównie cegły z Elbląga (starówki elbląskiej)

      • 0 0

  • Czym więcej Gdańska w Gdańsku tym lepiej. (1)

    Tak przy okazji: Kiedy zniknie ten badziew (pawilony przy Podwalu Staromiejskim) zasłaniajacy widok na Halę Targową?

    • 32 3

    • Jest tam gdzieś w okolicy cmentarz, że wieńce sprzedają?

      • 2 0

  • turysta

    co z ul Grodzka kamienica 14/15 budynek przy hotelu Hilton mury przy Kubickim obraz nedzy i rozpaczy tworzy klimat w drodze do muzeum "" wojny

    • 3 0

  • Może warto wziąć przykład z Lęborka (2)

    Tam stare mury wyglądają pięknie. Widać rękę gospodarza.

    • 5 4

    • Czy głosujący przeciw

      To menele z ruin obawiający się o swoje lokum ?

      • 1 0

    • To samo w Chojnicach, na zamku w Człuchowie, czy rekonstrukcja Baszty Czarownic w Debrznie.

      • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Sprawdź się

Sprawdź się

Kiedy powstały pierwsze fortyfikacje na Górze Gradowej w Gdańsku?

 

Najczęściej czytane