Gdańsk piwem płynący

Piotr Rowicki

21 kwietnia 2012 (artykuł sprzed 12 lat)

Opinie (80)

Butelki z browaru Richarda Fischera z Nowego Portu. Najbardziej popularna, zielona, przez kolekcjonerów nazywana jest "butelką z ludzikiem".
Główne obserwatorium Heweliusza w 1640 roku, sztych z Machina Coelestis (1673-79).
Jana Heweliusza uhonorowano własnym piwem jeszcze w czasach PRL.

www.etykiety-piwne.waw.pl
Od kilku lat na rynku jest inne piwo, oddające hołd najsłynniejszemu gdańskiemu browarnikowi, Johannes z podgdańskiego Browaru Amber.

Piwo to jeden z najstarszych i najbardziej popularnych napojów w całej Europie. Gdańsk przez stulecia stanowił centrum produkcji i spożycia wielu gatunków piwa, wśród których hitem eksportowym było znane w całej Europie piwo jopejskie.

Nie darmo król Bolesław Chrobry nazywany był przez Niemców "Tragbier" (piwosz). Nie darmo o złocistym płynie pisali Gall Anonim i Mikołaj Rej. Zaprzysięgłymi piwoszami byli królowie Władysław Jagiełło i Jan Sobieski. Nie bez przyczyny pisał w XVI wieku biskup Jan Dantyszek: "Niechaj ten o winie śpiewa, kto nie zaznał między nami napoju nad napojami przymiotów piwa...".

Piwo pośrednio przyczyniło się do rozwoju nauki - gdyby nie dochody osiągane z jego warzenia, Jan Heweliusz nigdy nie mógłby pozwolić sobie na prowadzenie badań astronomicznych.

Już na przełomie XIII i XIV duże, europejskie miasta otrzymywały specjalne przywileje królewskie, pozwalające warzyć piwo. Piwowarzy, bojąc się nieuczciwej konkurencji, szybko łączyli się w cechy, mające pilnować jakości wyrobów i chronić rynek przed partaczami. Już w 1378 roku doszło do ostrego konfliktu pomiędzy gdańskimi, a mazowieckimi wytwórcami piwa.

Produkowane w Gdańsku piwo zasadniczo dzieliło się na cztery gatunki.

Piwo Jopejskie, najszlachetniejsze, produkowane było od 1449 r. Nazwa piwa pochodziła od drewnianego czerpaka, tzw. jopy (niem. schöpfkelle), używanego w procesie warzenia piwa do zalewania słodu gorącą wodą. Było dubeltowe, co znaczy, że do jego produkcji używano dwa razy więcej słodu jęczmiennego i cztery razy więcej chmielu, niż do innych piw. Miało ok. 14 procent alkoholu, ciemną barwę, konsystencję smolistą, przypominającą gęsty syrop. Niektórzy rozcieńczali je mieszając ze pośledniejszymi gatunkami. Używane było również jako lekarstwo powodujące pocenie się.

Sekret piwa jopejskiego tkwił w sposobie jego warzenia. Przede wszystkim wybierano najlepsze gatunkowo składniki. Warzenie trwało dziesięć godzin, a nie trzy, jak w przypadku innych piw. Potem trzeba było wywar gwałtownie schłodzić, co sprawiało, że szczyt produkcji przypadał na miesiące zimowe. Największa tajemnica polegała na specyficznej fermentacji. Ktoś wpadł na pomysł, żeby do tego celu zamiast drożdży użyć pleśni. Tyle, że nie dodawano jej bezpośrednio do napoju - piwo leżakowało w czystej wannie, a pleśń pracowała ze ścian pomieszczenia. W zapleśniałych szopach lub piwnicach piwo jopejskie fermentowało do dziewięciu tygodni. Potem leżakowało jeszcze rok w beczkach.

Piwo to eksportowano do wielu krajów Europy, głównie do Anglii. To właśnie dla ułatwienia prac przy załadunku na statki beczek z piwem zbudowano Żuraw.

Piwo Gdańskie, czyli Danzigerbier, było drugim pod względem szlachetności. Bardzo popularne z racji obfitej piany i lekkiego posmaku goryczki, było też znacznie słabsze niż jopejskie, bo zawierało ok. 6 procent alkoholu.

Piwo stołowe, czyli tafelbier, było trunkiem bardzo powszechnym i uzywanym na co dzień.

Najgorszym gatunkiem spośród gdańskich piw był Krolling. - najgorszy gatunek, tzw. popłuczyny po myciu beczek, piwo z racji ceny pite przez biedotę, procent alkoholu niewielki.

W roku 1416 najwięcej, bo aż siedemdziesięciu trzech browarników, mieszkało przy Hundegasse, czyli obecnej ul. Ogarnej. Około roku 1620 przy Hundegasse 11 powstała siedziba cechu browarników.

Od początku XVI wieku rozpoczął się proces przenoszenia produkcji piwa z centrum Gdańska na przedmieścia - Biskupią Górkę, Chełm, i Stare Szkoty. W tym okresie duża część browarów prowadzona jest przez niderlandzkich Mennonitów. W XVI wieku do największych browarników w Gdańsku i na Pomorzu należała rodzina Schröderów: Hans, Joachim i Georg.

W XVI wieku członkami cechu było 150 browarników, w połowie XVII już zaledwie 54. Z kolei wiek XVII przyniósł kryzys w branży piwnej. Legalna produkcja odnotowana przez cech spadła ze 150 tysięcy beczek rocznie do ledwie 50 tysięcy (standardowa beczka mieściła 126 litrów).

W 1621 roku gdańska Rada Miejska przygotowała spis upadłych zakładów piwowarskich. Okazało się, że w ostatnich latach zbankrutowały aż 34 browary.

Jednym z wyjątków w tych kryzysowych czasach był browar Jana Heweliusza. Astronom był browarnikiem z dziada pradziada. Przodkowie Heweliusza przybyli z Ottendorfu w 1434 i osiedlili się w Steblewie, od 1526 zaś zamieszkali w Gdańsku. Początkowo zajmowali się kupiectwem, później pradziad Heweliusza, Mikołaj, i jego brat, założyli browary. Już w połowie XVI w. Heweliusze byli właścicielami 12 browarów, w tym największego w mieście.

Gdy w 1635 r. Jan Heweliusz ożenił się z Katarzyną Rebeschke, córką innego browarnika, ta wniosła mu w posagu dwa domy sąsiadujące z kamienicą Heweliuszów przy ul. Korzennej. W jednym z nich był browar, którym Jan zaczął zarządzać. Został przyjęty do gdańskiego cechu browarników i tym samym uzyskał prawo do samodzielnego warzenia i sprzedaży piwa. Szybko awansował na starszego cechu, a w 1648 r., po śmierci ojca, odziedziczył kamienicę przy Korzennej i mógł wreszcie połączyć w jeden duży zakład browary ojca i żony. Trzy sąsiadujące z sobą kamienice z browarem stanowiły oczko w głowie i podstawę finansowego życia astronoma.

Gdzie w XVII wieku raczono się piwem? Najwięcej karczm i szynków ciągnęło się wzdłuż Motławy. Te lokale cieszyły się dużym powodzeniem pospólstwa i drobnych rzemieślników, ale omijane były przez patrycjuszy i szlachtę. Najbardziej eleganckie lokale powstawały na przedmieściach. Karczmy wabiły podróżnych rozpoznawalnym symbolem wiechy z gałęzi jodłowych lub świerkowych. Wiecha oznaczała jedno: tu można zjeść, a przede wszystkim wypić coś dobrego.

Ponoć najlepsze piwo podawano w "Gęsiej Karczmie", w "Trzech Świńskich Łbach" i w "Jeruzalem" i grzechem było z gościny takiej nie skorzystać.

Czytaj także: Browar w Nowym Porcie: od rozkwitu do upadku

O autorze

Opinie (80) 7 zablokowanych

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-21 20:49

Piwo za free (2)

A teraz można napić się piwa za darmo w każdy czwartek w klubie Blaszany Bębenek ( ul.ogarna 107D ) miedzy Długa a Ogarną w podwórku.

Asia
12 lat
- 2 5
Twoja opinia

Zmień treść

A teraz można napić się piwa za darmo w każdy czwartek w klubie Blaszany Bębenek ( ul.ogarna 107D ) miedzy Długa a Ogarną w podwórku.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-04-21 20:50
  
  jasne
  
  12 lat
  - 4 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  jasne
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-04-21 21:11
  
  za darmo to w ryj ciężko dostać...
  
  jw
  
  rox
  12 lat
  - 4 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  jw
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-21 20:58

Zapomnieli tylko dopisac jak to politycy urzedasy Gdańska doprowadzili do upadku browaru rodziny Heweliusza

Browar przetrwał setki lat nawet Wszystkie wojny ale urzedasów z Gdańska nie przetrwał!!!

Dziekujemy Budyń
12 lat
- 34 2
Twoja opinia

Zmień treść

Browar przetrwał setki lat nawet Wszystkie wojny ale urzedasów z Gdańska nie przetrwał!!!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-21 22:17

PIWO SUPER!

Piwo super-byłoGdańskie,Full Gdański,Hevellius,Artus-i co z tego piwo było przednie. Aktualnie browarów nie ma -pracy nie ma,a podatki idą do E U R O P K I /ale nie do nas/

FRAM-M.M.
12 lat
- 9 2
Twoja opinia

Zmień treść

Piwo super-byłoGdańskie,Full Gdański,Hevellius,Artus-i co z tego piwo było przednie. Aktualnie browarów nie ma -pracy nie ma,a podatki idą do E U R O P K I /ale nie do nas/
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-21 22:22

prawdziwe piwo z jajem to był KAPER KRÓLEWSKI z browaru na Kilińskiego we Wrzeszczu

piłem to wiem
12 lat
- 18 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-21 22:41

Piwo tylko z Anglii. (2)

Produkcja piwa skończyła się wraz z przehandlowaniem Browaru Gdańskiego,przez ówczesnych rajców Gdańska.Dzisiaj już piwa się nie produkuje tylko napój piwopodobny.Prawdziwe piwo jeszcze można się napić w Anglii.

Były rob.brow.Gda,
12 lat
- 4 4
Twoja opinia

Zmień treść

Produkcja piwa skończyła się wraz z przehandlowaniem Browaru Gdańskiego,przez ówczesnych rajców Gdańska.Dzisiaj już piwa się nie produkuje tylko napój piwopodobny.Prawdziwe piwo jeszcze można się napić w Anglii.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-04-22 07:51
  
  Zapraszam do Brovarnii w Gdańsku
  
  Sath.
  12 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-04-22 22:26
  
  W UK, Niemczech, Belgii, Czechach, na Ukrainie
  
  i w Polsce - tylko trzeba wiedzieć po jakie piwo się sięga!
  
  bbh
  12 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  i w Polsce - tylko trzeba wiedzieć po jakie piwo się sięga!
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-21 22:46

jak piwo to tylko lokalne, precz z kompaniami ! (2)

pies im pyski lizał, nie da sie tego pić, to trutka z żółcią bydlęcą !
Browar HEVELIUS pomścimy !

oby padł Heineken, Carlsberg , Kompania piwoawarska, Uni brew - Do Widzewa wam!!

DonPawox
12 lat
- 18 0
Twoja opinia

Zmień treść

pies im pyski lizał, nie da sie tego pić, to trutka z żółcią bydlęcą ! Browar HEVELIUS pomścimy ! oby padł Heineken, Carlsberg , Kompania piwoawarska, Uni brew - Do Widzewa wam!!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2012-04-22 07:17
  
  (1)
  
  kolego, lokalne też się już robi szczynowate vide noteckie, mała łomża i gniewosz. jest lepsze, ale już nie tak dobre, szczególnie noteckie
  
  12 lat
  - 1 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  kolego, lokalne też się już robi szczynowate vide noteckie, mała łomża i gniewosz. jest lepsze, ale już nie tak dobre, szczególnie noteckie
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2012-04-22 22:29
    
    Albo Koreb
    
    Koreb - mistrz kwasiorstwa.
    
    bbh
    12 lat
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Koreb - mistrz kwasiorstwa.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-21 23:57

Full Gdanski i Heweliusz to byly kiedys najlepsze na swiecie dwa piwa!

Piwo doskonale robil jeszcze browar w Lublinie ,Okocim.

inne to nie piwo
12 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

Piwo doskonale robil jeszcze browar w Lublinie ,Okocim.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-22 01:24

Rycerz,Ciechana lagerowe i lwówek

Precz z lechami,warkami i innymi piwopodobnymi hainekenami.
Blysk

12 lat
- 12 0
Twoja opinia

Zmień treść

Precz z lechami,warkami i innymi piwopodobnymi hainekenami. Blysk
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-22 05:20

b.fajny artykul, czyta sie jednym tchem, kocham Gdasnk, a histryjki p.Rowickiego sa miodem, czekam na nastepne

Mika
12 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

b.fajny artykul, czyta sie jednym tchem, kocham Gdasnk, a histryjki p.Rowickiego sa miodem, czekam na nastepne
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2012-04-22 06:28

Złodzieje od Posadzkiego przekręcili Browar Gdański

I to samo robia z Gedanią. Niszczą tradycję tego miasta.

golik
12 lat
- 10 0
Twoja opinia

Zmień treść

I to samo robia z Gedanią. Niszczą tradycję tego miasta.
Regulamin dodawania opinii