- 1 Gdzie są wrota Bramy Nizinnej? (94 opinie)
- 2 Zajrzyj do międzywojennych witryn (39 opinii)
- 3 Podróż koleją z Gdyni do Szwecji (7 opinii)
- 4 Czemu już nie ma takich imprez? (68 opinii)
- 5 Morze odkryło tajemniczą łódź (62 opinie)
- 6 Willa słynnego "morskiego" malarza (154 opinie)
Najstarsze budynki Gdyni, Sopotu i Gdańska
Jeśli zastanawiacie się, które budynki w granicach Trójmiasta legitymują się najdłuższą metryką, ten artykuł rozwieje wasze wątpliwości. Na podstawie rozmów z historykami zidentyfikowaliśmy i pokrótce opisaliśmy najstarsze gmachy Gdyni, Sopotu i Gdańska. Przekonajcie się, czy nasze zestawienie pokryje się z waszymi przypuszczeniami.
Jak nietrudno domyślić się, wynika to przede wszystkim z burzliwej historii naszego regionu. Kolejne wojny przynosiły mniejsze czy większe uszkodzenia prezentowanych obiektów, co przekładało się na konieczność odbudowy w odbiegającej od oryginału formie. Do tego należy doliczyć różnego rodzaju przebudowy, wynikające np. z potrzeby powiększenia powierzchni użytkowej.
Czytaj również: Dziewięć najstarszych nazw ulic w Gdańsku
W każdym z poniższych budynków zachowały się jednak fragmenty pierwotnych murów. I to właśnie na podstawie tychże reliktów - a właściwie ich metryki - dokonaliśmy poniższego zestawienia.
Gdynia
Biorąc pod uwagę fakt, że Gdynia uzyskała prawa miejskie dopiero 10 lutego 1926 roku, wiek, na który datuje się najstarszy zabytek w tym mieście będzie zapewne dla części czytelników nie lada zaskoczeniem. Otóż najdłużej istniejącym budynkiem w Gdyni jest kościół św. Michała Archanioła - zlokalizowany przy ul. płk. Dąbka 1 na Oksywiu - który powstał w średniowieczu, a dokładnie w połowie XI wieku.
Czytaj również: Poznaj najstarszy kościół w Gdyni
Pierwsza konstrukcja świątyni była wykonana z drewna, prawdopodobnie w połowie XIII wieku została ona zastąpiona konstrukcją murowaną. Do czasów współczesnych zachowała się jedna z jej ścian, umiejscowiona w części zachodniej kościoła. W XIV wieku przeprowadzono rozbudowę, która polegała na dodaniu zakończonej wielobocznie wschodniej części prezbiterium oraz od północy nawy bocznej.
Czytaj również: Jak wyzwalano Gdynię w 1945 r.
Kościół św. Michała Archanioła został zniszczony podczas potopu szwedzkiego, który miał miejsce w latach 1655-1660. Podczas odbudowy dobudowano drewnianą wieżę, zakończoną hełmem w stylu barokowym. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że datę jego budowy - 1687 - można dojrzeć na metalowej chorągiewce "powiewającej" na szczycie. Kolejne zniszczenia przyniosły ostatnie miesiące II wojny światowej, a dokładnie walki o wyzwolenie Gdyni spod okupacji niemieckiej wiosną 1945 roku. Również i tym razem uszkodzenia zostały pieczołowicie usunięte.
Sopot
Sopot uzyskał prawa miejskie 8 października 1901 roku, ale najdłużej istniejący w jego granicach gmach pochodzi z czasów, gdy w zlokalizowanej tu wsi najbogatsi mieszkańcy Gdańska wznosili swoje letnie rezydencje. Najstarszym budynkiem w kurorcie jest Dwór Hiszpański, znajdujący się w centrum miasta przy al. Niepodległości 781 . Początki budowli, która wyróżnia się charakterystyczną ryglową konstrukcją, przypadają na wiek XVII.
Czytaj również: Karnawał sopocki między wojnami
Jej pierwszym właścicielem był Jakub Cleefeldt, syn ówczesnego burmistrza Gdańska. Dość egzotyczna etymologia przydomku dworu pozostaje w sferze domysłów. Według najbardziej prawdopodobnej hipotezy wynika ona z podpisanego w 1660 roku pokoju oliwskiego. W trakcie obrad nad traktatem kończącym wojnę między Szwecją a Rzecząpospolitą - chodzi o wspomniany już potop szwedzki - był obecny przedstawiciel Królestwa Hiszpanii, który miał zostać zakwaterowany właśnie w tym budynku.
Czytaj również: Zdobyli Gdańsk, bo francuski zięć zawiódł
W pierwszych dekadach istnienia Hiszpański Dwór po wielokroć zmieniał swoich właścicieli, a wśród nich znaleźli się reprezentanci najznamienitszych gdańskich rodów mieszczańskich: Uphagenów, Giesebrechtów, Schumannów czy Przebendowskich. W roku 1734 został zniszczony przez wojska rosyjskie podczas wojny o sukcesję polską, a dokładnie w związku z oblężeniem przez nie pobliskiego Gdańska. Z oryginalnej konstrukcji gmachu ostały się jednak sklepiona kolebkowo piwnica oraz zewnętrze mury przyziemia.
Czytaj również: Patroni tramwajów: Jerzy Stankiewicz
W związku z tym, wkrótce po wycofaniu się wojsk nieprzyjaciela, budynek przy trakcie z Gdańska do Wejherowa i Pucka został odbudowany. W drugiej dekadzie XIX stulecia nadbudowano ryglowe piętro. Choć Dwór Hiszpański przetrwał pożogę II wojny światowej niemal bez szwanku, pod koniec lat 70. znalazł się w fatalnym stanie technicznym i został przeznaczony do wyburzenia. Dzięki staraniom prof. Jerzego Stankiewicza z Politechniki Gdańskiej - architekta, historyka architektury i konserwatora zabytków - odstąpiono od tych zamierzeń i przeprowadzono kapitalny remont. Kolejny remont przeprowadzono w 2006 roku.
Gdańsk
Podobnie jak w Gdyni, najstarszego gmachu Gdańska również należy szukać daleko od historycznego centrum miasta. Mowa o archikatedrze oliwskiej - a właściwie bazylice archikatedralnej pod wezwaniem Trójcy Świętej, Najświętszej Maryi Panny i św. Bernarda - która znajduje się przy ul. bp. Nowickiego 5 w Oliwie. Warto przytoczyć ciekawostkę, że jest to najdłuższy kościół w Polsce, a także najdłuższy na świecie kościół cysterski - a właściwie pocysterski - czyli należący niegdyś do Zakonu Cystersów. Długośc budowli wynosi aż 107 m.
Czytaj również: 90 lat temu pusta kasa przywiodła Oliwę do Gdańska
Drewniany protoplasta archikatedry oliwskiej powstał w XII wieku. Budowa murowanej świątyni jest datowana na XIII wiek - została ona wzniesiona w stylu romańskim, a jej pierwotne rozmiary były kilkukrotnie mniejsze niż obecnie. Jeszcze w tym samym stuleciu budowla zostaje dwukrotnie spalona w wynika napadu pogańskich Prusów i za każdym razem odbudowana w większej formie. Z okresu romańskiego zachowały się po dziś dzień m.in. fryzy arkadowe w ścianach zewnętrznych transeptu, ozdoby we wschodniej części elewacji czy znajdujące się we wnętrzu półkolumny z charakterystycznymi kapitelami i przejście za nagrobkiem podkomorzego Jerzego Konstantego Hülsena.
Czytaj również: Zobacz kościół cystersów w Oliwie
W 1350 roku, w wyniku nieuwagi chłopca kuchennego - który zaprószył ogień w klasztornym kominie - wybuchł pożar, który doszczętnie strawił świątynię. Została ona odbudowana w stylu gotyckim i wtedy właśnie nadano jej zbliżone do współczesnych rozmiary. Kolejne spalenie kościoła miało miejsce w 1577 roku, w następstwie wojny pomiędzy Rzeczypospolitą a zbuntowanym Gdańskiem. Podczas tej odbudowy budowla została wzbogacona m.in. o późnogotyckie sklepienia gwiaździste nawy głównej.
Czytaj również: 3 maja to nie tylko rocznica pierwszej Konstytucji
Paradoksalnie, w czasie potopu szwedzkiego - który nastąpił już w kolejnym stuleciu - archikatedra oliwska została ograbiona z wyposażenia, ale jej mury pozostały praktycznie nietknięte. Z kalendarium budowy świątyni warto odnotować również wykonanie jednych z jej najbardziej charakterystycznych elementów: barokowego kolumnowego portalu głównego w 1688 roku oraz strzelistych hełmów wież w 1771 roku. Ostatnie zniszczenia w historii przyniosła końcówka II wojny światowej. Archikatedra oliwska straciła wówczas m.in. wspomniane hełmy, które zostały odbudowane dopiero w 1971 roku.
Opinie (91) 7 zablokowanych
-
2019-04-06 23:18
Tak to jest, jak o historii nie piszą historycy...
Kościół na Oksywiu nie powstał w połowie XI wieku. Nie ma na to żadnych dowodów - ani archeologicznych, ani architektonicznych, ani źródłowych. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą dopiero z pierwszej połowy XIII wieku. Jest to pewna różnica...
- 4 1
-
2019-04-06 23:40
Dr Franc Zalewski
Patrzcie na kamienie fundamentów. Malbork odkopano z mułu. Starożytna cywilizacja? Myślcie.
- 3 0
-
2019-04-07 09:15
Brawa za artykuł. Proszę tylko pamętać, że jeżeli mówimy o piwnicach i różnych rozmaitych to pod halą targową przy Placu Dominikańskim znajdują się fundamenty kościoła z 1190, które możemy obejrzeć kupując rybkę, oraz pod wspomnianym placem XIII wieczna tak zwana piwnica romańska - pozostałość po klasztorze Dominikanów.
- 5 1
-
2019-04-07 09:15
Sprzedac, zburzyć
Kto odpowiada za wyprzedaz zabytkow i kamienic gdanska?? Nie trzeba bombardowac wystarczy sprzedac....
- 5 2
-
2019-04-07 10:05
To juz ostatnie lata panowania kosciola.
- 9 6
-
2019-04-07 13:06
Zabytrk
Śmieszne jest to ,że pokazuja tylko wyremontowane budynki, a ile jest zabytkow ,ktore niszczeja ,bo miasto nie chce ich odrestaurowac bo nie ma w tym intetesu a nie pieniedzy..Mieszkancom nie pozwalaja nic zrobic lepiej niech niszczeje ,:-(
- 5 0
-
2019-04-07 13:36
Najstarsze kościoły czyli okupant ma się dobrze
Tyle lat doją ludzi, wojny, zabory a Ci dalej się w politykę mieszają.
Tylko żeby przetrwać, huba.- 3 8
-
2019-04-07 14:00
W mieście gdzie są wyższe uczelnie
Uniwersytet, Politechnika..
Nie ma osoby, osób, które by powstrzymały niszczenie i burzenie starych kamienic Gdańska- 3 0
-
2019-04-07 17:58
najstarsze budynki Gdańska
autor tego artykułu chyba zapatrzył asię na iejakiego pinokia i próbuje pisać historię na nowo, wbrew faktom historycznym. Oliwa została dzielnicą Gdańska w 1926 roku a więc pisanie , że katedra oliwska to najstarszy budynek Gdańska jest po prostu nieprawdą. Wystarczy popatrzeć np. na historię kościoła św. Katarzyny kośckioła ufundowanego przez księcia pomorskiego Sambora I, był to kościół parafialny Starego Miasta , później był kościołem luterańskim a po II wojnie światowej
z ;powrotem jest kościołem rzymsko-katolickim , również kościoły budowane i istniejące do dziś na Prawym Mieście w Gdańsku powstawały w XII wieku.- 3 1
-
2019-04-07 18:31
A przypadkiem kościół św. Katarzyny w Gdańsku nie jest sporo starszy?
Co z tego, że w miejscu obecnej archikatedry oliwskiej znajdował się inny kościół, nieco starszy od kościoła św. Katarzyny, skoro nic z niego nie zostało, a obecna archikatedra nie ma z tamtą świątynią nic wspólnego, może za wyjątkiem fragmentu fundamentów
- 4 1
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.