• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Samochody w Wolnym Mieście Gdańsku

Jan Daniluk
22 kwietnia 2019 (artykuł sprzed 5 lat) 
Samochody na Długim Targu, 1926 r. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej Samochody na Długim Targu, 1926 r. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej

W latach międzywojennych w Gdańsku pojawiły się po raz pierwszy lub na większą skalę zaistniały zjawiska, które były dowodami na postępujący rozwój techniczny i narodziny nowych idei. Nowoczesność przejawiała się w wielu sferach życia, a jedną z bardziej widocznych był gwałtowny rozwój motoryzacji.



To właśnie w Gdańsku okresu Wolnego Miasta otwarto pierwszą rozgłośnię radiową i można było zobaczyć pierwsze transmisje telewizyjne. Pojawiły się nowe tańce, style muzyczne, a także zakazane rozrywki (m.in. nowe narkotyki). Zaczęło działać cywilne lotnisko z prawdziwego zdarzenia, wybudowano pierwsze obiekty utrzymane w stylu modernizmu. Kobiety zyskały prawa wyborcze, rozwinął się (w nowoczesnym rozumieniu) sport. Do sztuki zaczęły przenikać nowe prądy.

Rozwój świata motoryzacyjnego



Niewątpliwie jednak to rozwój motoryzacji na rodzimym, gdańskim rynku, był jednym z najpowszechniejszych dowodów na to, że po I wojnie światowej świat zaczął zmieniać się jeszcze szybciej. Ulice zaczęły zapełniać się nowymi automobilami, które szybko wypchnęły z rynku chociażby dorożki (używane jako taksówki).

Z dziejów taksówek w dawnym Gdańsku

Pętla tramwajowa i parking samochodowy przy głównym wejściu na kąpielisko na Stogach, koniec lat 30. XX w. Ze zbiorów Krzysztofa Gryndera Pętla tramwajowa i parking samochodowy przy głównym wejściu na kąpielisko na Stogach, koniec lat 30. XX w. Ze zbiorów Krzysztofa Gryndera
W połowie lat dwudziestych przebudowano chociażby Wielką Aleję (obecnie al. Zwycięstwa), uwzględniając już potrzebę wzmożonego ruchu samochodowego. Na łamach gazet dziennikarze załamywali ręce nad rosnącą lawinowo liczbą wypadków i potrąceń, nad brawurą i bezmyślnością kierowców. Policja zaczęła intensywniej pracować nad zmianami prawa drogowego. Starano się uregulować ruch, wprowadzając ruch jednostronny czy budując na jezdni pierwszych "leżących policjantów" (1927 r.). Opracowano też kompleksowy zbiór przepisów dotyczących ruchu drogowego. Jak grzyby po deszczu powstawały nowe salony, warsztaty i stacje benzynowe.

"Zmotoryzowane" Wolne Miasto



Ważnym czynnikiem, który wpłynął na rozwój rynku motoryzacyjnego Wolnego Miasta było włączenie go w obszar celny międzywojennej Polski. Liczba aut zarejestrowanych w Wolnym Mieście Gdańsku już w 1928 r. wyniosła 2385 (1620 osobowych, 765 ciężarowych), a już sześć lat później 2773 (1893 osobowych i 842 ciężarowych). Współczynnik aut przypadających na mieszkańca był zbliżony do tego, jaki był w międzywojennych Niemczech.

Zdjęcie salonu samochodowego marki Mercedes-Benz, otwartego na początku kwietnia 1937 r. przy Elisabethwall, czyli obecnych Wałach Jagiellońskich ("Danziger Neueste Nachrichten", 3.04.1937). Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej Zdjęcie salonu samochodowego marki Mercedes-Benz, otwartego na początku kwietnia 1937 r. przy Elisabethwall, czyli obecnych Wałach Jagiellońskich ("Danziger Neueste Nachrichten", 3.04.1937). Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej
Dzięki odnalezionemu ostatnio wykazowi wszystkich aut zarejestrowanych w Wolnym Mieście (stan na 1 października 1934 r.) możemy przyjrzeć się bliżej, jakie auta można było najczęściej spotkać na ulicach międzywojennego Gdańska, Sopotu czy jego powiatów ziemskich.

Gdańska "wielka piątka" marek samochodowych



Wspomniane 2773 auta (1893 samochody osobowe i 842 ciężarowe) reprezentowały 116 różnego rodzaju marek samochodowych. W pierwszej piątce najpopularniejszych marek były aż trzy amerykańskie (Chevrolet - 289, Ford - 288 i Hudson-Essex - 235), a tylko jedna niemiecka (Opel - 237). "Wielką piątkę" uzupełniał jeszcze włoski Fiat (176).

Kolejni w rankingu (ale daleko za peletonem) byli Francuzi (186 aut łącznie 13 różnych marek) i Włosi (185 aut, ale tylko trzech producentów), dalej Austriacy (już tylko 35 aut, łącznie trzech producentów) i Brytyjczycy (32 auta, dziewięciu producentów). Pozostałe firmy (trzy z Czechosłowacji, po jednej z Holandii, Szwajcarii czy Polski) praktycznie nie liczyły się na lokalnym rynku. 

Dominacja aut amerykańskich i niemieckich



Rynek samochodowy w WMG był bardzo rozdrobniony - pozostałe auta (czyli 56 proc. ogółu) reprezentowały 111 różnych producentów. Dominowały niemieckie i amerykańskie. O ile tych pierwszych było więcej (53 różne marki do 29 amerykańskich), o tyle w liczbie samych aut było ich mniej (1052 niemieckich aut do 1242 amerykańskich).

Reklama najstarszego w Gdańsku salonu samochodowego i montowni:  Danziger Automobil-Fabrik Stielow&Förster ("Gazeta Gdańska", 21.03.1921. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej Reklama najstarszego w Gdańsku salonu samochodowego i montowni:  Danziger Automobil-Fabrik Stielow&Förster ("Gazeta Gdańska", 21.03.1921. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej
Jeśli chodzi o liczbę samych pojazdów (nie marek), to samochody niemieckie i amerykańskie stanowiły blisko aż 83 proc. wszystkich samochodów w WMG. Przyglądając się bliżej wykazowi zarejestrowanych w Wolnym Mieście aut można odnaleźć także pojazdy wyprodukowane niemal "po sąsiedzku" - 78 (same ciężarówki) z elbląskiego Komnicka czy 27 (niemal same samochody osobowe) ze szczecińskiego Stoewera.

Montownie amerykańskich pojazdów w Gdańsku



Jako ciekawostkę można wskazać, że wspomniane Hudson-Essexy były przez krótki okres (1928-1933) montowane w Gdańsku, na terenie dawnych Warsztatów Artyleryjskich na Dolnym Mieście (w tym miejscu w latach dwudziestych powstało coś na kształt specjalnej strefy ekonomicznej). Także Chevrolety krótko (ale jednak) były składane w Gdańsku.

Reklama nowo otwartego salonu amerykańskiej marki Dodge przy Kohlenmarkt, czyli Targu Węglowym  ("Gazeta Gdańska-Echo Gdańskie", 12.05.1928. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej. Reklama nowo otwartego salonu amerykańskiej marki Dodge przy Kohlenmarkt, czyli Targu Węglowym  ("Gazeta Gdańska-Echo Gdańskie", 12.05.1928. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej.
Powyższe zestawienie potwierdza zresztą fakt ekspansji właśnie producentów amerykańskich na Wolne Miasto i dalej, próby także opanowania rynków w regionie. Częściowo tłumaczy to też tak dużą popularność tych dwóch marek właśnie na terenie Wolnego Miasta. Amerykański kapitał był także widoczny na lokalnym rynku paliw.

Stacje benzynowe w dawnym Gdańsku

Gdańskie i sopockie "fabryki" aut



W tym kontekście warto wspomnieć także o funkcjonującej w latach dwudziestych ub. w. "fabryce" samochodów - Danziger Karosseriefabrik A.G. Wbrew nazwie zakład, w którym auta były jedynie karosowane (wyposażane w odpowiedni typ karoserii), nie mieścił się w Gdańsku, tylko w Sopocie. Także największe firmy prowadzące salony w Wolnym Mieście także niekiedy oferowały usługę sprowadzenia i zamontowania karoserii czy innych elementów pojazdu na miejscu (stąd w nazwach firm niejednokrotnie pojawia się - mylące nieco - pojęcie "fabryki").
Reklama jednego z najważniejszych graczy na rynku motoryzacyjnym Wolnego Miasta, firmy Albert, Neydorff&Werner. Firma prowadziła salon (oferowała Opele i Büssingi) oraz warsztat samochodowy przy Stadtgraben, czyli Podwalu Grodzkim ("Gazeta Gdańska", 12.11.1923. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej Reklama jednego z najważniejszych graczy na rynku motoryzacyjnym Wolnego Miasta, firmy Albert, Neydorff&Werner. Firma prowadziła salon (oferowała Opele i Büssingi) oraz warsztat samochodowy przy Stadtgraben, czyli Podwalu Grodzkim ("Gazeta Gdańska", 12.11.1923. Ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej

Reklama prasowa salonu samochodowego Kurta Kannenberga z Kohlenmarkt, czyli Targu Węglowego, 1929 r. Źródło: Unser Danzig 1995, nr 2 Reklama prasowa salonu samochodowego Kurta Kannenberga z Kohlenmarkt, czyli Targu Węglowego, 1929 r. Źródło: Unser Danzig 1995, nr 2

O autorze

autor

Jan Daniluk

- doktor historii, adiunkt na Wydziale Historycznym UG, badacz historii Gdańska w XIX i XX w., oraz historii powszechnej (1890-1945).

Opinie (209) ponad 10 zablokowanych

  • Niestety dla Polaków auto było szczytem luksusu jak własny telefon,efekt jest taki ze mamy zakorkowany Gdańsk 20letnim złomem (17)

    Polacy są na etapie Europy zachodniej z przed 40 lat,nadal niestac nas na nowe wiec Polska jest złomowiskiem Europy zachodniej Polacy kupuja hurtowo każdy złom który europa zachodnia wycofuję na złom. W każdym kraju wprowadza się coraz większe restrykcje na własne auta czy jazde nim indywidualnie w mieście.Są wysokie opłaty za parkowanie,opłaty za wjazd do miasta ,opłaty za jazde dieslem .I dopłaty za złomowanie diesla lub kupno nowego które mniej truje spalinami! Likwiduje sie parkingi zwęża sie drogi autostrady przez miasto zamienia się parki .W Polsce jest zupełnie odwrotnie dominują głównie stare trujące spalinami blachosmrody. Likwiduje się zieleń i wycina drzewa betonuje by ten złom buractwo mogło postawić go sobie bezpłatnie. W Gdańsku likwidują stojaki rowerowe i drogi rowerowe by w ich miejsce zrobić parking albo łatwiejszy dojazd!
    Gdańsk jest zaściankiem Europy zachodniej!!Obecnie w Londynie była wielka demonstracja w sprawie zanieczyszczenia miasta przez spaliny blachosmrodów i to w Londynie miasto które jest najbardziej restrykcyjne dla blachosmrodów !Polska i Gdańsk jest rajem dla blachosmrodów i to tych najbardziej trujących spalinami .I tutaj niema protestów .Bo W Gdańsku stary 20letni złom uznaje się za synonim luksusu!!Wtedy Oni czuja się dowartościowani bo każdemu burakowi w trującym spalinami złomie należy się na osiedlu bezpłatne miejsce do parkowania ,ale i w całym mieście.!

    • 43 78

    • Ogarnij się człowieku ! Skąd w tobie tyle nienawiści do aut? Nie stać cię nawet na jak piszesz blachosmroda i chyba dlatego taka agresja??!!

      • 0 0

    • (1)

      Ale ty gościu jesteś chory. Nie dość że stek bzdur ci się chciało pisać to do tego chory. Przykre

      • 2 2

      • Może ze Srebrzyska nadaje...

        • 1 0

    • Ścieżek rowerowych przybywa miejsc dla rowerów też. (1)

      W dodatku teraz jest Mevo. Chyba mieszkamy w innym mieście. W dodatku jest coraz więcej stref płatnego parkowania dla aut. Tak więc naprawdę nie wiem o co chodzi. Przypominam 1 kilometr ścieżki rowerowej w Gdańsku kosztuje prawie milion złotych.

      • 6 0

      • Za 10 tysiecy by wystarczylo..troche zwiru usypac i wam wystarczy. Nie musicie miec idealnie gladko.

        • 2 0

    • Gdzie w Gdańsku masz 20 letnie samochody? Może 1 na 300 innych się trafi. (6)

      Dominują samochody do 10 lat, co jest średnią europejską.

      • 15 6

      • leming Srednia europejską hahah I zarobki tez mamy srednio europejskie :) (5)

        średni wiek w Polsce leming według oficjalnych danych to 15 lat , a dominują głównie jeszcze starsze i widać to na każdym osiedlu .A Polska jest jedynym krajem gdzie buractwo z blachosmrodów wycina filtry by ich wymiana jest dla nich za droga.
        Zawsze sie lemingi pierwsze odzywają

        • 2 14

        • (1)

          Naucz się odmiany rzeczownika "leming" przez przypadki, ośla łąko!

          Nie kalecz języka!

          Mianownik: kto? co? Leming Dopełniacz: kogo? czego? Leminga Celownik: komu? czemu? Lemingowi Biernik: kogo? co? Leminga Miejscownik: o kim? o czym? O lemingu
          Nadrzędnik: z kim? z czym? Z lemingiem
          Wołacz: O! lemingu!

          • 3 0

          • I co wniosly twoje madrosci, madrusiu?

            • 0 2

        • Nie jest jedynym krajem gdzie wycina się filtry....jeśli nie znasz realiów zachodu to nie pisz głupot

          • 3 0

        • Ktos tu Europę widział chyba tylko na zdjeciach z internetu

          W Polsce od kilku lat wcale nie jest zle jesli chodzi o roczniki samochodów (szczegolnie w duzych miastach) i na ulicach to widać gołym okiem. Zanim zaczniesz znowu pisac takie komentarze to radze przejechać sie po innych krajach w EU niz Niemcy i potem pisać.

          • 11 2

        • lemingu nr dwa jakbyś nie wiedział to będzie prowadzona weryfikacja średniego wieku ponieważ w statystykach jest około 2 milionów aut nie istniejących które znacznie podwyższają średni wiek w Polsce. Ma to się stać bodajże do 2021 roku
          Po drugie to średnia ogólnokrajowa a zwykle w miastach są znacznie młodsze roczniki. Większość staroci jest po wioskach i małych miejscowościach

          • 12 0

    • Ty zyj sobie dalej zakazami i oplatami, cyklocioto..a ja jade dalej, trujac was zdechlaki dizelkiem.

      • 1 1

    • Gdyby PL nie została rozkradziona i zniszczona w czasie wojny

      A później rządzona przez lata przez nieodpowiednie osoby, które powinny zostać wykopane na zbity pysk z kraju za decyzje polityczne, reprywatyzacje, prywatyzacje majątku publicznego - bo dziwnym trafem ci "bogacze" polscy i duża część tzw bambrów / wielkoobszarowy, którzy mają po >200 ha ziemi podorabiali się w latach 90. To nasz przemysł mógł by wyglądać zupełnie inaczej. Byliśmy krajem, który bez żadnej pomocy z zewnątrz dźwigał się z ruin...

      • 0 2

    • no masz intelygent

      Tak buraku jak ludzie zaczną zarabiać uczciwie to będą kupować w salonie, jak tego nie kumasz to się nie produkuj

      • 3 0

    • To wszystko co napisałeś - szczera prawda. (1)

      Przykre, ale tak jest, dane z wydziałów komunikacji nt wieku i ilości nie kłamią. Samochód jest fajny i potrzebny, ale za miasto. W Gdańsku kompulsywnie nadużywany.

      • 3 7

      • Słowo kompulsywnie nawet pasuje do kontekstu...

        Wielu ludzi miało brutalnych ojców albo przeżyło trudną młodość, a mimo to nie stało się zwyrodnialcami. Tymczasem psychiką Hitlera kierowało osobliwe sprzężenie „syndromu ofiary” z kompulsywną potrzebą natychmiastowej i absolutnej zemsty. Kogokolwiek ów demoniczny człowiek uznał za sprawcę swoich cierpień — sygnatariuszy traktatu wersalskiego, Żydów, Polaków, generałów czy własny naród (zwróćmy uwagę, że zawsze, w mniejszym lub większym stopniu, sprawca był urojony) — tego próbował unicestwić.

        • 2 0

  • (14)

    Piękne, to były auta A teraz nowe po 3 latach na złom moi drodzy j kochani.Wesolego alleluja.Pozdro z Norlej.

    • 10 40

    • Po 3 latach na złom

      To ciekawe, co jeździ po polskich drogach? Jakieś widma?

      • 1 0

    • Sven albo ujawnij się, albo zakończ działalność. (3)

      Ty wykonywałeś wszystkie zawody świata. Mieszkałeś w każdej dzielnicy.
      Masz około 150 lat. Teraz wydaje się tobie, że jesteś w Norwegii...
      Jak jest w szpitalu Srebrzysko?

      • 8 0

      • (2)

        Srebrzysko go wywaliło bo zaczął przyjmować pacjentów, a oni go strasznie lajkowali ...

        • 9 0

        • :D (1)

          • 2 0

          • To on nie jest już kierowcą BMW ?

            • 1 0

    • Troll (3)

      I do tego dzban

      • 3 0

      • Dzban pasuje lepiej do ciebie a do mnie... (1)

        • 0 2

        • Do ciebie to ci*l pasuje..

          • 2 0

      • Ty za to elokwentny z tym dzbanem..najglupsze okreslenie jakie kiedykolwiek slyszalem..

        • 2 0

    • Po 3 larach to ty jestes na zlom dzbanie svenie (1)

      • 6 0

      • Opinia została zablokowana przez moderatora

    • Przecież mieszkam w lepiance w afryce (2)

      Wcześniej zamieszkiwalem Grenlandię ale było za zimno w iglo. Lepsza lepianka

      • 6 3

      • Boshe (1)

        Przestańcie mu w końcu odpisywać i lajkować cokolwiek bo to po prostu zmora tego forum. Koleś nie ma co robić bo komentuje byle komentować. Żadnych lajków na plus, żadnych na minus- nic, zero, nul. Przestańcie w końcu reagować ;)

        • 11 0

        • Bo co?

          • 1 1

  • opinia (2)

    panie daniluk tu jest była i zawsze bedzie polska i zapamięta to pan sobie raz na zawsze a jak panu cos nie pasuje to moze pan wyjechac do izraela.

    • 6 10

    • Człowieku, jak Ci tu źle to pakuj tobołek i wracaj na prowincję, tam skąd przyjechałeś. Tam pewno też jest Polska.

      • 1 1

    • Pan poda adres pocztowy, wyśle Panu kilka podręczników historii celem doedukowania

      • 5 2

  • DA naklejaja sobie tylko rodowici Gdanszczanie (3)

    Polacy tego nie rozumieja bo przed wojna bylo ich tu 3% a wiekszosc przywiezli po wojnie. To elita tego miasta . Nie Niemcy , Nie Polacy to Gdanszczanie

    • 11 15

    • Gdańszczanie w WMG to ci pisani przez duże G

      • 1 0

    • Nie było nie ma i nigdy nie będzie czegoś takiego jak gdańszczanie (1)

      W Gdańsku są Polki i Polacy !

      • 5 7

      • Widać desant toruńsko-kujawski

        • 2 5

  • (3)

    Czemu redakcja portalu tak nachalnie wciska sentyment wolnego miasta- a to ze można było dostać w pysk za polskość to szanowna redakcja wygumkowała ze swoich sentymentów? Zajmijcie się czymś pożytecznym a nie cichcem wprowadzana polityką historyczną.

    • 8 9

    • Wracaj do Polski, tam skąd przyjechałeś. Tam pokazuj jaki z Ciebie patriota

      • 1 0

    • (1)

      Jprd.

      • 1 1

      • Trms

        • 1 0

  • Pamiętam te czasy, auta były dostępne tylko piekielnie drugie w za kupie (15)

    A po benzynę jeździło się na cepeena na granicy Sopotu i Orłowa. Dziś już nie ma tej stacji, bo parę lat temu ja zaorali

    • 40 8

    • (2)

      Jakie auta kursowały na trasie i DGanGzinz-Piasnica-Stuttthof?
      TSI turbo diedel kopia kosiarki Deer'a?

      • 7 3

      • Jezdzily Lanz Bulldogi czyli nasze (1)

        pozniejsze Ursusy.

        • 1 0

        • A komu Niemcy ukradli lanz buldoga?

          • 0 0

    • (1)

      przy tej stacji stal jeden z pierwszych fotoradarow w 3M

      a teraz tam można kupić tylko kreskę i wciągnąć na miejscu :-(

      • 10 1

      • To jade. A wiadomo od kogo najlepsze?

        • 1 0

    • W ktoryn roku powstala ta stacja?? (1)

      • 6 0

      • 1945 ruskie tam se czołgi tankowały

        • 1 0

    • wolny gdańsk? (1)

      Czym się jaracie świry hitlerowską historią?

      • 5 17

      • Idz sie lecz.

        • 3 0

    • (4)

      Dzis nadal auta sa piekielnie drogie z zakupie

      • 5 6

      • nie są, dziś najtańsze nowe kosztuje 10 średnich krajowych (3)

        w czasach z artykułu na samochód mogli sobie pozwolić tylko bogaci przedsiębiorcy

        • 9 2

        • robotnik zarabiał ok 100-200zł / inżynier 500-800zł / oficer WP 300-500zł / minister 1500zł (1)

          Fiat 500 kosztował 5000zł ... więc z tymi samochodami dla bogatych to duuuuża przesada ... ceny do pensji były mniej-więcej takie jak dziś ... no może tylko żywność była wyraźnie tańsza / za to prąd był zarąbiście drogi 5zł/kWh

          • 2 1

          • ps) benzyna 0,70gr/L

            • 1 0

        • Dokładnie, nowe za 10 pensji, używane nawet za 1-2 jezdne.

          • 8 0

    • Dziś też są ogólnie dostęne.

      Ale w zakupie są piekielnie trzecie, a nawet czwarte.

      • 10 1

  • Gdansk (2)

    Już czas aby odłączyć się od tej zaściankowej dulszczyzny ,mieszkańcy Wolnego Miasta Gdańsk sami dadzą radę żyć i się rozwijać !

    • 7 4

    • tez jestem.za odłaczeniem sie od ciemnogrodu, (1)

      buractwa, i braku samodzielnego myslenia...ksiadz nie bedzie nsm mowil jak zycia a sam łamie wiele przykazan

      • 3 2

      • Wy dwa volksdeutschowe gnoje,

        Wypad do szwabow a nie zasmiecac Gdansk.

        • 2 3

  • Wacek (4)

    Polacy byli w wolnym mieście traktowani jak bydło. Dokształcajcie się ludzie. Propaganda na temat Wolnego miasta to papka dla nieczytających książek. A Gdańsk był najbogatszy w XVI wieku kiedy był perłą korony Rzeczypospolitej!!!!!

    • 11 4

    • (1)

      Tak ich traktowali, jak na to zaslugiwali.

      • 0 3

      • A kto teraz twoim zdaniem zasługuje na traktowanie ?

        • 1 0

    • bylo ich mniej niz teraz muzeumanow w Gdansku

      to jak mieli byc traktowania ?? jak mniejszosc ale klamiesz ze jak bydło . Twoj narodowo polski katolicki socjalizm wypaczył historir a ona byla inna

      • 0 4

    • bo bylo ich yylko 3 % i byli niewykształceni

      tak jak dzis w Angli to byla tania sila robocza.

      • 2 2

  • Super, tylko trochę za krótkie. (16)

    I brakuje informacji że kodem samochodowym Wolnego Miasta było "DA" zresztą teraz niektórzy jeszcze je naklejają na auta

    • 60 9

    • g andzia (4)

      Kod DA jak Danzig, B jak Berlin, H jak Hamburg itd. To obciach, a nawet objaw tępoty, naklejanie DA.

      • 35 30

      • sam jestes tepy ..DA oznacza nasze miasto (2)

        ktore zostalo nielegalnie zdelegalizowane przez Jałte ...My Gdańszczanie zawsze bedziemy mieli ten znak i zadnemu niemcowi ani polakowi nic do tego

        • 21 22

        • A Hitlera kto witał na Długiej i Długim Targu 19 września ? Marsjanie ? (1)

          • 11 6

          • Pewno Polacy.

            • 0 3

      • Jeden taki wielbiciel pruskiego buta nawet podpisuje się na tym portalu jako DArek...

        • 12 5

    • głupi zachwyt czarna historia miasta w który najpierw prześladowano polaków a potem ich mordowano (10)

      Pytanie. Kto tęskni za okresem międzywojennym w WMG gdzie Polacy byli 10 kategorią przeznaczoną na niewolnika lub trupa?

      • 24 17

      • polakow tu bylo 3% to o co ci chodzi .. (3)

        jak to nie bylo ani polskie ani niemieckie miasto

        • 9 9

        • (2)

          teraz dla przykładu, jeden żyd ma większą ochronę prawą niż setki tysięcy polaków, o to mi chodzi

          • 5 6

          • (1)

            Duby smalone pleciesz, Konstytucja gwarantuje równość wobec prawa.

            • 4 2

            • Co smalone? Co to za jezyk, ktorym wladasz, klingonski?

              • 0 2

      • Odejdz dzbanie (2)

        • 12 8

        • Wyjdz, wiadro

          • 2 0

        • dzban to taki jak ty niewolnik lub Judasz który za kasę d.pe i rodzinę sprzeda.

          • 1 6

      • Polacy mają we krwi niewolnictwo. (2)

        Stąd ten zachwyt nad WMG. Niestety tak promowana wielokulturowość WMG często przez środowiska liberalne, protestanckie i ewangelickie to zwykła płatna propaganda. Szybko przyszły prześladowania. Potem poszli do ziemi Żydzi a następnie Polacy. Moment i Gdańsk stał się czystym rasowo miastem. Jednym z miast które najbardziej popierało Adolfa.

        • 11 16

        • Poniekad masz racje. (1)

          Nie umiemy sie bic o swoje. Ulegamy nastrojom i biernie oddajemy paleczke innym. Nasza pilkarska reprezentacja mogla by wygrac z Niemcami ale tego nie zrobi no bo jak by to wygladalo.

          • 7 4

          • Spisek, spisek, Lewy to piesek Makreli, razem z pozostałymi dziesięcioma kolaborantami!

            • 3 1

  • Jedno pytanie, dlaczego wtedy narkotyki, szczegolnie nowe zaliczano do zakazanych? Juz komus przeszkadzalo, ze nie kazdy lubi chlac?

    • 1 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Kiedy dokładnie Gdynia uzyskała prawa miejskie?

 

Najczęściej czytane