Obecnie w jego skład wchodzi 10 oddziałów, w których zgromadzono blisko 70. tys. eksponatów. Muzeum Gdańska - jedna z największych tego rodzaju placówek w całym kraju - obchodzi właśnie jubileusz 50-lecia działalności. Z tej okazji przypominamy w skrócie jego historię. Jednocześnie informujemy, że z powodu epidemii uroczystości jubileuszowe zostały przeniesione na drugą połowę września.
Kiedy po raz ostatni odwiedziłeś jakikolwiek oddział Muzeum Gdańska?
w tym roku
13%
w ubiegłym roku
30%
kilka lat temu
29%
dawno temu, byłem jeszcze dzieckiem
17%
nigdy nie byłem w żadnym oddziale tego muzeum
11%
- 30 marca 1870 r., wspólnym wysiłkiem wielu gdańszczan udało się stworzyć Muzeum Miejskie. Trzon muzealnych zbiorów do 1939 r. stanowiła kolekcja gdańskiego kupca Jacoba Kabruna, złożona z kilku tysięcy obrazów, rysunków i rycin mistrzów europejskich od końca XV do początków XIX wieku - opowiada prof. Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
Pożar w dawnym Muzeum Miejskim
Niestety do czasów współczesnych zachowała się nad Motławą tylko część wspomnianych zbiorów. Wbrew obiegowej opinii, nie wszystkie pozostałe eksponaty zostały zarekwirowane przez żołnierzy Armii Czerwonej, a następnie wywiezione za naszą wschodnią granicę, gdzie znajdują się do dziś.
W następstwie niemiecko-radzieckich walk o Gdańsk wiosną 1945 r., w siedzibie muzeum wybuchł pożar. Płomienie trawiły pofranciszkański klasztor aż przez dziewięć dni, tj. od 20 do 29 marca. Według szacunków, zniszczeniu uległo ok. 60-65 proc. gmachu, w tym pozostawione w jego wnętrzu elementy muzealnej kolekcji, na przykład wielkogabarytowe meble.
Idea muzeum narodziła się w stolicy
Rok po zakończeniu wojny, w 1946 r., dawne Muzeum Miejskie zostało przekształcone w Muzeum Państwowe w Gdańsku. Nie na długo. Już cztery lata później placówkę przemianowano na Muzeum Pomorskie w Gdańsku. Jak sama nazwa wskazuje, zakres jego działalności był znacznie szerszy niż przedwojennnego poprzednika. Oprócz funkcji naukowo-badawczej i oświatowej, zajmowało się ono także nadzorowaniem działalności innych muzeów, położonych w naszym regionie.
Co ciekawe, z pomysłem utworzenia w Gdańsku muzeum, dokumentującego stricte historię miasta, wystąpił jako pierwszy już w 1945 r. prof. dr Stanisław Lorentz, który pełnił wówczas funkcję... dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie. Na siedzibę tej placówki zaproponował Ratusz Głównomiejski przy ul. Długiej. W tamtym momencie było to całkowicie nierealne.
Ratusz wstępnie nie kwalifikował się do odbudowy
Jedna z najwspanialszych gdańskich budowli została niemal doszczętnie zniszczona podczas działań wojennych. Skala zniszczeń była tak duża, że wstępnie zakwalifikowano ją jako nienadającą się do odbudowy i tym samym sugerowano jej rozbiórkę. Na szczęście, ratusz udało się ocalić, ale jego odbudowa, choć nadano jej status priorytetowy, trwała z przerwami blisko ćwierć wieku.
- Kwestię powołania w ratuszu "Muzeum Historycznego Gdańska" odżywała w tym okresie w prasie lokalnej. W 1955 r. Franciszek Mamuszka zaproponował stworzenie ekspozycji ukazującej historię miasta, także tej powojennej. Ideę powołania muzeum, w ramach Muzeum Pomorskiego, postulował prof. Andrzej Zbierski - opowiada prof. Ossowski.
Ratusz Głównego Miasta w pierwszych latach po zakończeniu wojny. W jego murach widać charakterystyczną wyrwę.
fot. Kazimierz Lelewicz/zbiory Muzeum Gdańska
Plan ulokowania w ratuszu... sali ślubów
Sęk w tym, że władze miasta miały nieco inną wizję zagospodarowania Ratusza Głównomiejskiego, gdy jego odbudowa wreszcie zostanie zakończona. Ich pierwotny pomysł z końca lat 40. zakładał, że w przyziemiu zostanie ulokowany Urząd Stanu Cywilnego, a wyższe kondygnacje będą zajmowane przez urzędującego prezydenta miasta. W zasadzie tylko upór społeczników sprawił, że plany te nie zostały wcielone w życie, a zabytek został przeznaczony wyłącznie na cele muzealne.
- Podobne plany, obejmujące również urządzenia archiwum i Sali Ślubów, podtrzymywane były prawie do końca lat 60. Na drugim piętrze planowano urządzić "Salę Konserwatora Zabytków" oraz sale wystawowe, zaś na poddaszu chciano urządzić pokoje gościnne, a wieżę udostępnić na cele turystyczne. Jednak w maju 1966 r. odbyło się spotkanie Gdańskiej Komisji Ochrony Zabytków Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Komisja wraz z przewodniczącym Maciejem Kilarskim oraz dr. arch. Januszem Ciemnołońskim i doc. Andrzejem Januszajtisem podjęła uchwałę o powołaniu w ratuszu muzeum historycznego - wylicza prof. Ossowski.
Uratowane wyposażenie ratusza i kolekcja monet
- W samodzielną placówkę ówczesne Muzeum Historii Miasta Gdańska zostało przekształcone uchwałą Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z 22 marca 1971 r. Pierwszym dyrektorem został Józef Kuszewski. Zalążkiem zbiorów stało się zabytkowe wyposażenie ratusza, ukryte w czasie II wojny przez niemieckich konserwatorów, kierowanych przez Ericha Volmara, oraz kolekcja ponad 200 monet przekazanych z Muzeum Pomorskiego - kończy prof. Ossowski.
Pół miliona zwiedzających w 2019 r.
Muzeum Gdańska jest obecnie jednym z największych muzeów miejskich w całej Polsce, obok analogicznych placówek w Krakowie i Warszawie.
W minionym roku odwiedziło je ok. pół miliona osób. Muzeum dysponuje bez mała 70 tys. różnego rodzaju eksponatów, z czego blisko 7 tys. rycin, map czy fotografii zostało udostępnionych na stronie www.dziedzictwo-gdansk.pl w formie wysokiej jakości kopii cyfrowych.
W skład muzeum, oprócz siedziby głównej w ratuszu przy ul. Długiej, wchodzi jeszcze dziewięć oddziałów (w nawiasach widnieją daty ich udostępnienia do zwiedzania): Wartownia nr 1 na Westerplatte (1980), Muzeum Nauki Gdańskiej na poddaszu kościoła św. Katarzyny (1996), Dwór Artusa (1997), Dom Uphagena (1998), Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku (2003), Muzeum Bursztynu w Zespole Przedbramia, zwanego potocznie Katownią (2006), Twierdza Wisłoujście (2009), Galeria Palowa w przyziemiu Ratusza Głównomiejskiego (2018) i Kuźnia Wodna w Oliwie (2018). W tym miejscu warto wspomnieć, że w 2021 r. powyższa lista wydłuży się o Wielki Młyn, do którego zostanie przeniesione Muzeum Bursztynu.
W związku z epidemią koronawirusa, zaplanowane na początek kwietnia obchody jubileuszu 50-lecia Muzeum Gdańska zostały odwołane i wstępnie przeniesione na 24 września.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
){kind=link}
){kind=link}
;){kind=link}
){kind=link}