• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Kiedyś pruskie wojska, potem manufaktury, dziś meble

Jarosław Wasielewski
17 kwietnia 2017 (artykuł sprzed 7 lat) 
  • W ceglanym budynku stojacym wzdłuż al. Grunwaldzkiej na terenie Strzyży, początkowo mieściły się garaże (wozownie) dla stacjonujących we Wrzeszczu wojsk taborowych.
  • W ceglanym budynku stojacym wzdłuż al. Grunwaldzkiej na terenie Strzyży, początkowo mieściły się garaże (wozownie) dla stacjonujących we Wrzeszczu wojsk taborowych.
  • W ceglanym budynku stojacym wzdłuż al. Grunwaldzkiej na terenie Strzyży, początkowo mieściły się garaże (wozownie) dla stacjonujących we Wrzeszczu wojsk taborowych.

Kilka tygodni po otwarciu rozbudowanego centrum handlowego przypominamy historię miejsca, które pod koniec XIX w. powstało na potrzeby pruskiej armii zobacz na mapie Gdańska.



Tak przed przebudową, jak i po niej, na tle współczesnej wielkopowierzchniowej architektury handlowej przy al. Grunwaldzkiej 211 wyróżnia się niski ceglany budynek, stojący wzdłuż ulicy. W nim także od wielu lat mieści się sklep meblowy, chociaż on sam jest pamiątką po czasach, gdy Gdańsk - wówczas Danzig - należał do Prus, a te były częścią Cesarstwa Niemieckiego, w którym panował Kaiser Wilhelm II Hohenzollern.

Garaże pruskich wojsk pontonowych

Podłużne ceglane budynki (początkowo cztery, w późniejszych latach dobudowano piąty) powstały w latach 1891-1893 i pełniły funkcję wozowni (garaży) dla stacjonujących we Wrzeszczu wojsk taborowych. Jednostki te dziś nazwalibyśmy wojskami wsparcia logistycznego, bowiem do ich zadań należał transport zaopatrzenia, sprzętu, szpitali polowych itd.

Korzystający z bazy 17. zachodniopruski batalion pontonowy taborów (Train-Bataillon Nr. 17), w przypadku konfliktu zbrojnego, miał za zadanie zbudować most pontonowy przez Wisłę na wysokości Tczewa.

Poza wozowniami, na kompleks składały się także dwie reprezentacyjne kamienice, służące jako mieszkania dla oficerów oraz biuro (dziś budynki mieszkalne, oznaczone numerami odpowiednio 203 i 207) oraz dwa niewielkie budynki warsztatów kowalskich. Sam magazyn sprzętu pontonowego znajdował się w miejscu dzisiejszego klub studenckiego Żak.

Zdjęcie lotnicze Wrzeszcza z pierwszej połowy XX wieku. W prawym dolnym rogu widać ceglane budynki dawnych wozowni wojsk taborowych stacjonujących we Wrzeszczu. Zdjęcie lotnicze Wrzeszcza z pierwszej połowy XX wieku. W prawym dolnym rogu widać ceglane budynki dawnych wozowni wojsk taborowych stacjonujących we Wrzeszczu.
Bazę wojsk taborowych ulokowano w miejscu nieprzypadkowym: na obrzeżach ówczesnego miasta, między główną szosą łączącą Wrzeszcz z Oliwą (Pommersche Chaussee, w latach 30. Adolf-Hitler-Strasse, dziś al. Grunwaldzka) a linią kolejową oraz w bezpośredniej bliskości miejskiego poligonu (Grosser Exerzierplatz - Wielki Plac Ćwiczeń), znajdującego się po drugiej stronie torów (teren późniejszego lotniska, dziś część dzielnicy Zaspa-Młyniec). Same koszary ww. jednostek mieściły się w północnej części pobliskiego kompleksu, przy skrzyżowaniu dzisiejszej al. Grunwaldzkiej z ul. Szymanowskiego zobacz na mapie Gdańska (dziś na tym terenie powstaje osiedle Garnizon).

"Specjalna Strefa Ekonomiczna" Wolnego Miasta

Na mocy postanowień traktatu wersalskiego, kończącego pierwszą wojnę światową, na początku 1920 roku wojska taborowe - tak, jak wszystkie inne - opuściły Gdańsk.

Dawna baza stała się własnością Senatu nowo utworzonego Wolnego Miasta.

Władze stanęły przed pytaniem, co zrobić z rozległym terenem powojskowym. Szybko znaleziono odpowiedź: leżący na obrzeżach miasta, ale doskonale skomunikowany teren świetnie się nadawał do ulokowania w nim nieuciążliwej działalności przemysłowej. Powstało więc coś, co dziś mogłoby uchodzić za specjalną strefą ekonomiczną. Władze miejskie ściągnęły tu najemców - w dawnych halach garażowych ulokowały się liczne fabryki, składy i warsztaty.

  • Reklamy firm działających na terenie przy dzisiejszej al. Grunwaldzkiej, opuszczonym po I wojnie światowej przez pruskie wojska.
  • Reklamy firm działających na terenie przy dzisiejszej al. Grunwaldzkiej, opuszczonym po I wojnie światowej przez pruskie wojska.
  • Reklamy firm działających na terenie przy dzisiejszej al. Grunwaldzkiej, opuszczonym po I wojnie światowej przez pruskie wojska.


Do lat drugiej wojny światowej działały tu m.in. wytwórnia atramentu i farb malarskich, odlewnia żelaza i wytwórnia urządzeń metalowych, wytwórnia wyrobów z tektury, fabryka parkietu, wytwórnia tarcicy, fabryka mebli, wytwórnia drutu i gwoździ, wytwórnia opakowań blaszanych i konserw oraz palarnia kawy.

O historii działającej tu także fabryki wiecznych piór, przeczytasz w artykule "Jak Pelikan przy piórach majstrował".

W tym budynku przy al. Grunwaldzkiej 209 przed wojną mieściła się fabryka Gunther Wagner Pelikan Danzig Langfuhr. Po wojnie działały tu firmy papiernicze. W tym budynku przy al. Grunwaldzkiej 209 przed wojną mieściła się fabryka Gunther Wagner Pelikan Danzig Langfuhr. Po wojnie działały tu firmy papiernicze.
Tektura, uszczelki i meble

W przejętym przez Polskę w 1945 roku mieście szybko przywracano do pracy duże zakłady produkcyjne, tworząc z nich upaństwowione przedsiębiorstwa. I tak wkrótce na bazie zastanego majątku i parku maszynowego przy al. Grunwaldzkiej powstały m.in. Gdańskie Zakłady Papiernicze Przemysłu Terenowego, Gdańskie Zakłady Materiałów Biurowych, Wytwórnia Uszczelek "Morpak" oraz słynne Gdańskie Fabryki Mebli. Firmy te działały przez cały okres PRL-u, większość z nich zlikwidowano dopiero na początku lat 90., na fali przemian gospodarczych.

W połowie dekady częściowo na miejscu wyburzonych hal wzniesiono nowoczesne - jak na ówczesne standardy - centrum handlowe z blachy falistej. Z oryginalnych budynków zachowały się dwa: wspomniany na początku, odrestaurowany, widoczny od strony ulicy oraz drugi, leżący bliżej torów kolejowych, widoczny dobrze z najazdu na wiadukt w ciągu ul. Braci Lewoniewskich, noszący wyraźne ślady licznych przeróbek i przebudowy.

O autorze

autor

Jarosław Wasielewski

badacz i popularyzator historii Gdańska, autor bloga poświęconego w całości przeszłości i teraźniejszości Wrzeszcza.

Opinie (63) 6 zablokowanych

  • A co ze starą siedzibą TVP na Sobótki we Wrzeszczu (5)

    Kurski nie ma kasy , a tam gnija zabytki od 20 lat, a do tego koszty nieochrony.

    • 6 4

    • ja mam ja obiecana

      • 1 1

    • był 7 lat temu wystawiony na sprzedaż, trzeba było kupić i wyremontować (1)

      jęczeć tylko potrafią i krytykować i nic wiecej

      • 1 2

      • 7 lat temu był wystawipone na sprzedaz

        to cieszy, jeszcze wtedy były do uratowania .
        Teraz już to ruina ale nadal chroniona .
        To jakis kabaret , albo ktoś ........

        • 1 1

    • (1)

      Tam na pewno byla resteauracja SS i jedli polakow w sosie wlasnym z zydowska przystawka zaraz jakis piszarczyk i znawca napisze

      • 2 0

      • juz napisales

        • 0 0

  • Nieruchomości po Miejskiej Rzezni to były zabytki na miare Europy

    a może nawet świata.

    • 8 2

  • dodajmy, ze podczas wojny pracowali tam jency wojenni. Malo swiadkow jeszcze to pamieta.

    "Do lat drugiej wojny światowej działały tu m.in. wytwórnia atramentu i farb malarskich, odlewnia żelaza i wytwórnia urządzeń metalowych, wytwórnia wyrobów z tektury, fabryka parkietu, wytwórnia tarcicy, fabryka mebli, wytwórnia drutu i gwoździ, wytwórnia opakowań blaszanych i konserw oraz palarnia kawy."

    • 3 1

  • czy coś się kroi z tymi budynkami skoro pojawił się taki artykuł? (1)

    • 8 2

    • dowiemy sie PO POzarze....

      • 2 1

  • kazdy spiewa razem z nami

    precz, precz, precz z nacjonalistami.

    • 3 3

  • garnizon - spalone zabytkowe koszary na poczatku tego wieku

    "Pożar w byłych koszarach we Wrzeszczu sparaliżował wczoraj dzielnicę. Wojewódzki konserwator zabytków zapowiada, że będzie bacznie przyglądał się losom ponadstuletnich budynków.

    Paliło się poddasze jednego z zabytkowych gmachów. Ogień zauważono tuż po godz. 10. W akcji gaśniczej uczestniczyło dziewięć wozów strażackich. Przed południem pożar był opanowany. Nikt nie ucierpiał.

    - Zajęła się konstrukcja dachu na długości prawie dwudziestu metrów - mówi brygadier Wojciech Prusak, zastępca komendanta miejskiego PSP. - W pewnej chwili ogień przebił się na zewnątrz. Z zagrożonych miejsc wynieśliśmy trzy butle z gazem, należące do ekipy remontowej. Prawdopodobnie przyczyną pożaru było zaprószenie ognia.

    Czytaj więcej na:
    trojmiasto.pl/wiadomosci/Plonela-historia-miasta-n20609.html

    "Same koszary ww. jednostek mieściły się w północnej części pobliskiego kompleksu, przy skrzyżowaniu dzisiejszej al. Grunwaldzkiej z ul. Szymanowskiego zobacz na mapie Gdańska (dziś na tym terenie powstaje osiedle Garnizon)."

    • 2 0

  • Fajna historia

    Dobrze że o tym miejscu napisali bo to ma ciekawą historię, wiele razy tam przejeżdżałem i widzę że mimo upływu lat budynek jest w dobrej kondycji jeszcze poruszę zdanie artykułu : "upaństwowione przedsiębiorstwa" w PRL było ich trochę a dziś zlikwidowano większość, pozostało niewiele, miało się pracę na długo i człowiek pracował nawet 20 lat a dziś kapitalizm dalej działa, myślę że władze Gdańska pozostawią ten budynek chociaż na pamiątkę

    • 3 1

  • W tym meblowym

    Panie - relikt PRL. Opryskliwe i zajęte.....

    • 3 2

  • Ktos sie rozczula nad Pojedynczym barakiem - a obok CALY GARNIZON deweloperka roz-budynila!

    • 5 1

  • i to jest wlasnie problem z tą peryferią zwaną gdanskiem (2)

    Wy nie wiecie w ktorą strone ciągnąć. Duzo z niemca, duzo z kaszeba i kociewia, wszystko sie wymieszało dlatego do dziś tkwicie w konsternacji. I to w duzej mierze tłumaczy to stanowisko i jawne żebranie srodków unijnych cioci Merkel

    • 1 5

    • Nawet bys nie mogl byc z Gdanska
      Dzieki Bogu taki plew nie jest z Gdanska

      • 1 1

    • Dzięki bogu ze nie jestem z gdanska

      1-naucz się tłuku z byłego pegeeru pisać poprawnie.
      2-spadaj do swego chlewa w tymże byłym pegeerze bo cuchniesz nawet przez
      monitor.
      3-wszystko na to wskazuje, że jesteś nasłanym szczekającym kundlem z pis- uaru.

      • 0 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

Z czego można było korzystać do 1980 r. na Polance Redłowskiej?

 

Najczęściej czytane