Kiedyś bale karnawałowe, maskarady oraz imprezy maskowe i przebierane cieszyły się dużą popularnością. Były okazją do sytej uczty i napitki, ale na przestrzeni lat traktowano je bardzo poważnie, wierząc, że im lepsza zabawa, tym okazalsze będą uprawy. Współcześnie pierwsze tygodnie nowego roku również bywały najbardziej roztańczonym okresem. W tym roku, z uwagi na pandemiczne ograniczenia, nie będzie hucznych zabaw karnawałowych. Odwołany został też słynny karnawał w Rio. Zamiast jednak całkowicie wymazywać tę tradycję, powspominajmy, jak kiedyś bawiono się w karnawale.
tak, regularnie uczęszczałe(a)m na takie wydarzenia13%
kiedyś zdarzyło mi się być16%
nie, wolę mniejsze imprezy np. domówki28%
nie, nie świętuję karnawału43%
Karnawał to okres od święta Trzech Króli (choć niektórzy karnawałowe szaleństwa zaczynają wraz z Nowym Rokiem) do wtorku przed Środą Popielcową, poprzedzającą Wielki Post. W tym roku karnawał potrwa więc do 16 lutego.
Nazwa "karnawał" pochodzi od łacińskiego wyrażenia: carnem levāre (włoskie: carnevale), oznaczającego pożegnanie mięsa (caro - mięso, vale - bywaj, żegnaj), gdyż w okresie Wielkiego Postu wstrzymywano się od spożywania tłustych, mięsnych dań. Był to więc czas, kiedy jeszcze do woli można było nacieszyć się zabawami, tańcami i mięsnymi potrawami. Stąd też rodzime zapusty w niektórych miejscach kończyły się mięsopustem (ostatnie trzy dni przed Środą Popielcową).
Według innej wersji "karnawał" pochodzi od łacińskiego carrus navalis, oznaczającego wóz w kształcie okrętu. Taki pojazd służył do prowadzenia parady podczas rzymskich bachanalii - uroczystości ku czci Bachusa, boga płodów i wina. Odpowiednikiem tego święta w starożytnej Grecji były Dionizje. W obu przypadkach był to czas zabaw przy winie, tańców, biesiad, bali przebierańców i maskarad. W Polsce okres ten bywa również nazywany zapustami.
Jak bawili się nasi przodkowie?
Jako że karnawał wywodzi się z kultów płodności i z kultów agrarnych, dawniej głęboko wierzono, iż karnawałowe tańce mogą mieć wpływ na obfitość plonów. Podobno mawiano, że im wyższe będą skoki w trakcie karnawałowych tańców, tym lepiej będzie rosło zboże. W wielu krajach europejskich, zwłaszcza na wsiach, praktykowano również tańce dookoła ogniska.
Początki karnawałowych zabaw w Europie sięgają czasów średniowiecza. Nie różniły się one wiele od tych dzisiejszych. Odbywały się wówczas różnego rodzaju biesiady i pijatyki. Tańczono i bawiono się niezależnie od stanu czy miejsca zamieszkania. W miastach urządzano bale karnawałowe, często maskowe, w dużych, pięknych salach, np. ratuszowych, a także mniejsze potańcówki w prywatnych mieszczańskich domach. W czasie karnawału organizowano również turnieje rycerskie ku uciesze nie tylko zacnych rodów, ale także spragnionego rozrywki pospólstwa. Takie turnieje, ku uciesze wszystkich mieszkańców miasta, organizowali w Gdańsku członkowie zrzeszającego kupców Bractwa św. Jerzego.
Huczne były zapusty w dworach szlacheckich i magnackich, gdzie od jadła i napitków aż uginały się stoły. Poza wzajemnym odwiedzaniem się sąsiadów i tańcami do białego rana - w modzie był wówczas mazur, polonez, hajduk i młynek, zwyczajem było też urządzanie kuligów z pochodniami.
Popularnością wówczas cieszyły się też karnawałowe korowody przebierańców. Orszak otwierał książę Zapust czyli słomiana kukła. W zależności od kraju czy regionu, w wesołym pochodzie znaleźć mogli się też: koń, kozy, bocian, kominiarz, diabeł oraz baba i dziad, którym towarzyszyli muzykanci wyposażeni w ludowe instrumenty muzyczne.
Za sprawą królowej Bony, polski karnawał, polegający na spożywaniu ogromnych ilości potraw i alkoholu został urozmaicony o włoską tradycję bali maskowych i kostiumowych. To z jej inicjatywy odbył się prawdopodobnie pierwszy bal karnawałowy w Polsce: w 1519 roku na Wawelu. Połączone z przebieraniem się uczty zaowocowały przeróżnymi obrzędami, wyrosłymi na gruncie narodowych i ludowych zwyczajów. W miastach urządzano zabawy dla młodzieży rzemieślniczej i czeladników. W Krakowie nazywano je burkotami. W Warszawie zaś zwano je redutami. Bawiły się na nich wszystkie stany, ich prekursorem był Włoch Józef Salwator, a upowszechniły się i upubliczniły za panowania Augusta Mocnego (przełom XVII i XVIII wieku). Z czasem tego rodzaju bale stawały się coraz powszechniejsze i zaczęto je urządzać w teatrach, restauracjach i prywatnych domach. W miastach osiemnastowiecznej Europy maskarady były jedną z najpopularniejszych zabaw, także w Gdańsku. Urządzano je m.in. w domach cechowych, a także w Dworze Artusa. W XIX wieku modne stały się karnawałowe bale dobroczynne.
Zapusty na Kaszubach
Rozmaitych kaszubskich zwyczajów i obrzędów nie sposób zliczyć. Wiele jest także tych karnawałowych, które od dziesiątek lat tworzą kulturę tego regionu. Część z nich przetrwała do dziś.
Na Kaszubach świętowano przede wszystkim zapusty (kasz. zôpùstë) czyli ostatnie dni przed Wielkim Postem. Jest i był to czas zabaw i tańców. Spożywano duże ilości alkoholu oraz tłustych potraw. Bardzo popularne były w tym czasie plińce czyli placki ziemniaczane, a dziś smaży się też pączki, faworki, ruchanki i bliny. Jedzono dużo, jakby "na zaś", żeby zaspokoić głód przed zbliżającym się postem. Nawet ludzie bardzo biedni starali się w tym dniu zjeść choć odrobinę mięsa. Wierzono bowiem, że: "W zôpùstë mùszi bëc miãso, bo chto w zôpùste nie jé miãsa, tego mëdżi òb lato zjedzą" - w zapusty musi być mięso, bo kto w zapusty nie zje mięsa, tego latem zjedzą komary.
"W zôpùstë mùszi bëc miãso, bo chto w zôpùste nie jé miãsa, tego mëdżi òb lato zjedzą" - w zapusty musi być mięso, bo kto w zapusty nie zje mięsa, tego latem zjedzą komary.
Dawniej zapusty były również czasem, w którym odwiedzało się dalekich krewnych. Rodziny zbierały się i saniami wyruszały w odwiedziny. Domy odwiedzały też dziady, które sprawdzały znajomość pacierza u dzieci. Za poprawne odmówienie modlitwy, dzieci dostawały cukierki.
Jednym z dawnych zwyczajów karnawałowych były też zaloty. Uważano, że nie ma lepszego czasu w ciągu roku na szukanie drugiej połówki, więc panny stroiły się w piękne suknie i chodziły na bale karnawałowe z nadzieją znalezienia męża. Do dzisiaj zaś zachował się na Kaszubach zwyczaj odwiedzania domów w zapusty przez przebierańców. Wśród nich można spotkać: kolędników, niedźwiedzia, konia, bociana, cygana lub żandarma.
Dawniej, we wtorek zapustny, popularne było pieczenie tzw. "popielnika", czyli ciasta Cpowstającego z resztek po pùrclach zôpùstnëch - pączkach. Tego dnia dokładnie myto wszystkie patelnie i garnki, w których przygotowywano w czasie karnawału mięso i odwieszano je na płot lub komin, tak aby dokładnie przestrzegać postu do Wielkanocy. Głównym pożywieniem dawnych Kaszubów na czas postu stawały się krëpe, bùlwe i slëdze, czyli kasza, ziemniaki i śledzie.
Jaki będzie karnawał w tym roku?
Obecnie bale maskowe wracają do łask, a ich domeną jest przede wszystkim chęć zabawy. Ludzie nadal lubią się przebierać, odgrywać różne role i przez chwilę poudawać kogoś innego, dlatego choć bale przebierańców największą popularnością cieszą się wśród dzieci, doceniają je i dorośli. W tym roku karnawał będzie z pewnością wyglądał inaczej niż w ubiegłych latach.
Pod koniec września 2020 roku media obiegła wiadomość, iż najpopularniejszy na świecie karnawał - karnawał w Rio - nie odbędzie się w lutym 2021 roku. Impreza została przełożona na bliżej nieokreślony termin, a jej organizacja zależeć będzie od sytuacji epidemicznej panującej w Brazylii, jak i na całym świecie. Rezygnacja z organizacji karnawału na pewno odbije się na gospodarce kraju, który dzięki przybywającym na słynne wydarzenie do Rio turystom z całego świata, zyskuje znaczące dochody.
Choć w Polsce czas świętowania karnawału nie ulega zmianie, to ograniczenia (obowiązujące na razie do 17 stycznia) w branży gastronomicznej, hotelarskiej i rozrywkowej wykluczają organizację hucznych bali. Celebrować ten czas możemy przede wszystkim w domach, w kameralnym gronie znajomych i przyjaciół.
W zeszłym roku udaliśmy się z wizytą do wypożyczalni kostiumów karnawałowych Pomorskiego Towarzystwa Kultury Teatralnej:
Kolejne poganskie gusla praktykowane przez katolikow. (2)
3 lata
37
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-10 16:08
ty dzieki temu znalazłes okazje by sie głupota pochwalic (1)
3 lata
51
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-10 18:06
prawda jest glupota?
3 lata
13
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-10 22:00
bawcie się, bawcie (2)
jak do władzy dorwie się Konfederacja i resztki PiS, skończy się karnawał i zabawa.
3 lata
44
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-10 23:20
Tak, tak, jeszcze Ruch Narodowy. Dla PiS to ostatnia kadencja, a Konfederacja to może władać szpitalem psychiatrycznym co najwyżej.
3 lata
23
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-11 09:34
Nisamowite najmniejsza partia w parlamencie (Konfederacja) a jaki ma wpływ (według was)
Lewica ma ponad 4 razy więcej posłów a nic nie robi, chce tylko ograniczać wolności bo tam razem glosuje z PiS, pewnie mandaty bez możliwości odmowy przyjęcia też poprą.
Jak 11 jest tak skutecznych to musi ich być więcej
3 lata
11
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-10 22:13
Zawsze chodzilo o to, zeby
dobrze zjesc i wypic. Ew. tez potanczyc.
Po co dorabiac jakies ideologie?
3 lata
41
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-10 22:53
Impreza karnawałowa
To jest takie coś o czym mówią i piszą media, ale tak naprawdę chyba nikt nigdy na niej nie był
3 lata
13
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-11 04:51
Zaciekawiła mnie kultura Kaszub
Myślę, że karnawał spędzony w kameralnym gronie nad jednym z kaszubskich jezior byłby ciekawą i bezpieczną alternatywą
3 lata
10
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-01-11 09:08
kultura Kaszub:
faworki i maska karnawałowa z Wenecji ?!
3 lata
21
Twoja opinia
Zmień treść
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.
Lwi Zamek, odbudowana po 1945 roku kamienica przy Długiej 35, był świadkiem wielu ważnych wydarzeń, m.in. gościł niegdyś w swoich murach króla Władysława IV. Był wówczas własnością:
Karnawał 2024. Kiedy się zaczyna i ile potrwa?
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy