- 1 Nazistowski ośrodek w żydowskiej willi (137 opinii)
- 2 "Bombowe" wojny gangów na zdjęciach (202 opinie)
- 3 Historia odbudowy Wrzeszcza po wojnie (100 opinii)
- 4 Najlepsza pamiątka z Gdyni? Torpeda! (4 opinie)
- 5 Hotel Grand w Sopocie zmieni właściciela? (98 opinii)
- 6 Okręt Sokół zwiedzimy przed wakacjami (98 opinii)
Najstarsze budynki Gdyni, Sopotu i Gdańska
Jeśli zastanawiacie się, które budynki w granicach Trójmiasta legitymują się najdłuższą metryką, ten artykuł rozwieje wasze wątpliwości. Na podstawie rozmów z historykami zidentyfikowaliśmy i pokrótce opisaliśmy najstarsze gmachy Gdyni, Sopotu i Gdańska. Przekonajcie się, czy nasze zestawienie pokryje się z waszymi przypuszczeniami.
Jak nietrudno domyślić się, wynika to przede wszystkim z burzliwej historii naszego regionu. Kolejne wojny przynosiły mniejsze czy większe uszkodzenia prezentowanych obiektów, co przekładało się na konieczność odbudowy w odbiegającej od oryginału formie. Do tego należy doliczyć różnego rodzaju przebudowy, wynikające np. z potrzeby powiększenia powierzchni użytkowej.
Czytaj również: Dziewięć najstarszych nazw ulic w Gdańsku
W każdym z poniższych budynków zachowały się jednak fragmenty pierwotnych murów. I to właśnie na podstawie tychże reliktów - a właściwie ich metryki - dokonaliśmy poniższego zestawienia.
Gdynia
Biorąc pod uwagę fakt, że Gdynia uzyskała prawa miejskie dopiero 10 lutego 1926 roku, wiek, na który datuje się najstarszy zabytek w tym mieście będzie zapewne dla części czytelników nie lada zaskoczeniem. Otóż najdłużej istniejącym budynkiem w Gdyni jest kościół św. Michała Archanioła - zlokalizowany przy ul. płk. Dąbka 1

Czytaj również: Poznaj najstarszy kościół w Gdyni
Pierwsza konstrukcja świątyni była wykonana z drewna, prawdopodobnie w połowie XIII wieku została ona zastąpiona konstrukcją murowaną. Do czasów współczesnych zachowała się jedna z jej ścian, umiejscowiona w części zachodniej kościoła. W XIV wieku przeprowadzono rozbudowę, która polegała na dodaniu zakończonej wielobocznie wschodniej części prezbiterium oraz od północy nawy bocznej.
Czytaj również: Jak wyzwalano Gdynię w 1945 r.
Kościół św. Michała Archanioła został zniszczony podczas potopu szwedzkiego, który miał miejsce w latach 1655-1660. Podczas odbudowy dobudowano drewnianą wieżę, zakończoną hełmem w stylu barokowym. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że datę jego budowy - 1687 - można dojrzeć na metalowej chorągiewce "powiewającej" na szczycie. Kolejne zniszczenia przyniosły ostatnie miesiące II wojny światowej, a dokładnie walki o wyzwolenie Gdyni spod okupacji niemieckiej wiosną 1945 roku. Również i tym razem uszkodzenia zostały pieczołowicie usunięte.
Sopot
Sopot uzyskał prawa miejskie 8 października 1901 roku, ale najdłużej istniejący w jego granicach gmach pochodzi z czasów, gdy w zlokalizowanej tu wsi najbogatsi mieszkańcy Gdańska wznosili swoje letnie rezydencje. Najstarszym budynkiem w kurorcie jest Dwór Hiszpański, znajdujący się w centrum miasta przy al. Niepodległości 781

Czytaj również: Karnawał sopocki między wojnami
Jej pierwszym właścicielem był Jakub Cleefeldt, syn ówczesnego burmistrza Gdańska. Dość egzotyczna etymologia przydomku dworu pozostaje w sferze domysłów. Według najbardziej prawdopodobnej hipotezy wynika ona z podpisanego w 1660 roku pokoju oliwskiego. W trakcie obrad nad traktatem kończącym wojnę między Szwecją a Rzecząpospolitą - chodzi o wspomniany już potop szwedzki - był obecny przedstawiciel Królestwa Hiszpanii, który miał zostać zakwaterowany właśnie w tym budynku.
Czytaj również: Zdobyli Gdańsk, bo francuski zięć zawiódł
W pierwszych dekadach istnienia Hiszpański Dwór po wielokroć zmieniał swoich właścicieli, a wśród nich znaleźli się reprezentanci najznamienitszych gdańskich rodów mieszczańskich: Uphagenów, Giesebrechtów, Schumannów czy Przebendowskich. W roku 1734 został zniszczony przez wojska rosyjskie podczas wojny o sukcesję polską, a dokładnie w związku z oblężeniem przez nie pobliskiego Gdańska. Z oryginalnej konstrukcji gmachu ostały się jednak sklepiona kolebkowo piwnica oraz zewnętrze mury przyziemia.
Czytaj również: Patroni tramwajów: Jerzy Stankiewicz
W związku z tym, wkrótce po wycofaniu się wojsk nieprzyjaciela, budynek przy trakcie z Gdańska do Wejherowa i Pucka został odbudowany. W drugiej dekadzie XIX stulecia nadbudowano ryglowe piętro. Choć Dwór Hiszpański przetrwał pożogę II wojny światowej niemal bez szwanku, pod koniec lat 70. znalazł się w fatalnym stanie technicznym i został przeznaczony do wyburzenia. Dzięki staraniom prof. Jerzego Stankiewicza z Politechniki Gdańskiej - architekta, historyka architektury i konserwatora zabytków - odstąpiono od tych zamierzeń i przeprowadzono kapitalny remont. Kolejny remont przeprowadzono w 2006 roku.
Gdańsk
Podobnie jak w Gdyni, najstarszego gmachu Gdańska również należy szukać daleko od historycznego centrum miasta. Mowa o archikatedrze oliwskiej - a właściwie bazylice archikatedralnej pod wezwaniem Trójcy Świętej, Najświętszej Maryi Panny i św. Bernarda - która znajduje się przy ul. bp. Nowickiego 5

Czytaj również: 90 lat temu pusta kasa przywiodła Oliwę do Gdańska
Drewniany protoplasta archikatedry oliwskiej powstał w XII wieku. Budowa murowanej świątyni jest datowana na XIII wiek - została ona wzniesiona w stylu romańskim, a jej pierwotne rozmiary były kilkukrotnie mniejsze niż obecnie. Jeszcze w tym samym stuleciu budowla zostaje dwukrotnie spalona w wynika napadu pogańskich Prusów i za każdym razem odbudowana w większej formie. Z okresu romańskiego zachowały się po dziś dzień m.in. fryzy arkadowe w ścianach zewnętrznych transeptu, ozdoby we wschodniej części elewacji czy znajdujące się we wnętrzu półkolumny z charakterystycznymi kapitelami i przejście za nagrobkiem podkomorzego Jerzego Konstantego Hülsena.
Czytaj również: Zobacz kościół cystersów w Oliwie
W 1350 roku, w wyniku nieuwagi chłopca kuchennego - który zaprószył ogień w klasztornym kominie - wybuchł pożar, który doszczętnie strawił świątynię. Została ona odbudowana w stylu gotyckim i wtedy właśnie nadano jej zbliżone do współczesnych rozmiary. Kolejne spalenie kościoła miało miejsce w 1577 roku, w następstwie wojny pomiędzy Rzeczypospolitą a zbuntowanym Gdańskiem. Podczas tej odbudowy budowla została wzbogacona m.in. o późnogotyckie sklepienia gwiaździste nawy głównej.
Czytaj również: 3 maja to nie tylko rocznica pierwszej Konstytucji
Paradoksalnie, w czasie potopu szwedzkiego - który nastąpił już w kolejnym stuleciu - archikatedra oliwska została ograbiona z wyposażenia, ale jej mury pozostały praktycznie nietknięte. Z kalendarium budowy świątyni warto odnotować również wykonanie jednych z jej najbardziej charakterystycznych elementów: barokowego kolumnowego portalu głównego w 1688 roku oraz strzelistych hełmów wież w 1771 roku. Ostatnie zniszczenia w historii przyniosła końcówka II wojny światowej. Archikatedra oliwska straciła wówczas m.in. wspomniane hełmy, które zostały odbudowane dopiero w 1971 roku.
Opinie (91) 7 zablokowanych
-
2019-04-06 18:04
(22)
Czyli paradoksalnie Gdynia najstarsza heh.
- 120 21
-
2019-04-06 18:45
kiedyś (3)
Gdynia leżała koło Oksywia
- 28 6
-
2019-04-06 19:35
(2)
No tak, a Oliwa koło gdańska
- 37 0
-
2019-04-07 03:49
a z nimi Sopot na wyscigi (1)
- 3 2
-
2019-04-07 05:52
To ile razy owe miasta umówiły się na wojenki dla prawdziwych Niemców i prawdziwych Szwedów?
- 0 1
-
2019-04-06 18:58
Wiek XI, pierwszy budynek w Gdyni leżący przy płk. Dąbka (2)
Tysiąc lat później - na płk. Dąbka wciąż nie ma oświetlenia na całej długości, "za kilka miesięcy będzie". Brawo Gdynia!
- 24 15
-
2019-04-07 03:52
by tam gdyńska patologiia wyszła z cienia
no to nie najlepszy pomysł
- 2 7
-
2019-04-07 08:49
Widać że nie jesteś z Gdyni, bo miejsca o których mówisz są od siebie oddalone o kilka kilometrów
Co jakiś czas się ośmieszasz właśnie takimi detalami i widać że to komentarze na zamówienie
- 12 3
-
2019-04-06 19:30
Gdynia nie, zabytek tak.
- 6 12
-
2019-04-06 20:01
Gdańcy zakompleksieni hejterzy pienią się ze złości (1)
- 22 19
-
2019-04-07 19:36
to pisowskie trolle
nie gdańszczanie
- 3 3
-
2019-04-06 20:01
nadanie praw miejskich i znaczenie historyczne się liczy (1)
a nie najstarszy budynek
- 8 18
-
2019-04-07 03:53
dla Polski Gdańsk historycznie był bez znaczenia
w całej historii polski to tylko dwa razy zapisał się pozytywnie
- 5 14
-
2019-04-06 21:02
Uzębienie Kaczyńskiego na który wiek jest datowane? (1)
- 14 11
-
2019-04-07 03:55
a sznurówki jego trafiły już na listę unesco i są już w programie natura2000
zrobiono już ich datowanie węglowe
- 6 7
-
2019-04-06 21:41
Oksywie (6)
Oksywie to nie Gdynia!
- 7 22
-
2019-04-06 21:53
A Oliwa to nie Gdańsk. (5)
- 19 3
-
2019-04-06 22:26
(4)
Oliwa od 1926 roku jest dzielnicą Gdańska.
- 4 7
-
2019-04-06 22:58
Ale nie w czasie budowy tego kosciola
- 3 3
-
2019-04-07 08:50
Czyli niemal tyle ile Oksywie dzielnica Gdyni :D
- 10 0
-
2019-04-07 18:19
(1)
Pozdrawiam tych minusujących, którzy nie znają nie tak odległej historii miasta w którym się urodzili. Wstyd i żenada. W Gdańsku żyjecie i nie wiecie, że Oliwa została włączona w granice administracyjne Gdańska 1 lipca 1926. Przed tą datą była samodzielnym miastem.
PS. W 1874 Oliwa otrzymała prawa miejskie i stała się gminą miejską.- 8 1
-
2019-04-07 18:29
Włączona siłą
- 3 2
-
2019-04-07 20:06
i co z tego jeśli zachowała sie tylko jedna sciana
- 2 0
-
2019-04-06 18:14
lg (3)
jak klub arka ma wiecej lat niz miasto to chyba stadion jest najstarszy
- 32 26
-
2019-04-06 18:16
Klub przywieźli na kutrach rybacy z północej części Bałtyku (1)
Dlatego mówi się o nich władcy północy.
- 10 5
-
2019-04-06 18:41
Władcom Północy to wy możecie piłki pompować co najwyżej :-D
- 10 10
-
2019-04-06 23:30
20 czerwca:)! poznaj historię jak kibice arki zostawili swoje kobiety,dzieci i stadion.
- 4 5
-
2019-04-06 18:15
~beton iszkło to teraz Gdańsk (5)
W Gdańsku nie długo nie będzie rzadnego ponad 100leniego budynku oprócz kościołów ! włodarze miasta wyburzają wszystko co stare bo sie nie oplaca remontować lepiej oddać teren za bezcen deweloperowi
- 56 84
-
2019-04-06 18:42
Nie każda stara latryna to zabytek. (3)
- 28 14
-
2019-04-06 20:32
No widzisz, i tacy ludzie decydują o Gdańsku- wszędzie widzą latryny (2)
- 9 18
-
2019-04-07 06:30
Wiesz co by było, gdyby tych latryn decydenci nie zauważali?
Żylibyśmy po uszy w g...nie ;)- 4 4
-
2019-04-07 19:40
polska w ruinie
polska w ruinie
- 1 0
-
2019-04-07 14:09
Lepszy beton i szklo niz zbior starych kosciolow.
- 4 5
-
2019-04-06 18:17
w Gdyni to najstarsze są drogi i w dodatku wpisane na listę unesco (1)
- 87 21
-
2019-04-06 18:21
I Si Tołers z tarasem widokowym na parterze
- 24 7
-
2019-04-06 18:22
(4)
Rządzą tyle ze ich ruszyć się nie da
To do sa Zabytki- 37 26
-
2019-04-06 18:42
Kacper, pogódź się z przegraną jak mężczyzna :-) (3)
- 11 10
-
2019-04-06 18:57
(1)
A ty trolu w kółko to samo zmień płytę bo to już nudne
- 10 10
-
2019-04-06 19:31
I kto to mówi?
- 7 6
-
2019-04-06 20:58
To jakieś obłąkanie
- 4 2
-
2019-04-06 18:25
:) (2)
Niektore meliny powinny zostac wyburzone bo straszo jak ide randkowac z Januszem po Gdansku :)
- 12 31
-
2019-04-06 21:29
Straszo, tak jak ty twoją pisownią !!!! (1)
- 4 3
-
2019-04-07 19:41
nie kop kaleki
- 2 0
-
2019-04-06 18:33
(6)
Ktory jest najstarszy,ale taki co przetrwal powiedzmy w 80% oryginalnej zabudowy?
- 35 1
-
2019-04-06 19:31
(3)
Nie ma takiego podziału a szkoda .Dlatego śmieszy mnie gdy widzę gdańskich przewodników oprowadzających po cudownych zabytkach starówki i to takich które zostały odbudowane od fundamentów bo nie pozostał po nich kamień na kamieniu.
- 12 20
-
2019-04-06 20:55
W Gdańsku nie ma starówki
- 23 9
-
2019-04-06 20:59
To się śmiej , ludzie lubią zwiedzać
- 6 3
-
2019-04-07 23:03
Nie pisz bzdur
Popatrz na zdjęcia z lat czterdziestych. Większość kościołów przykryto tylko nowymi dachami i wstawiono okna (nie mówię o wypalonych i splądrowanych wnętrzach), Żuraw i Wielki Młyn też stały uszkodzone, ale były oryginalne ściany. Ocalały też uszkodzone niektóre baszty i bramy miejskie.
- 2 0
-
2019-04-06 20:02
Ciekawe pytanie i wgl ale trudno to zmierzyc
- 4 3
-
2019-04-06 22:26
Bazylika św. Mikołaja
- 3 2
-
2019-04-06 19:02
Dwór Hiszpański to jeszcze pamięta walkę kaczyniaków i pinokia o Polskę...... (3)
- 24 32
-
2019-04-06 19:38
i Tsuków z Sutkami o brukselkę
- 11 13
-
2019-04-06 23:31
pamięta jak bolek wygrywał w totka (1)
- 7 7
-
2019-04-06 23:51
I nawet , jak mu pozniej Kaczor ten od "małpek" kapcie zakładał.
- 5 5
-
2019-04-06 19:23
Czyli nie jestem wariatem ;)
Buduje nowy o ksztalcie i wygladzie szachulcowego :):) do konca roku sue wprowadze
- 8 4
-
2019-04-06 19:41
a pod zrębem 9!!!
zapomniany domek a zabytek- 17 3
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.