Patroni tramwajów: Jerzy Stankiewicz

Marcin Stąporek

21 czerwca 2017 (artykuł sprzed 6 lat)

Opinie (41)

Najnowszy artykuł na ten temat Roman Korynt kolejnym patronem gdańskiego tramwaju?

W dwudziestym piątym odcinku naszego cyklu "Patroni gdańskich tramwajów" przedstawiamy sylwetkę Jerzego Stankiewicza. Tydzień temu opisaliśmy Oscara Kupferschmidta, a za tydzień przedstawimy Joachima Oelhafa.

Jedna z dawnych studentek na Forum Dawny Gdańsk pisała o nim tak:

"Profesor, a za czasów moich studiów Docent (dr inż. arch.) Jerzy Stankiewicz, sam w sobie jest absolutnie fajnym wspomnieniem. Miał z nami zajęcia z historii architektury polskiej, ale też był w tym okresie prodziekanem [Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej - przyp. MS]. Zabiegany, zapracowany, otoczony, zwłaszcza podczas sesji egzaminacyjnych, wianuszkiem studentów z bardzo ważnymi do Niego sprawami, nie wiem kiedy miał czas na osobistą pracę naukową, a przecież jest tego niemało. Nie przypominam Go sobie zdenerwowanego. Z każdym rozmawiał spokojnie i rzeczowo, nawet "w biegu". Był przez wszystkich lubiany i cieszył się ogromnym szacunkiem. Myślę, że dzięki tej Jego, ale i innych pracowników Katedry Architektury Polskiej (Jadwiga Habela, Janusz Ciemnołoński) bezpośredniości i przystępności, tak bardzo lubiłam zajęcia z tego przedmiotu. Nie pamiętam żadnej anegdoty z Nim związanej, bo to nie był Człowiek od anegdot. To był przemiły Pan od rozmowy, bez fochów, humorów i jakichkolwiek dziwactw. Naukowiec najwyższej próby, kopalnia wiedzy o historii naszej, polskiej i nie tylko architektury, przekonywujący w każdym calu, skupiający wokół siebie żądną wiedzy młodzież. Mieliśmy szczęście, nasze roczniki, trafić na wspaniałych nauczycieli, jednym z nich był Profesor Jerzy Stankiewicz, postać niezapomniana." Inne wspomnienie: "Utykał na jedną nogę, miał zresztą z tego powodu ksywę Hefajstos. Był jednak tak lubiany i szanowany, że ta ksywa była wymawiana z wydźwiękiem pozytywnym. Jego ułomność nie rzucała się w oczy, bo chodził szybko i pewnie. Na obozie w Kłodzku poszliśmy w pobliskie górki, pamiętam, że śmigał górskimi ścieżkami bez problemu."

Jerzy Stankiewicz jest patronem tramwaju Pesa Swing o numerze bocznym 1021.

Profesor Stankiewicz, urodzony 11 listopada 1923 r. w Wilnie, należał do pokolenia Kresowiaków, którzy - wypędzeni ze stron rodzinnych przez historyczne burze XX stulecia - w zniszczonym Gdańsku odnajdywali swoje miejsce na Ziemi. Miał niecałe 22 lata, gdy opuścił rodzinne Wilno. Podobno już wcześniej, pod wpływem pięknej książki Jana Kilarskiego "Gdańsk" z serii "Cuda Polski" marzył, by studiować dzieje gdańskiej architektury. Faktycznie, w październiku 1945 r. został studentem Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej, który ukończył w 1950 r.

Już jako student i świeżo upieczony architekt dał się poznać jako żarliwy zwolennik odbudowy Gdańska, ratowania tego, co przetrwało kataklizm wojny i przywracania miastu historycznej świetności.

Dziś, oglądając odbudowane kamienice przy Długim Targu czy ul. Mariackiej, nie mamy najczęściej świadomości, że w tamtych latach było wielu propagatorów zerwania z przeszłością, co miało otworzyć drogę zwolennikom "twórczego" podejścia do zabudowy w historycznym śródmieściu. Jerzy Stankiewicz gromadził argumenty przeciw takiemu stanowisku, w tym zdjęcia, ryciny, plany dokumentujące wygląd cennych gdańskich zabytków w czasach przed zniszczeniem. Wraz z kolegami z Instytutu Historii Architektury Polskiej PG stoczył prawdziwą batalię o to, by granicą odbudowywanego Głównego Miasta nie stała się ulica Szeroka.

Nie tylko Główne Miasto zasługiwało na uwagę historyków architektury. Inne wspomnienie z Forum Dawny Gdańsk: "Dwór Kuźniczki odkrył kolega Zbyszek Pomaz, który - przechodząc obok - zwrócił uwagę na małe cegiełki na ścianie z odpadającym tynkiem i pognał z tym do docenta Stankiewicza. Moi koledzy z roku robili inwentaryzację całego obiektu w ramach praktyki."

Ciekawe efekty przyniosła współpraca z krajoznawcą, kustoszem Muzeum Pomorskiego Franciszkiem Mamuszką. Owocem wspólnych wędrówek i badań prowadzonych w terenie były publikacje na temat zabytków Oliwy, inwentaryzacja najcenniejszych zabytków na Żuławach i szereg drobniejszych publikacji, często w popularnych weekendowych "Rejsach" - dodatku do "Dziennika Bałtyckiego".

Jerzy Stankiewicz był w gronie tych, którzy walczyli o odbudowę historycznych budynków na terenie Głównego Miasta, także poza ul. Szeroką. Wówczas wcale nie było oczywiste, że w historycznym śródmieściu Gdańska zburzonych zabytków nie zastąpią modernistyczne budynki. Nz. widok z Zielonej Bramy na Główne Miasto w 1949 r.

Potem pojawiły się solidne monografie: "Strakowscy - fortyfikatorzy, architekci i budowniczowie gdańscy" (1955), "Nadmorska twierdza w Wisłoujściu" (1956), "Średniowieczne fortyfikacje Głównego Miasta w Gdańsku" (opublikowana w 1958, na podstawie której uzyskał stopień doktorski); napisana wspólnie z Bogdanem Szermerem "Gdańsk. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny oraz powstanie zespołu Gdańsk-Sopot-Gdynia" (1959) oraz wspólnie z Ryszardem Massalskim "Rozwój urbanistyczny i architektoniczny Gdańska" (w pracy zbiorowej "Gdańsk, jego dzieje i kultura", 1969).

Po latach sam przyznał, że błędem było w tym czasie niedocenianie wartości architektonicznych budynków z czasów zaboru pruskiego. Krzysztof Biskup, który przygotował do druku napisany wiele lat wcześniej tekst prof. Stankiewicza "Fortyfikacje miejskie Gdańska od XVI do XIX wieku" wspomina, że profesor prosił go, by usunąć z niego zjadliwe opinie na temat eklektycznej architektury z przełomu XIX i XX wieku.

Zmarł 20 czerwca 1994 r. w Gdańsku i został pochowany na Cmentarzu Oliwskim. Jego imię nosił od 14 października 1998 r. Zespół Szkół Budownictwa Komunalnego przy ul. Powstańców Warszawskich (potem pod nazwą Zespół Szkół Budowlano-Architektonicznych, obecnie już nieistniejący).

Jerzy Stankiewicz jest także patronem nagrody ustanowionej w 2000 r. przez gdańskie oddziały Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Sekcji Konserwatorów Dzieł Sztuki przy Związku Polskich Artystów Plastyków, którą raz w roku nagradzane są osoby wyróżniające się w regionie pomorskim działalnością w dziedzinach: historii architektury, urbanistyki, sztuki lub konserwacji.

O autorze

Opinie (41)

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-06-23 17:19

Prof. Jerzy Stankiewicz w pełni zasługuje na pamięć i szacunek.

Niestety, nie zawsz Jego słuchano, czego może być lokalizacja ogródków działkowych w Dolinie Radości przeciw czemu protestował. Dziś widać, że miał rację. Potwierdza to zjawisko, że władza rzadko szanuje zdanie ekspertów (aktualne obecnie).

Były student
6 lat
- 6 0
Twoja opinia

Zmień treść

Niestety, nie zawsz Jego słuchano, czego może być lokalizacja ogródków działkowych w Dolinie Radości przeciw czemu protestował. Dziś widać, że miał rację. Potwierdza to zjawisko, że władza rzadko szanuje zdanie ekspertów (aktualne obecnie).
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-06-23 22:47

Procent (1)

Pojechał do Warszawy by odebrać nominację na Profesora. Do Pani Żarskiej przysłał kartkę pocztową podpisaną "Procent" - jeszcze nie Profesor, a już nie Docent.
Jeden z wielu dowcipów jakimi nas bawił.

Regina, studentka z lat 1963-1969
6 lat
- 8 0
Twoja opinia

Zmień treść

Pojechał do Warszawy by odebrać nominację na Profesora. Do Pani Żarskiej przysłał kartkę pocztową podpisaną "Procent" - jeszcze nie Profesor, a już nie Docent. Jeden z wielu dowcipów jakimi nas bawił.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-06-24 09:02
  
  Zabytki
  
  Obecna władza raczej zaciera ślady zabytków, i to najwyższej rangi jak układy ruralistyczne czy dawne odnawialne źródła energii,np elektrownie wodne na Raduni, tuż przed Pruszczem. .Należały do Wolnego Miasta Gdańska. Były budowane w kooperacji z przedwojenną Polską.
  Po wojnie zaniechano ich dokończenia, w gminie Pruszcz Gd., a szczególnie ich kluczowych części, jak np. nastawnie zaadaptowano na "domek" dla notabla, kanał boczny elektrowni zasypano na powiększenie jego działki. Obecnie od 20 lat walczę o odzyskanie kanału , bo to minimum, a co z ładem przestrzennym i estetyką dobudowanej nowej nastawni, co z sensownym zagospodarowaniem zakładu? Obecni "posiadacze" zabytku są silni w sądach i rozwalają nam ład przestrzenny głównie z geodetami. Prawdziwi ideowcy muszą walczyć w pojedynkę, nie mamy posłuchu w urzędach.Smutna vita.
  
  6 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Obecna władza raczej zaciera ślady zabytków, i to najwyższej rangi jak układy ruralistyczne czy dawne odnawialne źródła energii,np elektrownie wodne na Raduni, tuż przed Pruszczem. .Należały do Wolnego Miasta Gdańska. Były budowane w kooperacji z przedwojenną Polską. Po wojnie zaniechano ich dokończenia, w gminie Pruszcz Gd., a szczególnie ich kluczowych części, jak np. nastawnie zaadaptowano na "domek" dla notabla, kanał boczny elektrowni zasypano na powiększenie jego działki. Obecnie od 20 lat walczę o odzyskanie kanału , bo to minimum, a co z ładem przestrzennym i estetyką dobudowanej nowej nastawni, co z sensownym zagospodarowaniem zakładu? Obecni "posiadacze" zabytku są silni w sądach i rozwalają nam ład przestrzenny głównie z geodetami. Prawdziwi ideowcy muszą walczyć w pojedynkę, nie mamy posłuchu w urzędach.Smutna vita.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-06-26 11:09

Nie tylko Gdańsk. Był jednym z tych co zapobiegli realizacji klocków na terenie starego miasta w Elblągu. Nie wiem gdzie wyszukał mój związek z Elblągiem (Technikum Mechaniczne) ale w ramach praktyki z H.A. wysłał mnie na "pożarcie " do Ratusza Elbląskiego abym zebrał materiały do Kontr referatu projektu zagospodarowania Starego Miasta blokami mieszkalnymi. Pod jego kierunkiem napisałem artykuł do miesięcznika Mówią Wieki. Poskutkowało dziś jak kiedyś dawno temu Stare Miasto to historia dzisiejszego przywracania tamtych kamienic , układu starych ulic itd.

6 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Nie tylko Gdańsk. Był jednym z tych co zapobiegli realizacji klocków na terenie starego miasta w Elblągu. Nie wiem gdzie wyszukał mój związek z Elblągiem (Technikum Mechaniczne) ale w ramach praktyki z H.A. wysłał mnie na "pożarcie " do Ratusza Elbląskiego abym zebrał materiały do Kontr referatu projektu zagospodarowania Starego Miasta blokami mieszkalnymi. Pod jego kierunkiem napisałem artykuł do miesięcznika Mówią Wieki. Poskutkowało dziś jak kiedyś dawno temu Stare Miasto to historia dzisiejszego przywracania tamtych kamienic , układu starych ulic itd.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2022-06-21 13:45

prof Stankiewicz

Dziękuję za wspomnienia tej nietuzinkowej Postaci .Był bardzo skromnym życzliwym i uczciwym Człowiekiem Trzeba tutaj wspomnieć o osobie która do końca się nim opiekowała tj o panu prof Piwku.

1 rok
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dziękuję za wspomnienia tej nietuzinkowej Postaci .Był bardzo skromnym życzliwym i uczciwym Człowiekiem Trzeba tutaj wspomnieć o osobie która do końca się nim opiekowała tj o panu prof Piwku.
Regulamin dodawania opinii