• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Dworzec Wielki Kack. Zabytek obok linii PKM, a w nim pracownia artystyczna

Patryk Szczerba
10 października 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 

Zabytkowy dworzec w Wielkim Kacku w jesiennej odsłonie

Dworzec w Wielkim KackuMapka przez dwa lata, do 2017 roku, obsługiwał pasażerów PKM. Dwa lata temu trafił pod ścisłą ochronę konserwatorską. Obecnie parter jest zaadaptowany na pracownię artystyczną. Budynek można podziwiać m.in. z okien pociągów albo spacerując po Wielkim Kacku.



Zmiana przeznaczenia zabytkowych budynków:

Historia gdyńskiej trasy kolejowej na Wielkim Kacku jest ściśle związana z intensywnym rozwojem Gdyni w okresie międzywojennym, a także ze strategicznymi planami gospodarki II RP. Infrastruktura dworcowa powstawała wraz z rozwojem magistrali węglowej łączącej Śląsk z Gdynią.

Początkowo powstała linia jednotorowa. Włączono ją w Kokoszkach w istniejącą już od 1914 r. linię Gdańsk Wrzeszcz - Stara Piła. 20 listopada 1921 r. oddano do użytku linię kolejową Kokoszki - Gdynia o długości 26 km.

Pierwszy historyczny dworzec spalony



- Linia kolejowa przebiegała przez ówczesną wieś Wielki Kack, obecną ulicę Starodworcową zobacz na mapie Gdyni. Do dziś pozostały na niej dwa bliźniacze budynki, pod numerem 32 i 34, z roku 1928, które po remoncie straciły swój "kolejowy" klimat. Jej dawny przebieg wyznacza pozostawiony stary nasyp kolejowy, który do dzisiaj można oglądać przy ul. Źródło Marii zobacz na mapie Gdyniza obwodnicą, a oddziela go od Starodworcowej trójmiejska obwodnica. Torowisko biegło obecnymi ulicami Nałkowskiej, Starodworcową, częścią Ornej oraz częścią ulicy Źródła Marii, za obwodnicą - pisał Mariusz Pająkopublikowanym ponad 10 lat temu artykule.
Po pierwszym dworcu kolejowym w Wielkim Kacku pozostały tylko pożółkłe fotografie, a w miejscu tym obecnie znajduje się ul. Siewna. Budynek pierwszego i nieczynnego dworca kolejowego został spalony w czasie działań wojennych we wrześniu 1939 r.

Obecny budynek powstał w latach 1929-1930, już przy nowej linii kolejowej, nazwanej potem magistralą węglową.

  • Dworzec na historycznych fotografiach.
  • Dworzec na historycznych fotografiach.
  • Dworzec na historycznych fotografiach.

Od dwóch lat jako zabytek



Dworzec w Wielkim Kacku był jednym z jedenastu takich obiektów, które wzniesiono według projektu architekta Bolesława Tatarczucha wzdłuż nowej linii kolejowej na odcinku między Bydgoszczą a Gdynią. Warto wspomnieć, że w granicach Trójmiasta znajduje się jeszcze jeden dworzec, zbudowany w ramach tej inwestycji - ten w Osowej.

Po zawierusze wojennej magistrala od 1945 r. powróciła w ręce polskie. Ze względu na trudne warunki terenowe odcinka Osowa - Gdynia zostały wybudowane tzw. tory łapankowe. Istniały do 1993 r., kiedy zostały rozebrane.

  • W 1953 r. wieś Wielki Kack stała się dzielnicą Gdyni.
  • W 1987 r. zespół ruralistyczny dawnej wsi Wielki Kack został wpisany do rejestru zabytków.
  • W latach 2015-2017 dworzec obsługiwał linię Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, kiedy trwała budowa przystanku PKM Karwiny.
  • W 2019 r. został wpisany do rejestru zabytków.


- Zawsze się cieszę, gdy kolejny obiekt ściśle związany z historią budowy Gdyni trafia pod ochronę konserwatorską poprzez wpis do wojewódzkiego rejestru zabytków. Nie ma ich zbyt wiele, zwłaszcza tych, które zaliczamy do zabytków techniki. Są to głównie obiekty portowe oraz Dworzec Gdynia Główna - mówił dwa lata temu Marek Stępa, naczelnik Wydziału Ochrony Dziedzictwa UM Gdyni.
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
  • Stary dworzec przy ulicy Nowodworcowej w Gdyni-Wielki Kack
Znalazł się w nim cały historyczny zespół zabudowy stacji kolejowej, składający się z kilku budynków: budynku dworcowego, magazynu ekspedycji towarowej, ustępu stacyjnego, budynku gospodarczego przy budynku dworcowym, domu zawiadowcy odcinka drogowego oraz magazynu zawiadowcy odcinka drogowego.

Rok temu kolejarze postanowili wynająć budynek. Na wynajem kolejarze przeznaczyli m.in. lokal w parterze budynku (dawna poczekalnia) o powierzchni ok. 89 m kw. (w górnej części obiekt jest wciąż zamieszkały) oraz m.in. sąsiedni budynek magazynowy (również objęty ochroną konserwatorską) o powierzchni ok. 78 m kw.

Kolejarze szukają chętnego na dworzec w Wielkim Kacku



  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.
  • Zabytkowe elementy zachowane w kompleksie dworcowym w Wielkim Kacku.

Pracownia artystyczna w byłym dworcu



Dawna poczekalnia została zaadaptowana na pracownię artystyczną. Odbywają się tu m.in. okolicznościowe warsztaty.

- To moja prywatna pracownia. Jestem niezależnym artystą. Gram tam na pianinie, maluję. Wracam do posiadania własnego miejsca po kilku latach. Chciałbym używać przestrzeni jak najszerzej. Udało się już m.in. zrealizować warsztaty z lokalnymi przedszkolakami, a także stworzyć mural opowiadający o historii w Wielkim Kacku, który znajduje się przy ul. Radosnej - opowiada Aleksander Cybulski, prowadzący pracownię w Wielkim Kacku.
Zaznacza, że w środku zostało jeszcze kilka elementów z dawnych lat świadczących o tym, że budynek pełnił funkcję dworca.

- Całość tworzy niepowtarzalny klimat, a ja postaram się, by budynek pozostał symbolem dzielnicy - wskazuje Cybulski.
Quiz Co wiesz o historii Trójmiasta? Sprawdź się Średni wynik 68%

Co wiesz o historii Trójmiasta? Sprawdź się

Rozpocznij quiz

Miejsca

Opinie (44) 5 zablokowanych

Wszystkie opinie

  • Zmiana przeznaczenia budynków to naturalna kolej rzeczy (3)

    W wielu krajach kościoły zaadaptowane na sklepy spożywcze czy restauracje przestały już dziwić.

    • 42 18

    • (2)

      przestały już dziwić ... bohater lekkiego słowa
      ... idziesz sobie, widzisz kościół albo byłą szkołę, a dziś sklep ze starociami i myślisz sobie ... przestało dziwić?
      hahaha

      • 1 1

      • (1)

        Długo mieszkałem w Anglii, obok mojego bloku był kościół przerobiony na Tesco. Na początku dziwnie, a potem już przywykłem. Potem już podobne obiekty nie robiły na mnie wrazenia

        • 2 2

        • Mnie tylko nie dziwi że bazar Tesco.

          • 1 1

  • Wielki Kack (1)

    Znam ten budynek, od wielu, wielu lat i z nostalgią wspominam, piesze wyprawy przez łąkę do piekarni.

    • 35 1

    • Znam :)

      Mieszkałem w tym budynku jako dziecko . Super wspomnienia . Pieszo do piekarni i do szkoły :)

      • 3 0

  • Dobrze sie stalo.

    • 9 1

  • Opinia wyróżniona

    (4)

    Na tym dworcu zaczynało się wakacje :)
    Wyjazdy piętrusem do Gołubia, Krzesznej czy Olpucha albo przesiadka w Somoninie i kierunek Kartuzy, Chmielno, Kamienica Królewska, Sierakowice :)
    Kartonowe bilety z dziurką kupowane w dworcowej kasie. Smak wina i paprykarza. Zapach drewnianych podkładów kolejowych :)
    Wspomnienia bezcenne

    • 207 0

    • (3)

      Byłem ostatnio w Olpuchu.
      Z ciekawości podjechałem samochodem na dworzec Olpuch Wdzydze.

      Obraz nędzy i rozpaczy.

      Dworzec od dłuższego czasu opuszczony i zdewastowany.

      Wejścia oraz okna na parterze zamurowane. Na piętrze okna jak po wybuchu granatu. Bez szyb, część okien powyrywana z zawiasów.

      Dach że sporymi ubytkami dachówki. Dziury w dachu wielkości okiennic.

      Budynek pobliskiej nastawni wykonawczej również wygląda jakby przetoczyła się tam linia frontu.
      Ruina. Wnętrze nastawni totalnie ogołocone z jakichkolwiek rzeczy. Nie zachowało się ani jedno okno czy drzwi. Dachówki zsuwają się z dachu.

      • 12 0

      • Już w 2005 ten dworzec był zamknięty, kasy biletowe zlikwidowane, zegar i megafony zdemontowane.

        • 8 0

      • Dlaczego? (1)

        Dlaczego nikomu nie zależy by chociaż podczas wakacyjnych weekendów PKMka nie kończyła biegu w Kościerzynie lecz pojechała zaledwie kawałek dalej przez Olpuch Wdzydze do Bąka by dowieźć letników nad kaszubskie jeziora? Przecież frekwencja byłaby murowana!

        • 24 0

        • Pismo wiszące na zamkniętym budynku stacji Wieżyca w styczniu 2011 roku...

          "Szanowni Państwo!
          Dlaczego zamykamy dworzec?
          Przewoźnicy nie chcą pokrywać kosztów jego utrzymania.
          Spółka Przewozy Regionalne nie płaci za eksploatację tego obiektu.
          Nie istnieje żadna forma opłaty dworcowej.
          Nie ma przepisów prawa pozwalających utrzymywać dworce z budżetu państwa.
          Samorządów nie stać na wsparcie finansowe dworców.
          Nie mamy funduszy na pokrycie wszystkich kosztów utrzymania obiektu.
          Przepraszamy.

          Szanowni Podróżni,
          Dworce służą pasażerom i przewoźnikom.
          W krajach Europy istnieje opłata dworcowa wnoszona przez przewoźników. W Polsce są oni zdecydowanymi jej przeciwnikami.
          Chcą korzystać z dworców i nie płacić za to. (m.in. za kasy, prąd, ogrzewanie, sprzątanie, monitoring lub ochronę obiektu).
          Nie godziny się na taki dyktat. Dworce zbudowano przecież z myślą o klientach, z których utrzymują się kolejowi przewoźnicy.
          Prosimy o zrozumienie i wybaczenie.
          Prosimy także o społeczny nacisk, by dworce takie jak ten znalazły wreszcie źródło pokrycia kosztów utrzymania.
          Jeśli zmienią się warunki prawno-finansowe, ponownie otworzymy dworzec użytkownikom.
          Dziś z wielką przykrością musimy go zamknąć.
          Jacek Prześluga
          Członek Zarządu PKP"

          Minęło 10 lat, budynek całkowicie zdewastowany, na parterze usunięto wszystkie drzwi oraz okna wraz z futrynami i zamurowano pustakami w celu utrudnienia wstępu, gdyż po tylu latach dewastacji przebywanie wewnątrz grozi kalectwem.

          • 11 1

  • (3)

    Był klimat. Pani dyżurna w czapce, z lizakiem, w spódniczce. Ehhhh, to były czasy

    • 35 0

    • (2)

      I ręczna nastawnia zwrotnic z takimi wielkimi wajchami :)

      • 17 0

      • i semafor ! (1)

        i ciuchcia z wielkim dymem i .... uuuuu !

        • 11 0

        • "Costerina" z parowozem Ol49.

          Gdynia Gł. - Gdynia Wielki Kack - Gdańsk Osowa - Rębiechowo - Pępowo Kartuskie - Żukowo Wschodnie - Borkowo - Babi Dół - Kiełpino Kartuskie - Somonino - Sławki - Wieżyca- Krzeszna - Gołubie Kaszubskie - Skorzewo - Kościerzyna - Garczyn - Lubiana - Lipusz

          • 4 0

  • Opinia wyróżniona

    Podobne obiekty przy magistrali czekają na swój drugi żywot, m.in. w Wieżycy. (1)

    Dobrym wzorcem mogą być ocalone i zrewitalizowane dworce na Uznamie. W dawnych werandach-restauracjach funkcjonują dziś knajpy, galerie sztuki, sklepy wnętrzarskie i pracownie, firmy cateringowe czy biura rachunkowe. Dworce zrewitalizowane z umiarem.

    • 38 0

    • Opis stacji Wieżyca ze strony bazakolejowa:

      "Rozjazdy zablokowane, semafory kształtowe złożone.
      Budynek stacyjny zdewastowany, pozbawiony wyposażenia, nieczynny."

      • 5 0

  • pozdrowienia

    dla Osoby,ktora podjela sie opieki nad ta budowla podziwiam i zycze powodzenia

    • 23 2

  • Mapka

    Fajnie byłoby załączyć mapkę gdzie przechodziła stara linia i gdzie pozostałości nasypu i łapanek można znaleźć

    • 20 0

  • (2)

    Proszę zwrócić uwagę, że na jednym z czarno-białych zdjęć widać resztki tafli wody jeziora Kackiego po drugiej stronie torów, w latach powojennych było już tam bagno, obecnie wszystko zarasta :)

    • 15 1

    • A to jezioro to nie zostało celowo zasypane? (1)

      • 6 1

      • Tak, przez Niemców w ostatnich latach panowania 1907-12

        • 3 0

  • Kolejna pseudo fundacja? (1)

    Tak jak w Gdańsku. Przyznawana "członkom partii" na dziwne cele społeczne .... Najpierw najem potem za 3procen na własność. Kamienice w środku starówki oddawane po 30.000zl.

    • 12 11

    • Takie rzeczy tylko w Pislandii

      Nie za Po

      • 3 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Majówkowe zwiedzanie Stoczni vol.7

20 zł
spacer

Gdynia wielu narodowości

spotkanie, wykład

Sprawdź się

Sprawdź się

2 stycznia 1951 roku z Gdańska odjechał pierwszy pociąg podmiejski. Dokąd?

 

Najczęściej czytane