Każda tragedia morska nierozerwalnie związana jest z ludzkim dramatem. Niemalże po każdej z nich pojawiają się projekty poprawy bezpieczeństwa morskiego poprzez wprowadzenie nowych przepisów czy regulacji. Specjalnie powołane komisje starają się wyjaśnić przyczyny każdej z takich tragedii, jednak nie zawsze jest to możliwe.
Lata 60. i 70. ubiegłego wieku były złotym okresem polskiej floty handlowej. Do eksploatacji weszło wtedy szereg statków zbudowanych zarówno w polskich, jak i w zagranicznych stoczniach.
Jedną z serii, którą wprowadzono w służby w latach 1967-1971, była seria dwunastu tzw. "Zdrojowców", czyli drobnicowców typu B-452 dla gdyńskiego armatora Polskie Linie Oceaniczne. Określenie "Zdrojowce" wzięło się stąd, że statkom zdecydowano się nadać nazwy pochodzące od polskich uzdrowisk.
Choć wydawać by się mogło, że budowa zlecona zostanie jednej z krajowych stoczni, na szczeblach rządowych zapadła jednak zupełnie inna, nieco zaskakująca decyzja. Kontrakt zlecono rumuńskiej stoczni w Turnu Severin, która wcześniej specjalizowała się w budowie... barek rzecznych i taboru kolejowego. Nikogo to jednak nie obchodziło.
Nikogo, może poza polskimi specjalistami, którzy mieli nadzorować budowę polskich jednostek. Początkowo zaskoczył ich brak...odpowiedniej wielkości pochylni, na której miały powstawać statki (projekt B-452 był 86 metrową jednostką o szerokości przeszło 12 metrów i nośności 1450 TDW).
Niestety później także nie było najlepiej: Polacy mieli zastrzeżenia do blach użytych przy budowie (miała być ona bowiem bardziej podatna na pęknięcia niż ta, którą zakładał projekt) jak również do zmian wprowadzanych przez samą stocznię. Chodziło m.in. o zastąpienie elementów aluminiowych stalowymi, co nie pozostało bez wpływu na stateczność jednostek.
Wszelkie monity kierowane do władz pozostawały bez odpowiedzi, dlatego w późniejszym czasie załogi nauczyły się radzić z przechyłami we własnym zakresie. Niestety na tragiczne efekty takich "fuszerek" nie trzeba było długo czekać.
Historia pierwszego z naszych bohaterów,
"Kudowy Zdrój" już od samego początku była dość pechowa. Statek wybudowany w terminie, początkowo, z racji opóźnień stoczniowych, stał się magazynem części dla swych siostrzanych jednostek.
Gdy już nadszedł czas wodowania, statek nie spłynął z pochylni. Udało mu się to dopiero przy pomocy holowników i stoczniowców.
Po tym niezbyt fortunnym początku, wydawać by się mogło, że wszystko wróciło do normy. Statek odbywał normalne rejsy a wszystko działało bez zarzutu.
Niestety do czasu - pech dał o sobie znać w roku 1974. Podczas jednego z silnych sztormów
"Kudowa Zdrój" nagle nabrał przeszło 20-stopniowego przechyłu, którego nie udało się opanować. Tylko dzięki pomocy innych jednostek, statek dotarł do portu, ale w tym czasie przechył wynosił już blisko 25 stopni.
Przez kolejne lata załoga "Kudowy" jeszcze nie raz musiała zmagać się z większymi lub mniejszymi przechyłami. Do tragedii doszło w końcu 20 stycznia 1983 roku.
"Kudowa Zdrój" pod dowództwem kapitana ż. w.
Leszka Krogulskiego, 19 stycznia wyszła z hiszpańskiego portu Castellon w rejs do Libii. Początkowo na morzu panowały idealne warunki, które jednak tuż po północy gwałtownie się pogorszyły. Coraz większe fale atakujące burty statku utrudniały prawidłowe żeglowanie. Wreszcie dwie, szybko następujące po sobie duże fale, położyły jednostkę na burtę. Rozpoczął się dramat załogi...
Jak wykazało późniejsze dochodzenie, większość marynarzy przebywających wtedy na pokładzie nigdy nie ćwiczyła sposobu otwierania tratw ratunkowych. Ze statku nie odpalono żadnej racy sygnalizacyjnej, choć wiedziano, że niedaleko znajduje się inny polski statek - "Sopot", który wyszedł z portu niedługo po "Kudowie". Gdy "Sopot" odebrał w końcu sygnał ratunkowy od "Kudowy" i ruszył na pomoc na podaną pozycję, niczego ani nikogo nie znalazł. Dlaczego? Gdyż podana pozycja tonącej jednostki różniła się od rzeczywistej o ok. 10 mil.
Tragedia "Kudowy Zdroju" pociągnęła za sobą śmierć 20 z 28 członków załogi. Do dziś jednoznacznie nie odpowiedziano na pytanie, co było przyczyną zatonięcia jednostki. Przyjęta oficjalnie wersja opowiada się za przeciążeniem statku lub przesunięciem się ładunku podczas sztormu. Wywołanego przez to przechyłu załodze nie udało się już opanować.
Niestety, z tej lekcji nikt nie wyciągnął nauki. Dwa lata później wydarzyła się kolejna, bardzo podobna tragedia.
8 lutego 1985 roku statek "Busko Zdrój" opuścił port w Oslo i obrał kurs na Morze Północne, którego wody w tym zimowym okresie są szczególnie niebezpieczne. W niedługim czasie doszło do identycznej sytuacji jak na "Kudowie": dwie silne fale uderzyły po sobie w burtę statku, powodując przesunięcie się ładunku i silny przechył na jedną z burt.
Także tego przechyłu załoga nie umiała opanować, także tu popełniono te same błędy - załoga nie była zaznajomiona z obsługą tratw ratowniczych, a za sprawą nieprawidłowo ogłoszonego alarmu, część z marynarzy nawet nie wiedziała, że znajduje się w śmiertelnym niebezpieczeństwie. Dowództwo statku nadawało chaotyczne sygnały, które utrudniały podjęcie akcji ratunkowej.
"Busko Zdrój" zatonął błyskawicznie, ale części załogi udało się opuścić pokład. Niestety, nieznajomość obsługi tratw morskich zebrała tu straszne żniwo. Marynarze, jeden po drugim słabli i umierali, mimo że mieli szansę na przeżycie. Wystarczyło tylko zabezpieczyć przed falami tratwę (tzn. zamknąć wejście do jej wnętrza tak, by nie wlewały się do niej fale), zapalić lampy sygnalizacyjne i odpalić racę. Mimo to z całej załogi ocalała tylko jedna osoba - radiooficer
Ryszard Ziemnicki. Dziś pomnik "Buska Zdróju" i groby jego załogi znajdują się na cmentarzu witomińskim w Gdyni.
Po takich tragediach zawsze powstaje pytanie czy można było ich uniknąć? W tych dwóch przypadkach były to raczej niemożliwe, gdyż błędy konstrukcyjne powstałe już w fazie budowy wcześniej czy później niestety musiały się tak skończyć. Kwestią otwartą powstaje jednak wyszkolenie załóg: gdyby marynarze byli zaznajomieni ze środkami ratunkowymi, wielu z nich miałoby szansę na przeżycie.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy