Wszystkie zostały uszkodzone pod koniec II wojny światowej, a podczas odbudowy nadano im mniej albo bardziej zmienioną formę. W artykule przedstawiamy losy pięciu budynków użyteczności publicznej w Gdańsku - czterech w Śródmieściu i jednego w Nowym Porcie - które wyglądają dziś inaczej, niż na przedwojennych zdjęciach.
- do 1945 r. niem. Neufahrwasserweg, czyli Nowoportowej - został wybudowany w latach 1904-1905 w stylu neogotyckim. Pierwotnie służył luteranom pod nazwą Kościół Wniebowstąpienia. Przez cztery pierwsze dekady wieńczyła go nakryta dwoma spiczastymi hełmami wieża, która wznosiła się na wysokość 61 m. Niewątpliwie była ona najbardziej charakterystycznym elementem dawnej panoramy Nowego Portu.
- do 1945 r. niem. Elisabethgasse - została ukończona w 1417 r. Reprezentuje ona styl gotycki. Powstała w miejscu kaplicy, którą wybudowano pod koniec XIV w. dla istniejącego obok przytułku dla ubogich i chorych, przekształconego niebawem w szpital. W okresie reformacji, w 1577 r., kościół przeszedł w ręce kalwinów, zaś w 1844 r. został przejęty przez wojsko i pełnił funkcję kościoła garnizonowego. Po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska w 1920 r. został przekazany Towarzystwu Misyjnemu. Wraz z włączeniem Gdańska w granice hitlerowskich Niemiec w 1939 r. na powrót stał się kościołem garnizonowym. 
. W następstwie niemiecko-radzieckich walk o Gdańsk w 1945 r. zostały obrócone w ruinę. Wyburzono je w pierwszych latach powojennych, w związku z poszerzeniem ul. Podwale Grodzkie. Wydaje się niemal pewne, że gdyby ulica zachowała dotychczasowy przekrój, zgliszcza kamienic i tak zostałyby usunięte. Powody, dla których uznawano tego typu budynki za bezwartościowe i nie kwalifikowano ich zazwyczaj do odbudowy, wyjaśniliśmy już w artykule poświęconym zabudowie okalającej niegdyś Targ Węglowy.
- do 1945 r. niem Karrenwall, czyli Bastion Karowy - został wybudowany w latach 1905-1906 w stylu neorenesansowym. 
został wybudowany w latach 1903-1905. Podobnie jak obecna siedziba oddziału NBP, powstał w miejscu rozebranych wałów miejskich i reprezentuje styl neorenesansowy. Pierwotnie mieścił się w nim Krajowy Zakład Ubezpieczeń. Od strony podwórza do gmachu przylegają dwa skrzydła. Elewacja od strony ulicy była pierwotnie znacznie bardziej okazała. Wieńczyło ją pięć szczytów i pokrywało więcej detali, spośród których warto wspomnieć o płaskorzeźbach marynarza i rolnika. Natomiast z kalenicy, czyli szczytowej linii spadzistego dachu, wyrastały trzy wieżyczki.. Kamienica po prawej przetrwała nietknięta. Co ciekawe, na jej elewacji znajduje się płaskorzeźba, która przedstawia... psa. Niezwykłą legendę, która wyjaśnia okoliczności jej powstania, opisaliśmy ponad dekadę temu. 
, w którym znajduje się obecnie delegatura Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy opisaliśmy zresztą dylemat wokół odtworzenia napisu "Polizeipräsidium", który do dziś prześwituje spod cienkiej warstwy tynku nad wejściem głównym.
- do 1945 r. niem. Sandgrube, czyli Piaskownia, od istniejącej w pobliżu kilka wieków wcześniej kopalni piasku i żwiru - został wzniesiony w latach 1887-1888 jako szpital miejski, a właściwie - zgodnie z ówczesnym nazewnictwem - lazaret miejski. Składał się z sześciu budynków: gmachu głównego, znajdujących się przed elewacją frontową dwóch skrzydeł, które ujmowały dziedziniec, a także trzech pomniejszych budynków, zlokalizowanych na tyłach gmachu głównego.
2021-06-06 12:01
Piękne te budynki.Jestem ciekaw kiedy Sowiety i Niemcy nam wynagradzą te straty i zniszczenia wojenne.Plus tysiące zrabowanych dzieł sztuki.
2021-06-06 12:11
Wiele szkód wyrządzili Polacy. Nadal nie szanują historii miasta. To smutny fakt. To nie Niemcy czy Sowieci tak źle dziś traktują miasto.
2021-06-06 16:55
Proponuję zbudujcie coś w swoim mieście, co jest ładne, funkcjonalne i ambitne.
2021-06-06 22:55
2021-06-06 12:21
temat jest już zamknięty, to było prawie 100 lat temu.
2021-06-06 12:27
Polscy deweloperzy dołożyli swoje na dobicie całości:)
2021-06-06 12:29
samorządowcy z Gdanska niszcza wszystko najgorzej za kase do własnej kieszonki
2021-06-07 08:27
2021-06-06 13:04
Nam? A to nasze było?
2021-06-06 13:05
Ale jak Gdańsk był zniszczony jak i w okresie międzywojennym nie był polski - to dlaczego mieli by nam płacić.
2021-06-06 13:12
Lepiej sie prezentują niż kiedyś - o klasę, dwie.
2021-06-06 13:28
Historia jest jaka jest , ale to było bardziej niemieckie i flamandzkie miasto...
2021-06-06 17:24
Ilu Holendrów tu mieszkało w 39tym
2021-06-07 10:13
2021-06-06 22:54
Gdzie porównanie: zabytkowe koszary we Wrzeszczu i garnizon na spalonych terenach?
2021-06-07 08:25
2021-06-06 12:09
Jak patrzę na zdjęcia Gdańska przed wojną to serce ściska jak to pięknie wszystko wyglądało..
2021-06-06 12:34
2021-06-06 12:38
Cały Gdańsk i Warszawę, i pół zniszczonej pożogą wojny Polski. I to w 15 lat. Dla porównania można zobaczyć co i w jakim złodziejskim stylu wybudowano w 20 lat pobytu w UE. Nie ma porównania do tamtego wysiłku odbudowy kraju. A wy tu płaczecie, ze na kilku budynkach nie odbudowano paru wieżyczek. Masakra...
2021-06-06 12:43
Dodajmy do tego straty w ludziach w czasie wojny, tysiące architektów, inżynierów czy zwykłych robotników budowlanych zginęło, w ulicznych łapankach, obozach i łagrach.
2021-06-07 14:23
No właśnie skoro tyle udało się odbudować w 15 lat to czemu nic nie możemy odbudować przez 30 lat wolności?
2021-06-07 15:11
w całości.
To jedynie wycinki podobne do dawnej zabudowy.
Niestety, tylko na tyle było stać, a następcy nie podjęli tego trudu i wysiłku. Powstały mało spójne enklawy przypominające dawne miasta.
2021-06-06 12:13
Dzisiejsze wersje są zdecydowanie lepsze od pierwotnych.
2021-06-06 13:15
Zwłaszcza przebojowy budynek LOTu
2021-06-06 14:00
Wyglądał zupełnie inaczej niż teraz. To był dobry przykład modernizmu.
Nie pasował do Bramy Wyżynnej, Ale to inna historia.
2021-06-06 14:05
Podobny los spotkał wrzeszczański Cristal.
2021-06-07 16:17
2021-06-06 13:21
Zwłaszcza budynek LOTu
2021-06-06 12:15
zawsze pamiętajmy kto na nas napadł i zburzył miasta!
2021-06-06 12:34
Wiele z tego zrobili Polacy
2021-06-06 13:17
Zwłaszcza wiceprezydent Gdańska !!
2021-06-06 14:02
2021-06-07 10:08
Co takiego przywiało Rosjan do Gdańska w 1945? Oczywiście sympatyczni Niemcy nie mieli nic wspólnego z sowiecką żądzą zemsty, co?
2021-06-06 14:27
Rozwalili prawie wszystko i potem sr*li się, że nie mieli pieniędzy na odbudowę więc poustawiali klocki, które teraz stoją w centrum, bo nikomu się nie chcę odbudować tego co było
2021-06-06 22:58
Wiele szkód wyrządzili Polacy. Nadal nie szanują historii miasta. To smutny fakt.
Zwlaszcza budyniowcy zaniedbujac miasto by potem sprzedac teren..
I Teraz pytanie:
Gdzie porównanie: zabytkowe koszary we Wrzeszczu i garnizon na spalonych terenach?
Jak odbudowano po wojnie koszary we Wrzeszczu? czy zniszczyli je sowiety czy wladza miasta za budynia??
2021-06-07 08:30
2021-06-06 12:17
Dlatego Gdańskowi brakuje charakteru, bo charakter zginął wraz z końcem wojny. A to co po wojnie to próba poskładania czegoś, czego nie da się poskładać.
Dlatego Gdańsk jest jaki jest. A szkoda.
2021-06-06 12:31
"Starówka"to zawężony obszar na którym skupiono cala energię ambitnego planu powojennej odbudowy historycznego Gdańska. Niestety, ale teren na przeciwko dworca, wiele części dolnego miasta, Osiek, wyglądają jak jakiś bieda kiczowato betonowy Kaliningrad sprzed 20 lat . Szkoda, że po wojnie nie było siły i funduszy na szerszą odbudowę gdańskiego śródmieścia, bo to co mamy dziś woła o pomstę do nieba.
2021-06-06 13:17
?
Chcesz mieć piękno, ład i postęp, to się sam do tego przyczyń, narzekaczu.
2021-06-06 15:54
może jakbym cofnął się do początku wieku, to zmieniłbym historię kontynentu
2021-06-07 07:22
Zaiste, zabawnie trollujesz.
2021-06-06 12:19
Oszpecony ten Gdańsk bez niektórych kamienic,nie wspomnę o budynku Lotu
2021-06-06 23:09
zabudową.
Za ich czasow nawet zabudowano kanala raduni, zlikwidowano browar na spalonych koszarach osiedle sprzedali..
Serio, nie stac was na pokazanie tego co zrobila neoliberalna demokracja z miastem?
2021-06-07 16:19
Przede wszystkim Sowieci i jeszcze raz Sowieci. Wystarczyło nie niszczyć w ich pojęciu germańskiego miasta. A miasto tak naprawdę było polskie. Gnoje zrobili to celowo i z premedytacją!!!
2021-06-06 12:20
Betonu. 3 lata kunszt wodny nie otwarty. Kanal zabudowany. Samowola budowlana. Kierownika budowy nawet uprawnien nie pozbawili.
Kunszt zamkniety , a wszystko bylo serwisowane i juz jest po gwarancji , wciaz nie skonczone.
Beton platformy zaleje wszystkie zabytki byleby z izraela szla kasa, ktorej nie ma jak wytlumaczyc w zeznaniu....
2021-06-06 14:55
2021-06-07 07:47
2021-06-06 22:59
Za adamowicza splonal nawet kosciol sw Brabary.
Tak pamietajmy ostatnie lata. Koniec 90-tych i dwie dekady rzadów samorzadu.
Wiele szkód wyrządzili Polacy. Nadal nie szanują historii miasta. To smutny fakt. Zwlaszcza budyniowcy zaniedbujac miasto by potem sprzedac teren.. I Teraz pytanie: Gdzie porównanie: zabytkowe koszary we Wrzeszczu i garnizon na spalonych terenach? Jak odbudowano po wojnie koszary we Wrzeszczu? czy zniszczyli je sowiety czy wladza miasta za budynia??
2021-06-06 12:20
... z drugiej strony szkoda że tylko tyle. Gdańsk wyglądał by dużo ładniej gdyby był zachowany w pierwotnej formie. Fajny artykuł.
2021-06-06 23:03
Czekam na podsumowanie 25 lecia pozarów w Gdansku
I zdjecia tego co sie zachowalo a co sprzedane zostalo dewloperskiej sekcie przez UM.
2021-06-07 05:54
wszystko równali z ziemią a ludzi poniewierali
niby nie ich wina, bo to w większości było proste "mięso armatnie" z syberii z wypranymi przez stalinowców mózgami, ale tego co naniszczyli i ludzi co pokrzywdzili to naprawić się chyba nie da
2021-06-06 12:24
Ubolewam nad "modernistycznymi" pomysłami budowy zieleniaka, zrobienia przez centrum autostrady i wpuszczenia ludzi w zasikane tunele. Ruch drogowy biegający od strony Pruszcza i ul. Okopowej- aż pod Błędnik mógł na spokojnie przebiegać w tunelu biegnącego przy odbudowanych kamienicach. Zobaczcie jakie piękne kamienice stały w tamtym miejscu przed wojna... Zamiast tego mamy spaliny, przeskalowane skrzyżowanie przy Hucisku szkaradny wiadukt przy Okopowej, tunele oraz koszmarki typu centrum handlowe przy Krewetce, jak i sama Krewetka, oraz obrzydliwy sarkofag zwany "Forum". Czekam na ból tyłka frajerów dla których miasto to spaliny i centra handlowe :)
2021-06-06 13:07
Proponuję przenieść się np. do Bydgoszczy. Tam pozostało wiele z przedwojennych "pięknych" kamienic , których jakoś nikt nie podziwia. W Gdańsku też by ich nie podziwiali, bo po 120 latach eksploatacji drewnianych stropów, kaflowych pieców, wspólnych ubikacji często na półpiętrze łatwiej było by rozebrać niż remontować. Ale nostalgiczne obrazki fasad wciąż działają.
2021-06-06 13:40
Porównujesz miasto, które nawet nie było miastem wojewódzkim z jednym z najważniejszych portów na Bałtyku.
2021-06-06 14:00
Jak wyglądała Łódź - mam na myśli czasy przed upadkiem przemysłu włókienniczego?
2021-06-06 14:08
Była ładniejsza?
2021-06-06 14:47
2021-06-06 16:26
Wcześniej tam stał Hotel Continental. Zobacz jak wyglądał?
2021-06-06 14:56
2021-06-07 16:22
2021-06-07 06:28
Forum Gdańsk jest ok. W porównaniu z budynkiem LOT, czy Zieleniakiem to perełka architektoniczna i to nie jest żart !
2021-06-07 07:23
Rzeczywiście, to nie żart. To ciężki dowcip.
2021-06-07 16:23
A że ty masz inne zdanie, to nie mój problem.
2021-06-06 12:36
Wiele szkód wyrządza Polacy. Polacy kochają samochody znacznie bardziej niż miasto.
2021-06-06 15:31
a nie można by tak połączyć miłości do miasta z miłością do samochodów ?
2021-06-06 16:25
najgorsi ci na rowerach
2021-06-07 16:23
w samo sedno!
2021-06-07 10:12
Ale typowy burak blachosmroda musi wszędzie pojechać blachoszrotem na ostatnią chwile i jak najbliżej .Mimo ze większość korzysta z komunikacji miejskiej .
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
Ile zakładów produkujących słodycze znajdowało się w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 20. XX wieku?
Filmy