O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina

Patryk Toczyński, Niezwykłe Suchanino

28 sierpnia 2020 (artykuł sprzed 2 lat)

Opinie (32)

Dzisiejsze Suchanino widziane z lotu ptaka.

Dzielnica Gdańska położona nieopodal Śródmieścia, na wzgórzu nad doliną Siedlecką, znana jest jako Cygańska Góra. Czy ta nazwa jest właściwa? Faktycznie znajdują się na jej terenie ulice Cygańska Góra oraz Taborowa. Znajdziemy tu również bardzo urokliwy staw "Cyganka", wzmiankowany już w średniowieczu. W 677. rocznicę pierwszej wzmianki o Suchaninie przyjrzyjmy się historii tej dzielnicy.

Skąd Cyganie w nazwie? Z legendy

Według legendy o Cygańskiej Górze, spisanej przez prof. Jerzego Sampa, tereny lesistego wzgórza za Siedlcami zaczęto tak nazywać w wyniku szczęśliwego zakończenia historii niesłusznego oskarżenia o przestępstwo.

Podejrzanym o koniokradztwo był Cygan, od lat parający się handlem końmi, który miał swoje obozowisko nad stawem na owym wzgórzu.

Według legendy spisanej przez Jerzego Sampa nazwa Cygańska Góra wywodzi się od historii Cygana, niesłusznie oskarżonego o kradzież konia.

Sprawa była o tyle poważna, że przestępstwo kradzieży koni było niegdyś karane śmiercią poprzez powieszenie. Wiele nie brakowało, a ów Cygan nie za swoje winy odpowiedziałby życiem. Szczęśliwie udało mu się oczyścić z zarzutów.

Według autora legenda jest odbiciem starego powiedzenia "Kowal zawinił, a Cygana powiesili".

Rocznica pierwszej wzmianki o Suchaninie

Prawda i historia jednakże jest troszkę bardziej prozaiczna. Pierwsza wzmianka o Suchaninie pochodzi z 28 sierpnia 1343 roku, kiedy to Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego Ludolf Konig von Wattzau nadał 15 łanów wsi dwóm braciom, Maciejowi z Nanic oraz Nasudzie ze Śmiechowa, spod dzisiejszego Wejherowa. W dokumencie tym Suchanino wzmiankowane jest jako Zochanino oraz Zochanike.

Mapa Suchanina, Plan der Stadt und Situation von Danzig z 1711 rok. Mapa ze zbiorów Wojciecha Gruszczyńskiego.

W latach późniejszych tereny współczesnej dzielnicy wzmiankowane są również jako Czuchanike oraz Suchanke. Z tych ostatnich nazw, w wyniku późniejszych przekształceń językowych w gwarach kaszubskich oraz fonetycznej zmiany przez niemieckojęzycznych gdańszczan, wykształciły się z czasem Zigankendorf (Cygańska wioska) oraz Zigankenberg (Cygańska Góra).

Spolszczenie niemieckiej nazwy

Po II wojnie światowej polska administracja dokonała z kolei bezpośredniego tłumaczenia niemieckiej nazwy, stąd przez kilka lat po wojnie dzielnicę nazywano jako Cyganki.

Fragment mapy Gdańska z 1945 r., na której dzisiejsze Suchanino opisano nazwą Cyganki. Ze zbiorów Marka Zielińskiego.

W 1949 roku na mocy Rozporządzenia ministra administracji publicznej z 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości przywrócono nazwę Suchanino, co było efektem opracowania profesora Stefana Hrabca "Nazwy dzielnic i okolic Gdańska" z 1949 roku. Wedle tego opracowania nazwa dzielnicy jest pochodną nazwy rodowej Suchaniki i pochodzi od imienia Suchana.

Ciekawostką jest, iż nazwa dzielnicy w okresie PRL-u przeszła kolejną niefortunną i nieoficjalną zmianę na Suchonino. Pikanterii całej sprawie dodaje fakt, że nawet instytucje miejskie w swoich dokumentach dzielnicę nazywały Suchoninem, nie wiedząc skąd, na co zresztą zwracała również uwagę ówczesna prasa gdańska.

Fragment artykułu z 1960 roku w "Dzienniku Bałtyckim", którego autor zwraca uwagę na błędne użycie nazwy Suchonino.

Profesor Hubert Górnowicz w swoim opracowaniu z 1978 r. pt. "Nazwy Miast Pomorza Gdańskiego", uważa także że nazwa "Suchanino" jest nazwą osobową i pochodzi od "Suchanek".

Mała dzielnica na górze

Współczesne Suchanino to jedna z mniejszych dzielnic Gdańska - liczy tylko 1,44 km kw. oraz zamieszkana jest przez nieco ponad 10 tys. mieszkańców. Położona jest na Suchańskiej Górze, co jest bardziej poprawną nazwą niż Cygańska Góra. Góra posiada dwa wzniesienia: 85,7 m n.p.m. (okolica przy deptaku na ul. Kamieńskiego) oraz 81,6 m n.p.m. (okolica SP 43).

Czerwoną gwiazdką są zaznaczone oba wzniesienia Suchańskiej Góry - jedno przy szkole podstawowej, drugie przy dzielnicowym deptaku.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej:

J. Samp, "Legendy Gdańskie", Gdańsk 2004
P. Samól, "Młode Miasto Gdańsk (1380-1455) i jego patrymonium", Gdańsk 2019
Rozporządzenie ministra administracji publicznej z 11 lutego 1949 r. o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości
H. Górnowicz, Z. Brocki, "Nazwy Miast Pomorza Gdańskiego", Wrocław 1978

Patryk Toczyński - absolwent Gedanistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Autor i prowadzący bloga o historii Suchanina, a także najbliższej okolicy "Niezwykłe Suchanino". Pomysłodawca oraz przewodnik spacerów historycznych po dzielnicy. Autor książki "Zarys Dziejów Suchanina".

Patryk Toczyński, Niezwykłe Suchanino

Nazwy w Trójmieście - cykl artykułów (36)

Opinie (32)

Widok
- Płaski
- Wątki
Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 12:37

no i fajnie

poproszę więcej takich artykułów.

ek
1 rok
- 90 1
Twoja opinia

Zmień treść

poproszę więcej takich artykułów.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 12:59

centrum Suchanina

jest przy stawku.
Dbajmy o niego

1 rok
- 53 2
Twoja opinia

Zmień treść

jest przy stawku. Dbajmy o niego
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 13:57

Temat o Cygańskiej Górze już był na portalu Trojmiasto ale ...

ciekawe jest poszerzenie informacji o okres powojenny.
Ciesze się, że autor nie tłumaczy się z określenia Cygan, jak to stało się w innym artykule na portalu w przypadku murzyna.

TolerancyjnyInaczej
1 rok
- 47 3
Twoja opinia

Zmień treść

ciekawe jest poszerzenie informacji o okres powojenny. Ciesze się, że autor nie tłumaczy się z określenia Cygan, jak to stało się w innym artykule na portalu w przypadku murzyna.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 15:10

i takie teksty to lubię.

1 rok
- 39 1
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 15:11

Gdansk czesto pod niemiecka wladza tez zwalczal Cyganów.

a to jedna z lepszych wiosek gdanskich.

1 rok
- 2 4
Twoja opinia

Zmień treść

a to jedna z lepszych wiosek gdanskich.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 15:12

Super, że jest ktoś komu w dzisiejszych czasach chce się przybliżać historię i to w taki fajny sposób. Panie Patryku.. Kawał dobrej roboty!!!

Moreniak
1 rok
- 61 1
Twoja opinia

Zmień treść

Super, że jest ktoś komu w dzisiejszych czasach chce się przybliżać historię i to w taki fajny sposób. Panie Patryku.. Kawał dobrej roboty!!!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 16:14

Swietny rysunek, Karolino.

Według legendy spisanej przez Jerzego Sampa nazwa Cygańska Góra wywodzi się od historii Cygana, niesłusznie oskarżonego o kradzież konia. rys. Karolina Toczyńska

Czytaj więcej na:
https://historia.trojmiasto.pl/O-Cyganie-i-Krzyzakach-czyli-poczatki-Suchanina-n148162.html#tri

1 rok
- 9 3
Twoja opinia

Zmień treść

Według legendy spisanej przez Jerzego Sampa nazwa Cygańska Góra wywodzi się od historii Cygana, niesłusznie oskarżonego o kradzież konia. rys. Karolina Toczyńska Czytaj więcej na: [URL]https://historia.trojmiasto.pl/O-Cyganie-i-Krzyzakach-czyli-poczatki-Suchanina-n148162.html#tri[/URL]
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 17:14

Kuń

jaki jest każdy widzi.

old Zaspa native
1 rok
- 7 1
Twoja opinia

Zmień treść

jaki jest każdy widzi.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 17:33

Gdańsk zmienił się przez ostatnie dwadzieścia lat. Kiedyś to we Wrzeszczu jak wyglądało? szare kamienice, dachówki sypały się, budynki zniszczone jeszcze po tych powodziach. A dziś zupełnie inaczej wygląda. Podobnie jak Stare Miasto, tylko Stare Miasto o tyle lepiej, że kamienice na Długim Targu były remontowane.
Gdańsk to jedno z tych takich ciekawszych miast polskich. Już samo to położenie jest jakieś takie... Wzgórza, lasy, tam jakieś bunkry. Tory kolejowe, jednym słowem wszystko poniemieckie.

1 rok
- 14 18
Twoja opinia

Zmień treść

Gdańsk zmienił się przez ostatnie dwadzieścia lat. Kiedyś to we Wrzeszczu jak wyglądało? szare kamienice, dachówki sypały się, budynki zniszczone jeszcze po tych powodziach. A dziś zupełnie inaczej wygląda. Podobnie jak Stare Miasto, tylko Stare Miasto o tyle lepiej, że kamienice na Długim Targu były remontowane. Gdańsk to jedno z tych takich ciekawszych miast polskich. Już samo to położenie jest jakieś takie... Wzgórza, lasy, tam jakieś bunkry. Tory kolejowe, jednym słowem wszystko poniemieckie.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2020-08-28 18:15

Super historia

Natomiast nie zmienia to faktu, że Suchanino to najgorszy urbanistycznie układ w Gdańsku, a moim zdaniem jeden z gorszych w skali całego kraju.

wewiur
1 rok
- 5 41
Twoja opinia

Zmień treść

Natomiast nie zmienia to faktu, że Suchanino to najgorszy urbanistycznie układ w Gdańsku, a moim zdaniem jeden z gorszych w skali całego kraju.
Regulamin dodawania opinii