Najnowszy artukuł na ten temat
Prosty krawiec z darem powitań
Do księgarń trafiła właśnie druga część albumu z serii "Gdańsk. Historia i stara pocztówka", poświęcona ulicom i uliczkom dawnego miasta. W publikacji można znaleźć sporo kadrów miejsc, które na skutek zawirowań historycznych zmieniły się nie do poznania. Poniżej zaprezentujemy kilka takich przykładów, które z pewnością będą zaskoczeniem dla wielu czytelników.
W której części Wolnego Miasta Gdańska chciał(a)byś zamieszkać?
w historycznym centrum
21%
we Wrzeszczu
21%
w Oliwie
26%
w jeszcze innej dzielnicy
4%
w Sopocie
9%
w jednej z podgdańskich wsi
7%
w ogóle nie chciał(a)bym żyć w WMG
12%
Powojenna odbudowa - która nie polegała na wiernym przywracaniu budynkom formy tuż sprzed zniszczenia - została ograniczona jedynie do terenów Głównego Miasta. Co za tym idzie, większa część Starego Miasta czy Starego Przedmieścia została zabudowana po wojnie współczesną architekturą. Ich widok praktycznie w niczym nie przypomina tego, co zostało utrwalone na przedwojennych zdjęciach.
Czytaj również: Radziecka kronika pokazuje zdobywanie Gdańska, Sopotu i Gdyni w marcu 1945 roku
Skalę zmian, która odróżnia niemiecki Danzig od odrodzonego na jego gruzach polskiego Gdańska, można uzmysłowić sobie, przeglądając album "Gdańsk. Historia i stara pocztówka. Ulice", wydany właśnie przez elbląskie wydawnictwo Uran. Spośród zamieszczonego w nim zbioru ponad 300 widokówek z lat 1890-1945 zaprezentujemy kilka z tych, które zaskoczą wielu pasjonatów lokalnej historii.
Plac Hanzy
Północna pierzeja pl. Hanzy (niem. Hansaplatz) na zdjęciu z 1908 r. Po lewej widoczna willa w stylu neobarokowym, w której w chwili wykonania zdjęcia mieściła się rezydencja prezydenta rejencji, a po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska siedziba prezydenta Senatu WMG. Na prawo od niej, pośrodku zdjęcia, widoczna klinika Hansa-Sanatorium, której właścicielem był ginekolog dr Adolf Wisselinck.
Cała widoczna na zdjęciu zabudowa została zniszczona wiosną 1945 r. i wkrótce potem rozebrana. W miejscu pl. Hanzy przebiegają dziś Wały Piastowskie. Natomiast w miejscu willi oraz kliniki znajduje się obecnie biurowiec Zieleniak.
Podwale Przedmiejskie
Podwale Przedmiejskie (niem. Vorstädtischer Graben) na zdjęciu z 1903 r. Na pierwszym planie widać skrzyżowanie z ulicami Zbytki (po lewej) i Rzeźnicką. W narożnej kamienicy po prawej mieściła się tzw. trafika, czyli sklep, w którym można zakupić wyroby tytoniowe. Jej właścicielem był Emil Busse. Natomiast w parterowym budynku Albert Hermann prowadził palarnię kawy.
Cała widoczna na zdjęciu zabudowa została zniszczona wiosną 1945 r. i wkrótce potem rozebrana. W jej miejscu wybudowano po wojnie al. Leningradzką. Po transformacji ustrojowej, w roku 1990, powrócono do historycznej nazwy tego traktu.
Targ Kaszubski
Targ Kaszubski (niem. Kassubischer Markt) na zdjęciu z 1910 r. Na pierwszym planie widoczne skrzyżowanie z Podwalem Grodzkim. Fotograf miał za plecami zabudowania dzisiejszego dworca PKP Gdańsk Główny. W narożnej kamienicy po prawej znajdowała się placówka Danziger Privat-Actien-Bank (pol. Gdański Prywatny Bank Akcyjny) oraz bar samoobsługowy Bahnhofs-Automat. Warto wspomnieć, że właśnie przy tej ulicy była ulokowana redakcja polskiej Gazety Gdańskiej.
Cała widoczna na zdjęciu zabudowa została zniszczona wiosną 1945 r. i wkrótce potem rozebrana. W miejscu widocznych na pierwszym planie kamienic przebiega dziś jezdnia Podwala Grodzkiego w kierunku Wrzeszcza. Natomiast w śladzie Targu Kaszubskiego - który łączył się z ul. Rajską na wysokości skrzyżowania z ul. Gnilną - znajduje się m.in. hotel Scandic.
Ulica Karpia
Ul. Karpia (niem. Karpfenseigen) na zdjęciu z 1930 r. Po prawej widoczny kanał Raduni. Ciekawostką jest fakt, że właśnie przy tej ulicy - zamieszkiwanej w głównej mierze przez uboższych gdańszczan - znajdowała się Szkoła Nawigacji, w której kształcono średnią kadrę (szyprów czy nawigatorów) dla floty wojennej i handlowej. Budynek nie jest widoczny na zdjęciu. Jego lokalizacja znajdowała się tuż przy ujściu kanału Raduni do Motławy.
Cała widoczna na zdjęciu zabudowa została zniszczona wiosną 1945 r. i wkrótce potem rozebrana. Parcele po budynkach pozostają niezabudowane, a zamiast ulicy wzdłuż kanału biegnie obecnie deptak. Naprzeciwko nieistniejących budynków, po drugiej stronie kanału, wznosi się obecnie gmach Muzeum II Wojny Światowej.
Ulica Stawki
Ulica Stawki (niem. Schwarzes Meer, co oznacza dosłownie Czarne Morze) na zdjęciu z 1903 r. Po prawej widoczny most nad kanałem Raduni. W drugim budynku po lewej mieścił się kościół gminy apostolsko-katolickiej. Cała widoczna na zdjęciu zabudowa została zniszczona wiosną 1945 r. i wkrótce potem rozebrana. W jej miejscu znajduje się początek al. Armii Krajowej w kierunku Chełmu.
Wały Jagiellońskie
Zachodnia pierzeja Wałów Jagiellońskich (niem. Dominikswall, co można przetłumaczyć jako Wał Dominikański) na zdjęciu z 1907 r. Zostało ono wykonane w kierunku skrzyżowania z ul. Hucisko. Wszystkie widoczne budynki w stylu eklektycznym zostały zniszczone wiosną 1945 r. i wkrótce potem rozebrane. W tym miejscu przebiega dziś jezdnia ul. Wały Jagiellońskie w kierunku Oruni.
Przewodnik po nieistniejącym Gdańsku
Album "Gdańsk. Historia i stara pocztówka. Część 2 - Ulice" zawiera ponad 300 widokówek wydanych w latach 1890-1945. Pochodzą one wyłącznie ze zbiorów prywatnych, po raz pierwszy udostępnionych szerszej publiczności przez dziewięciu kolekcjonerów.
Album nie jest poświęcony najsłynniejszym zabytkom Gdańska, choć oczywiście ich sylwetki można dostrzec na niejednej widokówce. "Bohaterami" są tutaj ulice i uliczki dawnego Gdańska, uszeregowane alfabetycznie według współczesnego nazewnictwa. W albumie nie brakuje ulic, które całkowicie zniknęły z mapy miasta podczas powojennej odbudowy.
Czytaj również: Kolekcja setek widokówek dawnego Gdańska
Jednak reprodukcje wyselekcjonowanych widokówek to niejedyny walor publikacji. Przy każdej z nich znajduje się opis w trzech językach - polskim, angielskim i niemieckim - w którym wyjaśniono, co niegdyś mieściło się w widocznych budynkach. Dzięki temu czytelnicy dowiedzą się, gdzie dawni gdańszczanie załatwiali sprawunki czy spędzali wolny czas. Na kartach albumu można odnaleźć kamienice, w których mieściły się przeróżne sklepy, gabinety lekarskie, warsztaty rzemieślników, oddziały banków, urzędy, restauracje czy gospody.
Na uwagę zasługuje również fakt, że w przypadku przedsiębiorstw wydawca pokusił się o podanie w opisie także personaliów ich właścicieli, ustalonych w oparciu o przedwojenne księgi adresowe.
Czytaj również: Książki historyczne dobre na prezent
Jaką wartość przedstawia to dla czytelników? Otóż pozwala im uzmysłowić sobie, że do wiosny 1945 r. Gdańsk był typowym miastem pogranicza, położonym na styku kultury niemieckiej i polskiej. Imiona i nazwiska można tutaj przeczytać w najróżniejszych konstelacjach: niemieckie imiona towarzyszyły polskim nazwiskom i odwrotnie.
Album "Gdańsk. Historia i stara pocztówka. Część 2 - Ulice" jest do kupienia bezpośrednio u wydawcy (tel. 604 143 066, e-mail: uran@uran.pl) oraz w księgarniach, m.in. Muza, Koliber, Szafa Gdańska czy Gdańska Księgarnia Naukowa. Cena detaliczna publikacji oscyluje wokół 150-160 zł.
Album można wygrać w naszym konkursie. Do rozdania mamy 4 publikacje. Odbiór nagród będzie możliwy po 17 stycznia 2021 r..
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}
){kind=link}