Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Odkryto zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku

Katarzyna Moritz
11 stycznia 2019 (artykuł sprzed 5 lat) 
Opinie (298)

Pozostałości zbiornika - stan z 11 stycznia 2019 r.


Na terenie budowy nowego osiedla odkryto dawny zbiornik prawdopodobnie pierwszej gazowni w Gdańsku, którą uruchomiono w 1853 roku przy ul. Toruńskiej zobacz na mapie Gdańska. Dzięki temu na Starym Przedmieściu i Głównym Mieście mogło pojawić się kilkaset latarń ulicznych zasilanych gazem. Nowy właściciel tego miejsca - deweloper Marvipol dokonuje rozbiórki budowli.



Aktualizacja 16 stycznia: Od firmy Marvipol Development, właściciela działki, otrzymaliśmy odpowiedź odnośnie prac i losów odkrytego zbiornika. W całości zamieszczamy w ramce poniżej.


Interesujesz się zabytkami przemysłowymi?

Przy ul. Toruńskiej w Gdańsku, na terenie budowy nowego osiedla Dwie Motławy, które stawia warszawski deweloper Marvipol, odkryto pozostałości po dawnym zbiorniku gazowym. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że jest to najprawdopodobniej zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku, którą uruchomiono dokładnie 21 grudnia 1853 roku.

Czekamy na potwierdzenie tych informacji przez dewelopera, który zlecił tam przeprowadzenie badań archeologicznych.

Niemniej pozostałości odkrytego zbiornika widać na dawnych historycznych mapach zarówno z 1910 r. (znajdującej się w zbiorach PAN BG) oraz z 1933 roku, mapa z British Library, London, których fragmenty zamieszczamy poniżej.

Niewielki dawny zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku, stan sprzed kilku dni. Niewielki dawny zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku, stan sprzed kilku dni.

Niewielki dawny zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku, stan sprzed kilku dni.

fot. Dorota Obałka

Współcześni mieszkańcy Gdańska zapewne nie wyobrażają sobie spacerowania wieczorem po mieście, w którym oświetlenie jest bardzo słabe lub zupełnie go brakuje. A tak właśnie było zanim powstała pierwsza gazownia w Gdańsku. Dzięki niej zastąpiono lampy oliwne, które całkowicie wygaszano po godz. 23, na gazowe. To była spora rewolucja w oświetleniu miasta, a wzorowaliśmy się na Berlinie (gdzie system wprowadzono w 1826) i Londynie.

W celu polepszenia sytuacji już 8 maja 1844 roku zgłoszono projekt oświetlenia ulic lampami gazowymi, a tym samym budowy gazowni przy Toruńskiej. Po jej uruchomieniu 21 grudnia 1853 roku na Starym Przedmieściu i Głównym Mieście (po obecną ul. Szeroką) początkowo uruchomiono 312 latarń publicznych i 508 prywatnych na 68 posesjach.

Rosnące zapotrzebowanie na oświetlenie, a z czasem i na inne cele (kuchenki gazowe), wymusiło rozbudowę gazowni przy Toruńskiej.

Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1910 r. znajdującej się w zbiorach PAN BG. Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1910 r. znajdującej się w zbiorach PAN BG.

Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1910 r. znajdującej się w zbiorach PAN BG.

materiały prasowe

Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1933 r. z z British Library, London. Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1933 r. z z British Library, London.

Odkryty zbiornik (czerwony punkt) na fragmencie mapy z 1933 r. z z British Library, London.

materiały prasowe

Pierwsza gazownia składała się z ceglanego budynku z 12 piecami, budynków o konstrukcji szkieletowej mieszczących chłodnice, urządzenia odsiarczania, maszyn i kotłów, warsztatów, szop węglowych, budynku administracyjno-mieszkalnego dla kierownictwa (przy Thornscherweg, pośrodku działki). Po jego północno-zachodniej stronie stanął zbiornik gazu o pojemności 1200 m sześc.

W 1854 roku przekazano do eksploatacji nowe piece i dodatkowy zbiornik gazu o pojemności 1200 m sześc., w 1864 roku trzeci zbiornik, o pojemności 2900 m sześc.

Jak podaje Gedanopedia, w roku 1861 roku w gazowni zatrudniano 26 pracowników. W 1858 gaz docierał do 757 latarń ulicznych i 5439 lamp w mieszkaniach, instytucjach i sklepach. Pod koniec lat 60. XIX wieku liczba odbiorców wzrosła do 11,8 tys., roczna produkcja w roku 1870 osiągnęła 2 mln m sześc., a dwa lata później - 2,4 mln.

Teren gazowni przy Toruńskiej na przedwojennym zdjęciu lotniczym. Nie widać na nim odkrytego właśnie zbiornika, tylko te znacznie większe. Teren gazowni przy Toruńskiej na przedwojennym zdjęciu lotniczym. Nie widać na nim odkrytego właśnie zbiornika, tylko te znacznie większe.

Teren gazowni przy Toruńskiej na przedwojennym zdjęciu lotniczym. Nie widać na nim odkrytego właśnie zbiornika, tylko te znacznie większe.

fot. Forum Dawny Gdańsk

Po kolejnych rozbudowach w 1902 roku produkcja gazu osiągnęła 5,5 mln m sześc. a zasięg sieci gazowej obejmował obszar zamieszkany przez 100 tys. osób. Przy Toruńskiej już nie było możliwości dalszej rozbudowy, podjęto więc decyzję o budowie nowej gazowni w rejonie ujścia Motławy do Wisły, w sąsiedztwie Stoczni Cesarskiej, na 6 ha łąk zwanych Kielmeisterwiese, które dały nazwę ulicy okalającej nową gazownię od południowego wschodu: Kielmeisterweg (ul. Stępkarska zobacz na mapie Gdańska, koło Wałowej).

Uruchomiono ją 14 listopada 1904, z produkcją 25 tys. m sześc. na dobę, z docelową możliwością 40 tys. m sześć. Do roku 1910 nowa gazownia wspomagała tę pierwszą, którą ostatecznie wyłączono w 1913 roku. Zachowano jednak zbiorniki gazowni, które stanowiły podstację nowej gazowni i  magazyny gazu produkowanego w nocy na godziny szczytowego poboru.

Wracając do oświetlenie gazowego, warto dodać, że funkcjonowało ono w Gdańsku na niektórych ulicach do 1970 roku.

Oświadczenie w sprawie prac realizowanych w ramach inwestycji Dwie Motławy przy ulicy Toruńskiej w Gdańsku przysłane 16 stycznia 2016 r.

Marvipol Development pragnie poinformować o statusie prac prowadzonych w ramach realizacji projektu Dwie Motławy w Gdańsku przy ulicy Toruńskiej.

Wszystkie prace na działce odbywają się pod nadzorem i za imiennym zezwoleniem Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku.

W dniu 12 grudnia 2018 roku dokonano odbioru badań prowadzonych na terenie inwestycji. Zgodnie z otrzymanym protokołem Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków stwierdził, że badania oraz dokumentację odebrano bez uwag i uznał je za zakończone. Jednocześnie Konserwator zezwolił na rozbiórkę odkrytych elementów murowanych i pali drewnianych. Wszystkie elementy zostały utrwalone w dokumentacji konserwatorskiej.

Marvipol Development chciałby podkreślić, że wszelkie prace oraz związane z nimi procedury zostały zaakceptowane, a następnie zaplanowane i wpisane w harmonogram realizacji inwestycji.

Mariusz Skowronek, biuro prasowe Marvipol Development
RAPORT: Deweloper burzy zabytkowy zbiornik gazowy
13:47 13 STYCZNIA 19
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Deweloper burzy zabytkowy zbiornik gazowy (12 opinii)

Na mieście
Deweloper burzy zabytkowy zbiornik gazowy
1 Zobacz zdjęcia
+ DODAJ RAPORT

Inwestycje

Dwie Motławy

Dwie Motławy

Dwie Motławy

Marvipol Development

Gdańsk Stare Przedmieście, ul. Toruńska Mapa

25 do 58 m2
Powierzchnia
zakończona
Realizacja

Zobacz także

Więcej w kategorii Historia

Opinie (298) 10 zablokowanych

  • 2019-01-11 13:47

    zbiornik już rozwalony

    5 lat

    • 6 1

  • 2019-01-11 13:54

    Na mapie jest inny zbiornik ! (1)

    Pani Katarzyno, niestety bardzo się Pani myli. Były dwa zbiorniki, jeden po wschodniej i drugi po zachodniej stronie budynku dyrekcji.Na zamieszczonych mapach widnieje pierwszy, zachodni zbiornik, którego ceglane resztki można było zobaczyć jeszcze w zeszłym roku. Na jego miejscu powstaje nowy budynek ale realizowany przez zupełnie innego dewelopera: PB Górski. Proszę obejrzeć stare fotografie.

    Andrzej

    5 lat

    • 5 0

    • 2019-01-11 15:36

      przy samej Toruńskiej były dwa. Ta pani nawet zdjęć lotniczych nie potrafi odczytywać.

      dalej trzeci budowany w tej samej technologii a obok nowsze, o wiele większe

      5 lat

      • 2 0

  • 2019-01-11 14:17

    "....a wzorowaliśmy się na..."

    taaa, kontynuacja pokoleń w naszym Gdansku, same wielowiekowe rody tu mieszkaja

    5 lat

    • 3 1

  • 2019-01-11 14:48

    (4)

    Pamiętam jak na ul. Obrońców Westerplatte w Oliwie tuż przed zmierzchem latarnik na rowerze zapalał lampy gazowe. To były czasy. Uff...

    5 lat

    • 10 0

    • 2019-01-11 15:02

      (3)

      heheh
      Ile masz lat?
      Tyle co węgiel kamienny?

      5 lat

      • 4 0

      • 2019-01-12 00:54

        Skoro na niektórych ulicach oświetlenie gazowe zachowało się aż do 1970 roku, to wystarczy że ma 55 lat i już może to (1)

        pamiętać

        5 lat

        • 5 0

        • 2019-01-12 09:17

          Lampy gazowe wisiały na Biskupiej Górce jeszcze w latch osiemdziesiątych, nie pamiętam czy się paliły...

          5 lat

          • 2 0

      • 2019-01-12 09:16

        dzieciaku, wyobraź sobie że niektórzy uczyli się "komputerów" na "odrach", przed 80 rokiem, dziś mają więcej lat niż 60

        a śmigają na pecetach i smartfonach lepiej niż wy

        5 lat

        • 2 0

  • 2019-01-11 15:07

    Po co badania, skoro zbiornik już został przez dewelopera zburzony?

    Tak się dba o historię Gdańska. Ech, ręce opadają.

    Andrzej

    5 lat

    • 14 2

  • 2019-01-11 15:07

    Opinia do filmu

    Zobacz film Odkryto zbiornik pierwszej gazowni w Gdańsku

    OOO, a gruz na kaszuby do "byłych wyrobisk".

    w ten sposób szybciej sobie zasypią po sprzedaży piasku.

    5 lat

    • 4 0

  • 2019-01-11 15:20

    A nie da się trochę wypłukać szczelinowego aby spełnić marzenia dońcia?

    5 lat

    • 1 6

  • 2019-01-11 15:24

    Szkoda

    dla kogoś związanego z gazownictwem to swego rodzaju rarytas i ciekawe informacje

    Pozdrawiam ogarniętych i z mózgiem zamiast smartphona

    5 lat

    • 5 3

  • 2019-01-11 15:28

    Proszę zaktualizaować artykuł. Zbiornik już zniszczony, miejsce zasypane gruzem i zaorane.

    5 lat

    • 14 1

  • 2019-01-11 15:42

    Wspomnienie z Gdańska

    Pamiętam jak jeszcze w latach 50 XX wieku na ulicy Wygon przy blokach (tam mieszkałem do 1958 r) były takie gazowe latarnie. Codziennie pan na rowerze przyjeżdżał rowerkiem z taką tyczką i wieczorem zapalał, a rano skoro świt gasił.

    dziadek

    5 lat

    • 7 1

3
4
5
6
7

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7 Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer
kwi 27-5.05
g. 10:00, 13:00, 16:00
Gdańsk, Pomnik Poległych Stoczniowców
20 zł
ulgowy 15 zł
Majówka z Twierdzą Wisłoujście Majówka z Twierdzą Wisłoujście

Majówka z Twierdzą Wisłoujście

35 zł
w plenerze, wykład / prezentacja, warsztaty, pokaz
kwi 27-5.05
g. 10:00 - 18:00
Gdańsk, Twierdza Wisłoujście
35 zł
ulgowy 25 zł
Gdynia wielu narodowości Gdynia wielu narodowości

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład
maj 16
czwartek, g. 17:30
Gdynia, Biblioteka Wiedzy
Wstęp wolny
więcej (3)

TV Filmy

6069

Ten tunel ratował kiedyś życie (69)

więcej (1566)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

W którym roku Gdańsk po raz pierwszy stał się Wolnym Miastem?

 

Najczęściej czytane