• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Oni tworzyli polską flotę wojenną

Michał Lipka
11 stycznia 2012 (artykuł sprzed 12 lat) 

W historii Marynarki Wojennej sporo jest postaci, o których niewiele wiadomo, a bez których odrodzona Polska Marynarka Wojenna wyglądałaby inaczej. Piszemy o nich zainspirowani prośbami naszych czytelników.



Komandor Bogumił Nowotny Komandor Bogumił Nowotny
Zgodnie z rozkazem Marszałka Józefa Piłsudskiego 28 listopada 1918 roku powołano do życia Polską Marynarkę Wojenną, na czele której stanął pułkownik marynarki Bogumił Nowotny, który... wcale nie chciał objąć tego stanowiska.

Kariera morska Nowotnego rozpoczęła się zaraz po ukończeniu Szkoły Aspirantów Morskich w Fiume, kiedy to rozpoczął służbę we flocie Austro-Węgierskiej. Początkowo skierowano go Flotylli Dunajskiej. Niedługo potem został dowódcą torpedowca "Wurger", a następnie przeszedł na kontrtorpedowiec "Scharfschutze", z którym odniósł jeden ze swych największych sukcesów, jakim był udany rajd przeciwko włoskiemu portowi Porto Corsini. Potem był komendantem jednej z twierdz morskich na Adriatyku i dowodził starszym pancernikiem "Erzherzog Karl".

Po zwolnieniu ze służby u byłego zaborcy przystąpił do współpracy z Radą Regencyjną, w której pełnił obowiązki referenta do spraw żeglugi. Wraz z marynarzami spod innych zaborów przejmował od Niemców jednostki wchodzące w skład flotylli wiślanej. Dał się wtedy poznać jako dobry organizator, co zwróciło na niego uwagę Piłsudskiego. Niedługo potem Nowotny został mianowany dowódcą odradzającej się Polskiej Floty. Pełnił tę funkcję do marca 1919 r., a w 1920 r. na własną prośbę odszedł ze służby czynnej.

Był jednym z założycieli Towarzystwa Żeglugowego "Sarmacja", w imieniu którego kupił pierwszy polski statek SS "Kraków". Zmarł w 1960 roku na migracji we Włoszech.

***


Admirał Porębski na zdjęciu z epoki. Admirał Porębski na zdjęciu z epoki.
Pancernik Imperatrica Marija, którym dowodził Kazimierz Porębski. Pancernik Imperatrica Marija, którym dowodził Kazimierz Porębski.
W 1918 roku pojawiły się głosy o potrzebie wprowadzenia do służby pancerników. Względy ekonomiczne i techniczne szybko zweryfikowały te plany, mimo to był pewien polski oficer, który nie dość, że dowodził nowoczesnym pancernikiem, to jeszcze miał pod swoimi rozkazami całą ich brygadę!

Kazimierz Porębski ukończył Morski Korpus Kadetów w Sankt Petersburgu, po którym wstąpił w szeregi rosyjskiej marynarki wojennej. W 1902 roku skierowano go do komisji czuwającej nad budową w gdańskiej stoczni Schichaua krążownika "Nowik", na którym później został starszym oficerem. Na pokładzie tego okrętu brał udział w wojnie rosyjsko - japońskiej walcząc w Port Artur. Wobec nieuniknionej klęski był gorącym orędownikiem prób przedarcia się jednostki do Władywostoku. Za bohaterstwo i poświęcenie w bitwie, zyskał uznanie samego cara, który odznaczył go szablą za dzielność.

Kolejne przydziały skierowały go do służby na Bałtyku i Morzu Północnym, gdzie dowodził stawiaczem min "Jenisej". Prawdziwy zaszczyt spotkał jednak Porębskiego w roku 1913, kiedy powierzono mu funkcję dowódcy nowoczesnego pancernika "Impieratrica Marija". Trzy lata później objął dowództwo nad Brygadą Pancerników Floty Czarnomorskiej.

Po zakończeniu I wojny światowej wstąpił do Wojska Polskiego. Towarzyszył generałowi Hallerowi w ceremonii zaślubin Polski z Bałtykiem, a następnie, w randze wiceadmirała, objął w 1922 roku stanowisko Szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej.

Porębski dał podwaliny organizacyjne Polskiej Marynarce Wojennej. Dzięki jego staraniom, powołano do życia Państwową Szkołę Morską oraz rozpoczęto prace nad rozbudową floty handlowej. Admirał był również gorącym orędownikiem rozbudowy portu w Gdyni. Należy podkreślić, że opracowane przez niego plany rozwoju polskiej floty wojennej były bardzo rzeczowe i możliwe do realizacji, nawet skromnymi środkami jakimi dysponowało wtedy państwo polskie.

Kres karierze admirała Porębskiego położyła tzw. afera minowa. Jeden z podwładnych Porębskiego dopuścił się malwersacji przy zakupie min morskich. W efekcie publicznych oskarżeń, admirał został przeniesiony w stan nieczynny i choć ostatecznie Sąd Wojskowy uniewinnił go od wszystkich zarzutów, w szeregi Marynarki Wojennej już nie powrócił. Zmarł po długiej i ciężkiej chorobie w 1933 roku. Dziś jest patronem 8 Flotylli Obrony Wybrzeża oraz ulic w Gdyni i Gdańsku.

***


Admirał Napoleon Wawel. Admirał Napoleon Wawel.
Pancernik Erzherzog Ferdinand Max, którym dowodził Napoleon Wawel. Pancernik Erzherzog Ferdinand Max, którym dowodził Napoleon Wawel.
Kolejnym z oficerów, który zdobywał swe oficerskie szlify we flocie Austro-Węgierskiej był Napoleon Wawel. Podobnie jak Nowotny ukończył Szkołę Aspirantów Morskich w Fiume. Początkowo pełnił funkcję attaché m.in. w Wielkiej Brytanii, gdzie był świadkiem rewolucji związanej z budową dużych okrętów zapoczątkowanej przez wodowanie pancernika HMS "Dreadnought". Pierwsze samodzielne dowództwo objął w roku 1909, wchodząc na pokład pancernika "Arpad". Potem kolejno dowodził krążownikiem "Kaiser Karl IV" oraz nowoczesnym pancernikiem "Erzherzog Ferdinand Max", na którym zakończył służbę morską przechodząc na eksponowane stanowisko dowódcy Głównej Bazy Marynarki Wojennej w Puli, które piastował aż do zakończenia I wojny światowej.

Gdy odrodziło się państwo polskie, zdecydował się powrót i wstąpienie w szeregi młodej polskiej floty, gdzie początkowo zweryfikowany został do stopnia generała porucznika marynarki a po zmianach stopni wojskowych otrzymał stopień wiceadmirała. W roku 1920 podjął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Stamtąd też delegowano go jako przedstawiciela rządu do Międzynarodowej Komisji Odry, która ustalała i dopilnowywała ustaleń zachodniej granicy Polski.

Intensywne życie zawodowe zakończył w 1923 roku przechodząc na emeryturę. W roku 1934 ciężko schorowany i osamotniony wiceadmirał Wawel popełnił samobójstwo.

***


W historii polskiej floty znaleźć możemy oficera, który pierwszy okręt wojenny odrodzonej marynarki wojennej... kupił za swoje pieniądze! Józef Unrug ukończył szkołę oficerską w Kilonii i wstąpił do cesarskiej marynarki wojennej. Początkowo służył wyłącznie na jednostkach nawodnych m.in. na krążowniku "Niobe" i pancernikach "Braunschweig" i "Fredrich der Grosse", ale bardziej pociągała go służba na jednostkach podwodnych. Dowodził kolejno kilkoma z nich, a następnie flotyllą okrętów podwodnych, aż wreszcie objął stanowisko komendanta Szkoły Okrętów Podwodnych.

Admirał Józef Unrug w otoczeniu oficerów w niemieckiej niewoli. Admirał Józef Unrug w otoczeniu oficerów w niemieckiej niewoli.
ORP Pomorzanin kupiony przez admirała Józefa Unruga. ORP Pomorzanin kupiony przez admirała Józefa Unruga.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wrócił do kraju, gdzie zweryfikowano go do stopnia kapitana marynarki. Był pierwszym kierownikiem Urzędu Hydrograficznego w Gdańsku. Wtedy też na własne nazwisko nabył w Hamburgu pierwszy polski okręt - ORP "Pomorzanin". W roku 1923 po ostrym konflikcie z komandorem Edwardem Sadowskim na własną prośbę odszedł ze służby, na szczęście na niezbyt długo. W roku 1925 prezydent Wojciechowski przywrócił go do służby i mianował dowódcą Floty w Gdyni, a niedługo potem awansowano go do stopnia kontradmirała.

Gdy wybucha II wojna światowa Józef Unrug został dowódcą Obrony Wybrzeża. Podległe mu jednostki skapitulowały jako jedne z ostatnich. Urodzony w Niemczech admirał odrzucił niemieckie propozycje przyjęcia wysokiego stanowiska w Kriegsmarine wybierając niewolę. Choć biegle posługiwał się ich językiem, w rozmowie z oficerami niemieckimi zawsze żądał tłumacza, twierdząc, że język niemiecki zapomniał 1 września 1939 r.

Po zwolnieniu z oflagu wyjechał do Anglii, gdzie został I zastępcą Szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej. Niebawem też awansowano go do stopnia wiceadmirała. Ostatnim jego zadaniem było rozwiązywanie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zmarł we Francji w wieku 88 lat.

***


Generał Jerzy Wołkowicki Generał Jerzy Wołkowicki
Stary pancernik Imperator Nikołaj I na którym miczman Józef Wołkowicki sprzeciwiał się kapitulacji przed Japończykami. Stary pancernik Imperator Nikołaj I na którym miczman Józef Wołkowicki sprzeciwiał się kapitulacji przed Japończykami.
Na koniec warto przypomnieć postać Jerzego Wołkowickiego. Pierwsze kroki w morskiej karierze stawiał w Korpusie Morskim w Petersburgu, po ukończeniu którego skierowany został na pancernik "Imperator Nikołaj I". Okręt ten niebawem włączono w skład III Eskadry Oceanu Spokojnego, która miała ruszyć na pomoc odciętej przez Japończyków rosyjskiej bazie Port Artur.

Los Eskadry praktycznie od samego początku był przesądzony, gdyż jednostki, które wchodziły w jej skład, były przeważnie przestarzałe i służyły do obrony wybrzeża. Bitwa pod Cuszimą zakończyła się klęską eskadr rosyjskich - najnowsze okręty zostały zatopione, a reszta poddała się Japończykom.

Młody miczman Wołkowicki, jako jeden z nielicznych ostro protestował przeciwko kapitulacji. Wypowiedziane wtedy na naradzie oficerskiej zdanie "walczyć do końca, a potem wysadzić pancernik i ratować się" miało w latach 40. uratować go przed śmiercią z rąk NKWD. Kolejne lata spędził w niewoli japońskiej, z której parokrotnie próbował uciekać.

Gdy wybuchła I wojna światowa pełnił szereg funkcji we Flotylli Dunajskiej i Flocie Czarnomorskiej. Pod koniec wojny przedostał się do Francji gdzie zgłosił się do polskiej armii, w której objął dowództwo Pułku Strzelców Polskich.

Kolejne lata z wojskowej kariery Jerzego Wołkowickiego ściśle splatają się już z wojskiem lądowym. Podczas II wojny światowej generał Wołkowicki, dowodził dywizją piechoty, która została rozbita przez Niemców. Jej niedobitki zostały wzięte do niewoli przez Sowietów. Więziony m.in. w obozie w Kozielsku na mocy układu Sikorski - Majski zwolniony, wyjechał do Moskwy. Po zakończeniu wojny wyemigrował do Anglii, gdzie zmarł w 1983 roku.

Opinie (49) 1 zablokowana

  • (6)

    Skoro mielismy takich specjalistów i bohaterów dlaczego marynarka w 39 g.... zdziałała?

    • 13 39

    • (1)

      kasa kasa kasa :)

      • 6 1

      • Patriotyzm i tyle w temacie.

        Wszyscy ci ludzie czuli sie Polakami i dla Polski zrobili wszysko to co mogli zrobic, poswięcajac sie i nie mysląc o zyskach i splendorach. Teraz mamy inaczej. Tylko kasa sie liczy i własny tyłek. Polska? Polski juz nie ma. Mamy jakis kolegoland i układy.

        • 1 0

    • Co by nie powiedział jak by nie tłumaczył to i tak nie zrozumiesz.Po prostu jesteś obcy.

      • 8 4

    • chyba trzeba po prostu pominąć ten post w dalszych komentarzach

      • 4 3

    • Może wystarczyłoby przeczytać choc jedną książkę

      w tym temacie - wtedy nie zadawałbyś takich pytań.

      • 9 4

    • Żeby zabierać głos na temat MW, trzeba mieć choć trochę wiedzy historycznej.

      • 3 1

  • Mpże trochę o współczesnych wybitnych twórcach MW ? (3)

    Tu bryluje Feldmarszałek Klich

    • 26 10

    • w kwestiach morskich to miał tytuł Grossadmiral

      • 2 2

    • Dzisiaj kazdy z nich widząc stan naszej Armi i MW palnął by sobie w łeb jak płk Przybył.

      Tyle że skutecznie.Dopóki rządzi nami mafia,nie będzie Polski za którą każdy obywatel wałczyłby do ostatniej kropli krwi.

      • 12 1

    • obserwator

      On " bryluje" w kasowaniu armi ! Wybitny specjalista , Nobla mu dać ! pokojowego ,oczywiście.

      • 2 1

  • I wtedy,a tym bardziej teraz Polska Marynarka Wojennej jest nic nie warta i nie przedstawia żadnej siły bojowej ,z takimi (1)

    złomami co mamy strach wypływać w morze wątpie czy odparlibyśmy nawet ataki somalijskich piratów,lepiej ją zlikwidować bo i tak jest do niczego nie przydatna

    • 24 19

    • Do "US NAVY"

      Musisz zdać sobie sprawę że MW to również ratownictwo morskie, likwidacja skutków klęsk żywiołowych a także likwidacja wszelkiego rodzaju niebezpiecznych obiektów zalegających dno Bałtyku, to wszystko pomaga rozwojowi gospodarki morskiej - czytaj gospodarki kraju.

      • 5 3

  • ZLIKWIDOWAĆ!!! (1)

    A pieniądze przekazać na drogi i
    bezpłatne autostrady

    • 17 31

    • ostatni niech zgasi światło co nie?

      • 7 1

  • Migracja (1)

    "Zmarł w 1960 roku na migracji we Włoszech." Mam nadzieję, że w habilitacji pan doktor ustali jaka forma migracji to była.

    • 21 0

    • to była elektroniczna migracja

      czyli e-migracja :)

      • 6 0

  • praca (2)

    Ci mądrale co tu sie wypowiadaja -sami weżcie się do roboty,zbudujcie lepszą Polskę,pokażcie co potraficie.Historia pokazuje nam jakich mieliśmy wielkich Polaków a teraz? wymądrzać się i nam się należy to wszystko ,pokomunistyczna spuścizna.

    • 17 7

    • Teraz też mamy wielkich: Wałęsę, Bartoszewskiego, Michnika, Krzywonos, Buzka (1)

      a jest jak jest

      • 5 1

      • czyli zarąbiscie:) ciesze sie, ze sie zgadzamy

        • 0 0

  • teraz marynarka wojenna wygląda jak wygląda. (1)

    • 11 0

    • Nie wyglada

      • 1 0

  • (6)

    I MIMO TYLU LAT NASZA FLOTA NIC SIE NIE ZMNIENIŁA OD TEJ Z LAT 40 :) ZLIKWIDOWAC SKANSEN I PRZYWILEJE DLA PSEUDO 35 LETNICH EMERYTÓW WOJSKOWYCH

    • 14 5

    • do Dziurafix (5)

      O co Ci chodzi człowieku. Nikt Tobie nie bronił iść do wojska. Ja poszedłem i w tym roku będę miał te przywileje ale nie zamierzam jak większość żołnierzy zawodowych rezygnować z rozwoju kariery. A ty znając życie załatwiles sobie kategorię "Do d*py" i teraz masz nawet problemy z uzyskaniem ciekawej pracy w cywilu. Pozdrawiam

      • 2 6

      • NIE MAM D ..CHODZI MI O TO ZE WIELU PSEUDO 35 LETNICH EMERYTÓW DORABIA W FIRMACH ZABIERAJĄC PRACE MŁODYM..TYLKO DLATEGO .I HATE TREP

        • 4 2

      • (1)

        DLACZEGO ODCHODZĄC Z WOJSKA ZE STOPNIA MAJORA DORABIACIE POTEM NP W FIRMACH OCHRONY? CZY ZA MAŁA EMERYTURA? BO TŁUMACZENIE SIE TYM ŻE NIE MACIE CO ROBIĆ W DOMU JEST KOMICZNE..MIESZKAM PRZY JEDNOSTCE WOJSKOWEJ I WIDZE JAK WYGLADA WASZA PRACA..PUSTE PRZEJAZDY PALIWOŻERNYMI STARAMI GADKI,KAWKI,TYSIACE NIE POTRZEBNYCH ETATÓW TYPU KIEROWNIK MAGAZYNU ZASTEPCA KIEROWNIKA,GACIOWY,ITP...TO JEST CHORE.DLATEGO BEDE J...Ł OPINIE NEGATYWNE O WAS ZAWSZE.

        • 5 1

        • do Dziurafix

          Zgadzam się po części, że są stanowiska, które wydają się być niepotrzebne w wojsku, stąd reformy w armi, uwierz mi że 35 letnich majorów jest dzisiaj niewielu, a młodzi emeryci wojskowi pobierają tylko 40% uposażenia co jest relatywnie niewielką emeryturą. Jeżeli chodzi o pracę w ochronie to uważam, że właśnie żołnierz (i policjant) posiada największe predyspozycje do pracy w tym zawodzie.Decyduje o tym wiele czynników: odporność na stres, przemęczenie, sprawność fizyczna, ja bez problemu wycisnę 120 kg i podciągnę się 10 razy, dodatkowo uprawiam sporty walki, czy uważasz że to za małe kwalifikacje?
          Swoją drogą ja też jak widuję na ulicy młodych "przedsiębiorców" to czasami też zazdroszczę drogich aut "firmowych". Pozdrawiam

          • 1 0

      • A TAK NA KONIEC..TO CZASEM JAK ROZMAWIAM Z WOJSKOWYMI TO WYDAJE MI SIĘ ŻE NIE KTÓRYM Z WAS TO WOJSKO ZYCIE URATOWAŁO

        • 4 1

      • sa tacy co pamiętają rok 81 i tacy co byli tam w latach 90 i tacy właśnie zwykli normalni ludzie NIGDY tam nie pójdą... no chyba że faktycznie to coś stanie się Wojskiem Polskim a nie czymś o takiej nazwie

        • 1 1

  • wszystko

    Teraz wszystko wygląda jak wygląda,nie tylko w marynarce ,teraz nie mamy wzoru prawdziwych Polaków,chocby ostatni przykład z prokuratury ,żołnierze jacy ,ano samobójcy,jacy jeszcze ano tacy ze gdy przychodzi święto Niepodległości nie wywieszają na swoich domach polskich flag,chyba się wstydza polskości?Mozna by podawac setki przykładów...Chyba niewielu znalazłoby się prawdziwych patriotów,choć nie wątpie że jeszcze są.

    • 17 2

  • Wrzesien 39

    Faktycznie, polska MW nie mogla za wiele zrobic "tu", we wrzesniu 39. KRiegs MAR zdominowala nas. Inna inszosc, ze byly momenty, ze mozna bylo przypierdolic w niemiecki okret (brak akceptacji dowodztwa). Nalezy oczywiscie brac pod uwage to, ze te pierwsze dni wojny byly przez dowodztwo uznawane jako POCZATEK rozgrywki militarnej. Wyszlo inaczej, trudno.
    Dzis byle knutek napisze, ze MW II RP byla po kiju. Ja napisze tylko tyle: HCWD.

    • 7 10

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Sprawdź się

Sprawdź się

Jak po wojnie nazywała się ta ulica Gdańska?

 

Najczęściej czytane