• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Historia gdańskiej Twierdzy Wisłoujście

Michał Lipka
4 kwietnia 2012 (artykuł sprzed 12 lat) 
Twierdza Wisłoujście widziana z lotu ptaka i od strony Gdańska. Twierdza Wisłoujście widziana z lotu ptaka i od strony Gdańska.

Jest najciekawszym zachowanym zabytkiem militarnym Gdańska. Wielokrotnie odpierała ataki silniejszego przeciwnika i nigdy nie została przez niego zdobyta. Od wielu lat jest odbudowywana, a na jej terenie cyklicznie organizowane są rekonstrukcje historyczne. Mowa o Twierdzy Wisłoujście.



Pierwsze zapiski o tym miejscu zobacz na mapie Gdańska, pochodzące z roku 1379, mówią o niewielkiej drewnianej budowli, w której urzędował krzyżacki Mistrz Ujścia wraz z nieliczną załogą. Odpowiadali oni za podniesienie ewentualnego alarmu na wypadek zagrożenia od strony Zatoki oraz za rozpalanie ognia na wieży, aby wejście do samego portu było bezpieczniejsze.

Gdy na mocy uprawnień nadanych przez króla, Gdańsk otrzymał prawo do kontroli wszystkich jednostek poruszających się w dolnym ujściu Wisły, znaczenie placówki mocno wzrosło. Niestety, niezwykle silny sztorm, jaki rozpętał się na Bałtyku około roku 1465, całkowicie zniszczył tę pierwszą fortyfikację. Już wtedy potrafiono docenić walory gospodarczo - militarne tego miejsca, dlatego już w 1482 roku wzniesiono ceglaną wieżę, która z jednej strony stała się jedną z pierwszych latarni morskich, a z drugiej pełniła dalej funkcje strażnicze.

Kolejne lata upływały pod znakiem rozbudowy - m.in. wieżę otoczono obwarowaniami, w których znalazły się działobitnie. Znajdujące się w nich armaty przeszły chrzest bojowy, gdy w 1568 roku podczas konfliktu Gdańska z królem Polski, ostrzelały królewską flotę kaperską. Po zakończeniu konfliktu, na mocy zawartych traktatów, dowódca placówki musiał składać przysięgę na wierność królowi polskiemu.

Ostrzał floty był początkiem "opierania się" twierdzy władcom Polski - kolejna taka sytuacja miała miejsce w 1577 roku, kiedy to Wisłoujście oblegane było przez wojska Stefana Batorego. Pomimo wystrzelenia blisko 7 tysięcy pocisków, znacznych zniszczeń i licznych szturmów, nie udało się im zdobyć twierdzy.

Ponieważ technika uzbrojenia szła do przodu, niebawem przystąpiono do modernizacji twierdzy. W kolejnych latach odbudowano i podwyższono o kilka kondygnacji wieżę, którą wraz z wieńcem niebawem otoczono murowanym fortem z bastionami i fosą. Dodatkowo rozbudowano szańce na zachodnim i wschodnim brzegu Wisły. To właśnie wtedy Twierdza Wisłoujście stała się jedną z potężniejszych nad Bałtykiem.

Znalazło to potwierdzenie w roku 1627, kiedy to Wisłoujście było portem macierzystym polskiej floty wojennej, która stąd wyruszyła do zwycięskiej bitwy pod Oliwą. Kilka lat później system obronny twierdzy połączono z fortyfikacjami Gdańska.

Kolejne ważne wydarzenie miało miejsce w roku 1734 podczas walki o polski tron, toczącej się między Stanisławem Leszczyńskim a Augustem III Sasem. Gdańsk opowiedział się po stronie Leszczyńskiego i dał mu schronienie. Zaowocowało to oblężeniem miasta przez wojska saskie, które atakowały z niezwykłą zaciętością. Wobec dużej przewagi i Gdańsk, i Twierdza Wisłoujście musiały skapitulować. Wojska królewskie opuściły zajęte tereny po zapłaceniu kontrybucji.

Po II rozbiorze Polski tereny nadmorskie dostały się pod panowanie Prus, które zajęły również twierdzę. Na początku XIX wieku, podczas wojen napoleońskich, przystąpiono gwałtownie do jej rozbudowy. Jednak w roku 1807 broniące Gdańska siły pruskie skapitulowały przed wojskami napoleońskimi, a w 1813 roku Gdańsk, a w raz z nim i twierdza, skapitulowały przed połączonymi siłami rosyjsko - pruskimi.

Mało kto wie, że Twierdza Wisłoujście była także więzieniem.

Warto zaznaczyć, że Twierdza Wisłoujście pełniła rolę nie tylko militarną, ale była również więzieniem. Osadzeni byli tu m.in. Ignacy Danielewski, Józef Chociszewski, oficerowie z powstania listopadowego oraz znany gdański poeta Johann Trojan.

W połowie XIX wieku znaczenie Twierdzy Wisłoujście bardzo zmalało, także dlatego, że twierdza oddaliła się od morza na skutek przesunięcie się linii brzegowej. Po zakończeniu I wojny światowej jej rola militarna spadła do zera - wynikało to z ograniczeń Traktatu Wersalskiego, który nakazywał demilitaryzację Gdańska i jego okolic. Wobec tego tereny wokół twierdzy przekazano na bazę klubom żeglarskim.

Zobacz relację z prac remontowych w twierdzy.

Pod koniec II wojny światowej wojska radzieckie zniszczyły fortyfikacje twierdzy.

Po wojnie teren wokół twierdzy popadał w coraz większą ruinę, aż do roku 1974, kiedy to całość włączono w skład Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Wisłoujście, jako jedna z dwóch bałtyckich twierdz morskich, trafiło na listę World Monuments Watch. Oznaczało to, że uznano ją za jeden z najbardziej zagrożonych zabytków na świecie. Od kilkunastu lat nieustannie trwa odbudowa i renowacja tego niezwykłego miejsca.

Na koniec można podkreślić, że nie tylko pasjonaci militariów znajdą na terenie Wisłoujścia coś dla siebie. Teren twierdzy włączony jest w program Natura 2000, ponieważ jest największym w województwie pomorskim zimowiskiem nietoperzy. Znaleźć tu można m.in. niezwykle rzadki gatunek nocka łydkowłosego.

Miejsca

Opinie (30) 4 zablokowane

  • .

    Najbardziej niedoceniany zabytek w Gdańsku...

    • 77 6

  • Pracowałem tam (1)

    ile wódki sie wypiło....haha a do zagryzania były całe góry dzemu

    • 17 12

    • Za komuny to się nazywał pracą?

      • 0 0

  • (2)

    Mało kto wie, że w 1813 roku, po zdobyciu Gdańska przez wojsko Prus i Moskwy - gdańskie Stogi ogłosiły niepodległość, tworząc republikę. Zawiązany sojusz z koalicją anty-napoleońską znacznie podniósł prestiż tego państewka, stąd pod Waterloo znalazły się formacje Republiki stogijskiej: 1 pułk strzelców pieszych, oraz elitarna jazda, zwana z racji swego pochodzenia "dzikami". Kres niepodległości Stogów nastąpił wraz z postanowieniami Kongresu Wiedeńskiego, na którym to zaprowadzono restaurację w Europie... Część "wolnych Stogijczyków" walczyła jeszcze do zimy 1817 roku, kiedy to padł ich ostatni bastion - Twierdza Krakowiec.

    • 41 7

    • Zmień dilera

      • 4 8

    • panie prof. Śluza

      wielki dzięki za wiedzę.
      Nigdy o tym nie czytałem.
      Może jeszcze coś ciekawego...

      • 5 1

  • Kiedyś tam zamieszkam (3)

    • 5 3

    • (2)

      a ja chętnie z Tobą

      • 1 1

      • (1)

        podobno developerka sie tym juz interesuje, maja dobudowac ok. 20 pieter i wio na rynek

        • 2 0

        • a będzie basen i masaż?

          • 1 0

  • za

    Za dlugi, nie czytam.

    • 4 32

  • Anka

    ciekawy artykul bo to ciekawe miejsce

    • 21 1

  • Odrestaurować Twierdzę i do turustyki ukłon, bo jest tego warta polską ma historię. (1)

    Lubię tam zaglądać.

    • 33 0

    • Gdańską

      historię raczej.

      • 0 0

  • Gdyby tak jeszcze wyczyścić fosę zewnętrzną i... (1)

    ... usunąć resztki obiektów Siarkopolu, który przez lata niszczył swoimi wyziewami obiekt muzealny. Pogonić starego rybaka z jego zatopionym kutrem. Oj marzy się.
    Jak by tak jeszcze przymusić do wizerunku PKM. Było by pięknie

    • 26 2

    • Dlaczego

      Dlaczego pogonić starego rybaka to jego miejsce jego życie czy każdego starego trzeba spisać na straty i go unicestwić ? Ty też kiedyś będziesz stary i też Cię trzeba będzie pogonić? A może go potraktować tak jak kiedyś Parasolnika z Sopotu? Będzie swojego rodzaju atrakcją oczywiście jak się zgodzi.

      • 0 0

  • do ZA

    Przeczytaj bo warto.

    • 6 0

  • Pan Michał Lipka jest doktorantem Uniwersytetu Gdańskiego

    a nie wie, iż część terenu znajdującego się pomiędzy fosą wewnętrzną a zewnętrzną jest własnością hipoteczną tegoż uniwersytetu? Także sformułowanie,,aż do roku 1974, kiedy to całość włączono w skład Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Wisłoujście" lekko mija się z prawdą. Między fosami znajduje się także przystań Polskiego Klubu Morskiego , a sprawa tytułu własności gruntu nie została jeszcze jednoznacznie rozstrzygnięta.

    • 10 4

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Sprawdź się

Sprawdź się

Pierwszym kinem w Gdyni, otwartym w 1926 roku, było:

 

Najczęściej czytane