Choć we wrześniu roku 1937 wakacje były już tylko miłym wspomnieniem minionego lata, Bałtyk nadal kusił turystów niezwykle ciepłą wodą, a "upalne dni, jakie trwają nad brzegami morza polskiego, spowodowały podniesienie się temperatury morza o 2 stopnie" i jej wzrost do 24 stopni. Jak donosiła "Gazeta Gdańska" z 8 września, w Zatoce Gdańskiej woda była jeszcze cieplejsza, momentami osiągając nawet 27 stopni.
A wydawać się mogło, że sezon wakacyjny odszedł już w niepamięć i wielu gości postanowiło Gdynię opuścić - z miasta wyjechał m.in. "zespół cudownych cyganiątek", czyli "zespół orkiestry budapesztańskiej chłopców cygańskich", który w ramach ogólnopolskiej trasy koncertowej przez dwa dni przebywał nad polskim morzem.
Gdyńskie występy zespołu odbywały się przy ulicy Jana z Kolna, w sali domu Kolejowego Przysposobienia Wojskowego im. Józefa Piłsudskiego (po roku 1945 Domu Kolejarza). Ten istniejący do dzisiaj budynek powstał w latach 1934-1935 z inicjatywy Ogniwa Kolejowego Przysposobienia Wojskowego w Gdyni (ochotniczej organizacji paramilitarnej wchodzącej w skład obrony terytorialnej Polski i zajmującej się szkoleniem wojskowym kolejarzy), które rzuciło pomysł budowy schroniska dla wycieczek kolejarskich.
Za sprawą dobrej pogody kalendarzowy koniec wakacji nie oznaczał jednak kresu gdyńskiego sezonu "letniskowego" i w mieście nadal przebywało wielu gości z całej Polski. Ogromnym powodzeniem cieszyły się zwłaszcza lokale gastronomiczne, z najsławniejszym i najmodniejszym lokalem przedwojennej Gdyni na czele. Mowa o zlokalizowanej przy Skwerze Kościuszki cukierni-kawiarni "Fangrata".
Ta "mała stosunkowo kawiarnia" nierzadko stawała się "terenem internacjonalnym", goszczącym "przedstawicieli różnych krajowych regionów". Można było spotkać tu: "autentycznego górala z ciupagą w ręku", "bajecznie kolorową Łowiczankę", "gromadkę młodzieży poleskiej" czy "dziewczęta z Wilna lub Śląska" - a wszystkich ich łączyło jedno: miłość do "rodzimej bułki z masłem i szklanki kaszubskiego mleka". Niektórych obserwatorów dziwiło wprawdzie, że ten najprawdziwszy góral, "w autentycznym stroju regionalnym z Podhala, w kierpcach i nieodstępną ciupagą w dłoni", zamiast gwarą góralską, zamawiał małą kawę literacką polszczyzną, po czym oddawał się lekturze "Daily Mail" drukowanego w mowie Shakespeare'a... ale nie takie rzeczy Gdynia widziała!
W roku 1937 wrześniową porą trwał w najlepsze nie tylko sezon turystyczny - "podobnie jak sezon letniskowy" - równie dobrze miewał się "sezon budowlany Gdyni": mało tego, przepowiadano nawet, że "trwać będzie dość długo".
Pełną parą szły prace budowlane "w śródmieściu i na terenie nowych osiedli mieszkaniowych". W Redłowie dobiegała końca budowa osiedla domów dla pracowników umysłowych, zaś na Grabówku w decydującą fazę wkraczała budowa osiedla robotniczego. Skalę tych przedsięwzięć obrazuje kwota pożyczek mieszkaniowych, wyasygnowanych na gdyńskie budownictwo mieszkaniowe w roku 1937, bo na ten cel "zużyto blisko 3 miliony zł kredytów państwowych".
Gdy z końcem sierpnia zakończono "rozdział tegorocznego kredytu z Państwowego Funduszu Budowlanego, przyznanego na rok bieżący m. Gdyni", okazało się, że z tej formy pomocy skorzystało aż 168 inwestorów.
Powstanie wielu budowli, zwłaszcza tych istotnych z państwowego lub społecznego punktu widzenia, było możliwe tylko dzięki ofiarności całego społeczeństwa - tak było z wznoszonymi w Redłowie koszarami wojskowymi.
Zbiórkę funduszy na ten cel zorganizował Kaszubski Komitet Budowy Koszar Wojskowych w Gdyni, wspierany przez Miejski Komitet Funduszu Obrony Narodowej. Wśród ofiarodawców znalazło się wiele osób prywatnych i instytucji - w cytowanym numerze "Gazety" wspomniano o Związku Szyprów i Maszynistów Okrętowych. Związek Byłych Ochotników Armii Polskiej urządził na rzecz budowy koszar (jak podano, "w Orłowie") zabawę taneczną, wiedząc że "znane ze swej ofiarności społeczeństwo tut. weźmie liczny udział w imprezie" i "zadokumentuje swoje uczucia dla naszej Armii".
Budowę koszar ostatecznie zakończono w roku 1938, a ich gospodarzem został 2 Morski Pułk Strzelców, który stacjonował tutaj aż do września 1939 roku. W roku 1957 Dowództwo Marynarki Wojennej w Gdyni przekazało teren koszar wojskowych Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gdyni, które postanowiło urządzić w tym miejscu Szpital Miejski (obecnie Szpital Morski im. PCK).
Wrzesień sprzed 80 lat zapisał się w kronikach jeszcze jednym ważnym wydarzeniem: "biskup morski ks. dr. Okoniewski ordynariusz diecezji
chełmińskiej powiadomił komitet wykonawczy uroczystości koronacji cudownej statuy Królowej Polskiego Morza w Swarzewie, że otrzymał dekret z Watykanu, polecający mu dokonać koronacji cudownej figury w imieniu Ojca św.".
Papież Pius XI napisał w swym dekrecie: "we wsi Swarzewo, w diecezji chełmińskiej otaczają wierni najgłębszą czcią starożytną statuę N. Marii Panny z Dzieciątkiem Jezus. Niezliczone wota otaczające Statuę świadczą o wdzięczności wiernych i przywodzą na pamięć niezmierne laski, jakie Najłaskawsza Bogurodzica zazwyczaj udziela". W uroczystościach koronacyjnych, trwających w dniach 7-8 września, wzięło udział około 50 tysięcy wiernych. Wiele osób przybyło z Gdyni specjalnym "pociągiem popularnym do Swarzewa", zorganizowanym z inicjatywy Akcji Katolickiej.
Również pociągiem wyruszyła do Swarzewa pielgrzymka Polaków z Ziemi Gdańskiej, która była "nadzwyczaj imponująca, gdyż liczyła przeszło 1300 uczestników"; niewątpliwie "do tak licznego udziału przyczynił się Centralny Komitet Katolików Polaków Diecezji Gdańskiej".
Dzisiejszą podróż w czasie kończymy wizytą w Brusach, na niecodziennym weselu... bez ślubu. Czy rację miał w "Weselu" Wyspiański, każąc jednemu ze swych bohaterów zakrzyknąć: "jak się żenić, to się żenić!"?
Źródło: "Gazeta Gdańska" nr 207 z 8 września 1937 r. Skany pochodzą z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej.
Cytat z dekretu Piusa XI zaczerpnięto ze strony internetowej Parafii Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Swarzewie.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy