Frywolny i zaskakujący kalendarz z roku 1753
Należący do Biblioteki Narodowej portal polona.pl, prezentujący archiwalne dokumenty, grafiki i zdjęcia, zamieścił niedawno nową grafikę związaną z historią Gdańska. Rysunek prezentujący fragment miejskich fortyfikacji, opisano jako pochodzący z XVII stulecia. Niemal na pewno jest to jednak błąd.
Świeżo opublikowana panorama miasta zawiera ciekawy plan jego zachodnich fortyfikacji, od Bramy Oliwskiej po Bramę Nowych Ogrodów/Majorów/Siedlecką.
Już po pierwszej analizie można się jednak zorientować, że grafika musi być późniejsza, niż wynikałoby to z opisu.
Przekonuje nas o tym jeden obiekt fortyfikacyjny, tzw. Okulary Steinbocka, które powstały na początku wieku XVIII. Tzw. Steinbocksbrill, czyli Okulary Steinbocka, był to wał z drogą oraz fosą. Gedanopedia podaje, że swoją nazwę zawdzięcza szwedzkiemu generałowi Magnusowi Stenbockowi, generalnemu komisarzowi wojennego w Polsce w czasie wielkiej wojny północnej (w Gdańsku 1703 r.).
Dziś w tym miejscu znajduje się północny wjazd na Grodzisko.
Porównanie dwóch ilustracji fortyfikacji
Na początek rysunek z Polony odwróciliśmy (ilustracja numer 1) i porównaliśmy z grafiką Mateusza Deischa z lat 60. XVIII wieku (ilustracja numer 2).
Numer 2 - budynek wartowni przy moście, na planie widzimy go od tyłu, bez okien, które u Deischa są przedstawione z przodu, przed wartownią rota, czyli szóstka gdańskich żołnierzy (numer 6), widoczny jest na obydwu przedstawieniach charakterystyczny płotek.
Numer 3 - najbardziej tajemniczy obiekt, być może cmentarzyk żydowski (według dr. Jana Daniluka).
Numer 4 - strzelnice artyleryjskie Bastionu Jerozolimskiego.
Numer 5 - most nad fosą.
Numer 7 - kurtyna dzieła rogowego Góry Gradowej.
Numer 8 - palisada fosy.
Numer 9 - Okulary Steinbocka.
Szczególną uwagę zwraca istotna różnica. Na planie bastiony dzieła rogowego od majdanu odgradza palisada, której nie ma już na grafice Mateusza Deischa.
Może to nas naprowadzać na wstępną datację grafiki, która mogła powstać w niespokojnych czasach wielkiej wojny północnej (1700-1721) lub podczas oblężenia Gdańska w 1734 r.
O autorze
Krzysztof Kucharski
animator kultury i edukator w Muzeum Gdańska, rekonstruktor, prezes stowarzyszenia Garnizon Gdańsk
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}