• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Pomnik na Pachołku: pamiątka nie po królu, ale królowej

Marcin Stąporek
23 czerwca 2010 (artykuł sprzed 13 lat) 
Pomnik na Pachołku – stan obecny. Pomnik na Pachołku – stan obecny.
Pomnik na Pachołku przed I wojną światową. Cokół zwieńczony był pruskim orłem odlanym z brązu. Pomnik na Pachołku przed I wojną światową. Cokół zwieńczony był pruskim orłem odlanym z brązu.
Królowa Luiza w 1801 r. Królowa Luiza w 1801 r.
Ciężkim przeżyciem dla Luizy było spotkanie w Tylży z Napoleonem, którego, wzorem wielu przedstawicieli starych europejskich rodów, uważała za amoralnego potwora. Ciężkim przeżyciem dla Luizy było spotkanie w Tylży z Napoleonem, którego, wzorem wielu przedstawicieli starych europejskich rodów, uważała za amoralnego potwora.
Królowa Luiza z synami – późniejszymi Fryderykiem Wilhelmem IV i Wilhelmem I. Królowa Luiza z synami – późniejszymi Fryderykiem Wilhelmem IV i Wilhelmem I.

Na jednej z trzech kulminacji wzniesienia Pachołek w Oliwie stoi stary, kamienny pomnik, na którym widnieje nieco uszkodzona płaskorzeźba z herbem. Wbrew krążącym legendom nie jest to pamiątka po obecności w tym miejscu Zygmunta III, lecz wspomnienie niemieckiej królowej o słowiańskich korzeniach.



Płaskorzeźba i herb to pozostałość po obchodach 350. rocznicy bitwy morskiej pod Oliwą (28 listopada 1627 r). W 1977 r. na pomniku podobno (tak podaje wiele źródeł, ale prawdopodobnie nie zachowało się żadne zdjęcie) umieszczono popiersie Zygmunta III i jego herb, a niektórzy autorzy kolportowali nawet informację, jakoby sam monarcha właśnie stąd obserwował przebieg starcia między flotami Polski i Szwecji na Zatoce Gdańskiej.

Choć z tego miejsca zobacz na mapie Gdańska roztacza się imponujący widok na morze, to historia o pobycie tu króla Zygmunta nie ma wiele wspólnego z prawdą. Kamienny monument powstał jeszcze pod koniec XIX wieku i pierwotnie upamiętniał zupełnie inną koronowaną głowę.

Mowa tu o królowej Luizie, a dokładnie Luise Auguste Wilhelmine Amalie von Mecklenburg-Strelitz. W jej żyłach płynęła krew słowiańskich Obodrytów, zamieszkujących w średniowieczu Meklemburgię. Ojciec Luizy, książę Karol II, był w prostej linii (w dziewiętnastym pokoleniu) potomkiem Niklota, ostatniego pogańskiego władcy tego ludu. Mając niespełna 18 lat Luiza poślubiła pruskiego następcę tronu, cztery lata później, w 1797 r. została królową.

W historii Niemiec, a szczególnie Prus, imię Luizy jest nierozerwalnie związane z walką przeciw agresji francuskiej za czasów Napoleona Bonapartego. To ona stanęła na czele stronnictwa "jastrzębi", które w 1806 r. dość pochopnie popchnęło Prusy do wojny z Napoleonem. Zaledwie pięć dni później ich armia poszła w rozsypkę po błyskotliwym zwycięstwie Francuzów pod Jeną i Auerstedt. Mogło się wówczas wydawać, że los domu Hohenzollernów jest przypieczętowany.

Ocalenie korony i swego królestwa Fryderyk Wilhelm III zawdzięczał głównie determinacji swej pięknej żony. Pośpieszna ewakuacja, a właściwie ucieczka pary królewskiej z Berlina przez Pomorze do Królewca, w połączeniu z nieugiętą postawą niektórych wojskowych, takich jak broniący twierdzy Grudziądz generał Courbiere, uratowały Prusy przed zniknięciem z mapy Europy. Po pokoju w Tylży (9 lipca 1807 r.) uzyskały względną niezależność i czas na odbudowę swej siły, choć para królewska musiała pozostawać w Prusach Wschodnich i dopiero na Boże Narodzenie 1809 r. Napoleon zezwolił im na powrót do Berlina.

Następny rok Luiza planowała wykorzystać dla podreperowania zdrowia, nadszarpniętego dramatycznymi wydarzeniami lat 1806/7, było już jednak za późno - latem 1810 r. nagle zachorowała i zmarła na zamku Hohenzieritz w Meklemburgii w wieku zaledwie 34 lat.

Piękna królowa, zmarła w młodym wieku, która zdążyła odegrać znaczącą rolę w historii, to doskonały materiał na legendę. Mit królowej Luizy narodził się zaraz po jej śmierci i rozkwitał przez cały XIX wiek. Trudno się zresztą temu dziwić, skoro owdowiały Fryderyk Wilhelm III panował jeszcze przez 30 lat po jej śmierci, a kolejne 48 lat na tronie pruskim zasiadali kolejno jej dwaj synowie: Fryderyk Wilhelm IVWilhelm I (od 1871 r. jako cesarz Niemiec).

Luiza stała się praktycznie symbolem walki Niemców przeciw agresji napoleońskiej. Zapewne z tego powodu wzgórze w Łostowicach zobacz na mapie Gdańska (dziś dzielnica Gdańska, wtedy podmiejska wieś), miejsce związane z walkami landwerzystów pruskich przeciw Francuzom w 1813 r., nosiło w XIX wieku nazwę "Luisenberg". Przejawem kultu Luizy był też pomnik ustawiony w 1889 r. na oliwskim Pachołku. Cokół wykonano z granitu sprowadzonego ponoć z jej ojczystej Meklemburgii. Umieszczono na nim cytat z dzieła Goethego: "Dobry człowiek uświęca miejsce, po którym stąpał. Jeszcze po stu latach rozgłaszane są jego słowa i czyny."

Nikt chyba szczególnie nie dociekał, czy faktycznie królowa wspięła się na Pachołek podczas swego krótkiego pobytu w Oliwie w 1798 r. Zresztą w tych czasach niemal w każdym miasteczku na Pomorzu mieszkańcy twierdzili, że to właśnie u nich królowa zatrzymała się na nocleg podczas pamiętnej ucieczki zimą 1806/07. W pewnym stopniu przypomina to sytuację w komunistycznej Rosji, gdzie pokazywano niezliczoną ilość obiektów odwiedzonych rzekomo przez Lenina i stanowiących lokalne miejsca kultu wodza bolszewików.

O autorze

autor

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Miejsca

Opinie (155) ponad 20 zablokowanych

  • ciekawy artykuł przywodzi myśl (3)

    że dzisiaj już nie obchodzi się rocznic ważnych bitew (ciekawe czy Grunwald będzie pod znakiem poprawności politycznej), a ulicom nowych osiedli zamiast nazwisk bohaterów nadaje się nazwy styczniowa, marcowa, wiosenna.

    Ale artykuł ciekawy, a "agresję napoleońską" też trzeba widzieć z różnych punktów widzenia.

    • 19 2

    • ale ul. październikowej (2)

      nie uświadczysz - nazwa zakazana ustawowo i kanonicznie ;)

      • 4 2

      • podpisz sie pazdziernik (1)

        I idz se.

        • 1 3

        • pedz do kafejki jeszcze raz kliknac i zadzwon do kilku innych znajomych

          • 1 1

  • czy ktoś widział kiedykolwiek w tym miejscu dzielnych Strażników Miejskich? (1)

    a mają quady, motory, terenówki, konie mają?

    • 11 0

    • bo tam nie ma tunelowych babć handlujących kwiatkami...

      to ofiara lekka łatwa i przyjemna i norma wyrobiona....

      powinni psie kupy w mieście zbierać.....

      • 3 0

  • Byla ladna, calkiem calkiem ta kobietka, ale od razu piekna? (2)

    Troche pyzata ma ta buzke, mi sie podoba, ale nie powiedzialbym, ze byla piekna. Mimo to ja moge tylko pomarzyc o takiej ksiezniczce ehh :(

    Dziewczyny marza o ksieciu z bajki, a chlopcy o ksiezniczkach, niestety ani jednych, ani drugich na tym swiecie juz nie ma.

    Pozdrawiam

    • 6 1

    • kanon urody zmienia się (1)

      dziś nie wydaje CI się piękna, wtedy mogła za takową uchodzić. Obecnie, kanon urody zmienia się co kilkanaście lat.

      • 5 0

      • Aha no chyba, ze tak :)

        Szkoda, ze sie na nia nie zalapalem ;D bylbym ustawiony do konca zycia :)

        • 1 0

  • a to historia:) bo były jeszce bajki, że to pomnik bitwy pod Oliwą:)

    • 5 2

  • Najwyższy czas odnowić Pomnik Bitwy pod Oliwą z 28 listopada 1627r. !!! (6)

    Obecnie nie ma żadnego poważnego pomnika/pamiątki upamiętniającej wspaniałe zwycięstwo Polskiej Floty (pod dowództwem admirała Arenda Dickmanna) z 1627r. To jest skandal!!!

    Co do Napoleona, to przypominam, że Polacy walczyli po stronie Napoleona, a sam Napoleon powiedział, że nieodtworzenie silnego Państwa Polskiego z Gdańskiem (a tylko kadłubkowego Księstwa Warszawskiego i pierwszego Wolnego Miasta Gdańska) było jego wielkim błędem polityczno-militarnym.

    Co do pomników po prusko-niemieckich zaborcach i ich kacykach są nam Polakom gdańszczanom niepotrzebne. A obecne panoszenie się w Gdańsku "lobby pruskiego" (co widać m.innymi po artykułach na tym POrtalu sławiących pruskich kacyków i pruskie żołdasctwo) powinno zostać ukrócone, i powinniśmy to zrobić m. innymi podczas wyborów prezydenckich, samorządowych itd. odsuwając germanofilii, rusofilii itp. od władzy, a wybrać ludzi reprezentujących Polską Rację Stanu...

    PYTANIE: Kiedy powstanie obiecany i zatwierdzony przez Radę Miasta pomnik wielkiego polskiego króla Kazimierza IV Jagiellończyka, twórcy potęgi Królestwa Polskiego i potęgi Miasta Królewskiego Gdańska, zwycięzcy krzyżackiej niemieckiej hydry, tego który odzyskał Gdańsk i Pomorze Wschodnie, Warmię i Powiśle dla Polski, tego który zwyciężył krzyżacką niemiecką hydrę?

    • 19 10

    • pomnika dla Dickmann'a? toc to niemieckie nazwisko! (1)

      pomnika dla Dickmann'a?
      toc to niemieckie nazwisko - podobnie jak wassermann czy hitler!

      • 1 7

      • Jeśli już tak to oceniać, to holenderskie a nie niemieckie...

        • 5 2

    • he he znowu manipulacja w liczeniu: (2)

      daje: +1 na TAK
      a wyskakuje: +1 na TAK / +1 na NIE

      • 2 2

      • A pomyślałeś, (1)

        że zatwierdzenie głosu wymaga odświeżenia skryptu liczącego głosy i zwyczajnie ktoś oddał głos w tym samym czasie, co Ty? Ale nie, przecież trzeba węszyć spiskowe teorie i dumnie robić z siebie idiotę.
        Pomyśl, zanim napiszesz. To nie takie trudne.

        • 2 2

        • Jak POrtal nie ma argumentów to stosuje cenzurę i wycina wpisy.

          "O takom POlskem walczylyśmy" jak mawiał Bolek?

          • 0 1

    • ZAPYTANIE

      Z tą hydrą to wrodzone czy nabyte? Może by jednak porozmawiać ze specjalistą?

      • 1 0

  • najsss :)

    • 2 3

  • Tam się wspaniale ładuje browary :]

    • 3 5

  • (1)

    jak niemiecka to pojade go pomazać i zniszczyć !!!

    • 4 7

    • najlepiej go wysadź w powietrze ale nie zapomnij się wcześniej do niego przykuć...

      • 2 3

  • Podpisz sie, choc tak dla formy, pazdzierniku

    • 1 3

  • wymazali pazdziernika

    tez dobrze

    • 1 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Majówka z Twierdzą Wisłoujście

35 zł
w plenerze, wykład / prezentacja, warsztaty, pokaz

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Obecną siedzibę Urzędu Miejskiego w Gdańsku postawiono na miejscu budynku, w którym przed 1 września 1939 roku funkcjonowały biura:

 

Najczęściej czytane