Jak "Grom" spoczął na dnie fiordu

Michał Lipka

9 lipca 2011 (artykuł sprzed 12 lat)

Opinie (37)

Najnowszy artykuł na ten temat Kaci w mundurach i ich ofiary. Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni tuż po wojnie

Jedno z najsłynniejszych zdjęć "Groma" podczas pomiaru prędkości. Osiągnął wtedy prawie 40 węzłów, czyli ok. 70 km/h.

Podczas działań II wojny światowej na zachodzie Polska Marynarka Wojenna straciła siedem okrętów. Pierwszym z nich był ORP "Grom", bliźniacza jednostka dzisiejszego okrętu muzeum ORP "Błyskawica". "Grom" został zatopiony w norweskich fiordach w wyniku zadziwiającego ataku lotniczego.

ORP "Grom" podczs podchodzenia do portu, jeszcze bez oznaczeń dziobowych.

Tablica upamiętniająca ofiary zatopienia "Groma" w Norwegii.

Wrak "Groma" do dziś leży na dnie norweskiego fjordu.

Niszczyciel typu Siewiernyj. Jednostką tego typu był ORP "Grom", który służył w Marynarce Wojennej w latach 57-73.

"ORP Grom" służący w polskiej marynarce wojennej od lat 90.

W okresie 20-lecia międzywojennego w dowództwie polskiej floty dominowała koncepcja budowy dużych jednostek oceanicznych. Potencjalnego wroga upatrywano bowiem w Rosji Radzieckiej stąd też potrzebowano okrętów mogących operować na jej szlakach oceanicznych dostaw. W ramach tzw. drugiego planu rozbudowy floty (pierwszy był całkowicie nierealny) m.in. w stoczniach angielskich zamówiono dwa duże niszczyciele i ścigacze torpedowe. Dwie pierwsze jednostki zdążono odebrać i wcielić w skład Polskiej Marynarki Wojennej, zaś ścigacze odebrano już podczas działań wojennych.

11 maja 1937 roku uroczycie podniesiono banderę na ORP "Grom". W tamtym czasie okręt nie miał sobie równych na Bałtyku w swojej klasie. Zdjęcia z jego prób morskich, gdy płynął z prędkością ok. 40 węzłów (przeszło 70 km/h), stały się wizytówką stoczni White'a w Cowes.

16 maja 1937 roku ORP "Grom" po raz pierwszy zawinął do Gdyni z miejsca wzbudzając podziw i zainteresowanie wśród mieszkańców. Niedługo potem zaczął się proces szkolenia i nieustannych ćwiczeń przerywany jedynie na wizyty kurtuazyjne składane m.in. w Kopenhadze i Tallinie. W historii okrętu należy odnotować również mało chlubne wydarzenie, jakim było uszkodzenie "Groma" na początku 1939 roku - przez niefrasobliwą służbę oficerów wachtowych okręt wszedł na mieliznę uszkadzając śruby i wał jednej z nich.

Wobec zajęcia przez Niemców Kłajpedy i gróźb kierowanych wobec Polski "Grom" znajdował się w stanie nieustannego pogotowia bojowego. Wtedy też realnego kształtu nabrał plan Pekin, który zakładał przejście trzech jednostek dywizjonu OORP "Grom", "Błyskawica" i "Burza" na wody Wielkiej Brytanii celem podjęcia walki u boku Royal Navy. 30 sierpnia jednostki opuściły więc wody Bałtyku, a już 6 września "Grom" wziął udział w swym pierwszym patrolu bojowym w rejonie Szkocji. Wtedy też dało o sobie znać złe wyważenie jednostki - podczas silnych sztormów okręt notował prawie 50 stopniowe przechyły. Podczas jednego z nich fala zmyła jednego z marynarzy za burtę - bosman Władysław Kalinowski stał się więc pierwszą wojenną ofiarą z "Groma". Po powrocie do portu zapadła decyzja o odciążeniu "Groma" i "Błyskawicy", co wydatnie poprawiło stateczność obu jednostek.

Po opuszczeniu stoczni "Grom" powrócił do służby konwojowej. W 1940 roku - polskie niszczyciele zostały skierowane na norweskie wody, gdzie brały udział w eskorcie konwoju HN 24, a następnie w osłonie uszkodzonego ciężkiego krążownika HMS "Suffolk".

19 kwietnia 1940 roku polskie okręty kierowano w rejon Narwiku - dotarły tam jedynie OORP "Grom" i "Błyskawica", gdyż "Burza" musiała powrócić do Anglii celem naprawienia uszkodzeń powstałych podczas silnego sztormu. Przed pozostałymi okrętami postawiono zadanie atakowania wykrytych stanowisk nieprzyjaciela i uniemożliwienie mu umocnienia się na swych pozycjach. 2 maja "Błyskawica" została uszkodzona w potyczce z niemieckimi działami kal. 88 mm i musiała udać się na drobny remont do Skjelfordu. "Grom" po przyjęciu na pokład dowódcy dywizjonu kmdr por. Stanisława Hryniewieckiego z kolei udał się na patrol w rejonie, Rombakken. Miała to być jego ostatnia wyprawa.

3 maja w godzinach porannych, podczas patrolu w głębi fiordu, "Grom" został zaatakowany przez dobrze zamaskowane działa kal. 88 mm, którym udało się uszkodzić maszynownię niszczyciela. W odpowiedzi "Grom" wystrzelił przeszło 500 pocisków artylerii głównej niszcząc nieprzyjacielskie stanowiska. Niedługo potem wraz z brytyjskim pancernikiem wziął udział w ostrzeliwaniu kolejnych niemieckich umocnień.

W niektórych opracowaniach historycznych możemy natrafić na niepokojąca notatkę, mówiącą o ostrzelaniu przez polski okręt niemieckiego szpitala, który według informacji wywiadu był w rzeczywistości składnicą uzbrojenia i amunicji, jednakże wobec braku dokładniejszych informacji na ten temat brak jest możliwość pełnej weryfikacji tego zdarzenia. Faktem jest, że również 3 maja, dla uczczenia polskiego święta ostrzelano i zniszczono niemiecką flagę ze swastyką stojącą na jednej z gór Narwiku.

Poranek 4 maja 1940 zastał "Groma" u wejścia do fiordu wraz z trzema jednostkami brytyjskimi. Okręty szykowały się do ponownego ostrzału niemieckich stanowisk, gdy na niebie dostrzeżono dwa nieprzyjacielskie samoloty, a chwilę potem wysoko nad nimi jeszcze jeden. Początkowo wydawało się, że Niemcy zaatakują okręty brytyjskie. Nikt nie spodziewał się, że trzeci samolot, który znajdował się na pułapie przeszło 5 tys. metrów przeprowadzi skuteczny atak. Stało się jednak inaczej - samolot zrzucił wiązkę sześciu bomb, z których dwie trafiły wolno poruszającego się "Groma".

Dowódca polskiego dywizjonu niszczycieli, kmdr Stanisław Hryniewiecki.

Trzeba przyznać, że był to niezwykły atak - jeden z nielicznych udanych osiągniętych z tak wysokiego pułapu. Do dziś pozostaje kwestią dyskusyjną, dlaczego dowódca okrętu komandor porucznik Aleksander Hulewicz tak późno nakazał zwiększenie prędkości i ogłosił alarm bojowy. Nierozstrzygniętą również kwestią jest samo miejsce, w które uderzyły bomby - przez szereg lat uważano, że ugodziły one w aparaty torpedowe polskiego okrętu, a te, będąc załadowane, doprowadziły do potężnej eksplozji, która przełamała okręt na pół. Ostatnie badania wraku (trzeba tu również zaznaczyć, że wrak ORP "Grom" do dziś spoczywa w wodach norweskiego fiordu i nie został wydobyty i pocięty na złom jak podawali kiedyś polscy maryniści) wskazują jednak, iż same aparaty nie zostały uszkodzone. Jaka była, zatem bezpośrednia przyczyna zatonięcia? Może wykażą to kolejne badania wraku.

W wyniku zatonięcia okrętu śmierć poniosło 59 marynarzy, głownie starszych podoficerów, którzy zostali uwięzieni w mesie. Na szczególne wyróżnienie zasługuje postawa II mechanika, porucznika Aleksego Krąkowskiego, jedynego poległego oficera, który nie bacząc na grożące niebezpieczeństwo pozostał w maszynowni nie dopuszczając do wybuchu kotłów okrętowych. Pośmiertnie awansowano go do stopnia kapitana marynarki.

Tymczasem do blisko 130 znajdujących się w wodzie polskich rozbitków Niemcy otworzyli ogień z karabinów maszynowych. Kres temu położyły jednostki brytyjskie, które pośpieszyły na pomoc i osłoniły polaków swymi burtami. Niezwykłym wydarzeniem, które szczególnie utkwiło w pamięci Polakom były dźwięki polskiego hymnu, jakim zostali powitani wchodząc na pokład brytyjskiego pancernika. Dziś działania ORP "Grom" w walkach Narwiku upamiętnia również tablica pamiątkowa w tym mieście.

Nazwa ORP "Grom" jeszcze dwukrotnie pojawiła się w polskiej marynarce wojennej. W roku 1957 nadano ją niszczycielowi otrzymanemu od ZSRR (ze służby skreślono go 19 kwietnia 1973 roku). Na początku lat 90. do służy w polskiej flocie weszły małe okręty rakietowe projektu 660 (jeden z nich mogliśmy niedawno podziwiać podczas Parady Morskiej MW), którym nadano nazwy historycznych niszczycieli z okresu II wojny światowej - jeden z nich to oczywiście ORP "Grom".

Michał Lipkam.lipka@trojmiasto.pl

Opinie (37) ponad 10 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-07-09 21:44

Lekcja historii dla Pana M.L.

Panie Michale L. - skreslił Pan samą "lipę", smutne jednak jet to, że człowiek o pańskiej "wiedzy" powinien ją posiadać z wiarygodnych źrodeł.
Może kiedyś owej lipy sie niedoczytamy...
Pozdrawiam

brzoza
12 lat
- 12 1
Twoja opinia

Zmień treść

Panie Michale L. - skreslił Pan samą "lipę", smutne jednak jet to, że człowiek o pańskiej "wiedzy" powinien ją posiadać z wiarygodnych źrodeł. Może kiedyś owej lipy sie niedoczytamy... Pozdrawiam
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-07-10 00:18

(1)

Aja się przyczepie do fotek :) i ich podpisów niszczyciel ORP Grom II nie był typu (jak widnieje pod foto ) " SIEWIERNYJ " tylko typu " SKORYJ " a dokładnie był projektu : 30 bis typu " SMIEŁYJ " ( w/g NATO " SKORYJ " )

SPLINTER
12 lat
- 8 1
Twoja opinia

Zmień treść

Aja się przyczepie do fotek :) i ich podpisów niszczyciel ORP Grom II nie był typu (jak widnieje pod foto ) " SIEWIERNYJ " tylko typu " SKORYJ " a dokładnie był projektu : 30 bis typu " SMIEŁYJ " ( w/g NATO " SKORYJ " )
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-07-10 11:43
  
  Typ
  
  "Siewiernyj" to była "Warszawa" , drobna pomyłka "doktoranta" .
  
  Żak
  12 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  "Siewiernyj" to była "Warszawa" , drobna pomyłka "doktoranta" .
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-07-10 09:29

Ciekawy artykuł, Grom szybki jak na tamte czasy.

Część Stanisławowi Hryniewieckiemu ze zdjęcia.

Kamil
12 lat
- 2 1
Twoja opinia

Zmień treść

Część Stanisławowi Hryniewieckiemu ze zdjęcia.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-07-10 10:26

Panie Lipka skończ Pan, wstydu oszczędź...

Pisać o historii każdy może, ale czy każdy powinien? Zwłaszcza, gdy owe "dzieła" są w dużej części przepisywaniem (i to z błędami) twórczości innych osób oraz wytworem bujnej wyobraźni samozwańczego "badacza".
Pan "doktorant" doczekał się już osobnego wątku na Forum Okrętów Wojennych, gdzie ludzie naprawdę znający się na rzeczy trafnie podsumowali dotychczasową "twórczość" owego pseudo-naukowca. Polecam lekturę: http://fow.az.pl/forum/viewtopic.php?f=23&t=6797
Swoją drogą dziwię się redaktorom tego portalu, że publikują teksty na tak niskim poziomie merytorycznym.

W
12 lat
- 17 3
Twoja opinia

Zmień treść

Pisać o historii każdy może, ale czy każdy powinien? Zwłaszcza, gdy owe "dzieła" są w dużej części przepisywaniem (i to z błędami) twórczości innych osób oraz wytworem bujnej wyobraźni samozwańczego "badacza". Pan "doktorant" doczekał się już osobnego wątku na Forum Okrętów Wojennych, gdzie ludzie naprawdę znający się na rzeczy trafnie podsumowali dotychczasową "twórczość" owego pseudo-naukowca. Polecam lekturę: http://fow.az.pl/forum/viewtopic.php?f=23&t=6797 Swoją drogą dziwię się redaktorom tego portalu, że publikują teksty na tak niskim poziomie merytorycznym.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-07-10 10:37

Potrzebny artykuł (1)

Raz na jakiś czas jest potzrebny taki właśnie artykuł. Ciekawy, są zdjęcia, które pomagają wyobraźni, bo nie każdy wie jak wyglądał ten okręt. Bardzo dziękuję autorowi.

s
12 lat
- 2 8
Twoja opinia

Zmień treść

Raz na jakiś czas jest potzrebny taki właśnie artykuł. Ciekawy, są zdjęcia, które pomagają wyobraźni, bo nie każdy wie jak wyglądał ten okręt. Bardzo dziękuję autorowi.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-07-10 11:40
  
  Zgadzam się !!
  
  tylko niech to będzie rzetelny artykuł a nie przepisywanie nierzetelnych bzdur !!!
  
  Deli
  12 lat
  - 6 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  tylko niech to będzie rzetelny artykuł a nie przepisywanie nierzetelnych bzdur !!!
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-07-10 11:55

do autora

brawo za pomysł pisania takich artykułów, naprawdę brawo ale przydało by się trochę staranności - patrz inne wpisy na forum

hntr123
12 lat
- 4 2
Twoja opinia

Zmień treść

brawo za pomysł pisania takich artykułów, naprawdę brawo ale przydało by się trochę staranności - patrz inne wpisy na forum
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-07-10 12:25

navy

-Pełniłem służbę na obecnym ORP Grom.To piękny okręcik.Pozdrawiam marynarzy i stop złośliwym komentarzom ,artykuł ciekawy a prawdziwe fakty leżą na dnie norweskiego fiordu.

b
12 lat
- 2 5
Twoja opinia

Zmień treść

-Pełniłem służbę na obecnym ORP Grom.To piękny okręcik.Pozdrawiam marynarzy i stop złośliwym komentarzom ,artykuł ciekawy a prawdziwe fakty leżą na dnie norweskiego fiordu.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-07-10 19:21

I znów perfekcyjnie przepisany artykuł

A może byłoby szybciej, gdyby szanowna Redakcja portalu po prostu zamieściła wersję on-line "Floty spod biało-czerwonej"? Dobra, rozumiem, że o pewnych rzeczach nie da się napisać nic nowego, albo jest ciężko, ale żeby tak bezczelnie zrzynać... i Redakcja na to pozwala - wstyd.

V :)
12 lat
- 9 0
Twoja opinia

Zmień treść

A może byłoby szybciej, gdyby szanowna Redakcja portalu po prostu zamieściła wersję on-line "Floty spod biało-czerwonej"? Dobra, rozumiem, że o pewnych rzeczach nie da się napisać nic nowego, albo jest ciężko, ale żeby tak bezczelnie zrzynać... i Redakcja na to pozwala - wstyd.
Regulamin dodawania opinii