Historia
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Historia
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Historia napisu "Stocznia Gdańska" na Bramie nr 2

Rafał Borowski
22 listopada 2020 (artykuł sprzed 3 lat) 
Opinie (184)
4
  • Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej
  • Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej
  • Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej
  • Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej

Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej

fot. Łukasz Unterschuetz/Trojmiasto.pl

Gdański Zarząd Dróg i Zieleni szuka wykonawcy ekspertyzy, w której zostanie opisany stan zachowania napisu "Stocznia Gdańska", który wieńczy historyczną Bramę nr 2Mapka. Przy tej okazji postanowiliśmy przybliżyć historię słynnej inskrypcji i przypomnieć, jak na przestrzeni lat zmieniała się jej oprawa.



Pamiętasz dawny wygląd bramy nr 2 Stoczni Gdańskiej?

Na pierwszy rzut oka jeden z najsłynniejszych elementów w panoramie pl. Solidarności nie wygląda tragicznie. Z daleka widać jedynie pojedyncze zacieki rdzy, które odznaczają się na pokrytych białą farbą literach.

Jednak jeśli przyjrzeć się napisowi z bliska, to na podtrzymującym go stelażu roi się od ognisk korozji. Na szczęście są one jedynie powierzchniowe i raczej nie zagrażają stabilności całej konstrukcji. Niemniej to wystarczający sygnał, że nadszedł czas przeprowadzić jej renowację i przywrócić należyty wygląd.

Ekspertyza wstępem do remontu



Kilka dni temu Gdański Zarząd Dróg i Zieleni opublikował zapytanie ofertowe, którego przedmiotem jest wykonanie ekspertyzy stanu zachowania całej konstrukcji wieńczącej Bramę nr 2 Stoczni Gdańskiej. W związku z tym należy się spodziewać, że jej remont odbędzie się już w przyszłym roku.

- Celem opracowania jest wykonanie ekspertyzy technicznej określającej stan napisów Stocznia Gdańska i [umieszczonego pod nim - dop. red.] Solidarność, symbolu SG na okrągłym tle, zawierającym herb Gdańska oraz całej konstrukcji, na której są zawieszone, tj. słupy i górne okratowanie, do którego przymocowane są napisy, opisanie istniejących uszkodzeń, przygotowanie programu prac naprawczych i przedmiaru prac wraz z kosztorysem inwestorskim - czytamy w opublikowanym kilka dni temu przez GZDiZ komunikacie.
2
  • Tak wyglądała Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej przed przebudową w 1974 r.
  • Tak wyglądała Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej przed przebudową w 1974 r.

Tak wyglądała Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej przed przebudową w 1974 r.

fot. Marek Kaliszczak/ze zbiorów Europejskiego Centrum Solid


Jeden z symboli Grudnia '70...



Zdecydowanej większości czytelników nie trzeba wyjaśniać, że Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej nie bez powodu została wpisana do rejestru zabytków w 1999 r. Stoczniowe wrota to jeden z symboli tragicznych wydarzeń Grudnia '70, kiedy to władze PRL krwawo stłumiły protesty robotników na Wybrzeżu. 16 grudnia 1970 r., oddziały wojska otworzyły ogień do stoczniowców, którzy opuszczali teren swojego zakładu właśnie przez Bramę nr 2.

Śmierć poniosły wówczas dwie osoby, a jedenaście zostało rannych. Właśnie z tego powodu, do momentu powstania Pomnika Poległych Stoczniowców 1970, Brama nr 2 była uznawana przez gdańszczan za miejsce pamięci o ofiarach grudniowej masakry.

Zdjęcie z budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970. Rok 1980. Zdjęcie z budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970. Rok 1980.

Zdjęcie z budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970. Rok 1980.

fot. Zenon Mirota/ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarno


... oraz Sierpnia '80



Brama nr 2 to także jeden z symboli ruchu Solidarności, który doprowadził do upadku komunizmu w naszym kraju, a także stał się inspiracją dla opozycjonistów z innych krajów komunistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej.

Wielokrotnie pojawia się ona na zdjęciach dokumentujących wydarzenia Sierpnia '80. To właśnie pod tą brama gromadziły się tysiące protestujących.

Tu także rozegrały się jedne z najważniejszych momentów tych wydarzeń. 17 sierpnia na bramie zostały zawieszone tablice z 21 postulatami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, a 31 sierpnia Lech Wałęsa ogłosił z bramy zakończenie strajku i podpisanie porozumień sierpniowych.

To tyle jeśli chodzi o powszechnie znane fakty. Przy okazji zbliżającego się remontu postanowiliśmy przybliżyć nieco więcej szczegółów, dotyczących historii słynnej inskrypcji oraz towarzyszących jej elementów.

3
  • Zdjęcia z wydarzeń Sierpnia 1980 r.
  • Zdjęcia z wydarzeń Sierpnia 1980 r.
  • Zdjęcia z wydarzeń Sierpnia 1980 r.

Zdjęcia z wydarzeń Sierpnia 1980 r.

fot. Piotr Kwieciński/ze zbiorów Europejskiego Centrum Solid


Główne wejście do stoczni przed wojną



Brama nr 2 stanowiła główne wejście na tereny stoczniowe w Gdańsku już ponad sto lat temu. Potwierdzają to także relacje, że tuż po wojnie i powstaniu polskiej Stoczni nr 1 określano ją jako "dawną bramę".

- W pierwszych dekadach XX wieku do bramy głównej Stoczni Cesarskiej i Danziger Werft (pol. Stocznia Gdańska), znajdującej się przy budynku dyrekcji, wiodły trzy przejścia, wszystkie w ciągu dzisiejszej ul. Doki (niem. Werftgasse) - pierwsze w okolicy skrzyżowania z ulicami Łagiewniki (niem. Schüsseldamm) i Gazowniczą (niem. Jacobswall), ostatnie na wysokości budynku składu torped (obecnie Sala BHP). Środkowe znajdowało się w miejscu późniejszej Bramy nr 2 - czytamy w książce "Stocznia Gdańska. Miejsca, ludzie, historia", autorstwa Andrzeja Trzeciaka.

Most nad fosą fortyfikacji Gdańska



Zapewne niemałym zaskoczeniem będzie dla wielu czytelników fakt, że brama znajduje się w miejscu, w którym niegdyś znajdowała się... przeprawa nad fosą.

- Wcześniej istniał tu most przerzucony nad zewnętrzną fosą miejskich fortyfikacji, tak zwanym Rowem Zastawnym (niem. Pfandgraben). Za nim biegła droga wiodąca w stronę Wisły i przeprawy na wyspę Holm - czytamy w książce "Stocznia Gdańska. Miejsca, ludzie, historia", autorstwa Andrzeja Trzeciaka.
5
  • Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.
  • Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.
  • Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.
  • Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.
  • Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.

Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.

fot. Janusz Bałanda Rydzewski/ze zbiorów Europejskiego Centr


Przebudowa bramy w 1974 r.



Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej uzyskała wygląd zbliżony do obecnego podczas przebudowy w 1974 r. Pierwotnie pod napisem "Stocznia Gdańska" znajdował się kolejny napis, który informował o ówczesnym patronie zakładu - "im. Lenina". Natomiast na prawym słupie podtrzymującym umieszczone na stelażu napisy znajdował się okrągły emblemat - Order Sztandaru Pracy. Znajdował się dokładnie na tej samej wysokości, co umieszczony na lewym słupie znak - a używając bardziej współczesnego języka - logo stoczni.

- W okresie PRL także stanowiła główne wejście do stoczni. Za nią biegła stoczniowa ulica Główna. Tędy wchodziło najwięcej pracowników. Brama składała się z budynku stróżówki i stalowych wrót, nad którymi umieszczono nazwę oraz znak stoczni. W 1967 roku do nazwy zakładu dodano nazwisko jego patrona - Włodzimierza Lenina. W latach 70. bramę przebudowano i ozdobiono komunistycznym Orderem Sztandaru Pracy, który nadano stoczni za "wyjątkowe zasługi położone dla Narodu i Państwa" - czytamy dalej w książce Trzeciaka.
Czytaj więcej: Nieznane wcześniej zdjęcia ze stanu wojennego

W tym miejscu należy wspomnieć, że podczas wspomnianych wcześniej wydarzeń Sierpnia '80 na bramie pojawiły się kolejne elementy, które z biegiem lat stały się jej integralną częścią. Protestujący powiesili wówczas na wrotach obrazy Matki Boskiej Częstochowskiej i papieża Jana Pawła II. Wrota, które możemy dzisiaj oglądać, nie pochodzą jednak z czasów Sierpnia '80. 16 grudnia 1981 r., a więc tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego, brama została zniszczona przez czołgi, wysłane do spacyfikowania strajkującej przeciw decyzji załogi Stoczni Gdańskiej.

2
  • Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.
  • Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.

Zdjęcia z grudnia 1981 r., tuż po wprowadzeniu Stanu Wojennego.

fot. Janusz Bałanda Rydzewski/ze zbiorów Europejskiego Centr


Lenin zniknął i na krótko powrócił



Napis "im. Lenina" został zdemontowany przez pracowników Stoczni Gdańskiej tuż po przemianach ustrojowych. Akcja demontażu miała miejsce 22 stycznia 1990 r. Co ciekawe, nie zdecydowano się wówczas na usunięcie Orderu Sztandaru Pracy. Identyczna sytuacja zaistniała w przypadku hali Traserni, na której także znajdowała się niegdyś kompozycja z napisów "Stocznia Gdańska" i "im. Lenina" oraz emblematów zakładu i wspomnianego orderu. W zbliżonym okresie z gmachu również usunięto jedynie nazwisko wodza rewolucji październikowej.

Czytaj więcej: Nietypowe Budowle Trójmiasta. Stoczniowa Hala Trasernia

Order Sztandaru Pracy do dziś znajduje się na stoczniowej hali, ale z Bramy nr 2 zniknął w latach 90. Nie udało nam się ustalić dokładnej daty ani okoliczności, w jakich to nastąpiło. Ostatnie pozyskane przez naszą redakcję zdjęcie, na którym widać ten emblemat, pochodzi z 1995 r.

Czytaj więcej: Lenin znowu zniknął znad Stoczni Gdańskiej

W maju 2012 r., władze miasta podjęły decyzję o przywróceniu historycznego wyglądu słynnej bramy i przywróceniu na nią zarówno napisu "im. Lenina" oraz Orderu Sztandaru Pracy. Decyzja ta spotkała się z ostrym sprzeciwem ze strony działaczy "Solidarności". Kontrowersyjny napis był na przemian zasłaniany i odsłaniany, aż wreszcie w październiku związkowcy odpiłowali go oraz emblemat z komunistycznym orderem.

2
  • Obchody rocznicy Grudnia '70 w 1995 r. W tle widać jeszcze Order Sztandaru Pracy.
  • Brama nr 2 na zdjęciu z czerwca 1996 r.

Obchody rocznicy Grudnia '70 w 1995 r. W tle widać jeszcze Order Sztandaru Pracy.

fot. Stefan Kraszewski/ze zbiorów Europejskiego Centrum Soli


Solidarność po polsku i białorusku



W miejscu, w którym niegdyś znajdował się napis "im. Lenina", widnieje obecnie logo Solidarności oraz jego wersja w języku białoruskim. Zostały one zamontowane w drugiej połowie sierpnia 2020 r. na znak wsparcia dla Białorusinów, którzy tłumnie demonstrowali przeciwko sfałszowaniu wyników wyborów prezydenckich.

Czytaj więcej: Gdańsk wyraża solidarność z Białorusią

Jako ciekawostkę warto dodać, że białoruscy opozycjoniści inspirują się doświadczeniami Polaków z okresu PRL-u. Podczas anty-łukaszenkowskich protestów, które trwają nieprzerwanie od wiosny, na ulicach Białorusi często można było usłyszeć pieśń "Mury" Jacka Kaczmarskiego, przetłumaczoną na języki białoruski i rosyjski (większość Białorusinów jest rosyjskojęzyczna). Ta pieśń była nieoficjalnym hymnem ruchu Solidarności.

Znak Solidarności oraz jego białorsuka wersja znajdują się w miejscu, gdzie niegdyś widniał napis "im. Lenina". Znak Solidarności oraz jego białorsuka wersja znajdują się w miejscu, gdzie niegdyś widniał napis "im. Lenina".

Znak Solidarności oraz jego białorsuka wersja znajdują się w miejscu, gdzie niegdyś widniał napis "im. Lenina".

fot. Łukasz Unterschuetz/Trojmiasto.pl



Quiz Nietypowe budowle Trójmiasta. Czy rozpoznasz wszystkie? Średni wynik 57%

Nietypowe budowle Trójmiasta. Czy rozpoznasz wszystkie?

Rozpocznij quiz

Miejsca

Zobacz także

Więcej w kategorii Historia

Opinie (184) ponad 10 zablokowanych

  • 2020-11-22 14:10

    (2)

    Czy wiadomo już, gdzie TW Bolek przez ten płot przeskakiwał?

    Rajmund

    3 lata

    • 14 13

    • 2020-11-22 14:13

      przeczytaj mądry tekst z pierwszej strony zaczynający się od słów (pamietam taki moment

      ze stoczni gdańskiej ) super tekst

      3 lata

      • 1 1

    • 2020-11-22 20:01

      SB go przywiozlo motorowka przeciez.

      Tylko KORWiN

      3 lata

      • 0 0

  • 2020-11-22 14:23

    I znowu zakłamanie historii!Ci co wtedy byli po stronie PZPR (4)

    teraz razem z POKOozycją organizują bojówki i zadymy na ulicach przeciwko wolności Polski!

    3 lata

    • 18 19

    • 2020-11-22 14:50

      (3)

      Ten tekst to do Piotrowicza, Piotra Dudy, czy jeszcze kogoś innego?

      3 lata

      • 7 3

      • 2020-11-22 16:58

        Kogoś zupełnie innego. (2)

        Leszek Miller, Włodzimierz Cimoszewicz, Andrzej Rzeplinski, Andrzej Olechowski, Kazimierz Kutz, Zbigniew Cwiakalski, Iwona Sledzinska- Katarasinska, Marcin Święcicki .
        To tak na początkowa rozgrzewkę...

        3 lata

        • 2 3

        • 2020-11-22 17:49

          zabrko ziobroi kaczyski macierewicz poitrowicz pawłowicz i ih=nne hyyky (1)

          3 lata

          • 2 2

          • 2020-11-22 18:09

            Piłeś? Nie pisz!.

            3 lata

            • 1 1

  • 2020-11-22 14:24

    spawacz (4)

    kwadracik nad literka N to ja spawalem w 2012 r z podnosnika na potrzeby filmu Wajdy.
    napis I m lenina tez, wszystko szlo elektroda, jak cos moge znowu pospawac za stowke od literki i podpisac sie pod tym jako badz co badz, pracownik z historia tego napisu

    Spawacz

    3 lata

    • 14 3

    • 2020-11-22 16:33

      Te spawacz widziałem te twoje spawy wieszaki, tak pospawałeś że można kurtki wieszać na twoich spawach (3)

      Weź szlifierke i idź wyszlifuj to bo wstyd

      3 lata

      • 2 1

      • 2020-11-22 16:39

        (1)

        Od szlifowania to jest szlifierz, a nie spawacz.

        3 lata

        • 2 1

        • 2020-11-22 17:51

          Ale spawacz jak nagnoi to po cichu bierze szlifierke i szlifuje żeby nikt nie widział hehe

          Najlepszym przyjacielem spawacza jest szlifierka

          3 lata

          • 3 0

      • 2020-11-22 16:43

        a ja twoje ktore raczej mozna nazwac haftami, a nie heftami.

        AD.

        3 lata

        • 0 0

  • 2020-11-22 14:28

    i pomysleć (2)

    że był taki ktos kto po sądach chciał a może nawet włóczył sie aby napis "im . lenina" wrócił na brame stoczni. I to jeszcze nie tak dawno.

    wózek akumulatorowy

    3 lata

    • 14 7

    • 2020-11-22 14:49

      (1)

      Bo to napis historyczny, którego nie da się wygumkować.

      3 lata

      • 4 3

      • 2020-11-22 15:11

        to czemu sluzyla denazyfikacja?

        a czemu nie chcieli dekomunizacji?

        3 lata

        • 3 3

  • 2020-11-22 14:53

    Po co to remontowac

    jak stocznia nie istnieje?

    3 lata

    • 4 4

  • 2020-11-22 14:56

    I co Panie W. kolebka sprzedana jak i cała reszta..... (1)

    niski

    3 lata

    • 15 6

    • 2020-11-22 15:37

      lepiej sie zorientuj kto sprzedał to złomowisko , nie pisz głupot ,że W.

      3 lata

      • 2 2

  • 2020-11-22 14:58

    To wszystko nieprawda. (3)

    bramę zrobili bracia kaczyńscy.

    edi

    3 lata

    • 15 9

    • 2020-11-22 17:05

      Bez braci Kaczyńskich, żyć nie możesz...

      3 lata

      • 4 0

    • 2020-11-22 19:24

      Ja dla żartu napisałem

      :-) nie denerwujcie się.

      edi

      3 lata

      • 2 0

    • 2020-11-22 22:56

      Tak, bracia Kaczyńscy. Wzorowi kowale naszego losu. Kuli bramę.

      Jeden tak mocno kuł, że aż walnął o glebę. A drugi kuje do dzis

      3 lata

      • 3 1

  • 2020-11-22 15:04

    I znowu zakłamanie historii!Ci co wtedy byli po stronie PZPR (4)

    teraz razem z POKOozycją organizują bojówki i zadymy na ulicach przeciwko wolności Polski!

    3 lata

    • 14 14

    • 2020-11-22 15:36

      weż leki

      3 lata

      • 2 2

    • 2020-11-22 15:38

      byle co jesz i byle co piszesz (1)

      3 lata

      • 3 2

      • 2020-11-22 16:45

        akurat jem znakomite roladki

        3 lata

        • 0 3

    • 2020-11-23 11:43

      Ci których rodzice byli agentami Rosji teraz wysyłają policję, żeby pałowała Polaków

      Jak za Gomółki, Gierka i Jaruzelskiego.

      Widzimy kto stał po stronie ZOMO.

      3 lata

      • 0 0

  • 2020-11-22 15:05

    opetany co nie rozroznial filmu od rzeczywistosci- oderwany calkiem od problemow mieszkancow.

    i pomysleć

    że był taki ktos kto po sądach chciał a może nawet włóczył sie aby napis "im . lenina" wrócił na brame stoczni. I to jeszcze nie tak dawno.

    3 lata

    • 8 3

  • 2020-11-22 15:07

    Wg mnie powininy wrocic flagi hitlera na dworze artusa. To jest jednak historia (1)

    a mysle, tak jak moj byly prezydent.

    AD.

    3 lata

    • 9 9

    • 2020-11-22 16:47

      leki ,leki wez leki

      3 lata

      • 2 2

1
2
3
4
5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7 Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer
kwi 27-5.05
g. 10:00, 13:00, 16:00
Gdańsk, Pomnik Poległych Stoczniowców
20 zł
ulgowy 15 zł
więcej (1)

TV Filmy

6015

Ten tunel ratował kiedyś życie (69)

więcej (1566)

Katalog.trojmiasto.pl - Muzea

więcej

Sprawdź się

Sprawdź się

Która uczelnia ma najdłuższe tradycje w Trójmieście?

 

Najczęściej czytane